• حکومت ایران در وظیفه خود در پیشگیری از تبعیض و تعدیات حقوق بشری علیه شهروندان کرد خود، به خصوص زنان، کوتاهی می‌کند ...

اخبار روز: www.iran-chabar.de
چهارشنبه  ۹ مرداد ۱٣٨۷ -  ٣۰ ژوئيه ۲۰۰٨

عفو بین‌الملل در گزارش جدیدی‌ که امروز منتشر شد اظهار داشت که حکومت ایران در وظیفه خود در پیشگیری از تبعیض و تعدیات حقوق بشری علیه شهروندان کرد خود، به خصوص زنان، کوتاهی می‌کند. این سازمان اظهار نگرانی کرد که سرکوب ایرانیان کرد و به خصوص مدافعان حقوق بشر در حال گسترش است.
گزارش، نمونه‌هایی از تبعیض‌های فرهنگی و مذهبی علیه تقریبا ۱۲ میلیون کرد را که در ایران زندگی می‌کنند و حدود ۱۵ در صد از جمعیت را تشکیل می‌دهند بر می‌شمارد.
گزارش یاد شده بر مسایل مربوط به مسکن، آموزش و اشتغال تمرکز می‌کند. مدافعان حقوق بشر و کارکنان رسانه‌ها نیز به خاطر اظهار عقاید خود هدف قرار می‌گیرند.
عفو بین‌الملل می‌گوید: «قانون اساسی ایران برابری همه ایرانیان در برابر قانون را فراهم کرده است. ولی، همان طور که گزارش ما نشان می‌دهد، برای کردها در ایران واقعیت چیز دیگری است. حکومت ایران برای محو تبعیض، یا پایان بخشیدن به چرخه خشونت علیه زنان و مجازات مسئولان آن، گام‌های کافی برنداشته است».
گزارش می‌گوید که زنان کرد - به عنوان اعضای‌ یک اقلیت قومی به حاشیه رانده شده، و به عنوان زن در جامعه‌ای عمدتا پدرسالار - با چالش مضاعفی برای احقاق حقوق خود روبرو هستند.
گرچه زنان و دختران پایه اصلی فعالیت اقتصادی در مناطق کردنشین را تشکیل می‌دهند، برای توجیه نفی حقوق بشری آنان از آداب و رسوم محدودکننده اجتماعی بهره گرفته می‌شود. این رسوم به معنای آن است که مقامات دولتی ممکن است نتوانند در باره نابرابری‌های آموزشی دختران، ازدواج اجباری و زودرس، و خشونت خانوادگی علیه دختران و زنان کرد - و عواقب شدید برخی از این تعدیات، از جمله «قتل‌های ناموسی» و خودکشی - به تحقیق بپردازند.
عفو بین‌الملل می‌گوید: «زنان کرد به صورت روزانه قربانی خشونت می‌شوند و از سوی مأموران حکومتی، گروه‌ها یا افراد شامل اعضای خانواده خود، تحت تبعیض قرار می‌گیرند. مقامات ایران متعهدند که کوشش لازم را برای از بین بردن خشونت علیه زنان در خانه و جامعه مبذول دارند، ولی این کار اصلا انجام نمی‌شود».
گزارش تحت عنوان «ایران: تعدیات حقوق بشری علیه اقلیت کرد» تصدیق می‌کند که در عین این که فرهنگ کردی، مانند لباس و موسیقی، عموما محترم شمرده می‌شود و زبان کردی در تعدادی از رسانه‌ها و برخی از نشریات به کار برده می‌شود، جامعه کرد هم‌چنان از تبعیض ریشه‌دار رنج می‌برد.
