اخبار روز: www.iran-chabar.de
چهارشنبه  ۲٣ مرداد ۱٣٨۷ -  ۱٣ اوت ۲۰۰٨

مجمع روحانیون مبارز از جمله تشکل های روحانی باسابقه در نظام جمهوری اسلامی است که در مقاطع مختلف تاثیر شگرفی را بر صحنه سیاسی ایران بر جای گذاشته است. از خروج اعتراض آمیز این تشکل از صحنه سیاسی ایران در سال ۶۹ تا حضور قوی و موثر در دوم خرداد ۱٣۷۶ تماماً نشان دهنده نقش و جایگاه مهم این تشکل روحانی با گرایش اصلاح طلبانه است. اما کنون و در حالی که گروه های سیاسی رایزنی داخلی خود را برای چگونگی ورود به عرصه انتخابات آغاز کرده اند، مجمع روحانیون مبارز هم بیکار ننشسته و با تشکیل جلسات منظم و دعوت از دیگر گروه های اصلاح طلب فعالیت خود را آغاز کرده است. درباره اینکه تاکنون مجمع روحانیون مبارز درباره انتخابات ریاست جمهوری چه تصمیمی گرفته است و اینکه آیا کاندیدای نهایی مجمع تعیین شده است یا خیر به سراغ عبدالواحد موسوی لاری از اعضای شاخص این تشکل رفته ایم. گفت وگو با لاری را که در دولت خاتمی هم مقام وزارت کشور را بر عهده داشت، می خوانید.
---

-در روزهای اخیر از قول شما و برخی فعالان سیاسی احزاب مختلف اصلاح طلب نقل شده که اصلاح طلبان محوریت مجمع روحانیون برای انتخابات ریاست جمهوری سال آینده را پذیرفته اند. این خبر تداعی کننده نقش مجمع در انتخابات دوم خرداد ۷۶ است. چرا بار دیگر مجمع پیش قدم شده است؟

لاری: تشکل مجمع روحانیون مبارز در برگیرنده تعداد قابل توجهی از نزدیک ترین یاران امام و افراد همسو با اندیشه و فکر امام است که از پیشکسوتان مبارز پیش از انقلاب و مدیریت و حضور در صحنه های مختلف در سال های پس از انقلاب به شمار می روند. در واقع می توان گفت مهم ترین تشکل سیاسی- دینی که فکر و راه امام را دنبال کرده مجمع است. در این تشکل، نزدیکان امام با عنایت خود امام و گرفتن نوعی مجوز حضور از حضرت امام در این تشکل اصلاح طلب حضور دارند. این تشکل پس از شکل گیری از سال ۶۶ تاکنون در مدت ۲۱ سال فعالیت سیاسی، در فراز و نشیب های کشور حضور موثر داشته است. چه در دوره یی که در انتخابات مختلف صاحب پیروزی شده و چه در دوره هایی که مصلحت را در وارد نشدن به عرصه های سیاسی دیده و به شکل دیگری تاثیرگذار بوده است.

-این عدم حضور در صحنه سیاسی یا انتخاباتی را اعلام کرده اید؟

لاری: مجمع روحانیون در دوره هایی حضور پررنگ داشته و در مقاطعی هم وارد عرصه نشده است. بله در برخی برهه های زمانی به طور رسمی اعلام کردیم وارد عرصه نخواهیم شد و در مقاطعی نیز اگرچه به طور رسمی اعلام نشد اما مجمع شکل غیرفعال به خود گرفت و میدان را برای تنوع دیدگاه ها و سلایق جریان اصلاح طلب باز گذاشت. در مجموع این تشکل روحانی اصلاح طلب چه به صورت ایجابی و چه به صورت سلبی، سعی در نقش آفرینی داشته است.

-منظور شما از حضور غیرفعال، انتخابات ریاست جمهوری نهم است؟

لاری: در آن انتخابات آقای کروبی به عنوان دبیرکل وقت مجمع یکی از کاندیداهای انتخابات به شمار می رفت و مجمع روحانیون نیز از ایشان اعلام حمایت کرد. البته آقای کروبی پیش از گرفتن نظر موافق یا مخالف شورای مرکزی مجمع روحانیون، ستادهای انتخاباتی خود را فعال کرده بود. مجمع در انتخابات ریاست جمهوری هفتم و هشتم نیز از آقای خاتمی حمایت کرد.

