اخبار روز: www.iran-chabar.de
سه‌شنبه  ۲۲ ارديبهشت ۱٣٨٨ -  ۱۲ می ۲۰۰۹

رفقای عزیز، دست اندرکاران سایت اندیشه و پیکار، به انتشار آرشیو اسناد و مدارک سازمان های، مجاهدین خلق، مجاهدین م. ل و پیکار دست زده اند و برای این کار مقدمه ای بر این گنجینه نوشته اند. امیدوارم در دستیابی به بخشی از اسناد گذشته جنبش انقلابی کشورمان، این مهم کاآمد باشد. آدرس این سایت: www.peykarandeesh.org   می باشد.

بهروز جلیلیان
behrouzan@gmail.com

مقدمه ای بر آرشیو اسناد سازمان پیکار
اندیشه و پیکار مسیر فکری، انتقادی و سیاسی و انقلابی گذشته ای را که به تشکیل سازمان پیکار و سرگذشت آن انجامید بر عهده می گیرد و خود را ادامه‍ی آن سنت انتقادی می داند. از فرازها و فرودهای آن طفره نمی رود و اسناد این دوره‍ی ۱۶ ساله (۱۳۴۴ تا ۱۳۶۰) را که بخشی از تاریخ جنبش ترقی خواهانه، مردمی و انقلابی و کمونیستی ایران است به تاریخ می سپارد و در دسترس همگان قرار می دهد، تا نه تنها برای خودش و کسانی که در این مسیر طی طریق کرده اند، بلکه برای آیندگان و هر پژوهشگری دستمایه ای باشد برای شناخت تاریخ؛ و چه بسا کمکی برای طرح های مبارزاتی نسل های آینده.

این مسیر در مرحله‍ی نخست، با نقد رفرمیسم جبهه‍ی ملی و نهضت آزادی و حزب توده آغاز می شود و هسته های اولیه‍ی سازمان مجاهدین خلق ایران پس از ۱۵ خرداد ۱۳۴۲(و عمدتاً از ۱۳۴۴ به بعد)، به تدریج شکل می گیرد. با دستگیری بسیاری از کادرها و اعضایش در شهریور ۱۳۵۰ و اعلام موجودیت سازمان در ۲۰ بهمن همان سال؛ و با فعالیت سیاسی و نظامی و تبلیغی به عنوان یک نیروی اپوزیسیون «دارای برداشت مثبت، مترقی و انقلابی از اسلام» مطرح می شود و طیفی از نیروهای مخالف رژیم را نیز با خود همراه می کند. اسناد این دوره نشان می دهد که مجاهدین با چه میزان فروتنی، اما با اراده و ابتکار و تصمیم گیری مستقل (چه از نظر ایدئولوژیک و چه از نظر سیاسی) تلاش کردند راه مبارزه‍ی انقلابی و ضد امپریالیستی و ضد ارتجاعی را در چارچوب فرهنگ و دانشی که داشتند، بپیمایند و چرا با وجود پایبندی ذهنی و عملی به «اسلام راستین» همّ و غمّ اساسی شان سیاسی بود نه مذهبی؛ و چرا نظر آنان با آنچه به نام «روشنفکری دینی»، «ملی ـ مذهبی» و «اصلاح در اندیشه‍ی اسلامی» معروف شده تفاوت داشت و باز چرا درکشان از مبارزه‍ی مسلحانه با درک سازمان چریک های فدائی خلق نیز یکی نبود. کوتاه سخن اینکه گرایش سیاسی مجاهدین، انقلابی بود و ضدامپریالیستی و معطوف به زندگی و سرنوشت زحمتکشان و بدور از انحصارگری.

