اخبار روز: www.iran-chabar.de
آدينه  ۱۱ مرداد ۱٣٨۷ -  ۱ اوت ۲۰۰٨

پیروزی اوباما در دور اول مبارزات انتخاباتی امریکا حاوی درسهای گرانبهائی برای نیروهای دمکراتیک ایران است. در این زمینه حداقل میتوان به چهار موضوع اشاره کرد .
یکم : موفقیت اوباما در کاهش شکاف میان جوانان و سیاست   
دوم : تاثیرات جامعه قراصنعتی بر ارایش نیروهای سیاسی
سوم : اهمیت گذر از “ سیاست های هویت محور" ( Identity Politics   ( در مبارزات سیاسی
چهارم : سهم و تاثیرات ساختارهای ساِبر بر مبارزات سیاسی در جامعه

در یک دهه گذشته صحنه سیاست در بسیاری از کشورههای جهان شاهد   پیدایش شکافی عمیقی میان جوانان و نهادهای و احزاب سنتی گردید . امری که گه گاه از ان به عنوان " شکاف نسلی" یاد می شود . در کشورههای دمکراتیک . این شکاف در کاهش سهم جوانان در انتخابات و در کشورهای غیر دمکراتیک در جدائی میان جوانان از احزاب سیاسی اپوریسیون بازتاب یافت .
به نظر می رسد که شکل گیری کمون های انترنتی جوانان   در فضای ساِبر ، گسترش فرهنگ گلوبال در میان انان   ، شکل گیری چالش های اجتماعی فرا ملی ( مجیط زیست ، اشتغال گلوبال و... ) و پیدایش جنبش های اجتماعی فراصنعتی در قضای سایبر و ناتوانی احزاب سنتی در انطبقاق پلاتفرم های سیاسی تشکیلاتی خود با ان فرایندها از عوامل گوناگون پیدایش چنین شکافی باشند .

اوباما در میان تخستین سیاست مداران امریکاست که با شناخت از موقعیت تاریخی جنبش جوانان ، هدف خود را ایجاد پلی میان انان و سیاست قرار داد و با طرح لزوم بازخوانی همبستگی ملی " پرفکت بونیون " ، چارچوب گفتمانی لازم را برای پیوند کارزار انتخاباتی خود با جنبش جوانان جوانان فراهم اورد .

امارهای انتخابات حزبی امریکا از موفقیت چشمگیر سیاست او در میان جوانان سخن می گویند . نزدیک از شش و نیم ملیون جوان در انتخابات حزبی شرکت کردند و نزدیک به 65 درصد از انان ارای خود را به سود اوباما به صندوق ها ریحتند . پشتِبانی   جوانان از اوباما در برخی از ایالات از جمله ایالات ایووا و نیو همشایر ارای سهم تعین کننده ای را در پیروزی در ان ایالات ایفا کرد .

2- جنبش اوباما که در ابتدا به صورت پیوند یک کارزار انتخاباتی با جنبش ضد جنگ ظاهر گشت ، در تکامل خود به شکل گیری ائتلاف نسبتا نوینی در قضای سیاسی امریکا انحامید : ائتلافی میان جوانان و دانشکاران و سیاه پوستان

امارهای انتخابات حزبی امریکا نشان می دهد که بیش از 60 درصد دانشکاران ( Knowledge workers   ) در اتحادی با تزدیک به 65 درصد از جوانان و 85% از سیاهان شرکت کننده در انتخابات مهم ترین نیروهای ائتلاف اوباما را تشکیل دادند و در برابر ان کارزار انتخاباتی کلینتون به صورت ائتلافی از کارگران صنعتی ، کشاورزان و اکثریت فاطع زنان مسن سفید پوست (40 سال به بالا ) شکل گرفت. در این جا توجه به این موضوع   ضروری است که قرار گرفتن یک زن در برابر یک سیاه پوست موجب شده که تصویر یاد شده از دو ائتلاف   قدری مخدوش جلوه گر شود .
ائتلافی که اوباما را در برابر کلینتون به پیروزی رساند با شناخت از ارایش سیاسی نیروهای اجتماعی در فرایند توسعه جامعه فراصنعتی و افتصاد اطلاعاتی قابل بررسی است و مدل هائی که در گذشته برای بررسی ارایش نیروهای سیاسی در مبارزات انتخاباتی مورد استفاده فرار می گرفتند، امروزه   برای توصیف ارایش نیروهای سیاسی در مبارزات انتخاباتی ناکارا گردیده اند .
فضای ساِبر و   کریدورهای جامعه اطلاعاتی دو مولفه نوینی اند که نفش مهمی را در ارایش نوین نیروهای سیاسی در انتخابات حزبی ایفا کردند و بسترهای لازم را برای ائتلاف میان جوانان و دانشکاران پدید اوردند .

