• به دنبال ارسال تجهیزات شنود مخفی به دولت ایران، مردم خرید گوشی های نوکیا را تحریم کرده اند ...

اخبار روز: www.iran-chabar.de
شنبه  ۲۰ تير ۱٣٨٨ -  ۱۱ ژوئيه ۲۰۰۹

اعتماد ملی - امیرهادی انواری: دوم تیرماه، ‌خبری مبنی بر فروش مخفیانه دستگاه‌های شنود توسط نوکیا به ایران منتشر شد. پس از آن، گروه‌ها و جمعیت‌های مختلف ایرانی که بیشتر در اینترنت مستقر بودند نسبت به این اقدام نوکیا موضع‌گیری کردند و خواستار روشن شدن ابعاد موضوع شدند. هرچند هیچ جمعیت یا گروه رسمی در کشور هنوز نسبت به این اقدام نوکیا موضع‌گیری نکرده است اما به نظر می‌رسد مصرف کنندگان به صورت خودجوش درباره محصولات نوکیا تصمیم گرفته‌اند. نشان این حرکت، گفته‌های فعالان بازار درمورد ریزش قیمت انواع گوشی‌های نوکیا و موج پس فرستادن و تعویض گوشی‌های نوکیا پس از انتشار اخبار شنود است.
همچنین فروش گسترده گوشی‌های نوکیا به صورت دست دوم و خرید گوشی‌هایی با برند‌های دیگر نشانه‌هایی از واکنش مصرف‌کنندگان ایرانی به این اقدام نوکیاست. فعالان بازار می‌گویند: «ظرف سال‌های گذشته، نوکیا انتخاب اول خریداران بود اما این روزها انتخاب اول خیلی از خریداران نوکیا نیست». امکان تهیه گزارش رسمی از تحولات اخیر بازارگوشی تلفن همراه وجود ندارد اما گزارش‌های میدانی و اظهارنظر فروشندگان گوشی تلفن همراه از افت فروش نوکیا در بازارهای تهران حکایت دارد.
مردم معترض به روند شنودهای تلفنی و آنها که از انتشار خبر فروش نرم‌افزارهای شنود توسط شرکت نوکیا نگران شده‌اند، ترجیح می‌دهند از گوشی‌های دیگری استفاده کنند. این روند درحالی شدت یافته است که شرکت مخابرات ایران - سهامی عام- نیز یک روز پیش ازبرگزاری دهمین دوره انتخابات ریاست‌ جمهوری سیستم ارسال پیامک را به مدت سه هفته غیرفعال کرد و نارضایتی شدیدی میان مردم و سهامداران خود به وجود آورد. ‌به‌طور قطع به همین دلیل بود که مردم تهران به پیامک تبریک روز پدر و پاسداشت روز تولد امام علی (ع) به شیوه‌های دیگر رو آوردند.
شرکت مخابرات هنوز آماری از افت فاحش ارسال پیامک در روز پدر منتشر نکرده اما گفته می‌شود حداقل ۹۰درصد افرادی که سال گذشته در روز پدر از پیامک استفاده کرده‌اند، امسال این امکان را کنار گذاشته‌اند. در همین حال گزارش‌ها نشان می‌دهد که مردم تهران در سطحی گسترده بازار نوکیا را کم‌رونق کرده‌اند. نوکیا در ایران پیش‌تر هم تحریم شده بود اما به دلایل دیگری. زمانی که نام این شرکت همچون شرکت‌های نستله، کوکاکولا، فانتا، بنتون و چند شرکت معروف دیگر در فهرست تحریم برخی گروه‌های دانشجویی قرار گرفت، ای‌بسا مردم سازی دیگر کوک کردند.

