اخبار روز: www.iran-chabar.de
پنج‌شنبه  ۲۱ شهريور ۱٣٨۷ -  ۱۱ سپتامبر ۲۰۰٨

جنبش اصلاحات با روی کارآمدن “ سیدمحمد خاتمی “ در ایران پای در عرصه فعالیت نهاد . این جنبش به لحاظ ساختاری و فکری یک جبهه ناهمگون و نامتجانس است. در ائتلاف اصلاح‌طلبان افراد و گروههایی از نهضت آ‌زادی ،‌جبهه ملی ،‌جبهه مشارکت ،‌مجمع روحانیون مبارز ،‌کارگزاران سازندگی و اعتماد ملی ،‌مجمع محققین و مدرسین حوزه علمیه قم و... حضور دارند.

شکاف و اختلاف در جبهه اصلاحات پس از پیروزی سید محمد خاتمی به‌عنوان رئیس جمهور آغاز شد و در دوره دوم ریاست جمهوری ایشان به اوج رسید . این اختلافات که بعضا بنیادی و راهبردی است به انتخابات نهمین دوره ریاست جمهوری نیز کشیده شد به طوری که در این جبهه ما شاهد کاندیداهایی چون مهدی کروبی، مصطفی معین و مهرعلیزاده برای این دوره از انتخابات بودیم.

اختلافات و نزاع‌ها حتی منجر به صف بندی جدید در این جبهه گردید به طوری که طیف سنتی و مذهبی اصلاح‌طلبان به سمت آقای کروبی و عناصر رادیکال و افراطی از مصطفی معین حمایت کردند. این دو طیف حتی در گفتمان دچار تعارض شدند به طوری که برخی این روند را آغاز فروپاشی جریان اصلاح‌طلبان در ایران تلقی کردند. پس از برگزاری انتخابات نهمین دوره ریاست جمهوری دامنه این اختلافات به اوج خود رسید . استعفای حجت‌السلام کروبی از دبیری مجمع روحانیون مبارز و تشکیل حزب اعتماد ملی ،‌افزایش روند انتقادها توسط طیف‌های نزدیک به حجت‌الاسلام کروبی چون همبستگی، جبهه مردمی اصلاحات و ... از عملکرد سازمان مجاهدین و حزب مشارکت بخصوص در بحث وزرا و عملکرد مجلس ششم و اقدامات افراطیون یک ائتلاف جدید به رهبری اعتماد ملی در برابر تندروی‌های مجاهدین و مشارکت شکل گرفت.

دامنه این اختلافات به انتخابات هشتمین دوره مجلس شورای اسلامی کشانده شد .به طوری که در آ‌ستانه‌ این انتخابات ما شاهد چند ائتلاف در جریان اصلاحات بودیم. وجه اشتراک همه این ائتلاف‌ها ،‌شکست سنگین از اصولگرایان که با نام جبهه متحد اصولگرایان به میدان آمده بودند را می‌توان عنوان کرد. شکست‌های پی در پی اصلاح‌طلبان در انتخابات شوراهای اسلامی شهر و روستا،‌ ریاست جمهوری و مجلس شورای اسلامی انتقادات را از رادیکالیست‌های اصلاح‌طلب افزایش داده است به طوری که علت ناکامی اصلاح‌طلبان را به عملکرد آنها در قدرت چه در قوه مجریه و چه در قوه مقننه نسبت می‌دهند. اصلاح‌طلبان در آستانه انتخابات دهم ریاست جمهوری برآنند تا با سرپوش نهادن بر این اختلافات و چند پارگی‌ها وانمودکنند که به ائتلاف واحد و وحدت نزدیک هستند. آنها حتی حاضر شده‌اند برای تحقق این مهم همه سرمایه‌ خود را که حجت‌الاسلام سیدمحمد خاتمی است به میدان بیاورند.

استارت زودهنگام انتخابات ریاست جمهوری و طرح کاندیداتوری حجت‌الاسلام خاتمی برای غلبه بر این فضا و عبور از این چالش‌ها طراحی شده است. این درحالی است که همه کارشناسان سیاسی امکان ائتلاف واحد را در جبهه اصلاحات با توجه به این ناهمگونی و مطالبات ادعایی بسیار ضعیف می‌دانند و حتی درصورت ائتلاف یکپارچه و به مصداق رسیدن در خصوص آقای خاتمی و باز در صورت فرض پیروزی ایشان وی قادر به جمع کردن و به وحدت رساندن خواست و نظر اصلاح‌طلبان نخواهد بود لذا برخی کاندیداتوری خاتمی را یک خودکشی سیاسی در شرایط کنونی ارزیابی می‌نمایند و معتقدند در صورت شکست آقای خاتمی باید دیگر فاتحه کل اصلاحات را خواند.