-و برای انتخابات ریاست جمهوری آینده مجمع از چه کسی حمایت خواهد کرد؟

لاری: امروز هم که بحث انتخابات ریاست جمهوری دهم در محافل سیاسی، رسانه یی و حتی در میان مردم مطرح شده است، جریانات دلسوز نظام در حال برنامه ریزی برای تغییر شرایط موجود هستند. من از واژه جریانات دلسوز استفاده کردم چرا که از عناوینی مانند اصلاح طلب یا اصولگرا فراگیرتر است. در واقع همه آنهایی که به ایران علاقه مند بوده و تفکرات ملی و میهنی دارند از یک سو و آنهایی که به اعتلای اسلام حقیقی می اندیشند از سوی دیگر، نگران شرایط فعلی کشور بوده و برای اجرایی کردن راهکارهایی برای برون رفت از بن بست کنونی با یکدیگر به اشتراک رسیده اند. مجمع روحانیون مبارز هم که یک جریان ریشه دار است نمی تواند در مقابل شرایط کنونی و آنچه بر مردم و کشور می گذرد بی تفاوت باشد. اصلاً فلسفه وجودی انتخابات، ایجاد تحول و جابه جایی افرادی که عملکرد نامطلوب داشته و ناتوانی خود را در اداره امور اجرایی تا عرصه تقنینی نشان داده اند، بوده و مجمع برای حضور در میدان انتخابات ریاست جمهوری برنامه هایی دارد.

-اینکه مجمع برای گفت وگوهای میان اصلاح طلبان پیشگام شده بر مبنای چه تحلیلی بود؟

لاری: این مساله در جلسه شورای مرکزی مجمع روحانیون مبارز با موضوع انتخابات مطرح شد و قرار بر آن شد با توجه به اهمیت پیروزی اصلاح طلبان در این انتخابات، همه ظرفیت ها برای ایجاد فضای تفاهم و تعامل میان همه گروه ها و احزاب اصلاح طلب به کار گرفته شود.

-این جلسه تصمیم گیری در چه زمانی برگزار شد؟

لاری: حدود دو ماه و نیم قبل این تصمیم گیری انجام شد. در آن جلسه شورای مرکزی مجمع به این نتیجه رسید که نمی توان روی رخدادهای خطرناکی که در حال وقوع است چشم های خود را ببندیم و اصلاح طلبان حتماً باید در خصوص استراتژی های خود به چاره اندیشی بپردازند. همچنین همه اعضا بر سر این موضوع هم نظر بودند که بدون حرکت اجماعی و ائتلافی مشخص نیست که فرجام کار به کجا منتهی خواهد شد. بنابراین کمیسیون سیاسی مجمع ماموریت یافت با تماس با جریانات و احزاب اصلاح طلب به بررسی شرایط موجود کشور و مسائلی که در حوزه های مختلف سیاسی، دیپلماسی، اقتصادی و فرهنگی در طول سه سال گذشته به وقوع پیوسته بپردازد تا از نتایج این بررسی جهت تدوین یک راهبرد منسجم برای انتخابات ریاست جمهوری بهره گرفته شود.در عین حال قرار است مجموعه پتانسیل ها و امکانات بالقوه یی که اصلاح طلبان در سراسر کشور از آن برخوردار هستند نیز مورد بازنگری قرار گیرد.

-ریاست این کمیته یا کمیسیون برعهده کیست؟

لاری: ریاست آن برعهده آیت الله سیدمحمد موسوی خوئینی ها است. اعضای این کمیته در جلسات ابتدایی خود درباره چگونگی انجام این ماموریت ها به بحث و تبادل نظر پرداختند و پس از آن با دعوت از احزاب اصلاح طلب، جلسات رایزنی آغاز شد. تا آنجا که خاطرم هست تاکنون شش جلسه با حضور سران احزاب اصلاح طلب برگزار شده است.