نوکیا در ایران
یک دهه بعد از ظهور تلفن همراه در جهان در سال ۱٣۶۷ وزارت پست و تلگراف سابق اقدام به طراحی تلفن سیار کرد و با یک تجدید نظر در این طرح در سال ۱٣۷۲ تجهیزات آن خریداری شد و در مرداد ماه ۱٣۷٣ فاز اول این طرح به ظرفیت صد هزار شماره ایجاد شد. طی سال‌‏های ۱٣۷٣ تا اوایل ۱٣۷۴ تعداد متقاضیان تلفن همراه بیشتراز ۱۵۰۰ نفر نبود چراکه این سیستم به هیچ عنوان برای مردم شناخته شده نبود به طوری که در شهریور ۷۴ هنگامی که آگهی نام نویسی در روزنامه‌‏های ‌کثیر‌الانتشار کشور منتشر شد، حدود ٨ تا ۹ هزار نفر ثبت نام کردند به عبارت دیگر استقبال چندانی از این سیستم پایه و ضروری در جامعه به عمل نیامد و حتی در محافل با واکنش‌‏های منفی روبه‌رو شد و تلفن همراه سیستمی زائد و تجملاتی عنوان شد.
در حال حاضر چند اپراتور در کشور در حال فعالیت هستند که شامل همراه اول، ایرانسل، اسپادان (مخصوص مردم استان اصفهان)، کیش همراه (مخصوص مردم جزیره کیش) می‌‏شوند.
در سال‌های اولیه همزمان با واگذاری سیم کارت، بالاجبار گوشی مربوطه نیز (که البته تنوع بسیار کمی نیز داشت) به مشترک تحویل داده می‌شد. وجود تنها یک اپراتور دولتی در بازار تلفن همراه و خدمات بسیار محدود در زمینه استفاده از تلفن همراه باعث شده بود که توجه چندانی به نوع گوشی مورد استفاده نشود. به تدریج با افزایش اپراتور به ۲ شرکت و باز شدن جاپای بخش خصوصی (آن هم از نوع نسبتا خارجی آن) در این بازار تعداد کاربران به نحو بسیار گسترده‌ای افزایش یافت و بازار ارتباطات موبایلی ایران روند رو به توسعه‌ای داشته است. اما از همان ابتدا، نام نوکیا با تلفن همراه در ایران پیوند خورده بود چرا که اولین گوشی‌ها در ایران نوکیا بود و همچنان، نوکیا بیشترین سهم را در گوشی‌های بازار ایران دارد. نوکیا، یکی از بزرگ‌ترین تولید‌کنندگان تلفن همراه در جهان است که در سال ۱٨۶۵ میلادی در جنوب غربی فنلاند کار خود را با تولید کاغذ آغاز کرد و در سال‌های بعد با تولید لاستیک و کفش، قطعات صنعتی، کت‌های بارانی و کابل‌های مخابراتی ادامه داد. تا در سال ۱۹٨۲ و با صنعتی شدن این شرکت و قرار گرفتن آن در خط تولید ارتباطات راه دور telecommunications موفق شد، اولین تلفن همراه خود را با وزنی حدود ٨/۹ کیلوگرم با قابلیت استفاده در اتومبیل طراحی و روانه بازار کند تا نام نوکیا را در این صنعت جهانی کند. در حال حاضر نیز نوکیا با بیش از ۲۶ سال سابقه در تولید تلفن همراه عنوان پر فروش‌ترین برند را در جهان به خود اختصاص داده و طبق آخرین آمار به دست آمده در تاریخ ۲۰ مه ۲۰۰٨، این شرکت حدود ۵۰ درصد از سهم شاخص جهان، ۵۵ درصد از سهم شاخص آسیا و ٣٨ درصد از سهم شاخص ایران را در اختیار داشته و صدر‌نشین جدول پرفروش‌ترین برند تلفن همراه جهان در سال ۲۰۰۷ و چهار ماهه نخست سال ۲۰۰٨ شناخته شده است.

