اخبار روز: www.iran-chabar.de
آدينه  ۱۱ بهمن ۱٣٨۷ -  ٣۰ ژانويه ۲۰۰۹

برای گروه هائی که تقریبا در هیچ موضوعی موافقت ندارند، سهل است، موافقت را با غیر خودی ها اگر نه گناه، زیان آور می دانند، سخن گفتن از راه های حل اختلاف بیهوده می نماید (استدلال شان آن است که هر به رسمیت شناختنی، به غیرخودی ها مشروعیتی می دهد که گویا خود آنان دارند). با اینهمه از آنجا که هیچ گاه از انسان نمی باید نومید شد یادآوری پاره ای بدیهیات می تواند سودمند باشد.
برطرف کردن اختلاف نظر ــ و اختلاف بیش از موافقت، "حالت طبیعی" مردمان است ــ اساسا به دو شیوه صورت می گیرد: یا متقاعد شدن یک یا هر دو طرف، و یا زور. در اینجا زور، تنها تحمیل خشونت آمیز نیست و حکومت و قانون و دادگاه را نیز در بر می گیرد. نقش این نهادها واداشتن مردمان است به پذیرفتن زمینه های مشترکی که همزیستی را میسر می سازد. تجربه انسانی نشان داده است که مردمان باز در "حالت طبیعی" بیشتر از همان راه به موافقت رسیده اند، زیرا اگر به خود گذاشته شوند همه چیز را برای خود می خواهند. زمینه های مشترک، تعریف ها و نظاماتی است که مستقل، و پیش از بروز اختلاف میان هر دو طرف مفروض، و برای همه موارد همانند گذاشته شده است و همگان می باید رعایت کنند وگر نه یا قانون و دادگاه به سراغ شان خواهد آمد و یا تحمیل خشونت آمیز .
در سی ساله گذشته ایرانیان تقریبا در همه چیز با هم اختلاف داشته اند. هر جا آزادی عمل بیشتر بوده اختلاف نظر دامنه دار تر شده است. اما این اختلافات در تصویر کلی به چشم نمی آید. بقایای رو به زوال دورانی فرو رفته در انقلاب و حکومت اسلامی می توانند بقیه زندگی خود را نیز در زندانی که دیوارهای ش را چند روز و چند نام می سازند با بدزبانی به یکدیگر بسر برند. آنچه مایه نگرانی است کشمکش تازه و بسیار تند تری است بر سر فدرالیسم و "هویت طلبی و حق تعیین سرنوشت ملیت های ایران" که چند سازمان قومی با همکاری عناصری در چپ و پشتیبانی آشکار دولت ها و محافلی در همسایگی ایران و دور دست ترها راه انداخته اند.
امروز از مبارزه رژیم با جامعه مدنی ایران گذشته، هیچ بحثی را نشان نمی توان داد که بیش از آن به خشم و کین ــ در جاهای روزافزونی ــ آغشته شده باشد. این بسیار پر معنی و در عین حال خطرناک است که هویت خواهان ملت ساز در مبارزه خود برای مرز کشیدن میان ایرانیان به همان آشتی ناپذیری رسیده اند که در مبارزه میان جمهوری اسلامی و پابرجاترین مخالفان ش می توان یافت. شور و تعصب نه تنها زمینه های مشترک بلکه کمترین بردباری را در برابر دگراندیشان از میان برده است.
* * *

یک برخورد قلمی میان آقای محمد امینی و آقای دکتر گلمراد مرادی ــ یکی از بی شماری ــ در باره حزب دمکرات کردستان ایران گویا ترین نمونه سقوط بحث سیاسی به رویاروئی دشمنانه در مسئله قومی است. آقای امینی در نوشته ای با استناد به گفته های سران و اسناد رسمی آن حزب، تغییر استراتژی حزب دمکرات کردستان ایران را پس از انتخابات امریکا که احتمال حمله به ایران را در آینده قابل پیش بینی از میان برده بررسی کرده است. آقای مرادی در پاسخی سراسر تلخی و دشمنی، هر اتهامی به نویسنده و همفکران ش زده است بی آنکه هیچ دلیلی بر رد نظرات او آورده باشد. به نظر می رسد سنتی که حزب توده گذاشت و علی شریعتی و شاگردان ش در مجاهدین خلق به کمال رساندند قاعده عمومی بحث سیاسی شده است: به سخن اشخاص کاری نداشتن و خودشان را با دشنام و اتهام از میدان بدر کردن.