-خود شما هم در جلسات حضور داشتید؟ چه احزابی آمده بودند و نتیجه این رایزنی ها تاکنون به کجا رسیده است؟

لاری: بله، به دلیل عضویت در کمیته سیاسی، تاکنون در تمامی این نشست ها حضور داشته ام. در این جلسات به طور معمول مسوولان رده بالای احزاب حضور پیدا کردند. مسوولان احزابی مانند کارگزاران، مشارکت، همبستگی، اسلامی کار، انجمن اسلامی مدرسین دانشگاه، انجمن اسلامی معلمان، حزب مردم سالاری و مجمع نمایندگان ادوار مجلس در اکثر جلسات حاضر بودند. از حزب اعتماد ملی هم در جلسه دوم نمایندگانی حضور داشتند.

-چه کسانی بودند؟

لاری: آقایان خباز و ذاکری به جلسه آمده بودند. در جلسات بعدی هم آن گونه که از آقای موسوی خوئینی ها شنیدم، قرار بود آقای گرامی مقدم سخنگوی حزب اعتماد ملی حاضر شوند که به دلیل سفر پزشکی که داشتند این امر میسر نشد، اما مسوولان حزب اعتماد ملی اعلام کرده اند پس از بازگشت وی خود ایشان یا نمایندگان دیگری را به جلسات خواهند فرستاد.
احزابی که نام بردم به صورت نمونه بود. با سایر احزاب هم چه به صورت مستقیم و چه به صورت غیرمستقیم تماس گرفته شد.

-چه موضوعات و محورهایی در جلسات مجمع مورد بررسی قرار گرفته است؟

لاری: یکی از اصلی ترین مسائل مورد بررسی، ارزیابی شرایط انتخابات است؛ اینکه در وضعیت فعلی تا چه میزان امکان مشارکت سیاسی وجود دارد و چه موانعی سبب عدم حضور در انتخابات از سوی اصلاح طلبان خواهد شد. پس از گذشت یکی، دو جلسه نیز آقای موسوی خوئینی ها به نمایندگان احزاب پیشنهاد کرد در جلسات داخلی خود احزاب درباره کاندیداهای مطرح شده از سوی طیف های مختلف اصلاح طلب به بحث بپردازند. خود مجمع هم در یکی از جلسات داخلی خود به بحث و بررسی سوابق اجرایی و مدیریتی افرادی که به عنوان «مصادیق» معرفی شده اند، پرداخته است. خوشبختانه دیدگاه های ارائه شده از سوی احزاب در جلسات مجمع بسیار به هم نزدیک بود، دغدغه های مشترک بسیاری وجود داشت و حتی درباره مسائل بنیادی مانند حضور یا عدم حضور اصلاح طلبان در عرصه انتخابات، نظرات دوستان با هم «همسو» بود. درباره مصادیق هم اگرچه هنوز بحث جدی صورت نگرفته اما همان حد «استمزاج» تا آنجایی که پیش رفته ایم، این احتمال وجود دارد که اصلاح طلبان به ائتلاف و اجماعی به مراتب گسترده تر از سال ۷۵ و قبل از دوم خرداد- و با رعایت دیدگاه های همه اصلاح طلبان- دست یابند.اما بحث مصادیق به معنای تاکید روی یک فرد خاص تاکنون به بحث گذاشته نشده است. آنچه در برخی خبرگزاری ها و روزنامه ها در این باره مطرح شد بیشتر یک نوع انحراف خبری یا جنگ رسانه یی برای ایجاد اختلاف میان اصلاح طلبان است.

-به هر حال این طور عنوان شده و می شود که مجمع، تصمیم نهایی خود درباره کاندیداتوری آقای خاتمی را گرفته و اعلام کرده است.

لاری: توضیح این مساله در یکی دیگر از جلسات هم اندیشی برگزارشده در مجمع، به نمایندگان احزاب اصلاح طلب ارائه شد. تاکید شد نظر نهایی مجمع همان تصمیمی است که همه احزاب اصلاح طلب اتخاذ می کنند اما میان خود اعضای مجمع این بحث مطرح شد که هم اندیشی اگر در یکی از جلسات وارد دستور بررسی مصادیق شدیم، موضع حزبی مجمع روحانیون مبارز چیست؟ دوستان در جلسه یی که به این منظور تشکیل شده بود، اعلام کردند هنوز هیچ صحبتی با آقای خاتمی صورت نگرفته و ایشان هم هیچ ابراز تمایلی برای حضور در انتخابات نداشته اند اما در هر زمانی که آقای خاتمی علاقه مند به حضور در عرصه انتخابات شوند و اعلام آمادگی کنند، به طور قطع کاندیدای مجمع روحانیون مبارز خواهند بود.

