• هرچند تیم فوتبال ترکیه سالهاست به عنوان تیمی اروپایی تعریف می شود و ترکها می توانند طعم غلبه بر کشوری در این قاره را بچشند، این کشور همچنان پشت در اتحادیه اروپا یه انتظار نشسته تا شاید روزی این در به رویش گشوده شود و رویای عضویت در این اتحادیه تحقق یابد. اما ترکیه برای رسیدن به این آرزو باید موانع بسیاری را پشت سر بگذارد که یکی از آنها شناسایی حقوق اقلیتهای قومی و مذهبی و حل مسئله کردهاست ...

اخبار روز: www.iran-chabar.de
دوشنبه  ٣ تير ۱٣٨۷ -  ۲٣ ژوئن ۲۰۰٨

صدای بوق خودروها همراه با رقص پرچمهای ترکیه که از شیشه ماشینها سر بر آورده بودند شادی ترکها را به خاطر غلبه بر کرواتها و صعود به دور نیمه نهایی جام ملتهای اروپا، به رخ عابران محله هرینگی در شمال لندن می کشید.
ترکیه پس از یک بازی نفس گیر فاتح میدان شده بود، آن هم در مسابقه ای که واپسین دقایقش می رفت تا به جنگ مغلوبه ای برای این تیم بدل شود و اگر نبود گل دقیقه ۱۲۰ سمیح شن ترک و بعد بداقبالی بازیکنان کروات در زدن ضربات پنالتی، قطعاً به شکست ترکها می انجامید.
همین پیروزی غیرمنتظره، انگار سرمستی جوانان ترک را چندین برابر کرده بود، این را می شد از طنین فریادهای "ترکیه، ترکیه" آنها حس کرد.
دختران و پسران ترکیه ای مقیم لندن، سوار بر خودرو و بوق زنان با چهره هایی که غرور در آنها نمایان بود به اطرافیان در خیابان لبخند می زدند و به یکدیگر تبریک می گفتند اما این فضای پیروزمندانه بیکباره با صدای برخورد شیشه های نوشابه به خودروها دگرگون شد.
چندین دختر جوان در حالی که زیر لب به ترکی ناسزا می گفتند با خشم سنگ و بطریهای شیشه ای را به سان کوکتل مولوتوف بسوی هر خودرویی که پرچم ترکیه بر آن نصب شده بود، پرتاب می کردند.
برخی از عابران بی خبر از همه جا متحیرانه این صحنه را می نگریستند و بعضی سعی می کردند با دویدن و دور شدن از محل، خود را از گزند این وضعیت نجات دهند.
در نگاه اول به نظر می رسید آنچه رخ می دهد درگیری معمولی است بین چند گروه جوان که لابد بر سر مسئله ای نه چندان مهم با هم دست به گریبان شده اند ولی زمزمه شعارهایی که آرام آرام از اطراف خیابان به گوش می رسید و اندکی بعد به فریادهای دسته جمعی تبدیل شد، اصل ماجرا را آشکار ساخت: نزاع میان جوانان ترک و کرد اهل ترکیه در گرفته بود.
در یک آن خیابان گرین لینز چهره میدان نبرد به خود گرفت و همه جا پر شد از شیشه های شکسته، جوانان خشمگین کرد با حمله به خودروها، پرچمهای ترکیه را از دست سرنشینان می ربودند و تلاش می کردند آنها را پاره کنند.
در مقابل، در حالی که برخی برای گریز از آسیب دیدن خودروهایشان فرار را بر قرار ترجیح می دادند گروهی از جوانهای ترک نیز با توقف در میانه خیابان و دست به یقه شدن با مهاجمان سعی می کردند پرچم کشورشان را نجات دهند.
وقتی علت این اتفاق را از سردار که چند دقیقه قبل چندین مشت و لگد را نثار یکی از خودروها کرده بود، پرسیدم، گفت:" آنها به ما توهین کردند، ما هم حقشان را کف دستشان می گذاریم".
وی که کرد اهل دیاربکر ترکیه است و سه سال قبل به لندن آمده دلیل خشم خود و دوستانش را این گونه توضیح می دهد: "همه می دانند که ساکنان این محله را بیشتر کردهای ترکیه تشکیل داده اند، بعضی از ترکها هم با علم به این موضوع هنگام عبور ازاینجا با دست علامت حزب حرکت ملی ترکیه را نشان دادند، حزبی که کردها را همواره شهروند درجه دوم این کشور به شمار آورده است".
