• کنسرت بزرگ آذربایجانی "ساری گلین" طی دو شب به یاد ماندنی, بیش از شش هزار نفر از علاقمندان موسیقی عاشیقی را به تالار بزرگ کشور در میدان فاطمی شهر تهران کشاند. این عده با خرید بلیط کنسرت، به نوای ساز عاشیق‌های گروه موسیقی دالغا و اجرایی مدرن از موسیقی فولکلوریک آذربایجان به رهبری استاد چنگیز مهدی‌پور گوش دل سپردند ...

اخبار روز: www.iran-chabar.de
چهارشنبه  ۱٣ آذر ۱٣٨۷ -  ٣ دسامبر ۲۰۰٨

کنسرت بزرگ آذربایجانی "ساری گلین" طی دو شب به یاد ماندنی, بیش از شش هزار نفر از علاقمندان موسیقی عاشیقی را به تالار بزرگ کشور در میدان فاطمی شهر تهران کشاند. این عده با خرید بلیط کنسرت، به نوای ساز عاشیق‌های گروه موسیقی دالغا و اجرایی مدرن از موسیقی فولکلوریک آذربایجان به رهبری استاد چنگیز مهدی‌پور گوش دل سپردند.
در این کنسرت، گروه موسیقی دالغا با هنرنمایی عاشیق فرخ مهدی‌پور، عاشیق محبوب خلیلی، علی نوروزی (خواننده) ، استاد جلیل حمیدی(بالابان)، به همراه مجید رحیمی‌پور، مهران فرشباف و عارف مهدی‌پور به عنوان نوازندگان قاوال، پرکاشن و تمپو فضایی پرنشاط و حماسی از موسیقی عاشیقی آذربایجان را خلق کردند. استاد چنگیز مهدی‌پور که رهبری این گروه و تنظیم آهنگ‌های اجرا شده در کنسرت را بر عهده داشت، آهنگ "یانیق کرمی" را به سبک و سیاق نوآورانه خود اجرا کرد و مورد تشویق و استقبال فوق‌العاده شرکت‌کنندگان در کنسرت قرار گرفت.
در این کنسرت، اعضای گروه موسیقی دالغا آهنگ‌های "تبریز نیسگیلی"(ساخته استاد چنگیز مهدی‌پور) و آهنگ "ساری گلین" ساخته عاشیق فرخ مهدی‌پور را به همراه آهنگ‌های فولکلوریک "ترسه گرایلی"، "موغام دئیلمان"، "گنجه‌لی داغلار"، "داستانی"، "موغام بایات شیراز"، "کوراوغلو دوبیتیسی"، "چوبان شکسته‌سی"، "قره‌داغ گرایلیسی"، "داغلار چیچگی" و "اورتا مخمس" را با تنطیم استاد چنگیز مهدی‌پور و با اشعاری از شعرای معاصر آذربایجان استاد حبیب فرشباف، حسن ایلدیریم، سلیمان ثالث،نصرت کسمنلی، هریزلی، عاشیق خانیش، علی جوادپور، ائلدار موغانلی، خسرو سرتیپی، زلیمخان یعقوب و عاشیق علعسگر به اجرا گذاشتند.
در بروشوری که به مناسبت اجرای کنسرت "ساری گلین" منتشر شده بود،اعضای گروه موسیقی دالغا به شرح زیر معرفی شده‌اند:

استاد چنگیز مهدی‌پور: تنظیم کننده و سرپرست گروه موسیقی دالغا و یکی از برجسته ترین عاشیق‌های نوآور امروز است. او در راه اعتلای هنر عاشیقی کوشش های ارزنده ای کرده ، آهنگ عاشیقی را برای اولین بار به نت در آورده و در دو جلد به چاپ رسانده و در اکثر فستیوالهای موسیقی فولکلوریک جهانی به عنوان تک نواز برتر دیپلم افتخار دریافت کرده است. سال ۱٣۷۰ به عنوان نفر اول در تک نوازی ایران انتخاب شده ، در ۱٣٨۱ به خاطر ساختن آهنگ "نباتی گرایلیسی" مقام اول سال را در آهنگسازی دریافت کرده است. برای فیلم های سینمایی «سارای» و «ماه کامل» آهنگ ساخته است. چنگیز در عین حال که در نواختن ساز ، نوازنده چیره دستی است، بنیان های علمی – نظری موسیقی را هم در نزد اساتید موسیقی بر اساس کتاب «بنیان های موسیقی خلق آذربایجان» اثر اوزئییر حاجی بیگ‌اف فرا گرفته است. به عبارتی می شود گفت که استاد چنگیز هم از سر چشمه زلال آفرینش عاشیق های برجسته کشور سیراب شده و هم با فرا گرفتن اصول علمی موسیقی از اساتید فن ، خود را به مرتبه ای از مهارت و توانائی رسانده که توانسته گروه برجسته موسیقی دالغا را رهبری کند.

