• نشست سه جانبه سه کشور بزرگ گازی جهان روز گذشته در حالی برگزار شد که شرکت کنندگان در نشست بدون نام بردن از «کارتل گازی» عملاً زمینه سازی برای تشکیل سازمانی مشابه کارتل گازی برای توسعه همکاری ها در حوزه گاز را فراهم کردند ...

اخبار روز: www.iran-chabar.de
چهارشنبه  ۱ آبان ۱٣٨۷ -  ۲۲ اکتبر ۲۰۰٨

نشست سه جانبه سه کشور بزرگ گازی جهان روز گذشته در حالی برگزار شد که شرکت کنندگان در نشست بدون نام بردن از «کارتل گازی» عملاً زمینه سازی برای تشکیل سازمانی مشابه کارتل گازی برای توسعه همکاری ها در حوزه گاز را فراهم کردند.
این نشست به عنوان اولین نشست گازی در راستای تشکیل سازمان شبه کارتل گازی در حالی که بازتاب گسترده ای در رسانه های خبری روسیه و جهان داشت از آن رو اهمیت دارد که در صورت تداوم می تواند، عملاً بازار گاز جهان را کاملاً تحت تاثیر خود داشته باشد.
سه کشور شرکت کننده در نشست سه جانبه با در اختیار داشتن حدود ۶۰ درصد جهان، چنانچه موفق به تشکیل سازمان موردنظر شوند، می توانند تاثیری بیش از کارتل نفتی بر بازار گاز بگذارند. علت این مساله آن است که کشورهای عضو این کارتل، مجموعاً ۴۰ درصد از گاز جهان را در اختیار دارند اما این سه کشور به تنهایی ۶۰ درصد از ذخایر گازی جهان را در اختیار دارند.
براساس آمارهای معتبر جهانی، روسیه با داشتن بیش از یک هزار و ۶٨۰ تریلیون فوت مکعب گاز، رتبه اول را در میان صاحبان ذخایر گازی جهان داراست سپس ایران با داشتن ٣/٨۱۲ تریلیون فوت مکعب و قطر با داشتن ۵/۵۰٨ تریلیون مترمکعب در مکان های دوم و سوم قرار دارند.
پیش از این آمریکا و اتحادیه اروپا با تشکیل کارتل گازی مخالفت کرده بودند، چرا که این سازمان را به زیان امنیت انرژی و تاثیرگذاری بر قیمت گاز در جهان می دانند.

علت تغییر مسیر کارتل گازی

ایده تشکیل کارتل گازی برای اولین بار از سوی ایران در ماه های پایانی سال ٨۵ مطرح شد. در اسفندماه همان سال مهم ترین موضوع اجلاس وزرای انرژی کشورهای صادرکننده گاز در مسکو بررسی ساختار تشکیل کارتل گازی بود در نهایت اما تشکیل کارتل گازی به سرانجام نرسید .این در حالی بود که روسیه از مدافعان جدی تشکیل این سازمان به شمار می رفت.
وزیر صنعت و انرژی این کشور خردادماه سال ٨۶ از طرح ایده ایجاد سازمان گازی در نشست سران گروه هشت در آلمان خبر داد. ویکتور خریستنکو در ادامه گفته های خود آورده: «هرگونه حرکت روسیه با واکنش منفی روبه رو می شود.»
وی یادآور شد: «طرف های ما در گروه هشت پیش از هرگونه نگرانی یا متهم کردن روسیه باید به تبادل نظر بپردازند و گفت وگوی آرامی داشته باشند.»
اما در همان زمان دستیار پوتین رئیس جمهوری وقت روسیه، با ایده کارتل گازی مخالف بود و کارشناسان احتمال دادند روسیه ایده کارتل گازی را در ازای سایر منافع دسترسی گازپروم به بازارهای اروپایی به کنار خواهد نهاد.
این احتمال در نهایت به تحقق پیوست و ایده تشکیل کارتل گازی به فراموشی سپرده شد. به نظر می رسد کشورهای اروپایی توانستند منافع موردنظر روسیه را در نهایت برآورده و این کشور را از ورود به این کارتل گازی منصرف کنند.
بنابراین دور از ذهن نخواهد بود که این بار نیز روسیه در ازای دریافت برخی امتیازات توسط اروپا و آمریکا از تشکیل کارتل گازی و توافق های نشست سه جانبه را به فراموشی بسپارد.