-این نظر حزبی مجمع روحانیون است؟

لاری: بله و معنای آن این است که این نظر هم مانند سایر پیشنهاد ها باید در موقع مقتضی در جلسات هم اندیشی اصلاح طلبان طرح و به بحث گذاشته شود. اما آنچه در گفت وگوهای شخصی من با گروه ها و دبیران کل احزاب اصلاح طلب از سوی آنان ابراز شده، نشان می دهد این نظر مجمع روحانیون مبارز نظر غالب میان احزاب و شخصیت های اصلاح طلب است.

-در اینجا دو بحث درباره عملکرد مجمع مطرح شده است؛ نخست اینکه اگر تشکلی در اصلاح طلبان توانایی رایزنی با روشنفکرترین لایه های گروه های دموکراسی خواه تا سنتی ترین گروه های اصلاح طلب را داشته باشد، آن تشکل مجمع روحانیون است. اما این شبهه وجود دارد که مجمع می خواهد از نفوذ خود به سود کاندیدای مورد حمایت خود بهره بگیرد. این نظر را تایید می کنید؟

لاری: اگر روزی در نشست هایی که مجمع میزبان آن است نتیجه اجماعی این شود که از فرد دیگری به جز آقای خاتمی حمایت شود به طور قطع مجمع نظر جمع را خواهد پذیرفت. منتها باید به نکته یی ظریف توجه شود و آن این است که در میان کاندیداهای بالقوه اصلاح طلبان، آقای خاتمی به دلیل سوابق سیاسی و اجرایی و شناختی که احزاب و فعالان سیاسی اصلاح طلب و حتی عموم جامعه از او دارند چهره یی منحصر به فرد به شمار می رود. این برداشت شخصی من است که شاید آقای خاتمی جزء کاندیداهایی نباشد که نیازمند بحث جدی درباره پذیرش یا عدم پذیرش کاندیداتوری وی از سوی احزاب و بزرگان اصلاحات باشد. مدیران احزاب اصلاح طلب این مساله را که در صورت اعلام آمادگی آقای خاتمی همه از وی حمایت خواهند کرد امری پذیرفته شده تلقی می کنند. تامل آنها به این دلیل است که آقای خاتمی تا این لحظه اعلام نکرده وارد عرصه انتخابات خواهد شد یا به بیان دیگر ابراز تمایل قطعی نکرده است.

-این به این معنا است که هنگام بررسی کاندیداهای مطرح شده در میان اصلاح طلبان، برای بعد از پاسخ منفی احتمالی آقای خاتمی چاره جویی می شود؟

لاری: بله فکر می کنم در حال حاضر دو نوع بحث در میان اصلاح طلبان وجود دارد. نخست اینکه اصلاً قرار است اصلاح طلبان وارد میدان انتخابات ریاست جمهوری سال آینده بشوند یا نه.

-ممکن است این موضوع را بیشتر باز کنید؟ شما به عنوان رئیس ستاد ائتلاف در انتخابات مجلس هشتم از وقایعی در مراحل مختلف انتخابات خبر دادید که نهایتاً موجب اعتراضات گسترده اصلاح طلبان شد. سوال برخی این است که چه تضمینی برای عدم تکرار آن برنامه های پیچیده در انتخابات ریاست جمهوری وجود دارد؟

لاری: ابتدا باید بگویم برخی محافل در انتخابات مجلس هشتم، برنامه پیچیده یی نداشتند. اتفاقاً آنها به طور لخت و عریان به کارهایی غیرمنطبق با قانون دست زدند که هیچ پیچیدگی نداشت. به عنوان مثال به یکی از کاندیداهای اصلاح طلب اعلام کرده بودند که به دلیل محکومیت در محاکم صالحه قضایی ردصلاحیت شده است. وی با آن برگه به هیات های نظارت یا اجرایی مراجعه و اعتراض می کند که تاکنون حتی به عنوان شاهد، قدم به یک محکمه قضایی نگذاشته است، چه رسد به عنوان متهم یا محکوم قضایی. آنها برگه را از وی گرفتند و پس از چندی اعلام کردند شما به دلیل نداشتن حسن شهرت فاقد صلاحیت تشخیص داده می شوید. این یعنی بدون هیچ گونه رودربایستی از موضع قانون به صورت ضد آن عمل کردند.