عاشیق محبوب خلیلی: عاشیق پرآوازه آذربایجان که در اکثر شهرهای بزرگ ایران و همچنین کشورهای مختلف جهان به عنوان خواننده گروه موسیقی دالغا کنسرتهای موفقی برگزار نموده است. او در فیلم‌های سینمایی "سارای" در نقش عاشیق و "ماه کامل" به عنوان خواننده شرکت داشته است. به نظر اکثر هنرشناسان، صدای عاشیق محبوب صدای ماندگار در هنر عاشیقی آذربایجان است.

عاشیق فرخ مهدی‌پور: نوازنده ساز (قوپوز) که در ترکیب گروه موسیقی دالغا در تمام کنسرتهای آن گروه در ایران و کشورهای دیگر جهان شرکت فعال داشته است. استاد فرخ مهدی‌پور از سازندگان مشهور "ساز" در کشور است. ایشان به عنوان استاد ساز، شاگردان زیادی تربیت کرده است.

استاد جلیل حمیدی: نوازنده برتر بالابان (دودوک) که عناوین زیادی در هنر خویش کسب کرده است. این هنرمند برجسته از اعضای ثابت و فعال گروه موسیقی دالغا بوده و در تمامی کنسرتهای این گروه شرکت داشته است. استاد حمیدی در نواختن بالابان سبکی ویژه دارد و مورد توجه بالابان نوازان جمهوری آذربایجان نیز می‌باشد.

مجید رحیمی‌پور: هنرمند جوان، فعال، همکار ثابت و صمیمی گروه موسیقی دالغا است. ایشان در نواختن قاوال مهارت ویژه‌ای دارد . وی در سطح کشور با گروههای موسیقی "ششمال" و "آوای ریتم" نیز همکاری می‌کند.

علی نوروزی: خواننده جوان که در گروههای مختلف موسیقی فعالیت داشته و اکنون نیز با گروه موسیقی دالغا همکاری می‌نماید.

مهران فرشباف: نوازنده پرکاشن، هنرمند با استعداد و جوانی است که با گروههای مختلف موسیقی در شهرهای تبریز، تهران و در کشور ترکیه کنسرت اجرا نموده است.

عارف مهدی‌پور: نوازنده تمپو، هنرمند جوان و با استعداد آذربایجانی است که با گروههای مختلف موسیقی در شهر تهران فعالیت داشته و در حال حاضر با گروه موسیقی دالغا همکاری دارد.


موسیقی فولکلوریک عاشیقی و گروه موسیقی دالغا

موسیقی جوهره‌ی فرهنگی هر قوم و ملتی است. سیمای معنوی و اجتماعی مردان هر مرز و بومی در موسیقی فولکولوریکش متجلی است. زیبائی های طبیعت هر سرزمینی با صدای آواز جان ملت‌های ساکن آن دیار در آمیخته و به صورت نغمه هایی در می‌آید که خنیاگران مردمی با ساز و آوازشان آنها را در آیین ها و مراسم ها سر می دهند. موسیقی فولکلوریک هر خلقی آیینه ی هنری است که شادی ها ، غم ها ، آرزوها ، امیدها و مبارزات اجتماعی آن خلق را بازتاب می دهد. این نغمه پردازان ، هنرشان را متناسب با زمینه ها و زمانه ها، از درازنای تاریخ گذرانده و به نسلهای بعد از خود می سپارند. همیشه تاریخ، خنیاگران مردمی ، همگام و هماهنگ با مردم خویش زیسته اند؛ از این روی ایفا گران موسیقی فولکلوریک در هنر ملی هر مرز و بومی از ارزش و احترام خاصی برخوردارند . در دنیا، هیچ ملتی بدون موسیقی وجود ندارد ، هیچ موسیقی ملی نیز بدون موسیقی فولکلوریک قابل تصور نیست و همچنین ، هیچ موسیقی فولکلوریکی بدون ایفای ایفاگران آن نمود پیدا نمی کند . هر قوم و ملتی آواز خوانان مردمی خاص خود داشته و دارد . چنانکه عاشیق‌های آذربایجان، که در میان اکثر ملل جهان ، بخصوص مردم مشرق زمین از نام آورترین خنیاگران مردمی هستند که هنرشان از دوران های دوردست تاریخ ریشه می گیرد.
"عاشیق"های امروز آذربایجان ، میراثدار "اوزان"های دوران باستان هستند، "ساز" آنها نیز شکل تکامل یافته "قوپوز" قدیم می باشد. اوزانها ، قوپوز به دست در مجالس رزم و بزم و در میدانها حضور یافته و مراسم ها و آیین های گوناگون را برگزار می کردند. در میان قبایل و اقوام و ملل ساکن در سرزمینهای ایران ، قفقاز، ترکیه، شرق نزدیک و میانه این خنیانگران ، با نامهای گوناگونی همچون :"قوسان" ،" اوزان"، "شامان"، "باکسی" ،"وارساق" ، "باخشی" و ... نامیده می شدند.

