• مشکلات اساسی همچون وجود قتل های ناموسی موجب شده که زنان در کردستان مسائلی همچون آزادی حق پوشش و تحصیل را فراموش کنند ...

اخبار روز: www.iran-chabar.de
شنبه  ۲۴ اسفند ۱٣٨۷ -  ۱۴ مارس ۲۰۰۹

در سالی که اخرین روزهای ان را پشت سر می گذاریم، علاوه براینکه مجازات های اعدام و سنگسار که بر اساس معیارهای اعلامیه جهانی حقوق بشر غیر انسانی و خشن توصیف می شود، با قوت وشدت تمام در ایران اجرا شد؛ برخی دیگر از آسیب های اجتماعی که برآمده از قوانین نابرابر و عقب مانده است، مانند قتل های ناموسی نیز در مناطقی از ایران بویژه کردستان، روندی فزاینده پیدا کرد.
به گزارش فعالان حقوق بشر و حقوق زنان فقط در نیمه اول سال هشتاد و هفت، پانزده قتل ناموسی در کردستان انجام گرفته است. نگین شیخ الاسلامی فعال حقوق زنان و حقوق بشر می گوید در بسیاری از موارد این قتل ها فقط براساس سوء ظن مردی به همسر یا دختر و یا خواهرش صورت گرفته و قربانی هیچ به اصطلاح "خلافی" هم نکرده بوده است.
نگین شیخ الاسلامی فعال حقوق زنان و مسئول انجمن زنان آذر مهر کردستان است که در مهرماه گذشته بازداشت وپس از تحمل ۵۰ روز حبس با وثیقه ۵۰ میلیونی از زندان آزاد شد.هنوز اتهامات خانم شیخ الاسلامی روشن نیست و تاریخ تشکیل دادگاه او نیز مشخص نشده است.
با نگین شیخ الاسلامی درباره شرایط ویژه زنان در کردستان گفتگویی داشتم.


خانم شیخ الاسلامی در آخرین روزهای سال هستیم، با توجه به آنچه در کردستان می گذرد که حکایت از تشدید فشارها و سرکوب فعالیت های مدنی دارد شما فکر می کنید مهم ترین خواست زنان در سالی که پیش رو داریم چیست؟

من فکر می کنم زنان در ایران به دلیل برخوردهای دگماتیک مذهبی که از طرف حکومت ایران انجام میگیرد، از جمله بی احترامی در قبال ارزش های ملی و عدم احترام به قومیت های مختلفی که در ایران وجود دارد، بیگانه بخورد کردن و غیر خودی پنداشتن آنها، تحقیر کردن و همچنین اعمال فشارهای سیاسی ونظامی ، اقتصادی و اجتماعی وفرهنگی تاثیرات به سزایی راروی زنان گذاشته است.
همانطور که میدانیم زنان بنیادی ترین قشر جامعه هستند و وضعیت آنها تاثیر زیادی بر خانواده و جامعه دارد. هم به لحاظ مادر بودن و هم به لحاظ همسر بودن. از سوی دیگر تلاش حکومت برای رواج یکسری روابطی که میتوان گفت دیگر منسوخ شده است، از جمله ترویج روابط خانوادگی قبیله ای و عشیره ای که زنان را تحت عنوان ناموس در جایگاه برده قرار میدهند که این اقدامات حتی منجر به قتل زنان میشود، موجب شده که اولین خواست زنان در چنین شرایطی تامین امنیت و حفظ جان وهویت خود آنها باشد.
به این ترتیب اگر برگردیم به مسئله کردستان که من خودم را متعلق به آن میدانم، فکر میکنم علاوه بر آزادی که خواست هر انسانی است، مسئله امنیت جانی و اجتماعی مهم خواستی است که آنها دارند. ولی الان وضع طوری است که خیلی راحت بگویم زنان در کردستان به دلیل مشکلاتی اساسی که دارند مسئله آزادی هایی همچون طرز لباس پوشیدن و یا تحصیل را اصلا دیگر نمی شناسند و یا فراموش کرده اند.