نمونه¬هایی اخیرا موارد مشخص نقض حقوق بشر در مورد کردها را برجسته کرده است:
* فرزاد کمانگر، علی حیدریان و فرهاد وکیلی، که هر سه کرد هستند در فوریه ۲۰۰٨ پس از یک روند به شدت پرایراد که فاقد بسیاری از استانداردهای بین‌المللی یک دادگاه عادلانه بود به جرم «محاربه» (دشمنی با خدا) به اعدام محکوم شدند. اتهام محاربه علیه کسانی‌ به کار می‌رود که به مخالفت ‌مسلحانه علیه حکومت متهم شوند، و ظاهرا در مورد این افراد اتهام عضویت در گروه مسلح حزب زحمتکشان کرد (پ کا کا) که در ترکیه دست به حمله می‌زند مطرح بوده است. علی حیدریان و فرهاد وکیلی، ظاهرا به دلیل جعل اسناد، هم‌چنین به ۱۰ سال زندان محکوم شده‌اند. بر اساس قوانین ایران، آن دو باید پیش از اعدام محکومیت زندان خود را بگذرانند.
«فعالان حقوق بشر در ایران» گزارش دادند که وقتی مقامات زندان رجایی شهر در استان تهران رأی دیوان عالی کشور را به فرزاد کمانگر که یک معلم ٣۲ ساله است ابلاغ کردند از او خواستند که طی نامه‌ای تقاضای عفو کند. او از این کار به دلیل این که تقاضای‌ عفو به معنای پذیرش جرم است امتناع کرده و همواره منکر آن بوده که جرمی مرتکب شده است. دیوان عالی کشور حکم او را در ۱۱ ژوئیه تنفیذ کرده است و حکم ممکن است در هر زمان به مرحله اجرا درآید.
* محمد صدیق کبودوند در ماه مه سال جاری در شعبه ۱۵ دادگاه انقلاب تهران به ۱۱ سال زندان محکوم شد. محکومیت ظاهرا شامل ۱۰ سال زندان به خاطر «اقدام علیه امنیت کشور» به دلیل تأسیس سازمان حقوق بشر کردستان، و یک سال زندان به اتهام «تبلیغ علیه نظام» بوده است. حکم پس از یک محاکمه ناعلنی صادر شده است. عفو بین‌الملل محمد صدیق کبودوند را یک زندانی ‌وجدان می‌شناسد که صرفا به دلیل اعمال مسالمت‌آمیز حقوق خود بر آزادی بیان و تجمع در زمینه کار خویش به عنوان رییس سازمان حقوق بشر کردستان و فعالیت‌هایش به عنوان یک روزنامه‌نگار بازداشت شده است. این حقوق در میثاق بین‌المللی حقوق مدنی و سیاسی که ایران یک عضو امضا کننده آن است صریحا به رسمیت شناخته شده است.
* هانا عبدی، دانشجوی ‌روانشناسی، در ۴ نوامبر ۲۰۰۷ در خانه پدربزرگ خود در سنندج دستگیر شد. او برای مدت سه ماه بدون ملاقات در انفرادی بازداشت بود. در ژوئن سال جاری، او به پنج سال زندان در تبعید در آذربایجان شرقی در شهر کوچکی به نام گرمی در مرز جمهوری آذربایجان محکوم شد.   به گفته وکیل او، شعبه ۲ دادگاه انقلاب سنندج او را به اتهام «تجمع و تبانی برای ارتکاب جرم علیه امنیت کشور» مجرم شناخته است. او عضو کمپین برای برابری است که یک ابتکار در باره حقوق زنان در ایران است و هدف پایان بخشیدن به تبعیضات قانونی علیه زنان در ایران را دنبال می‌کند. عفو بین‌الملل هانا عبدی را یک زندانی ‌وجدان می‌شناسد که صرفا به دلیل اعمال مسالمت‌آمیز حق خود بر آزادی بیان و تجمع بازداشت شده است، و اتهام علیه او را دارای انگیزه سیاسی می‌شناسد.
عفو بین‌الملل گفت: «ما از مقامات ایران مصرا می‌خواهیم که برای پایان دادن به تبعیض و موارد نقض حقوق بشر مرتبط با آن که کردها، و در واقع همه اقلیت‌ها در ایران با آن روبرو هستند، اقدامات مشخصی را انجام دهد».