در انتخابات حزبی این دوره برای نخستین بار میتوان از مشارکت مستقل "دانشکاران" ( Knowledge Workers ) در حوزه سیاست سخن گفت . این موضوع با نگاه به امارهای مربوط به شرکت قشرهای تحصیل کرده در انتخابات از یکسو و نفشه مناطقی که اوباما   توانست در انجا حداکثر ارای را به خود اختصاص دهد قابل رویت می گردد . اوباما در اکثریت کردیدورهای جامعه اطلاعاتی امریکا توانست بر رقیب خود کلینتون چیره گردد . گسترش سهم و نفوذ کریدورهای اطلاعاتی هم چنین سبب گردیده است که در ایلاتی مانند ویرجینیا که در گذشته از پایگاه های نیروهای محافظه کار امریکا به حساب می امدند ،   اوباما قادر شود به رفیب جدی کاندید محافظه کاران در این مناطق تبدیل گردد. پیروزی اوباما در شهر الکساندریا ی ویرجینیا که نزدیک به سی سال پیش استخدام یک مربی سیاه پوست به شورشی بزرگی در شهر انجامید ، یکی از شگفتی های این انتخابات به حساب می اید . این پیروزی بدون توجه به نفش مهم کریدورهای جامعه اطلاعاتی امریکا در این منطقه قابل توضیح نیست .

فرایند توسعه فراصنعتی فضای ساِبرو کریدورهای جامعه اطلاعاتی را به دو فضای رفابت سیاسی ویژه ای مبدل کرده است و از این طریق موجب پیدایش تغیرات مهمی در جغرافیای سیاسی انتخاباتی ( Electoral Map   ) گردیده است . بررسی پایگاه اجتماعی نیروهای شرکت کننده در انتخابات بر پایه شهر و ده ، مناطق صنعتی و غیره صنعتی دیگر برای توصیف موقعیت سیاسی احزاب و مختصات پایگاه اجتماعی انان کفایت نمی کند . کریدورهای های اطلاعاتی همراه با فضای ساِبر به دو حوزه اصلی زندگی دانشکاران تبدیل گردیده و تکیه گاههای مهمی برای پلاتفرم توسعه مدرن و ائتلافات نوین اجتماعی را پدید اورده اند .
در انتخابات حزبی امریکا برای تخستین بار دانشکاران و کارگران صنعتی اینده خود را با دو ائتلاف سیاسی متفاوت پیوند داده   و در این راستا جوانانی که در گذشته ای نه چندان دور از مهم ترین هم پیمانان کارگران صنعتی محسوب می گردیدند در این انتخابات خود را در ائتلافی در برابر انان یافتند.

3- گسترش فضای سایبر و کریدورهای جامعه اطلاعاتی هم چنین تاثیرات مهمی را بر گفتمان های سیاسی بر جای گذارده است که    تضعیف و کاهش سهم سیاست های هویت محور در رفابت های سیاسی یکی از برجسته ترین انهاست . کوشش اگاهانه کارزار انتخاباتی   اوباما برای دوری گزیدن از این   سیاست ها یکی دیگر از ویژگی مهم و شگفت انگیز این دوره از انتخابات امریکا به حساب می اید .   سخنرانی تاریخی اوباما پیرامون موضوع نژاد و نقد سیاست هویت محوردر سیاهان   گرچه با عکس العمل و خشم جمعی از رهبران سنتی جنبش سیاهان امریکا روبرو گردید لیکن در کمال شگفتی با پشتیبانی فشر های وسیعی از جوانان   سیاه پوست روبرو گردید و نقش مهمی را در شکست یکی از محبوب ترین ریس جمهوران امریکا در جلب سیاهان به هواداری از همسرش ( خانم کلینتون ) ایفا کرد . ان سخنرانی بی تردید به عنوان اغاز یک برش تاریخی از سیاست های هویت گرایانه ای است که یک دو دهه گذشته صدمات فراوانی به جنبش ضد تبعیض سیاه پوستان امریکا وارد اورده است .