مسائل سیاسی

البته در این بین نباید مسائل سیاسی را در تشکیل یا عدم تشکیل سازمان کارتل گازی بی تاثیر دانست یکی از دلایلی که باعث کمرنگ شدن ایده کارتل گازی شد، مسائل سیاسی مرتبط با ایران بود.
اکنون در ساختار جدید کارتل گازی نیز، این مساله به چشم می خورد. کارشناسان اعتقاد دارند گرایش مجدد روسیه و قطر به سمت تهران، در عین حال که منافع مشترک زیادی برای سه کشور دارد اما گرایش های قطر به سمت ایالات متحده همچنین منافع مشترک روسیه با اروپا و آمریکا، احتمال تشکیل کارتل گازی را با تردید مواجه می کند.

ایران و نشست سه جانبه

از سوی دیگر کارشناسان اعتقاد دارند ایران به دلیل آنکه نیازهای داخلی مانع از آن است که به عنوان یک صادرکننده گاز واقعی مطرح باشد، عملاً از همکاری کشورهای صادرکننده گاز نمی تواند سودی ببرد.
اما از سوی دیگر آنها معتقدند، چنانچه در آینده به اجرایی شدن قراردادهایی چون کرسنت و خط لوله صلح امید دارد، تلاش برای تقویت تشکیل سازمان همکاری های کشورهای صادرکننده گاز، به یک امر حیاتی برای ایران تبدیل خواهد شد. نکته اساسی آن است که در خصوص معادلات درون سازمانی و برون سازمانی کارتل گازی یا مشابه آن به درستی نقش ایفا کند.

بازتاب توافق تشکیل کارتل گازی در روسیه

منابع خبری صوتی، تصویری و نوشتاری روسیه روز سه شنبه با انعکاس نشست سه جانبه مقام های نفتی و گازی کشورهای ایران، روسیه و قطر در تهران اعلام کردند سه کشور بزرگ دارای منابع عظیم گاز در جهان، برای همکاری های مشترک، کارتل گازی تشکیل می دهند.
خبرگزاری «ار ب کا» روسیه اعلام کرد، ایده تشکیل کارتل گازی برای اولین بار از سوی ایران مطرح و ارائه شد و ایران از لحاظ برخورداری از ذخایر عظیم گاز در مقام دوم جهانی قرار دارد.
این منبع افزود: «بسیاری از کشورهای جهان از جمله کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس، ونزوئلا ، نیجریه و الجزایر نیز از ایده تشکیل کارتل گازی حمایت کرده اند و علاقه مندی خود را برای ایجاد این سازمان بین المللی اعلام داشتند.»
خبرگزاری روسی می نویسد:« آمریکا و اتحادیه اروپا با تشکیل سازمان کارتل گازی مخالف هستند و ایجاد این سازمان را به زیان امنیت انرژی و تاثیرگذاری بر قیمت گاز در جهان می دانند. »
شبکه های مختلف روسیه نیز با انعکاس نشست سه جانبه تهران و نمایش پرچم های این سه کشور، خبر توافق این کشورها برای تشکیل کارتل گازی را به دفعات در برنامه های خبری خود بازتاب داده اند.
همچنین رویترز نوشت: «وزیر نفت ایران در پی گفت وگوهای سه جانبه با همتای قطری خود و رئیس شرکت روسی گاز پروم از توافق با تاسیس سازمانی مشابه کارتل در زمینه صدور گاز خبر داد.»
غلامحسین نوذری در یک کنفرانس مطبوعاتی گفت: «تصمیمات مهمی اتخاذ کرده ایم و موضوع تشکیل سازمانی مشابه کارتل در امور گاز مطرح و با آن موافقت شده است. »

منبع: روزنامه ی سرمایه