«کردها و همه افراد وابسته به جوامع اقلیتی ایران، از مرد و زن و کودک، حق دارند که از طیف کامل حقوق بشری خود برخوردار شوند. مقامات ایران باید حقوق مدافعان حقوق بشر،شامل فعالان حقوق زنان، را حمایت و ترویج کنند و به تعهدات خود تحت قوانین بین‌المللی حقوق بشرپایبند باشند.»

پس‌زمینه
گزارش ۵۷ صفحه‌ای «ایران: تعدیات حقوق بشری علیه اقلیت کرد» (ایندکس عفو بین‌الملل MDE ۱٣/۰٨٨/۲۰۰٨) تازه‌ترین گزارش از سلسله گزارش‌های عفو بین‌الملل در مورد تعدیات حقوق بشری علیه اقلیت‌های قومی و فرهنگی در ایران است. گزارش‌های پیشین، تعدیات علیه عرب‌های اهوازی و اقلیت بلوچ را تشریح کرده‌اند.
عفو بین‌الملل در گذشته بسیاری از نگرانی‌ها و موارد یادشده در این گزارش را با مقامات ایران در میان گذاشته، ولی پاسخ کافی دریافت نکرده است. آنان به ندرت به این سازمان پاسخ می‌دهند و بیش از ۲٨ سال اجازه نداده‌اند که عفو بین‌الملل برای تحقیق در باره حقوق بشر وارد ایران شود.   



اطلاعیه عفو بین الملل به زبان کردی

راگه‌یێنراوی چاپه‌مه‌نی لێبووردنی نێونه‌ته‌وه‌یی
تا سه‌عات ۰۰۰۱ به‌ کاتی گریینچ رۆژی ٣۰ جوولای ۲۰۰٨ نابێ بڵاوبکرێته‌وه‌
ئێران: کۆتایی به‌ هه‌ڵاواردنی که‌مایه‌تی کورد بهێنن

رێکخراوه‌ی لێبووردنی نێونه‌ته‌وه‌یی له‌ راپۆرتێکی نوێدا، که‌ ئه‌مڕۆ بڵاوکرایه‌وه‌، رایگه‌یاند که‌ حکوومه‌تی ئێران ئه‌رکی خۆی له‌ مه‌ڕ به‌رگریکردن له‌ هه‌ڵاواردن و ده‌ستدرێژی کردنه‌ سه‌ر مافه‌کانی مرۆڤی هاوڵاتیانی کوردی خۆی، به‌ تایبه‌ت ژنان، به‌ جێ نه‌هێناوه‌. رێکخراوه‌که‌ ترسی خۆی سه‌باره‌ت به‌ په‌ره‌سه‌ند‌نی سه‌رکوتی ئێرانییه‌ کورده‌کان، به‌ تایبه‌ت داکۆکیکارانی مافی‌ مرۆڤ ده‌ربڕی.
راپۆرته‌که‌ ده‌ست نیشانی هه‌ندێک نموونه‌ له‌ هه‌ڵاواردنی ئایینی و فه‌رهه‌نگیی کوردانی ئێران ده‌کات، که ژماره‌یان به‌ گوێره‌ی خه‌مڵاندن، ۱۲ ملیۆن که‌سه‌ و سه‌دا ۱۵ی دانیشتووانی وڵاته‌که‌ پێک ده‌هێنن.
راپۆرته‌که‌ تیشکۆ ده‌کاته‌ سه‌ر کاروباری پێوه‌ندیدار به‌ خانووبه‌ره‌، په‌روه‌رده‌، و ئیش و کار و دامه‌زران هه‌روه‌ها داکۆکیکارانی مافه‌کانی مرۆڤ و چالاکانی به‌شی میدیا، که به‌ هۆی ده‌نگ به‌رزکردنه‌وه‌یانه‌وه‌ ده‌که‌ونه‌ به‌ر په‌لامار.