جنبش های قمینیستی ، قومی ، اتنیک و دینی پس از جنگ دوم و از با میان رفتن بقایای نظام کلونیالیسم در بسیاری از کشورههای جهان تقش مهمی را در شکل دادن به گفتمان های سیاسی ایفا کردند و تا حدودی زیادی به انحصار گفتمان های طبقاتی و ناسیونالیسم حوزه سیاست پایان دادند . این جنبش های نوین اجتماعی با نفد نبعیضات جنسی ، دینی و قومی دروازه های میدان عمومی سیاست بروی اقشار محروم گشودند و ارزش های ضد تبعیض را به یکی از مولفه های اساسی سیاست دمکراتیک تبدیل ساختند . با این همه در بسیاری از کشورهها رشد و گشترش جنبش های ضد تبعیض به پیدایش نظریات افراطی انجامید که سیاست هویت محور نامیده می شود . سیاست هویت محور نوع ویژه ای از سیاست گروهی است که مشروعیت خود را نه از حقوق فردی بلکه از تفاوت های فرهنگی و نژادی کسب کرده و می کوشد میدان عمومی سیاست را بر پایه ایجاد دیوارهای "هویتی " بازسازی کند. در یکی دو دهه گذشته سیاست های هویت محور تحت نام های مختلفی و از جمله "سیاست زنانه" ، "سیاست سیاهان" ، "سیاست قومی "   ،" سیاست مسیحیان " و غالبا   با بر چسب " برابری خواهی " در بازارهای سیاست توزیع گردیده است. گسترش چنین اندیشه هائی موجبات به کجراه رفتن بسیاری از جنبش های ضد تبعیض و بویژه جنبش ضد تبعیض سیاهان در امریکا را فراهم اورد و گفتمان ملی دمکراتیک را به شدت در منگنه قرار داد . رابطه تنگاتنگی میان پیروزی نیروهای محافظه کار در سه دهه گذشته و گسترش سیاست های هویت محور میتوان مشاهده   کرد .
امتزاج ( assimilation   ) ازادانه و گاه رادیکال ( دخالت مستقیم دولت از طریق قوانین سخت ) انسانهای ازاد   در یک نظام واحد حقوقی – سیاسی ، متکی بر حقوق فردی ، از مهم ترین سنگ بناهای یک جامعه مدرن دمکراتیک محسوب   می شود .
چنین پدیده ائی   تنها بر بستر ان گونه نظام هائی سیاسی – حقوقی تحقق می یابد که   نسبت به تفاوت میان انسان ها کور عمل می کنند . از اینرو بر عکس تصور هواداران سیاست های هویت – محور یکی مهم ترین چالش های   دمکراسی از میان بردن دیوارهای مرعی و نامرعی ای است   که گاه به دلیل تقاوت های طبیعی و بیولوزیک و زمانی به دلیل سنت های فرهنگی و در مواردی نیز تاشی از پروسه های توسعه اجتماعی – اقتصادی در میان شهرواندن جامعه در طول تاریخ ساخته شده است . موضوع سیاست هویت محور در نهایت مقابله با چنین فرایندی است.      
"سیاست سیاه " چیزی جز مقاومت عقب مانده ترین فشرهای سیاهان در برابر امتزاج میان دو جامعه سیاه و سفید نیست . سیاستی که اگاها نه می کوشد دیوارهای فرهتگی غیر قابل عبوری را در برابر امتزاج میان مردم ایجاد کند و به این خاطر   اگاهانه یا نااگاهانه مروج گفتمان های نژاد پرستانه در جامعه می گردد . از اینرو در حالیکه جنبش های ضد تبعیض هدف خود را از میان بردن سد های مقابل سیاهان در مشارکت در نهادهای ملی و عمومی قرار می دهند ،   سیاست هویت – محور سیاهان درخواست "برابری" میان " نهادهای سیاه" و" سفید " در میدان عمومی سیاست به بهانه های فرهنگی و نژادی می طلبد .