کارشناسان معتقدند با توجه به مجموعه تحولات داخلی و خارجی امکان کاندیداتوری آقای خاتمی بسیار ضعیف خواهد بود امری که خاتمی به طرفداران خود گوشزد کرده است آنچه خاتمی را در عدم کاندیداتوری برای انتخابات دهم ترغیب نموده است عدم اقبال مردمی است . شاید آقای خاتمی عدم اقبال مردمی به خود را از طریق شکست طرفداران خود که در انتخابات هشتم با نام “ یاران خاتمی” پای در میدان رقابت نهاده بودند گرفته باشد. از دیگر دغدغه‌های خاتمی عدم یکپارچگی و عدم دسترسی به ائتلاف را می‌توان برشمرد که شاید حدس درستی باشد. اعلام زودهنگام کاندیداتوری حجت‌الاسلام کروبی گویای این فرضیه بود و به درستی می‌توان گفت که کاندیداتوری کروبی پایان ائتلاف اصلاح‌طلبان را در آ‌ستانه انتخابات دهم ریاست جمهوری کلید زده است .

کروبی استقلال عمل و رویکرد خود را در انتخابات مجلس هشتم نشان داده است هر چند وی در این عرصه ناکام مانده اما برخی معتقدند که اقدامات وی حداقل اثرش در فضای سیاسی ایران نهادینه کردن فرهنگ “ تحزب” بود. واکنش به کاندیداتوری حجت‌الاسلام کروبی از سوی اصلاح‌طلبان رادیکال با تندی و بعضا توهین همراه بوده است . سازمان مجاهدین انقلاب اعلام کرده است که حاضر هستند با کروبی در هر زمینه‌ای به جز کاندیداتوری وی برای ریاست جمهوری ائتلاف نمایند. در کنار کاندیداتوری حجت‌الاسلام کروبی طرح کاندیداتوری عبدالله نوری از سوی رادیکالیست‌ها مطرح شده است .

موضوعی که نه تنها از سوی نوری مورد اقبال واقع نشده و آن را جدی ندانست آگاهان در همان مراحل اولیه آن را ابتر ارزیابی نمودند. البته کارشناسان سیاسی طرح کاندیداتوری آقای نوری را به وجود عناصر تندرو نسبت می‌دهند که از وقایع و شکست‌های اخیر اصلاح‌طلبان هنوز درسی نگرفته‌اند به لحاظ رویکردی مهم و نشان از شکاف و اختلاف ارزیابی می‌نمایند. در کنار دیدگاه‌ها و مواضع تندروهای مشارکت و مجاهدین طیف‌های میانه اصلاحات و اعتماد ملی نمی‌توان از دیدگاه‌های کارگزاران سازندگی غفلت کرد .

برخی از کارشناسان معتقدند طیف‌هایی در درون کارگزارن سازندگی با کاندیداتوری خاتمی مخالف هستند که در این رابطه به‌مواضع و دیدگاه‌های آقای کرباسچی شهردار اسبق تهران می‌توان اشاره کرد. برخی از کارگزاران معتقدند که فضا و شرایط کنونی خوشایند اصلاح‌طلبان نیست لذا باید به سراغ فرد یا افرادی رفت که امکان همراهی طیفی از اصولگرایان را نیز داشته باشد. آنها حجت‌‌الاسلام دکتر حسن روحانی دبیر سابق شورای امنیت ملی و بعضا ولایتی را گزینه‌های مناسبی برای این کار می‌دانند.

البته در درون جبهه مشارکت و مجاهدین در کنار طرح کاندیداتوری آقای خاتمی بحث کاندیداتوری دکتر محمدرضا عارف معاون اول خاتمی را نیز دنبال می‌نمایند به طوری که برخی از نزدیکان خاتمی چون مرتضی حاجی در ستاد انتخاباتی وی فعال هستند. کارشناسان طرح کاندیداتوری عارف را نشانه عدم کاندیداتوری آقای خاتمی ارزیابی می‌نمایند. آنچه از مباحث مطرح شده می‌توان نتیجه گرفت آن است که اصلاح‌طلبان به پایان ائتلاف نزدیک شده‌اند و امکان وحدت و همگرایی آنها به شدت کاهش یافته است. در کنار این چالش‌ها که مورد اشاره قرار گرفت عدم اقبال عمومی را نیز می‌توان لحاظ نمود .

مجموعه شواهد و قراین حکایت دارد از آن داردکه اصلاح‌طلبان در انتخابات دهم ریاست جمهوری حداقل با سه گزینه چون خاتمی، عارف، کروبی و یا روحانی و... به میدان خواهند آمد.

نباید‌از مجموعه تحولات اردوگاه اصولگرایان نیز غفلت کرد زیرا تغییر و تحولات در این مجموعه بر ائتلاف یا چند پارگی در جریان اصلاحات تاثیرگذار است .

۱٣ شهریور ۱٣٨۷
منبع: روزنامه رسالت