یاسای بنه‌ڕه‌تی ئێران، له‌ به‌رانبه‌ر قانووندا مافی یه‌کسانی داوه‌ته‌ هه‌موو ئێرانییه‌ک. به‌ڵام، وه‌ک راپۆرته‌که‌ی ئێمه‌ ده‌ریده‌خات، ئه‌وه‌ بۆ کوردی ئێران راست نییه‌. لێبووردنی نێونه‌ته‌وه‌یی ده‌ڵێت "حکوومه‌تی ئێران هه‌نگاوی پێویستی بۆ له‌ ناوبردنی هه‌ڵاواردن، یا کۆتایی هێنان به‌ بازنه‌ی توندوتیژیکردن دژ به‌ ژنان و سزادانی سه‌به‌بکارانی کاره‌که، هه‌ڵنه‌هێناوه‌ته‌وه‌."
راپۆرته‌که‌ ده‌ڵێ ژنانی کورد له‌ پێناو سه‌لماندنی مافه‌کانی خۆیاندا رووبه‌ڕووی دوو جار خه‌بات بوونه‌ته‌وه‌- وه‌ک ئه‌ندامانی که‌مایه‌تییه‌کی قه‌ومیی په‌راوێزکراو، و وه‌ک ژن له‌ کۆمه‌ڵگایه‌ک که‌ له‌ زۆرینه‌ی خۆیدا باوک سالارانه‌یه‌. گه‌رچی ژنان و کچان بڕبڕه‌ی پشتی چالاکیی‌ ئابووریی ناوچه‌ کوردنشینه‌کان پێک ده‌هێنن، بۆ پشت گوێ خستنی مافه‌کانی مرۆڤیان په‌یڕه‌وه‌ توند و تیژه‌ کۆمه‌ڵایه‌تییه‌کان ره‌چاو ده‌کرێن.
بوونی ئه‌و په‌یڕه‌وانه‌ واتای ئه‌وه ده‌به‌خشێت‌ که‌ بۆ کاربه‌ده‌ستانی حکوومه‌ت ئه‌سته‌مه لێکۆڵینه‌وه ‌له‌ مه‌ڕ نایه‌کسانیی په‌روه‌رده‌ی کچان، به‌ مێرددانی پێش وه‌خت و به‌ زۆره‌ملێ، هه‌روه‌ها توندوتیژیی ناوماڵ دژ به‌ کچان و ژنانی کورد- و ئه‌نجامه گه‌وره‌وگرانه‌کانی به‌شێک له‌و ده‌ستدرێژییانه‌، وه‌ک "کوشتنی نامووسی" و خۆکوژی‌ بکه‌ن.
لێبووردنی نێونه‌ته‌وه‌یی ده‌ڵێت " ژنانی کورد رۆژانه‌ ده‌بنه‌ قوربانی زه‌بروزه‌نگ، و له‌ لایه‌ن کاربه‌ده‌ستانی حکوومی، تاقم و تاکه‌ که‌س، به ئه‌ندامانی بنه‌ماڵه‌یانه‌وه‌ رووبه‌ڕووی هه‌ڵاواردن ده‌بنه‌وه. ئه‌رکی سه‌رشانی ده‌سه‌ڵاتداریه‌تی ئێرانه بۆ توونا کردنی توندوتیژیی دژ به‌ ژنان، چ له‌ ماڵ و چ له‌ ناو کۆمه‌ڵگا، هه‌موو هه‌وڵێکی پێویست ‌ته‌رخان بکات، به‌ڵام ئه‌م کاره‌ ناکه‌ن."