متاسقانه بسیاری از نیروهای دمکراتیک در دو دهه گذشته در برابر سیاست های هویت محور سرتسلیم فرود اوردند و به گرفتار امدن سیاست دمکراتیک در زندان سیاست های هویت محور یاری رساندند .
لیکن امروز خوشبختانه به نظر می رسد که پس گذشته دو دهه ، سهم سیاست های هویت محور رقابت های سیاسی امریکا رو به اقول نهاده است و گزینش های سیاسی هویت محورانه   در ذهنیت جامعه به صورت امر منفی در میان نسل های جوان ظاهر گردیده است . طبق نظر سنجی های انجام شده تنها 20- 25 در صد رای دهندگان اعلام داشته اند که موضوع اتنیک و جنسیت نفش تعین کننده ائی را در گزینش کاندیدهای   انان ایفا کرده است و نکته قابل توجه اینست که اکثریت ان ارا ( فریب به 85 درصد) به سود بازنده انتخابات به صندوق های انتخاباتی ریخته شد و به عبارت دیگر، سیاست های هویت محور نتوانست تاثیرات مهمی را بر نتایج انتخابات بر جای گدارد .
رفتن فراسوی سیاست های هویت محورانه و جایگزینی ان با قرهنگ گلوبال- حقوق بشری هم چنانکه سالها پیش در مقاله انسان گلوبال به ان اشاره کرده ام از مهم ترین   چالش های توسعه فراصنعتی – گلوبال جوامع بشری به حساب می اید .

4- قضای سایبر در چند سال گذشته به یک حوزمستقل قدرت تکامل یافته است و امروزه به یکی از صحنه های اساسی رقابت میان نیروهای سیاسی تبدیل گردیده است . موفقیت نیروهای سیاسی در فرایند توسعه فراصنعتی گلوبال به موفقیت انان در این بستگی یافته است . موفقیت اوباما در ایجاد شبکه ی گسترده سیاسی در فضای سایبر او را به یکی از موفق ترین کاندیداهای ریاست جمهوری تبدیل کرده است . هم اکنون نزدیک به یک و نیم نفر در یک شیکه انترنتی با کارزار انتخاباتی اوباما پیوند ژافته اند و نزدیک به پنج هزار جلسات هفتگی از طریق انترنت سامان داده می شود . بر طبق نظر سنجی های انحام شده نزدیک به هفتاد و چهار درصد هواداران ابو ما در دوران رقابت حزبی   اطلاعات خود را از حوزه سایبر کسب کرده و کمک های مالی خود را از ان طریق ارسال داشته اند . ایجاد وبلاگهای هواداران در سایت انتخاباتی یکی از ابتکارات مهم اوباما به شمار رفته و سنت نوینی در سازمان دادن کارزارهای انتخابتی به حساب می اید . چنین وبلا گاهائی فضای گسترده ائی برای مشارکت قشرهائی گوناکون مردم و بویژه جوانان در گفتمان های سیاسی انتخاباتی فراهم اورده است و عمق تازه ائی به دمکراسی در این حوزه بخشیده است . وجود ان وب لاگها سبب گردید که با انتشار یافتن موضع گیری نادرست اوباما پیرامون اینده اورشلیم در فاصله ائی کمنر از 24 ساعات بیش از   25000 کامنت اعتراضی در سایت انتخاباتی اوباما انتشار یافت که منجر به تصحیح فوری ان موضع گیری شد .
امروزه نیز با از اغاز فعالیت انتخابات عمومی ریاست جمهوری همه شواهد نشان می دهد که نقش انترنت اینترنت   در مقایسه با انتخابات حزبی نه تنها کاهش نیافته بلکه دامنه گسترده تری به خود گرفته است و امارهای انتخاباتی از موفقیت چشمگیر اوباما در برابر مک کین در حوزه ساِبر سخن می گویند . از جمله این امارها نشان می دهند که تاکنون اوباما بیش از 6 تا 7 برابر مک کین "فضای یونوب" و" مای اسپیس " را به خود اختصاص داده است .
در یکی دو ماهه گذشته مقالات گوناگونی پیرامون نقش انترنت در انتخابات امریکا در سایت اینده نگر ( www.ayandeh.com ) منتشر گردیده است و از میان انان میتوان از مقاله بسیار اموزند ه اقای مهدی جدی‌نیا با عنوان   "اینترنت و انتخابات آمریکا" یاد کرد .
هم چنین خواننده میتواند برای اشنائی بیشتر با علل موفیت اوباما در انتحابات حزبی امریکا به مقالات زیر در ان سایت مراجعه نماید .

Pew: The Web's Where the Political Action Is, and Obama Rules the Web
Young Voters, Engaged and Online Jose Antonio Vargas -
Obama Phenomenon in U.S.   

احمد تقوائی
ژوئیه   2008

ataghvai@gmail.com