نشانه ای که سردار از آن سخن به میان آورد "گرگ خاکستری" است و نماد پان ترکیستها و ناسیونالیستهای ترکیه، یعنی کسانی که با پایبدی سفت و سخت به اصول آتاتورک همه ساکنان ترکیه را فارغ از زبان و قومیتشان ترک محسوب می کنند و تاکنون میل چندانی به شناسایی دیگر قومیتهای کشورشان نداشته اند، نگرشی که ریشه بسیاری ازکشمکشها میان دولت ترکیه و کردهای این کشور را می توان در آن جستجو کرد.
در واقع آنچه محله هرینگی لندن پس از پیروزی تیم فوتبال ترکیه بر تیم کروآسی شاهدش بود، آثار همین معضل چندین و چند ساله جمهوری ترکیه است که به نظر می رسد آنهایی که از این کشور مهاجرت کرده اند نیز از آن رهایی نیافته و آن را با خود به دنیایی خارج از سرزمین کردها و ترکها هم حمل کرده اند.
با اینکه در سالهای اخیر دولت ترکیه به سردمداری حزب عدالت و توسعه تلاش کرده در راستای استانداردهای اتحادیه اروپا اصلاحاتی برای شناسایی حقوق اقلیتهای قومی و مذهبی، بویژه کردها انجام دهد، بسیاری همچون مراد و سردار، دو جوان کرد ساکن هرینگی این تغییرات را سطحی و صوری می دانند.
مراد که در همین محله به شغل آرایشگری مشغول است می گوید: "تا زمانی که طرز تفکر ترکها این باشد هیچ وقت مشکلات بین ما حل نخواهد شد، حالا چه به ما حق محدودی برای چاپ کتاب یا چند ساعت پخش برنامه تلویزیونی به کردی بدهند یا نه".
او با تمسخربه یک پرچم کوچک ترکیه که وسط خیابان افتاده و جوانان ترک هم بناچار با خودروهایشان از روی آن رد می شوند اشاره می کند و می افزاید: "خودشان باعث تحقیر خودشان می شوند."
جالب آنکه مراد، سردار و دیگر جوانهای کردی که در حال ناسزا گفتن و حمله به خودروها هستند همگی بین خودشان به زبان ترکی سخن می گویند و کمتر در میانه جملاتشان چند کلمه کردی به گوش می رسد.
همین ناخودآگاه ذهن را درگیر سوالی کلیشه ای می کند: آنها چه تعریفی از خود دارند؟ ترک یا کرد؟
سردار بدون مکث می گوید :"من کرد هستم اما ترکم!"
و بعد سعی می کند این جمله را این طور توضیح دهد: "من کرد هستم اما اهل جمهوری ترکیه پس به نوعی ترک هم محسوب می شوم، اگر به کردی حرف نمی زنم به این خاطر است که هیچ وقت به این زبان درس نخوانده ام".
او در پاسخ به اینکه اگر خود را شهروند جمهوری ترکیه می داند چرا از پیروزی تیم این کشور خوشحال نیست با خنده ای که لحظه ای حس سردرگمی را تداعی می کند می افزاید که بسیاری مثل او در شناسایی هویتشان دچار اختلالند و به آسانی نمی توانند آن را توضیح دهند چراکه از طرفی خود را متعلق به ترکیه می دانند و از طرف دیگر به واسطه فشارها و تبعیضهایی که دیده اند از این حس تعلق لذت نمی برند.

جدال میانه روی و افراطی گری
هنگامی که با مراد و دوستانش به صحبت مشغول بودم صدای شعارها هر لحظه بیشتر و بیشتر می شد: "زنده باد آپو، زنده باد آپو".
آپو لقب عبدالله اوج آلان رهبر حزب کارگران کردستان (پ ک ک) است که از سال ۱۹۹۸ درزندان ایمرالی ترکیه به سر می برد، حزبی که با ادعای استقلال طلبی شکل گرفت و با وجود تغییر مشیهای اندکی در جهت ادامه مبازرات سیاسی به جای نبرد مسلحانه، بار دیگر سلاح بر دوش گرفته و با درگیریهای مکررش با ارتش ترکیه دررسانه های جهان خبرساز شده است.