یعنی شما مسئله امنیت فردی و جانی زنان را مقدم بر هر چیزی در کردستان میدانید آیا منظور شما اشاره به مسئله قتل های ناموسی در کردستان است؟ میتوانید در این باره بیشتر توضیح دهید؟

بله، چون در کردستان بحث ناموس خیلی شدت پیدا کرده است و ترویج این بحث هم از سوی خود حکومت است. البته این مسئله امنیت جانی زنان در همه نقاط ایران دارد تعمیم پیدا می کند. در اخبار روزهای گذاشته ما موردی داشتیم در تهران که پدری که به دخترش مشکوک بوده و فکر میکرده دختر شانزده ساله او با مردی رابطه دارد که نامحرم است، با دو گلوله به قتل رسانده است. مورد دیگر در مترو نواب تهران بود، در روزهای گذشته، که دختر خودش را به زیر چرخ های قطار انداخته و خودکشی کرده است. خوب می بینید که این قضیه در تمام ایران وجود دارد.
اما در کردستان به دلیل مسائل ملی و مشکلاتی که قبلا ذکر کردم یعنی تشدید فشارهای سیاسی و امنیتی و نظامی و اقتصادی که در آنجا وجود دارد، نمونه های این قتل ها و خودکشی ها بیشتر است. ما در کردستان مسئله ای داریم به نام قتل های ناموسی. یعنی پدر، شوهر و برادر زیر نام حفظ ناموس به خود اجازه میدهند که به هر بهانه ای همسر، دختر و یا خواهر خود را به قتل برساند. حالا اتفاق می افتد مواردی که این قربانیان حتی جرمی را هم که قاتل برای آنها متصور شده بی پایه بوده و آنها گناهی هم مرتکب نشده بودند.
دردناک آن است که قانون هم هیچ ممنوعیتی برای این قضیه قائل نمی شود. چون این مسئله را یک مسئله شرعی عنوان می کند.

افزون بر مسئله به گفته شما "رواج قتل های ناموسی" چه مشکلات خاص دیگری برای زنان مناطق کردنشین ایران وجود دارد؟

مسئله دیگری که در کردستان از مشکلات جدی زنان است طلاق سه به سه یا به اصطلاح سه طلاقه کردن زنان است که بر اساس رسوم مذهبی در مناطق سنی نشین کردستان میگیرد و در این نوع طلاق هیچ حق و حقوقی به زنان تعلق نمی گیرد. یعنی مرد میتواند که از همسرش خواسته ای داشته باشد و در صورتی که همسر او مخالفت کرد و به خواست او پاسخ نداد بایک کلام او را سه طلاقه کند.
در یک جامعه سنتی که مناسبات قبیله ای و عشیره ای بر آن حاکم است وقتی طلاق داده میشود داستانی دیگری دارد. یک زن مطلقه یک زن بیوه نه تنها در جامعه ما جایگاهی ندارد بلکه به او به صورت یک بیمار و یک جذامی نگاه می کنند. این زن وقتی میخواهد وارد اجتماع شود باید بیشتر هنجارها را با طنابی بیشتر به دور خود به پیچد. چون او در نگاه سنتی ما به عنوان یک زن بیوه و یا مطلقه آن جایگاه دختر و یا زن شوهر دار را در جامعه ندارد. حتی رفت و آمد های او و یا قدم زدن او در خیابان از نظر بسیاری از مردم مشروع نیست.
مسئله دیگری که برای زنان در کردستان وجود دارد، مشکلات اقتصادی و عدم امنیت شغلی در این منطقه است که بسیاری از زنان تحصیلکرده و شهری ما با آن مواجه هستند. مسئله دیگر زنان ما مسئله دادگاه ها و مشکلات قضائی است. زنان در این منطقه به هر دلیلی که به خواهند مراجعه کنند به دادگاه ها و حتی طبق مواد و تبصره های قوانین جمهوری اسلامی هم بخواهند حقوق خودشان رابدست آورند بازهم در دادگاه ها با مشکل دیگری مواجه می شوند، و آنهم نگاه جنسی قضات و مسئولان قضایی در دادگاهها به زنان است. آنها به خود اجازه میدهند که به اساس آن اصل شرعی که در کتاب های دینی آمده به زن ها بنگرند. همان اصلی که میگوید زن را برای مرد آفریده اند.
بنابراین یک زن است و یک جنس مونث است و آنها به خودشان اجازه میدهند که به هرشیوه ای که دلشان بخواهد به حریم زنان تجاوز کنند. حال این تجاوز اخلاقی باشد و یا هر چیز دیگری که اینها با اسم های مختلف کلاه شرعی بر آن میگذارند. بنابراین در دادگاه های ما، در نیروهای انتظامی ما که زنان برای دادخواهی باید بتوانند به آنها مراجعه کنند تا حق خودرا طلب کنند، کسانی قراردارند که به جای کمک به آنها، به حقوق آنها تجاوز می کنند.