-منظور از پیچیدگی، فرآیند ردصلاحیت ها نیست. اتفاقاتی است که هنگام تبلیغات خصوصاً در شهرستان ها و روستاها رخ داد و از آن مهم تر در روز رای گیری و شمارش آرا موجب اعتراضات گسترده حتی در میان طیف هایی از اصولگرایان شد.

لاری: اتفاقاً آنها پیچیده عمل نکردند. تاکید می کنم که رفتارهای خلاف قانون صورت گرفت. گاهی برنامه های آنها دارای پیچیدگی ها و لایه های مختلف است مانند رویه هایی که در گذشته از سوی نهاد ناظر بر انتخابات به کار گرفته می شد و هیات های نظارت یکسری بهانه های به ظاهر قانونی را درست می کردند. در انتخابات مجلس هشتم این گونه نبود. به ردصلاحیت های صورت گرفته نگاه کنید؛ بسیار صریح و روشن اعلام می کردند که فلان حزب یا کاندیدا نباید در انتخابات حضور داشته باشد. فردی مانند مرتضی حاجی به دلیل منتسب بودن به برخی احزاب اصلاح طلب ردصلاحیت شد یا حیدری نماینده سابق تفرش و آشتیان که از استادان دانشگاه است نزد من آمد. در ابلاغیه ردصلاحیت ایشان ذکر شده بود که به دلیل محکومیت در محاکم قضایی، فاقد صلاحیت تشخیص داده می شود. وی معترض بود که تاکنون حتی به عنوان شاهد در یک دادگاه حضور پیدا نکرده است. از او درخواست کردیم تا به این مساله اعتراض کتبی کند. او هم به فرمانداری منطقه خود مراجعه کرد و پس از تعلل بسیار و بیان اینکه فقط فرماندار و استاندار از دلایل این نوع ردصلاحیت اطلاع دارند به آقای حیدری گفتند که حق با وی بوده و در مرحله تجدیدنظر در هیات نظارت تصحیح خواهد شد. در آن مرحله نه تنها این اتفاق نیفتاد بلکه به دلیل نداشتن «حسن شهرت» ردصلاحیت شد. جالب است که نقل می کرد یک جوان بیست و یکی، دو ساله را به محل زندگی وی فرستاده بودند تا به اصطلاح «تحقیقات» انجام دهد. جوان مذکور که به مسجد محل آمده بود، حتی او را نمی شناخت. جلو خود آقای حیدری را گرفته و از وی سوال کرده بود که حیدری چه جور آدمی است؟ اصلاً مسجد می آید یا نه؟، وقتی به جوان محقق گفته بود که فرد مورد نظر خود اوست، آن جوان خجالت کشیده بود که وی را برای این فرستاده اند که بفهمد آقای حیدری مسجد می رود یا نمی رود؟ اما در ریاست جمهوری به دلیل شناخته شده بودن چهره ها، ملی بودن انتخابات و مسائل مختلف داخلی و خارجی که به طور گسترده یی با موضوع انتخاب رئیس جمهور ایران گره خورده است، برای من روشن است که حتی اگر عده یی افراد شناخته شده یا محافل دارای سابقه، قصد غرض ورزی و بی توجهی به منافع و امنیت ملی ایران را داشته و کاندیدای اصلاح طلبان یا سایر منتقدان دولت را از صحنه خارج کنند، مقامات عالیه کشور چنین اجازه یی نخواهند داد. در واقع بسیار بعید است که کشور را وارد چالشی کنند که سرنوشت آن مشخص نیست. خصوصاً برخی چهره هایی که هم اکنون در جبهه اصلاحات مطرح شده اند به اندازه یی دارای وزن و جایگاه در میان نیروهای مختلف نظام و انقلاب - با سلیقه های مختلف - هستند که آن محافل و افراد توانایی انجام هیچ گونه فعالیت سوئی را نداشته باشند. در عین حال در خصوص دخالت و تصرف در نتایج انتخابات باید هوشیاری لازم را داشته باشیم و راهکارهای لازم را برای صیانت از آرای کاندیدای خودمان عملیاتی کنیم.