هنر عاشیقی شاخه ی پر بار فولکلور آذربایجان است. به معنای وسیع کلمه تجلی گاه فولکلور آذربایجان هنر عاشیقی است. این هنر تلفیق و ترکیبی از شعر ، موسیقی ، رقص و تئاتر است و خود عاشیق نیز از نظر جایگاه اجتماعی هنرمندی است : غمگسار مردم، سرایشگر زیبائی، ترنم کننده ی مهر و دوستی. او اندرزگو ، راهنما ، پیر و مراد است .در سرزمین آتش ، خود عاشیق محبوب ترین و محترم ترین فرد جامعه ، هنرش نیز مردمی ترین هنر ها است. عاشیق هم شاعر ، هم سازنده، هم نوازنده و هم خواننده است. داستان می سراید و صحنه های دراماتیک داستانش را نیز بازی می کند. همین ویژگی ها ، که نسل به نسل به عاشیق انتقال یافته و عاشیق را به هنرمندی خود ویژه، هنرش را به منشوری چند وجهی بدل کرده است که رنگ ها و طیف های گوناگون هنر فولکلوریک آذربایجان را بازتاب می دهد.
آهنگهای عاشیقی از جنبه ی ملودی ها و نوا ها و آهنگها پر شمار و از نظر تنوع و رنگارنگی آنها حیرت‌انگیز است. شعر عاشیقی نیز ، از نظر مضمون ، اشکال و قالبها شعری غنی و از حیث اوزان و قافیه پر تحرک ، از منظر صنایع بدیعی خیال انگیز و زیباست. این خصوصیت ها او را قادر می سازد که بن‌مایه‌های عاشقانه ، فلسفی، اخلاقی ، حماسی و انتقادی را در مایه های مختلف و متنوع موسیقی عاشیقی بیافریند. مهارت در ساز نوازی ، کیفیت صدا و غنای فرهنگی عاشیق از شرط‌های اساسی آفرینش هنر عاشیقی است .
اوج آفرینش عاشیقی حماسه های قهرمانی و منظومه های عاشقانه می‌باشد . این آثار ، ترکیبی هنرمندانه از نظم و نثر هستند و از نظر شیوه هائی روایی ، ساخت ، بافت ، پردازش بسیار هنرمندانه آفریده شده اند . این داستان ها گاه به چنان مرتبه ای می رسند که زیست نامه ی انسانی – اجتماعی مردم را با تمامی ابعاد ، از جمله بینش های اساطیری ، سنن اجتماعی ، اعتقادات دینی ، ویژگی های قومی و تاریخی اش را به شکل بسیار ماهرانه و هنرمندانه بیان می کنند . از قبیل : "کتاب دده قور قورد"- یادگار اوزان های قدیم ، که ۱٣۰۰ سال پیش مکتوب شده – «حماسه کوراوغلو» داستان «اصلی و کرم» و ... که اکثر فولکلور شناسان نامدار جهان این آثار را با ایلیاد و ادیسه هومر، شاهنامه فردوسی و ماهاراباتای هند همسنگ و هم عرض می شمارند . این آثار به اکثر زبانهای زنده دنیا ، از جمله زبان زیبای فارسی ترجمه شده است.
علاوه بر این حماسه و منظومه های پر حجم ، ترانه ها ، آهنگ ها ، اشعار عاشیقی فراوانی وجود دارند که با مضمون پر مغز ، ملودی های غنی ، تصاویر هنری زیبا ، جلوه های بس رنگارنگی از زندگی و هنر ، احساس و اندیشه ی مردمان آذربایجان را متجسم می سازند . این آثار قرن ها دهان به دهان گشته ، روز به روز پر بار تر و غنی تر گردیده و با موسیقی ملل همجوار در آمیخته و اینک به مثابه ی سرچشمه جوشان برای الهام و آفرینش شعر ، هنر و موسیقی این دیار و دیاران دیگر در آمده است.