مسئله سه طلاقه کردن زنان در تمام ایران هست ویژه گی آن در میان سنی ها چیست که به گقته شما بر مشکلات زنان می افزاید؟

در مذهب تسنن مسئله ای که وجود دارد این است که مردها میتوانند به طور لفظی این کار را انجام دهند. مثلا مردی میتواند خواسته ای را مطرح کند وبه زن بگوید اگر تو اینکار را نکنی هر سه طلاق تو استاد است. مثلا به زن بگوید تو امروز حق نداری بروی خانه مادرت و اگر بروی طلاقت سه به سه است؛ حالا اگر زن به هر دلیلی باشد از روی عصبانیت و یا هر چیز دیگری به خواست مرد عمل نکند؛ به این ترتیب و به طور لفظی طلاق داده می شود. در اینگونه طلاق ها حق رجوع وجود ندارد و اگر زن بخواهد رجوع کند باید پیش آخوند برود و هزار مشکل دیگر دارد.

خانم شیخ الاسلامی این مشکلاتی که شما مطرح می کنید برغم تمام مثال های خاصی که برشمردید به نظر بسیاری برای زنان در تمام نقاط ایران وجود دارد. شما در مورد کمپین یک میلیون امضا که خودتان هم در آن فعالیت دارید چه فکر می کنید؟ آیا فکر نمی کنید که این خواست ها در بیانیه این کمپین هست و در صورت پیروزی این کمپین و تغییر قوانین تبعیض آمیز شرایط زنان در کردستان هم بهیود خواهد یافت ،حتی در زمینه قتل های ناموسی؟

ببینید درست است ما کمپین را داریم، کمپین یک میلیون امضا که زنان برای رسیدن به خواست هایشان و یک نوع برابری خواهی تلاش میکنند. اما من براین باور رسیده ام که زنان تنها با گرفتن امضا و مطرح کردن چند خواسته به حقوق انسانی خود نمی رسند. من فکر می کنم در جامعه امروز با توجه به ذهنیت های اقتدارگرا ، دولت گرا و تحکم خواه این به تنهایی نمیتواند مسائل زنان را به طور ریشه ای حل کند. من براین باورم که زنان باید سازماندهی داشته باشند و خودشان به این سازماندهی اهمیت بدهند. فرق نمی کند زنان در کجا باشند.
بحث من برای تمام زنان است در تمام دنیا. قوانین کشورها را که نگاه می کنید ممکن است تفاوت هایی در برخی ار این قوانین داشته باشد، و بعضی از دولت ها مشکلات کار و حقوق خانواده، فرد و زنان را حل کرده باشند و زنان به خواست هایی رسیده باشند، اما من آزادی را تنها در این نمی بینم. من فکر می کنم زنان باید برای خودشان یک ایدئولوژی طرح کنند. یک ایدوئولوژی زنانه، و از این طریق با ذهنیت فرادستی که بر مبنای نابرابری و تحکم ایجاد شده و در شعور و حیات جامعه هم ریشه کرده، مبارزه کنند. من اینجا بحثم فقط برای زنان روشنفکر نیست. عموم زن های جامعه باید به این تفکر برسند و بخواهند که خواست های خود را مطرح کنند.