در اینجا نیاز به دفاع از آقای امینی نیست که در نوشته دیگری همچنان با روحیه احترام به واقعیت حق سخن را ادا کرده و جای تردید در درستی گفتار خویش و تهی دستی آن دشنام نامه نگذاشته است. اما چنین برخوردهائی که به فراوانی در رسانه های الکترونیک از سوی سخنگویان و هواداران سازمان های قومی انتشار می یابد می باید ما را به اندیشه اندازد که داریم به کجا می رویم. ما می بینیم که کمترین انتقاد و درست ترین سخن خلاف نظر و منافع یک گروه، با کینه جوئی پاسخ داده می شود؛ با واژه ها و عباراتی خون چکان، نوشته هائی که گفته فردوسی را به یاد می آورد: "یکی نامه چون خنجر آبگون."
ما اکنون با کسانی سروکار یافته ایم که تنها پذیرش پیشاپیش و بی قید و شرط راه حل خود را نمی خواهند بلکه خواهان تحمیل معانی و مفاهیم و تعریف های خود هستند؛ نه تنها تاریخ ساخته خود را می نویسند بلکه اعلامیه جهانی حقوق بشر خود را دارند. مسئله، دیگر در اختلاف نظر نیست، در همه یا هیچ است. گفت و شنود ناممکن شده است زیرا هرچه گفته شود پاسخ همان است. حتی گفتگوی کران از آن بهتر است، زیرا کران این عذر را دارند که سخنان یکدیگر را نمی شنوند. هیچ ایرانی نیست که بخواهد مسائل ش را با هم میهنان خود به زبان اسلحه حل کند. ما مسائلی داریم که در طول زمان و به ویژه در دوران جمهوری اسلامی بر پیچیدگی شان افزوده شده است و اکنون به این فضای ناسالم رسیده ایم که تنها به سود دشمنان ایران تمام خواهد شد؛ اما اگر گروه ها و کسانی هر دعوت به توافق بر زمینه های مشترک را نیز فاشیسم و شوونیسم می نامند جز زور چه راه حلی خواهد ماند؟
برای آنکه کار به خشونت نرسد می باید نخست بر زمینه مشترک توافق کنیم. این زمینه مشترک، هنجار (نرم) ها و مقررات بین المللی است و ربطی به نظرات دلخواسته ما ندارد. نمی توان انتظار داشت که دیگر ایرانیان خاموش بنشینند، چون جمعی از آنان، جمع هائی از آنان، تصمیم گرفته اند ملتی جدا از ملت ایران باشند و به نام دمکراسی دست بر بخش هائی از سرزمین ملی بیندازند. این نخواهد شد؛ و هیچ کس با اتهام شوونیسم و فاشیسم از میدان بدر نخواهد رفت. ملت تعریفی پذیرفته شده جهانی دارد و حقوق آن را قوانین بین المللی شناخته اند. سرزمین ملی در هر کشوری که روی نقشه جغرافیا و عضو سازمان ملل متحد است ملک مشاع آن ملت است؛ همه مردم آن کشور بر هر گوشه آن حق دارند و هیچ جمعی نمی تواند ادعای مالکیت ویژه بکند. همه ساختار حقوق بین الملل عمومی و مجموعه عهدنامه های بین المللی پایندان (ضامن) این ترتیبات است و برهم زدن آنها تقریبا همواره به جنگ انجامیده است. در کنار این مقررات و هنجارها اعلامیه جهانی حقوق بشر و میثاق های پیوست آن نیز هست که فرد انسانی را بالاتر از هر چیز می گذارد و حقوق شهروندی، حقوق فرهنگی و مدنی (به معنی دمکراسی و عدم تمرکز) همه شهروندان کشور را دربر دارد. این سخنان که حقوق شهروندی بس نیست و علاوه بر افراد، گروه ها نیز حقوقی دارند بیرون رفتن از آن زمینه مشترک، از هنجارهای پذیرفته شده جهانی، است که به تحمیل خشونت بار میدان می دهد. ما یا می توانیم به زبان اعلامیه جهانی حقوق بشر و میثاق های پیوست آن با هم سخن بگوئیم (و برای این کار نخست می باید آن اسناد را بخوانیم) و ایرانی بدور از زور گوئی و تبعیض بسازیم و یا اختلاف از تنها راه دیگری که می ماند "برطرف" خواهد شد.