-به موضوع قبلی بازگردیم که اشاره کردید دو نوع بحث در میان اصلاح طلبان مطرح است و اینکه قرار است برای بعد از پاسخ منفی احتمالی آقای خاتمی هم برنامه داشته باشند.

لاری: نمی گویم برای بعد از آقای خاتمی. برداشت شخص من این است که فضای عمومی احزاب اصلاح طلب این است که در صورت اعلام آمادگی از سوی ایشان به طور بدیهی با حمایت همه اصلاح طلبان مواجه خواهند شد اما خود وی تاکنون ابراز علاقه یی به حضور در انتخابات نکرده است. در کنار این مساله احزاب اصلاح طلب پذیرفته اند که در انتخابات ریاست جمهوری سال آینده حضور داشته باشند، بنابراین به طور خودکار رایزنی های آنها در این باره تداوم پیدا خواهد کرد. تحلیل من این است که در مرحله نخست، موج وسیع مطالبات اصلاح طلبان و مردم به آقای خاتمی منتقل خواهد شد.

-این مساله به چه معناست؟ برخی می گویند نوعی فشار بر آقای خاتمی برای ناگزیر ساختن ایشان به کاندیداتوری است.

لاری: خیر، اصلاح طلبان معتقدند با توجه به برداشت های موجود در کل کشور و در میان مردم، فردی که می تواند هم اجماع اصلاح طلبان را محقق سازد و هم موجی از شور و نشاط برای حضور مردم را برانگیزد آقای خاتمی است. به همین دلیل احزاب اصلاح طلب تلاش خواهند کرد به هر قیمتی آقای خاتمی را به حضور در انتخابات مجاب کنند. این خواسته در تمامی لایه های جریان اصلاح طلبی وجود دارد. حال اگر به هر دلیلی و تحت شرایطی، آقای خاتمی به درخواست ها پاسخ منفی داده و «نه» بگوید، قاعدتاً در نشست هایی که در حال تداوم است، می توان راجع به کاندیدای اجماعی بعدی اصلاح طلبان به بحث پرداخته و نام آن فرد را مطرح کرد. اما به نظر من اکنون زمان مناسبی برای بررسی مصادیق نیست.

-برخی تحلیلگران بر این باورند که اگر اصلاح طلبان به این نتیجه رسیده اند که شرایط انتخابات ریاست جمهوری دهم و مجلس هشتم متفاوت است و بنا را بر حضور گذاشته اند، کاندیدای ایده آل خود را معرفی کنند. آنها می گویند برای معیارهای احتمالاً آرمانی تدوین شده شاید نتوان هیچ مصداقی پیدا کرد.