با وجود اینکه نظرسنجیهای اخیر در مناطق کردنشین ترکیه از کم شدن میزان حمایت جوانهای کرد از پ ک ک حکایت می کند، گویی در غربت، گروهی از نوجوانان و جوانان کرد با ولع بیشتری سعی در پشتیبانی از آن دارند.
فریاد "استقلال، استقلال" آنها با تلاش چند جوان کرد برای آتش زدن پرچم ترکیه به اوج می رسد و وقتی پلیس جهت دستگیری یکی از ایشان که با سنگ شیشه خودرویی را در هم شکسته وارد عمل می شود همگی همچون زنجیره هایی به هم پیوسته با همان شعارها سعی می کنند راه مأموران را سد کرده، دوست خودرا فراری دهند.
ولی در این میان وقتی در هیاهوی پلیس و جوانان، چند پسر آتش زدن پرچم ترکیه را از سر می گیرند دختری سراسیمه بسوی ایشان می آید و می گوید: "دوستان این راهش نیست خواهش می کنم این کار را نکنید فقط با شعارها صدایتان را به گوش دیگران برسانید".
و دختری دیگر سعی می کند از پرتاب سنگ و بطری بسوی خودروها جلوگیری کند، او خود را سروناز معرفی می کند و با ابراز تأسف از وقایعی که در جریان است می گوید: "همین رفتارها باعث می شود ما به حقوق قانونی خودمان نرسیم، تندروی همواره سد راه ما شده است".
او که گویا از فعالان دفتر حمایت از حقوق کردهای ترکیه در لندن است با تأکید بر اینکه دوستان ترک زیادی حتی در همان سازمان دارد می افزاید: "اگر دو طرف بتوانند افراد تندرو میان خود را کنترل کنند هیچ وقت وضع به این حال در نمی آید اما افسوس که تلاشهای میانه روها و افراد منطقی همیشه با چند حرکت دست و جمله های ابلهانه و پاسخهای خشمگین به آنها نقش بر آب می شود".
این جمله را یکی از جوانان ترک که اهل استانبول است و با نگاهی نگران این صحنه ها را به نظاره ایستاده هم باحرکت سر تأیید می کند و به نشانه تأسف سرش را تکان می دهد.
با گذشتن پاسی از شب و متفرق شدن جوانان کرد خیابان اندکی رنگ آسودگی به خود می گیرد، حالا دیگر صدای بوق خودروهای ترکها هم تنها از کوچه ها و خیابانهای خلوت بالاتر به گوش می رسد، مغازه دارها که همچنان در شوک صحنه هایی اند که دیده اند به سر کارشان بر می گردند و پلیسها به بررسی آسیبهایی مشغول شده اند که به خودروهای پارک شده در کنار خیابان وارد شده است.
مراد در حالی که به دوستانش توصیه می کند که دیگر به خانه یا دکانشان برگردند شانه بالا می اندازد و می گوید: "این مسابقه هرگز برنده ای نخواهد داشت، دیدید هیچ کس پیروز نشده است".
شاید این جمله مراد را بتوان از جنبه ای دیگر نیز نگریست، هرچند تیم فوتبال ترکیه سالهاست به عنوان تیمی اروپایی تعریف می شود و ترکها می توانند طعم غلبه بر کشوری در این قاره را بچشند، این کشور همچنان پشت در اتحادیه اروپا یه انتظار نشسته تا شاید روزی این در به رویش گشوده شود و رویای عضویت در این اتحادیه تحقق یابد.
اما ترکیه برای رسیدن به این آرزو باید موانع بسیاری را پشت سر بگذارد که یکی از آنها شناسایی حقوق اقلیتهای قومی و مذهبی و حل مسئله کردهاست.
این موضوع در پرونده ترکیه در اتحادیه اروپا چنان مهم جلوه می کند که به اعتقاد برخی سران اتحادیه، راه ترکیه بسوی اروپایی شدن از دیاربکر می گذرد.
آیا ترکیه روزی در این میدان هم پیروز خواهد شد؟

علی کهنکاری - روزنامه نگار در لندن
منبع: سایت «کردستان مدیا»