راپۆرته‌که‌، واته‌ ئێران: ده‌ستدرێژی کردنه‌ سه‌ر مافه‌کانی مرۆڤی که‌مایه‌تی کورد، ئاگادا ره‌ که‌ سه‌ره‌ڕای ئه‌وه‌ی ده‌ربڕینی که‌لتووری کوردی، وه‌ک جل وبه‌رگ و مۆسیقا، به‌ گشتی رێزی لێ ده‌گیرێت و زمانی کوردی له‌ هه‌ندێک به‌رنامه‌ی رادیۆ و ته‌له‌فیزیۆنی و چاپه‌مه‌نی دا سوودی لێ وه‌رده‌گیرێت، به‌ڵام له‌عه‌ینی کاتدا که‌مایه‌تی کورد به‌رده‌وام له‌ هه‌ڵاواردنێک ره‌نج ده‌بات که‌ ره‌گ و ریشه‌ی قووڵی هه‌یه‌.
که‌یسه‌کانی ئه‌م دواییانه‌، ده‌ستدرێژی کردنی تایبه‌ت بۆ سه‌ر کورد زه‌ق ده‌که‌نه‌وه‌:
*فه‌رزاد که‌مانگه‌ر، عه‌لی حه‌یده‌ریان، و فه‌رهاد وه‌کیلی، که‌ هه‌موویان به‌ ره‌گه‌ز کوردن، له‌ فێبریوه‌ری ۲۰۰٨ دا دوای پرۆسه‌یه‌کی کورت، که‌ گه‌ڵێک له‌ پێوانه‌ نێونه‌ته‌وه‌ییه‌کانی دادگایی کردنی عادڵانه‌ به‌دوور بوو، حوکمی "موحاربه‌" (دژایه‌تی کردنی خودا) یان به‌سه‌ردا سه‌پێنرا و قه‌راری ئیعدامیان بۆ ده‌رچوو. ئه‌وه‌ تۆمه‌تێکه‌، که‌ ئاستی به‌رانبه‌ره‌ له‌ گه‌ڵ ئاستی تۆمه‌تی هه‌ڵگرتنی چه‌ک‌ دژ به‌ ده‌وڵه‌ت، ئه‌وه‌ش به‌ ڕواڵه‌ت به‌ ناوی ئه‌ندامه‌تی له‌ گروپی چه‌کداری "پارتیا کرێکارێن کورد (پ.ک.ک)"، که‌ گروپێکه‌ له‌ ناو تورکیا دا هێرشکاریی ده‌کات. عه‌لی حه‌یده‌ریان و فه‌رهاد وه‌کیلی هه‌روه‌ها ۱۰ ساڵ زیندانیان بۆبڕاوه‌ته‌وه‌ به‌ ڕواڵه‌ت بۆ ته‌زویرکردنی به‌ڵگه‌نامه‌. به‌ گوێره‌ی یاسای ئێران، ده‌بێ پێش ئیعدام ئه‌و زیندانه‌ش بکێشن.
به‌ گوێره‌ی هه‌واڵی چالاکانی مافی مرۆڤ له‌ ئێران، کاتێ ده‌سه‌ڵاتدارانی زیندانی "ره‌جایی شه‌هر" له‌ ئوستانی تاران بڕیاری دادگای به‌رزیان به‌ فه‌رزاد که‌مانگه‌ر، مامۆستایه‌کی ٣۲ ساڵه‌، راگه‌یاندووه‌، لێیان خواستووه‌ نامه‌یه‌ک بنووسێت و داوای لێبووردن بکات. ناوبراو ئه‌وه‌ی داوه‌ته‌ دواوه‌، چونکوو واتای ئه‌وه‌ی ده‌بوو که‌ پێ له‌ تاوان بنێت، له‌ کاتێکدا هه‌میشه‌ ره‌د ی ئه‌وه‌ی کردۆته‌وه‌ که تاوانێکی کردبێت. دادگای به‌رز له‌ رۆژی ۱۱ی جولای دا قه‌راری ئیعدامه‌که‌ی پشت راست کرده‌وه‌، واته‌ قه‌راره‌که ده‌گونجێت هه‌موو کاتێک به‌ڕێوه‌ ببرێت.