ابزار شنود موبایل به ایران فروختیم
از اواخر خردادماه همزمان با ناآرامی‌ها و موج دستگیری‌ها در کشور در اینترنت نیز موجی از فیلترینگ سایت‌های خبری، وبلاگ‌ها، جوامع مجازی و... نیز آغاز شد و اطلاع رسانی بیشتر از طریق ایمیل‌ها صورت می‌گرفت. در این ایام بود که خبری مبنی بر شنود غیرقانونی مکالمات و دسترسی به اطلاعات ایمیل‌ها، یل باکس‌ها در جوامع مجازی و مطالب تایپ شده در مسنجر منتشر شد. متعاقبا روز اول تیرماه، رسانه‌ها خبر غیرمنتظره‌ای را منتشر کردند. شرکت مخابراتی نوکیا-زیمنس (NSN) فروش تجهیزات شنود مکالمات تلفن همراه به دولت ایران را تایید کرد، سخنگوی این شرکت گفت: «بخش Intelligent Solutions که تا ماه مارس سال جاری بخشی از شرکت نوکیا- زیمنس بود، نسخه محدود شده محصولی با نام Monitoring Centre را در نیمه دوم سال ۲۰۰٨ به ایران فروخته است.» بن روم توضیح داد: «امکانات محصول مذکور به کاربران آن اجازه می‌دهد روی‌ایمیل، تماس‌های تلفنی، پیام‌های متنی، پیام‌های ارسال شده توسط ابزارهایی مانند یاهو مسنجر و شبکه‌های اجتماعی مانند فیس بوک «شنود قانونی» داشته باشند.» همین اظهارنظر کافی بود تا در کنار خبر افشای تولید‌کننده فناوری ایجاد پارازیت در امواج شبکه‌های ماهواره‌ای، نسبت به تولید‌کننده اینگونه فناوری‌ها که آنها را به صورت مخفیانه به ایران فزروخته بودند واکنش نشان داده شود.
هنوز مردم ایران که اکثرشان مکالمات خود را با گوشی‌های نوکیا انجام می‌دادند در بهت بودند و این خبر را کاملا باور نکرده بودند. بعد از اینکه سخنگوی شرکت فنلاندی - آلمانی «نوکیا زیمنس» فروش تجهیزات پیشرفته شنود تلفن را به ایران در سال ۲۰۰٨ تایید کرد، چارلز شامر سناتور دموکرات مجلس سنای آمریکا به همراه سناتور جمهوریخواه لیندسی گراهام در پی ارائه طرحی برای تصویب در سنا برآمدند که به موجب آن شرکت‌هایی که به دولت ایران ابزار پیشرفته شنود مکالمات تلفنی و کنترل فضای وب را فروخته‌اند در آمریکا مورد تحریم قرار بگیرند. این دو مدعی شدند دلیل ارائه این طرح خود را متوقف کردن گردش آزاد جریان اطلاع رسانی از سوی دولت ایران در پی اعتراضات مردمی به نتایج اعلام شده پس از انتخابات ریاست‌جمهوری می‌دانند. روزنامه آمریکایی وال استریت ژورنال در آخرین هفته خردادماه با چاپ گزارشی نوشته بود که دولت ایران تجهیزات پیشرفته‌ای برای شنود مکالمات تلفنی و کنترل ارتباطات اینترنتی شهروندان خود از شرکت سازنده تجهیزات ارتباطی فنلاندی – آلمانی «نوکیا زیمنس» خریداری کرده است. این دو نفر با اشاره به این گزارش خواستار قطع ارتباط تمامی شرکت‌های بزرگ غربی با دولت ایران شده‌ و افزوده‌اند: در حالی که شرکت‌های بزرگ آمریکایی قوانین تحریم ایران را رعایت می‌کنند اما شرکت‌های دیگر کشورهای غربی از جمله اروپا با فروش تجهیزات و انتقال تکنولوژی‌های حساس به ایران به دولت این کشور اجازه می‌دهند که گردش آزاد اطلاعات را محدود کند. در طرح دو سناتور مزبور، دولت آمریکا موظف شده است که با تهیه لیستی شرکت‌هایی را که در ماه‌ها و سال‌های گذشته تجهیزات پیشرفته محدود کننده آزادی گردش اطلاعات را به دولت ایران فروخته‌اند، مشخص سازد. پس از این مرحله و در صورت تایید اطلاعات این لیست این شرکت‌ها از انعقاد قرارداد با دولت آمریکا محروم می‌شوند و شرکت‌هایی هم که در حال حاضر با دولت آمریکا قرارداد همکاری دارند پس از انقضای مدت قانونی آن، از تمدید قرارداد خود با دولت آمریکا محروم خواهند شد. شرکت زیمنس هم اکنون بیش از ۲ هزار قرارداد همکاری با دولت آمریکا دارد که تنها ٣۰۰ مورد آن با وزارت دفاع آمریکا (پنتاگون) است. این شرکت تنها در سال ۲۰۰۹ قراردادهایی را به ارزش ۲۵۰ میلیون دلار با دولت آمریکا منعقد ساخته است، در حالی که شرکت ادغام شده فنلاندی - آلمانی نوکیا زیمنس تنها ۶ قرارداد به ارزش ۵ میلیون دلار با دولت آمریکا منعقد کرده است.