لاری: به هر حال کاندیداهای احتمالی اصلاح طلبان افرادی شناخته شده هستند. بله گاهی ممکن است معیارهایی تدوین شود تا به واسطه آن، شناسایی کاندیداهایی که مورد شناخت ما نیستند، ممکن شود. این گونه راهبردها در انتخابات شورای شهر یا مجلس قابل توجیه است اما در انتخابات ریاست جمهوری با چهره هایی مواجه هستیم که برای ما شناخته شده بوده و نقاط قوت و ضعف آنها مشخص است. در عین حال معتقدم مهم ترین بحث درباره معیارهای کاندیدای واحد اصلاح طلبان، میزان گرایش مردم به وی و مقبولیت عمومی است. تمامی افرادی که اکنون به عنوان کاندیدا در جریان اصلاح طلبی مورد بحث قرار گرفته اند افراد صالح و مدیران توانمندی هستند اما باید به این مساله توجه شود که کدام یک از آنها می توانند دو پارامتر را تامین کنند؛ نخست اینکه مظهر اجماع اصلاح طلبان باشند و دوم بتوانند موجی از گرایش و حمایت مردم را پدید آورند. در این صورت، اختلاف آرا میان کاندیدای ما و رقبا به میزانی خواهد شد که نتوانند با دخالت سازمان یافته و تخلف، رای کاندیدای اصلاح طلبان را مورد آسیب قرار دهند. ما به دنبال کاندیدایی با چنین ویژگی هایی هستیم. پس این معیارها با توجه به نامزدهای مطرح شده در میان اصلاح طلبان، معیارهای غیرقابل حصولی نیست. به همین دلیل معتقدم اگر آقای خاتمی در خصوص حضور در انتخابات تصمیم بگیرد، خیال جبهه اصلاحات به معنای عام آن - یعنی همه افراد، گروه ها، تشکل های صنفی، فرهنگی و سیاسی و احزاب اصلاح طلب- آسوده خواهد شد. این بدان معنا است که هم اجماع راحت تری صورت خواهد گرفت و هم موج گرایش مردمی را در پی خواهد داشت. بنابراین معتقدم موضوع کاندیداتوری آقای خاتمی را وارد چانه زنی های درونی خود نکنیم چرا که بحث روشنی است. آنچه مهم است این است که آقای خاتمی تا این لحظه به دلایلی برای حضور در انتخابات اعلام آمادگی نکرده است. از سوی دیگر این احتمال هم در میان اصلاح طلبان مورد توجه قرار گرفته که ممکن است ایشان قصد کاندیداتوری نداشته باشند، بنابراین استمرار جلسات میان احزاب اصلاح طلب این امکان را می دهد که برای آن شرایط تصمیم گیری شده و کاندیداهای بعدی آماده شوند.

-بسیاری آقای خاتمی را به عنوان نماد جریان اصلاحات شناخته و جدای از روابط سیاسی، علاقه های عاطفی نیز به ایشان وجود دارد اما بحث هایی نیز در خصوص کاندیداتوری دوباره آقای خاتمی مطرح است. دغدغه هایی مانند علاقه مردم به چهره های تازه، نگرانی از ایجاد عزم برای شکست آقای خاتمی با برخی دخالت ها و عدم وجود «نوزایی» در جریان اصلاحات. در جلسات مجمع راجع به این دغدغه ها بحث نشده است؟

لاری: در اینکه آقای خاتمی یکی از مهم ترین و باارزش ترین سرمایه های اصلاح طلبان است، تردیدی وجود ندارد. اینکه عده یی از دوستداران آقای خاتمی در خصوص کاندیداتوری دوباره وی - به دلیل تخریب هایی که از هم اکنون آغاز شده-تردیدهایی دارند نیز قابل درک است. این بحث ها حتماً باید در جای خود بررسی شود. اما در مقابل این بحث ها استدلال های دیگری نیز وجود دارد. به هر حال کشور در شرایط ویژه یی قرار دارد و با توجه به روندی که در سه سال گذشته آغاز شده و همه عرصه های فرهنگی، سیاسی و اقتصادی را دچار معضلات ریشه دار کرده، نمی توان به امید فرداهایی که مشخص نیست چه خواهد شد، بنشینیم و سرمایه خود را برای «روز مبادا» حفظ کنیم. اصلاح طلبان به عنوان مجموعه یی که در پیدایش و پیروزی انقلاب نقش داشته و برای تثبیت آن تلاش کرده و خود را مدیون انقلاب می دانند، نمی توانند در قبال شرایط سخت و مشکلاتی که زندگی مردم و کشور را تهدید می کند، کوتاه آمده و فکر کنند باید سرمایه های خود را برای آینده حفظ کنند. اصلاح طلبان معتقدند زمانی که سوءمدیریت ها در حال آسیب رساندن به اصل و بنیان انقلاب است باید از همه سرمایه ها استفاده کرد تا جلوی این ضایعه گرفته شود. این فضای عمومی حاکم بر جریان اصلاح طلبی است، البته به معنای رسیدن به یک مصداق مشخص نیست.