* له‌ مانگی مه‌ی ئه‌مساڵدا لقی ۱۵ی دادگای شۆڕش له‌ تاران ۱۱ ساڵ زیندانی بۆ محه‌ممه‌د سه‌دیق که‌بوودوه‌ند بڕییه‌وه‌. ئه‌وه‌ش‌ به‌ڕواڵه‌ت پێک هاتووه‌ له‌ ۱۰ ساڵ زیندان بۆ"کرده‌وه‌ی دژ به‌ ئاسایشی ده‌وڵه‌ت به‌ هۆی دامه‌زراندنی رێکخراوه‌ی مافی مرۆڤی کوردستان (HROK)" ه‌وه،‌ و ساڵێکیش زیندان بۆ "پڕوپاگه‌نده‌ی دژ به‌ نیزام". قه‌راره‌که‌ به‌ شوێن دانیشتنی دادگایه‌کی داخراودا ده‌رچوو. لێبووردنی نێونه‌ته‌وه‌یی محه‌ممه‌د سه‌دیق که‌بوودوه‌ند وه‌ک زیندانی بیروباوه‌ڕ ده‌ناسێت که‌ ته‌نیا به‌ هۆی به‌ڕێوه‌بردنی ئاشتیخوازنه‌ی مافه‌کانی خۆی له‌ مه‌ڕ ئازادیی به‌یان و ئه‌نجومه‌ن له‌ ماوه‌ی سه‌رۆکایه‌تی کرد‌نی رێکخراوه‌ی HROK، و چالاکیی رۆژنامه‌نووسی ده‌ست به‌سه‌ر کرا‌وه. ئه‌و مافانه‌ به‌ ئاشکرا له‌ لایه‌ن رێکه‌وتننامه‌ی نێونه‌ته‌وه‌یی سه‌باره‌ت به‌ مافه‌ مه‌ده‌نی و سیاسییه‌کان (ICCPR)" ه‌وه‌ ناسراوه‌، رێکه‌وتننامه‌یه‌ک که ئێران ده‌وڵه‌تێکی ئه‌ندامیه‌ تی.
* خوێندکاری سایکۆلۆجی هانا عه‌بدی‌، رۆژی ۴ی نڤه‌مبری ۲۰۰۷ له‌ ماڵی باوه‌گه‌وره‌ی له‌ شاری سنه‌، گیرا و ماوه‌ی ٣ مانگ به‌ بێ چاوپێکه‌وتن ده‌ست به‌ سه‌رکرا. له‌ مانگی جوونی ئه‌مساڵدا پێنج ساڵ زیندانیان بۆ بڕییه‌وه‌ که‌ ده‌بێ له‌ شاربه‌ده‌ری و له‌ شاری "گه‌رمی" ئازه‌ربایجانی رۆژهه‌ڵات له‌ سه‌ر سنووری کۆماری ئازه‌ربایجان بیکێشێت. به‌ گوێره‌ی قسه‌ی پارێزه‌ره‌که‌ی، لقی دووهه‌می دادگای شۆڕشی سنه‌، ئه‌وی به‌ ناوی "کۆبوونه‌وه‌ و پیلان دانان بۆ تاوان کردنی دژ به‌ ئاسایشی نه‌ته‌وه‌یی" مه‌حکووم کرد. ناوبراو ئه‌ندامی رێکخراوه‌ی "خه‌بات بۆ یه‌کسانی"یه،‌ که‌ رێکخراوێکی تازه‌ هه‌نگاوی مافه‌کانی ژنانی ئێرانه‌ و خوازیاری کۆتایی هێنان به‌ هه‌ڵاواردنی به‌ یاساییکراوی ژنان له‌ ئێرانه. لێبووردنی نێونه‌ته‌وه‌یی هانا عه‌بدی به‌ زیندانییه‌کی بیروباوه‌ڕ ده‌ناسێت که‌ ته‌نیا بۆ به‌ڕێوه‌بردنی ئاشتیخوازانه‌ی مافه‌کانی خۆی له‌ مه‌ڕ ئازادیی به‌یان و ئه‌نجومه‌ن زیندانی کراوه و ئه‌و تۆمه‌ته‌ش وا دراوه‌ ته‌ پاڵی، هه‌ڵخڵینه‌ری سیاسیی هه بووه‌.