تا اینکه اکثریت سازمان در نیمه‍ی دهه‍ی پنجاه با نقد جوانب مهمی از اندیشه‍ی گذشته و جدایی از مذهب و سمتگیری به مارکسیسم ـ لنینیسم، مرحله‍ی دیگری از حیات و فعالیت را آغاز می کند که از جهاتی یعنی بینش فلسفی و سمتگیری اجتماعی با گسست از گذشته همراه است و در مواردی ادامه‍ی همان سنت پیشین است. نام سازمان تغییر نمی کند و به «مجاهدین م. ل.» یا «بخش منشعب» معروف می شود. نقد و ارزیابی از عملکرد این دوره‍ی چهار ـ پنج ساله در سال های ۵۷ـ۵۶ طی نشستی از شورای مسوولین صورت می گیرد و در اعلامیه ای به تاریخ مهر ۱۳۵۷ منتشر می شود؛ دوره ای که چند ماه قبل از قیام بهمن با انشعاب در سازمان و تشکیل «سازمان پیکار در راه آزادی طبقه‍ی کارگر» و دو گروه «نبرد برای آزادی طبقه‍ی کارگر» و «اتحاد در راه آرمان طبقه‍ی کارگر» به پایان می رسد. اسناد این دوره نیز بر بسیاری از ابهام ها و تحریف هایی که صورت گرفته پرتو می افکند و پژوهنده‍ی علاقه مند را در شناخت مشکلات و دستاوردها و ناکامی های گذشته یاری می دهد. اسناد منتشر شده و نشده ای که ارائه خواهد شد نشان می دهد که مبارزه‍ی انقلابی و کمونیستی چقدر برای آن مبارزان در آن دوره امری جدی تلقی می شده است. چقدر خطرات را برخی به جان می خریده اند و چنان که اسناد مربوط به شرح حال مبارزان و شهدا نشان می دهد چقدر در معرض نفرت جریانات «خودی!» و سرکوب بی رحمانه‍ی رژیم شاه قرار داشتند. به یاد داریم نخستین زنی که در تاریخ معاصر ایران به جرم سیاسی، پس از شکنجه های بسیار اعدام شده یعنی منیژه‍ی اشرف زاده کرمانی و نیز آخرین اعدامی زمان شاه، یعنی محمد رضا آخوندی که چند روز پیش از دیدار هیأت صلیب سرخ و حقوق بشر از زندان، تیرباران شد، متعلق به این سازمان بودند. کینه‍ی ارتجاعی رژیم جدید و وابستگانش هم به این جریان انقلابی چپ نیازی به توضیح ندارد.

سازمان پیکار در راه آزادی طبقه‍ی کارگر چند ماه قبل از قیام بهمن ۱۳۵۷ فعالیت نوین خود را شروع می کند. فعالیت های پیکار که زیر پرچم نوعی کمونیسم مستقل از قطب های جهانی و در رادیکال ترین شکل خود در برابر رژیم جمهوری اسلامی آغاز می شود (تحریم رفراندوم «آری یا نه به جمهوری اسلامی» و...) تا اواخر سال ۱۳۶۰ ادامه می یابد و با ضربات نظامی و پلیسی و به ویژه با ضربه به مرکزیت سازمان، خاموش می شود. این ضربات در جوّی فرساینده از اختلافات درونی رخ داد که بررسی محتوای آن ها به عرصه های ژرفتر و مضامین بحران جنبش کمونیستی بر می گردد. سازمان در زیر سرکوب های پیاپی از یک طرف، و سست شدن پیوندهای تشکیلاتی از سوی دیگر، فرصت دستیابی به راه حلی، حتی موقتی، نیافت و صدها کشته و صدها زندانی و نیز آوارگان بسیار در داخل و خارج به جا گذاشت. البته باید توجه داشت که سرگذشت سازمان پیکار جنبه های مشترک و مشابهی با سرگذشت کلیهء نیروهای مخالفِ رژیم دارد که باید همه را در کنار هم دید و سنجید. پیدا ست که در اینجا قصد ما و امکان ما ارائه‍ی اسناد بازمانده از جریانِ مشخصی ست.

باری، به رغم خاموشی، پژواک فعالیت ها و اهداف سازمان پیکار در جامعه‍ی ایران از بین نرفته و صحت نسبی مواضع آن به عنوان یک سازمان مبارز چپ و کمونیستی به محک تاریخ خورده است: تلاش پیکار در تقویت هویت نظری چپ و استقلال آن، نفی مشی چریکی، سیاست را از سیاست بازی و از چانه زنی با حریف بیرون آوردن، آنهم در شرایطی که طرح و دفاع از این مواضع با مخالفت بسیاری از نیروهای چپ همراه بود، موضوعاتی فراموش نشدنی ست. همچنین نفی و طرد رژیم جمهوری اسلامی در کلیت و ماهیت طبقاتی و ایدئولوژیکش، نفی و افشای رفرمیسم، تأکید بر اتکاء به مبارزه‍ی کارگران و زحمتکشان که اکثریت جامعه اند، مخالفت مستمر با برقراری ولایت فقیه، افشای ماهیت ارتجاعی قانون قصاص، دفاع از حقوق برابر زنان با مردان، حمایت از حقوق اقلیت های قومی و مذهبی، دفاع از آزادی اندیشه و بیان، افشای خیمه شب بازی اشغال سفارت آمریکا و گروگان گیری، مقاومت جسورانه دربرابر «انقلاب فرهنگی» و بستنِ دانشگاه و تصفیه‍ی استادان و دانشجویان مخالف که منجر به تظاهرات خونین اول اردیبهشت ۱۳۶۰ شد، ایستادگی و مخالفت سرسختانه با جنگ افروزی رژیم های ایران و عراق و جنگ ارتجاعی شان، افشا و عدم حمایت از آلترناتیوهای لیبرالی که در بنی صدر و نهضت آزادی و امثال آنها تجسم داشت و هشدار به سازمان مجاهدین و دیگران از افتادن به دام توهمات لیبرالی، افشای آنچه به نام اردوگاه سوسیالیسم وجود داشت و نیز افشای مواضع حزب توده و و بعدتر مواضع سازمان فدائیان اکثریت؛ همین طور نقد برخی از مواضعی که در سطح جنبش چپ و انقلابی مطرح می شد، حمایت بی دریغ از مبارزات ضد استعماری و ضدامپریالیستی خلق های خاور میانه (به ویژه فلسطینی) و در سراسر جهان، اهتمام به هنر مقاومت و هنر پرولتری، هنر تئاتر در محلات توده ای، افشای مواضع و زندگی تن پرورانه و عوامفریبانه‍ی روحانیون و مراجع تقلید. همچنین جسارت انتقاد از خود و تغییر یا اصلاح نظرات اعلام شده و نیز برگزاری دوکنگره‍ی سازمانی (در اسفند ۵۷ و شهریور ۵۹).