هنر عاشیقی همیشه منبع الهام و برداشت بسیاری از شعرا ، نویسندگان ، موسیقی‌دانان و آهنگسازان قرار گرفته است. از جمله آنها «اپرای کوراوغلو» شاهکار آهنگساز نامی آذربایجان اوزئییر حاجی بیگ اف که اوج این آفرینش هاست. اوزئییر حاجی بیگ اف یکی از حماسه های جاودان مردم آذربایجان – که توسط عاشیق ها آفریده شده و شهرت جهانی دارد – را انتخاب و دستمایه ی اپرا قرار داد. نه تنها داستان این اپرا ، بلکه بیشتر ملودیهایش نیز برگرفته از آهنگهای عاشیقی است. اوزئییر برای اولین بار ، ساز را نیز وارد ارکستر سمفونیک کرده و نقش برجسته ای به آن داد.
این بنیانگذار موسیقی نوین آذربایجان می گوید:
"من برای ساختن اپرای کوراوغلو از ترانه های عاشیق ها استفاده ی فراوانی کرده ام ، ذخیره غنی اپراتوار آن ، سادگی و شیرینی زبانشان و غنای ملودی های خلق برای آهنگسازان جوان منبع لایزالی است"
به تاسی از این نابغه موسیقی شرق ، آهنگسازان دیگری همچون قارا قارایف ،فیکرت امیراوف و ... و به هنر عاشیقی مراجعه کرده و اپراها ، ترانه ها و سمفونی های زیادی ساخته اند. اما تحول بایسته در هنر عاشیقی، توسط خود عاشیق ها ، بخصوص عاشیق های نو آور انجام گرفته است. چنانکه با همت و هنر عاشیق هایی چون استاد «عدالت» اجرای آهنگهای عاشیقی در ساز به مرحله نوینی گام گذاشته و پیروان زیادی یافته است. امروز ، بیشتر آهنگ های عاشیقی به صورت هارمونیزه شده نواخته می شود .
گروه موسیقی دالغا در سال ۱٣۶۹ پا به عرصه موسیقی نهاده و اولین برنامه اش را در نمایشگاه بین‌المللی صنایع دستی ایران اجرا می کند.
از سال ۱٣۷۰ تا ۱٣۷٨ در جشنواره های موسیقی دهه فجر در بین حدود ۴۵۰ گروه بصورت فردی یا گروهی عناوین برتر را کسب می نماید.
گروه دالغا در فستیوالهای موسیقی جهانی که در شهر های مختلف کشورهای: هلند، کانادا، آمریکا، ژاپن، ترکیه، جمهوری آذربایجان، سوئد، اتریش، دانمارک و آلمان برگزار شده، شرکت داشته و برای کشور ،مردم و موسیقی مان افتخار کسب کرده و در فستیوال های موسیقی ایران با اجراهای موسیقی عاشیقی به سبک نوین ، مورد استقبال مردم قرار گرفته است.
گروه موسیقی دالغا هم اکنون یکی از نام آورترین گروه های موسیقی ایران است. به جرئت می توان گفت که این گروه در نوع خود بی نظیر بوده و مرحله دیگری از تکامل هنر عاشیقی می باشد. چنگیز و گروهش دانش، استعداد و مهارتشان را بکار بسته اند تا هنر عاشیقی را هماهنگ و همگام با آهنگ تکامل موسیقی آذربایجانی و جهان ترقی و تکامل بخشند.
در اجرای این گروه همنوازی سازها ، همسازی شعرهای شاعران معاصر ، هماهنگی بالابان،قاوال، پرکاشن و آمیزش آنها با سحر صدای روحنواز عاشیق محبوب خلیلی و همراهی گوشه های موغام و ترانه های مردمی ، تلفیق و ترکیب بدیعی یافته است. گوئی اوزان- عاشیق ها به هیئت گروه «دالغا» در آمده و هنر عاشیق های کلاسیک همه فن حریف آذربایجان را برای نسل های امروزی به صورت زیبا و هنرمندانه و به شیوه ی نوین به نمایش گذاشته ،که به باور ما این سبک یکی از راههای تکامل و پیشرفت هنر عاشیقی در زمانه ی ماست .

منبع: سایت آذربایجان azer-online.com