-خود شما به عنوان یک چهره سیاسی و فردی که در ادوار مختلف در کنار آقای خاتمی بوده اید، دغدغه های طیف ها و گروه هایی را که خواستار کاندیدا نشدن آقای خاتمی هستند، ندارید؟

لاری: من فکر می کنم به دلیل تجربه ٨ ساله دولت اصلاحات، گرایش مردم به آقای خاتمی همچنان بالاست. به دلیل اینکه در دوران طلایی حضور آقای خاتمی در مقام رئیس جمهور از نظر مسائل اقتصادی، وجهه بین المللی، سرمایه گذاری داخلی و خارجی، آزادی های سیاسی قلم و بیان- در بخش هایی که به دولت اصلاحات مربوط بود- شرایط نسبتاً مطلوبی وجود داشت، مردم خاطرات شیرینی از آن دوران دارند. در حال حاضر نیز در نظرسنجی های صورت گرفته، گرایش به آقای خاتمی در حال افزایش است و دلیل آن هم این است که وی چهره یی امتحان پس داده به شمار می رود. از نظر رفتار سیاسی آقای خاتمی از معدود چهره های بین المللی است که سیاست و اخلاق را به طور توامان ترویج می کند. در دوران ٨ ساله اصلاحات، بیشترین تکیه روی حرکت با برنامه و سازمان صورت گرفت که حاصل آن تدوین سند چشم انداز ۲۰ ساله نظام و برنامه چهارم توسعه بود. در مقابل مردم وعده های داده شده در سه سال گذشته، وضعیت نامطلوب و شکننده اقتصادی، گرانی و تورم و کاهش عزت در عرصه های بین المللی را مشاهده می کنند. برخوردی که حتی در فرودگاه های کشورهای مختلف با ایرانی امروز-در مقایسه با چهار سال قبل از آن در دولت آقای خاتمی- صورت می گیرد برای مردم کاملاً قابل لمس است، چرا که با عزت و غرور در دوره اصلاحات به کشورهای دیگر می رفتند اما در سه سال گذشته شرایط متفاوت بوده است. بنابراین اگر انتخابات دوقطبی شود و پیش بینی منتقدان حضور دوباره آقای خاتمی یعنی به اجماع رسیدن جناح راست حول رئیس جمهور فعلی به واقعیت بدل شود، آنگاه انتخاب چندان سخت نیست. اتفاقاً اعتقاد دارم باید برای دو قطبی شدن فضای انتخابات تلاش کنیم. باید جناح مقابل هر آنچه دارد وارد صحنه کند و اصلاح طلبان نیز با کاندیدای واحد حاضر شوند. ما به مردم خواهیم گفت که این کارنامه ٨ ساله ما است و در مقابل مردم کارنامه سه سال و اندی دولت نهم و اصولگرایان را نیز مشاهده می کنند. اصلاح طلبان با نفت ٨ دلار تا ۱٨ دلار چه کارهای عظیم و زیربنایی در کشور انجام دادند و اصولگرایان با نفت بشکه یی ۱۴۰ دلار چه بر سر کشور، مدیریت و بخش های اقتصادی آورده اند.

-وزن و جایگاه آقای خاتمی غیرقابل خدشه است اما برخی اصلاح طلبان معتقدند بهتر است همانند احزاب مدرن جهان، بزرگان اصلاحات از جایگاه خود برای حمایت از چهره های شاخص نسل دوم اصلاحات استفاده کرده و به تبلیغ کاندیدای واحد اصلاح طلبان بپردازند.

لاری: اشکالی ندارد که این اتفاق رخ دهد ما که هنوز کاندیدای خود را انتخاب و اعلام نکرده ایم. ممکن است آقای خاتمی به شکلی که شما اشاره کردید وارد عرصه انتخابات شود، اینکه جمع بندی ایشان این شود که به جای کاندیداتوری، از یکی از کاندیداهای بالقوه اصلاح طلبان که مورد اجماع قرار گرفته حمایت کند،این مساله منتفی نیست. اعتقاد دارم یکی از اصلی ترین شخصیت های محوری امروز اصلاح طلبان آقای خاتمی است. وی در عرصه حضور خواهد داشت اما نه لزوماً به عنوان کاندیدا. به هرحال جریان اصلاح طلب در حال حاضر دو نکته را پذیرفته است؛ نخست تلاش برای ائتلاف و رسیدن به اجماع کامل روی یک کاندیدا با محوریت مجمع روحانیون مبارز و دوم اینکه شاخص ترین چهره آنها در حال حاضر آقای خاتمی است.

حامد طبیبی
۲٣ مرداد ۱۳۷۸
منبع: اعتماد