در اسنادی که ارائه می شود علاوه بر نقاط قوت در آن شرایط تاریخی، از ضعف ها و نقائص تاریخی و اشتباهات تئوریک و عملی جمعی و فردی که در هرسه دوره‍ی مجاهدین، مجاهدین م. ل. و پیکار رخ داده نمونه ها و ردپاهایی هست که امروز با درکی ژرفتر می تواند فهمیده شود و مورد نقد و آموزش قرار گیرد.

مراحل سه گانه‍ی یاد شده در غیاب توجه به اسناد اصلی، می تواند در معرض تحریف و بد معرفی شدن قرار گیرد، چنانکه گرفته است. اسنادی که اسکن می کنیم و در اختیار عموم قرار می گیرد، می تواند پژوهشگر بی غرض را در جریان نقاط قوت و ضعف این جریان انتقادی سیاسی انقلابی در هر سه دوره‍ی آن قرار دهد و قضاوت و درسی اگر در میان باشد با آیندگان است.
اندیشه و پیکار بخشی از وظیفه‍ی خود را ارائه‍ی اسنادی می داند که از این کارنامه توانسته است گردآورد. این کارنامه ای ست که با انگیزه های نیرومند مبارزان هر سه دوره، و کار فشرده و سترگ و دلیرانه‍ی کسانی نوشته شده که غالباً با خون، و رنج زندان و زندگی مخفی، و فشار و عزلت های اجتماعی و سیاسی آمیخته بوده و نیز با شکیبایی انقلابی و کمونیستی، به امید گشودن راه به سوی جامعه ای انسانی خارج از چارچوب سرمایه داری و ابداع آینده ای ناشناخته به نام جامعه‍ی کمونیستی. ارائه‍ی اسناد این دوره از چندین سال پیش شروع شده و علاوه بر آرشیو ۱۲۷ شماره از هفته نامه‍ی پیکار (روی CD) که ۸ سال پیش منتشر کردیم، چندین کتاب و جزوه هم با تایپ مجدد (مانند کتاب «بیانیه‍ی اعلام مواضع سازمان مجاهدین خلق ایران، مهر ۱۳۵۴) یا به صورت اسکن شده، چه چاپی بوده است و چه خطی، همگی در ستون «آرشیو سازمان پیکار» روی سایت اندیشه و پیکار در دسترس علاقه مندان است یا خواهد بود. اسنادی صوتی هم هست که اگر از نظر فنی قابل استفاده باشد روی سایت خواهد آمد. اسناد هر سه دوره را جداگانه با آرم خاص هریک می آوریم. از پژوهشگران خواهشمندیم اگر به موارد ناقصی برخوردند به ما اطلاع دهند تا در حدِ امکان در رفع آنها بکوشیم. هدف ما صرفاً فرهنگی نیست (هرچند این به جای خود مهم است)، بلکه بیشتر مبارزاتی ست. به گفته‍ی ویکتورهوگو: پیکرها برخاک، اما ایده ها برپا است.

از طرف جمع تنظیم و انتشار آرشیو سازمان پیکار در راه آزادی طبقه‍ی کارگر
تراب حق شناس
۱۱ اردیبهشت ۱۳۸۸ برابر با ۱ مه ۲۰۰۹