اخبار روز: www.iran-chabar.de
شنبه  ٣۰ شهريور ۱٣٨۷ -  ۲۰ سپتامبر ۲۰۰٨

سلسله جلسات سخنرانی همزمان با شبهای قدر طی ۵ شب توسط جمعی از فعالین انجمن های اسلامی دانشجویان دانشگاه های شرق کشور در مشهد برگزار می شود و طی آن در اولین شب این سلسله جلسات تقی رحمانی از فعالین ملی- مذهبی با عنوان "شیعه، جامعه و حکومت" لب به سخن گشود.
رحمانی در حالی به ایراد این سخنرانی در مشهد پرداخت که قرار بود این موضوع به عنوان چهارمین جلسه از سلسله جلسات وی در رابطه با شیعه گری در حسینیه ارشاد تهران برگزار شود که به دلیل مخالفت برخی نهاد ها این امر ممکن نشد.
با این حال تقی رحمانی در سخنرانی خود با اشاره به اینکه امروزه روشنفکری دینی باید به جای بحث های کلامی و انتزاعی در مورد دین، به نقد ساختاری جایگاه دین در جامعه پرداخته و از آن خروجی های حقوقی بگیرد، گفت: "جایگاه ساختاری دین یعنی آنچه که دین را تبدیل به قدرت می کند." وی با بیان این مطلب که عدم تبدیل گفتمان انتزاعی روشنفکران در مورد دین به یک راهبرد در دوره اصلاحات نشان دهنده کافی نبودن مجادلات کلامی است، بیان داشت: حکومت همواره در خود مقداری پنهان کردن حقیقت را دارد و درست به همین دلیل است که امام صادق (ع) از رسیدن به قدرت خودداری کرد و دین را در متن جامعه گسترش داد و ما امروز نیاز به استفاده از این الگو داریم.
این پژوهشگر دینی همچنین یادآور شد: اولین بار پاپ ها بودند که نظریه حکومت مطلقه دینی را ارائه کردند اما چنین نگرشی نسبت به دین در تاریخ شیعه بی سابقه بوده است. و آنچه امروز به عنوان حکومت دینی می بینیم در تاریخ شیعه بی سابقه است.
وی سپس به نقد آرمان گرایی دینی پرداخت و افزود: ما امروز باید برخی از باورهای خود را به چالش بگیریم و از آن نتایج حقوقی استخراج کنیم چرا که این فقه و حقوق است که در زندگی مردم جریان دارد و نه عرفان و آرمان های دینی.
وی در ادامه به موضوع وجود قرائت های مختلف از "شیعه" اشاره کرد و یادآور شد: قرائتی از شیعه گری معتقد است که ما باید حتماً‌ در قدرت باشیم تا گزاره های دینی محقق شوند که من این نگرش را "شیعه مصداقی" و نه "شیعه معیاری" می خوانم.
وی در رابطه با تفاوتهای شیعه مصداقی و شیعه معیاری نیز خاطرنشان ساخت: شیعه مصداقی وقتی که در حکومت قرار می گیرد، خود را بر حق دانسته و دیگران حتی اهل سنت را هم مسلمان نمی داند و از موضع بیطرفی با شهروندان برخورد نمی کند اما شیعه معیاری امام علی(ع) را به عنوان کسی که مدافع حقوق فرد فرد شهروندان است، معیار گرفته و فارغ از اندیشه های دینی شهروندان، کشور را اداره می کند.
وی سپس تأکید کرد: عده ای می پندارند که چون حضرت علی(ع) و امام حسین(ع) را قبول دارند، پس خودشان هم امام علی(ع) یا امام حسین(ع) هستند و چنین نگرشی وقتی در حکومت قرار می گیرد فاجعه می آفریند و ملاک حکومت را مذهب مومنان درنظر می گیرد و در چنین شرایطی است که حتی اهل تسنن اجازه داشتن یک مسجد را هم نمی یابند.
تقی رحمانی در ادامه سخنرانی خود در جمع دانشجویان در مشهد عنوان داشت: اگر چنین قرائت هایی در قالب NGO یا تشکیلاتی در جامعه مدنی بروز یابد مشکلی نیست اما آسیب آنجاست که این قرائت ها خود را در حکومت نشان دهد.
وی در همین حال ضمن تأکید بر لزوم گفتگوی ساختاری در مورد جایگاه دین با مدعیان دین داری و بی دینی یادآور شد: در موضع حکومت "قانون" حرف می زند و نه باورهای حاکمان و چنین است که وقتی کسی در حکومت قرار می گیرد نباید اعتبارات کشور را خرج باورهای خود کند بلکه وظیفه دارد قانون را به اجرا گذاشته و مدافع حقوق فرد فرد اعضای جامعه باشد.