لێبووردنی نێونه‌ته‌وه‌یی ده‌ڵێت: "ئێمه به‌ جیددی‌ له‌ ده‌سه‌ڵاتداریه‌تی ئێران ده‌خوازین له‌ پێناو کۆتایی هێنان به‌ هه‌موو چه‌شنه‌ هه‌ڵاواردن و زه‌بروزه‌نگێکی دژ به‌ مافه‌کانی مرۆڤ، که‌ کورد و له‌ راستیدا هه‌موو که‌مایه‌تییه‌کانی ئێران رووبه‌ڕووی بوونه‌وته‌وه، هه‌نگاوی خێرا و به‌رچاوهه‌ڵێنێته‌وه‌."
" کورد و هه‌موو ئه‌ندامانی کۆمه‌ڵگا که‌مایه‌تییه‌کان له‌ ئێران، ژنان، پیاوان، و منداڵان، مافی ئه‌وه‌یان هه‌یه‌ هه‌موو چه‌شنه‌ مافێکی مرۆڤیان به‌ڕێوه‌ ببه‌ن. ده‌سه‌ڵاتداریه‌تی ئێران ده‌بێ هانده‌ر و پارێزه‌ری داکۆکیکارانی مافی مرۆڤ بێت، به‌ چالاکانی مافی ژنانه‌وه‌، و مل بۆ ئه‌و پێداویستییانه‌ دانه‌وێنێت که‌ به‌ گوێره‌ی یاسای نێونه‌ته‌وه‌یی مافه‌کانی مرۆڤ له‌ سه‌ر شانی دانراون."

پێشینه‌
راپۆرتی ۵۷ لاپه‌ڕه‌یی ئێران: ده‌ستدرێژی بۆ سه‌ر مافه‌کانی مرۆڤی که‌مایه‌تی کورد (AI Index: MDE ۱٣/۰٨٨/۲۰۰٨) نوێترین ئاڵقه‌یه‌ له‌ زنجیره‌ی راپۆرته‌کانی لێبووردنی نێونه‌ته‌وه‌یی سه‌باره‌ت به‌ ده‌ستدرێژی بۆ سه‌ر مافه‌کانی مرۆڤی که‌مایه‌تییه‌ قه‌ومی و فه‌رهه‌نگییه‌کان له‌ ئێران. راپۆرته‌کانی پێشوو باسی ده‌ستدرێژی بۆ سه‌ر که‌مایه‌تی عه‌ره‌بی ئه‌حواز و به‌لووچ یان کردبوو.
لێبووردنی نێونه‌ته‌وه‌یی پێشتر گه‌لێک سه‌رنج و که‌یسی ناو ئه‌م راپۆرته‌ی به‌ ده‌سته‌ڵاتداریه‌تی ئێران راگه‌یاندووه‌، به‌ڵام وه‌ڵامی به‌ڕێ وجێی وه‌رنه‌گرتۆته‌وه‌. ئه‌وان گه‌لێک به‌ ده‌گمه‌ن وه‌ڵامی رێکخراوه‌که‌یان داوه‌ته‌وه‌ و له‌ ماوه‌ی ۲٨ ساڵی رابوردوودا ئیجازه‌یان به‌ لێبووردنی نێونه‌ته‌وه‌یی نه‌داوه‌ بچێته‌ ئێران و له‌ مافه‌کانی مرۆڤ بکۆڵێته‌وه‌.
کۆتایی/