نوکیاهای ایرانی
چه کسانی نوکیا را به ایران آوردند. نوکیا تنها تولید کننده گوشی است که در ایران دفتر دارد. نه‌تنها گوشی، بلکه سایر تجهیزات مخابراتی نوکیا که بیشتر در زیرساخت‌ها مورد استفاده است در ایران مورد استفاده قرار می‌گیرند. یکی از نام‌هایی که با نوکیا در ایران پیوند خورده است، «ایراتل» است. در روزهای اخیر، همزمان با جدی شدن بحث گوشی‌های ساخت نوکیا، گمانه‌زنی‌ها برسر اینکه ارتباط نوکیا با ایران از چه طریقی است نیز قوت گرفته است. از طرف دیگر، استفاده از شنودهای پیشرفته و امکانات امنیتی جدید در داخل شرکت ایراتل، دستاویزی برای کسانی شده است که واردکننده این دستگاه‌ها چه کسی است؟ از طرفی بعد از اینکه تعرفه‌های واردات گوشی‌های تلفن همراه تغییر کرد، طی سال‌های گذشته، ایراتل به جای واردات گوشی‌های تلفن همراه و خدمات تعمیرات آن، بیشتر به سمت نصب آنتن‌ها و تجهیزات مخابراتی رفته است. این شرکت از اولین شرکت‌هایی بود که اقدام به واردات گوشی تلفن همراه و خدمات پس از فروش در ایران کرد اما علاوه بر این، نام مدیر شرکت بعضا در مباحث سیاسی دیده می‌شود.

الف.الف، شهرام جزایری و حسین شریعتمداری
نام مدیر ایرانی نوکیا، بیشتر به خاطر اشاره‌های معروف مدیرمسوول روزنامه کیهان به عنوان چهره‌ای سیاسی مطرح شد. در هفته اول اسفندماه سال ٨۵، در جریان فرار شهرام جزایری، حسین شریعتمداری در یادداشتی به بررسی احتمال دست داشتن برخی از افراد در فرار شهرام جزایری می‌پردازد که به دلایلی از سوی برخی از افراد حمایت می‌شدند. در این یادداشت نامی از این افراد برده نمی‌شود و تنها به اشارتی از محل‌ها و مکان‌ها اکتفا می‌شود. در همین سال (یعنی سال ٨۵)، پ-ف، خواهر‌زاده مدیر ایرانی نوکیا به روزنامه کیهان می‌رود و یک سال بعد کتاب «شوالیه‌های ناتوی فرهنگی» را توسط انتشارات کیهان منتشر می‌کند. ماجرای جزایری و حامیان او مسکوت می‌ماند تا فروردین همین امسال. در ۲۲ فروردین سال ٨٨ حسین شریعتمداری در شماره ۱۹٣٣۲ در ستون «یادداشت روز» سرمقاله‌ای به امضای خود تحت عنوان «آنجا چه خبر است؟» نگاشت که تامل برانگیز بود و به موارد مورد ابهام در پرونده جزایری اشاره داشت. نامبرده در این یادداشت کدهایی داد، که نمی‌توان به سادگی از آنها گذشت. در بند هفتم این یادداشت آمده است: کاش برخی از مسوولان محترم دستگاه قضایی به جای آنکه گذران اوقات فراغت خود - که متاسفانه خیلی هم زیاد هست! - به نقاط خوش آب و هوای