وی در ادامه به موضوع شعار اسلامی کردن دانشگاه ها که طی سالهای اخیر طرح شده است، اشاره کرد و بیان داشت: اگر جمعی از دانشجویان و اساتید به شکلی خودجوش این کار را پیش ببرند، منعی ندارد اما نباید حکومت ابزارها و قدرت خود را صرف پیشبرد این امر نماید چرا که توجه به اندیشه ای خاص، تبعیض آمیز است و از دل چنین دخالتهایی دانشگاه نه اسلامی می شود و نه علمی.
وی "ریا" را آفت حکومت دینی و "بی بند و باری" را آفت حکومت غیردینی برشمرد و اظهارداشت: ما باید مراقب هر دو آفت باشیم و بهترین راه برای مراقبت از این آسیب ها، جاری کردن حکومت در ظرف "ایران" است و حکومت می بایست به وسیله قانون مدفع حقوق ایرانیان باشد.
تقی رحمانی، از جمله چهره های شاخص ملی- مذهبی، در ادامه صحبت های خود که همزمان با شب قدر در مشهد صورت می گرفت، به اهمیت "رواداری مذهبی" به عنوان بخشی از مسیر تحقق حقوق بشر نیز اشاره کرد و خاطرنشان ساخت: رواداری دینی یعنی اینکه این فقط من نیستم که به بهشت می روم، بلکه ممکن است کسی که غیر از من می اندیشد هم به سعادت برسد.
وی افزود: یکی از اشکالات آقای خاتمی در دوره اصلاحات این بود که گفتگوی تمدنها را از منظری کلان طرح کرد اما اجرای این گفتگو در داخل کشور را جدی نگرفت و بنیانگذار گفتگوی شیعه و سنی نشد و به اصطلاح، به جای حل و فصل دعوای همخانه ها به دنبال رفع دعوا با همسایه ها بود.
وی رواداری دینی را ضامن تساوی حقوقی انسانها برشمرد و با بیان این مطلب که قرآن کتاب عمل است، به بیان محاسن رواداری دینی جهت رشد دینداران پرداخت و گفت: دین با اجبار شکوه می یابد اما رشد نمی کند و یک دیندار آنگاه می تواند ایمان دینی خود را پرورش دهد که در قالب جامعه مدنی به گفتگو با اندیشه های مختلف بپردازد.
رحمانی سپس با تأکید بر اینکه "ما باید در جامعه دین محور باشیم و نه در دولت"، به شعارهای انقلاب اسلامی اشاره کرد و بیان داشت: در نظام جمهوری اسلامی، اسلامیت صفتی برای جمهوریت است و نه قیدی بر آن اما باید بدانیم هنگامی که دین در دولت باشد، دموکراسی که هیچ، مردمسالاری دینی هم پا نمی گیرد.
وی همچنین خواهان ارائه قوانین حقوقی به عنوان بدیل قوانین فعلی از سوی فعالین جامعه مدنی شده و تأکید کرد: آرمانهای بلند دینی و مباحث انتزاعی و کلامی در رابطه با نسبت اسلام با آزادی و دموکراسی باید خود را در قالب قوانین بروز داده و مورد استفاده در زندگی روزمره باشند و به این ترتیب وظیفه امروز ما تبیین ساختاری جایگاه دین و گرفتن نتایج حقوقی از آن است.
گفتنی است که پیش از ایراد سخنرانی توسط تقی رحمانی در این جلسه، سید ابوالفضل حسینی، عضو سابق دفتر تحکیم وحدت با تأکید بر جایگاه والای رأی مردم در اندیشه سیاسی حضرت علی(ع)، حکومت ایشان را نمادی از تحقق حقوق شهروندی دانست و گفت: امام علی(ع) به ما یاد داد که چگونه حقوق مخالف را پاس بداریم و بر عدالت سیستمی و نه بخشش های فردی تأکید کنیم.
وی نامه حضرت علی(ع) به مالک اشتر را یک سند تاریخی حقوق بشر نامید و ضمن انتقاد از اینکه به جوانب حقوق بشر در فقه شیعی کمتر پرداخته شده است گفت: از نگاه امیرالمومنین "عدل" رعایت حقوق دیگران است و حکومت حق مردم می باشد.
یادآوری می شود که این سلسله جلسات دانشجویی طی شبهای آتی نیز با سخنرانی برخی از فعالین جریان روشنفکری دینی در مشهد و به آدرس بلوار معلم ، بین معلم ۱۵ و ۱۷ پلاک ۱۷۱ ادامه می یابد.