کشور رفته و در خانه‌های اشرافی کلان سرمایه داران جا خوش کنند، بخشی از وقت خود - بخوانید وقت متعلق به ملت- را نیز صرف رسیدگی به امور قضایی بر زمین مانده مردم و بررسی هویت برخی از مدیران این دستگاه می‌کردند ـ البته به عنوان وظیفه خویش نه منت به مردم. مثلا چرا تعطیلات نوروزی را در باغ رویایی! و چند ده هکتاری آقای «الف» - در منطقه خوش آب و هوای شمال سپری کرده و در ویلاهای آنچنانی و اشرافی این کلان سرمایه دار لم داده‌اند؟ که خدای نخواسته مجبور باشند بهای این «لم دادن»‌ها را از کیسه ملت هزینه کنند؟! با توجه به اینکه این مدیر در یکی از شهرهای شمالی کشور، املاک زیادی دارد، برخی از منابع معتقد بودند احتمالا منظور شریعتمداری از «الف.الف» همان مدیر شرکت ایراتل است.آیا این گمانه درست است؟

استعفای مدیر نوکیا به دلایل شخصی
۲۶ فروردین ماه امسال (سال ٨٨) مدیرعامل نوکیا در ایران استعفا داد. ب-خ در گفت‌وگو با ایتنا، دلیل این امر را صرفا مسائل شخصی دانست که موجب تصمیم او برای خروج از نوکیا شده است. وی همچنین ارتباط این موضوع را با مسائل دیگر یا شایعات احتمالی رد کرد. مدیرعامل مستعفی بیش از چهار سال در جایگاه مدیر‌عامل نوکیا در ایران که مهم‌ترین عنوان این شرکت در ایران تلقی می‌شود، فعالیت می‌کرد. دوران فعالیت او مجموعا دورانی آرام و در عین حال برای نوکیا نسبتا پررونق بود. به گزارش ایتنا در مراسمی که از سوی دفتر نوکیا در ایران برگزار شد، ضمن تودیع مدیرعامل سابق، علیرضا شفیع‌پور به عنوان مدیر عامل جدید، جایگزین نامبرده شد.

نوکیا حامی صهیونیست یا نوکیا فروشنده مخفی
در سال‌های گذشته، همزمان با عملیات مختلف اسرائیل علیه فلسطین و لبنان، گروه‌های مذهبی و سیاسی در ایران اقدام به انتشار لیستی از شرکت‌های حامی صهیونیست کردند. در بین شرکت‌ها و موسساتی مثل کوکاکولا، فانتا، سی‌ان‌ان، کیت‌کت، نستله و...نام نوکیا نیز به چشم می‌خورد و اتفاقا از بین این برند‌ها، برندهایی که بیشتر مورد توجه تحریم کنندگان مذهبی قرار گرفته بود، کوکاکولا، نستله و نوکیا بودند. در همان زمان‌ها بود که بسیاری از متدینین، به جای گوشی‌های نوکیا از گوشی‌هایی مثل سونی‌ اریکسون استفاده می‌کردند و حالا بعد از گذشت سال‌ها، یکبار دیگر نام نوکیا به خاطر فروش مخفیانه ابزار شنود بر سر زبان‌ها جاری شده است با توجه به اظهارات فعالان بازار، این مساله تا حدود زیادی بر فروش این محصول در بازار تاثیرگذار بوده است.