• اخبار ۲۰:۳۰ سیمای جمهوری اسلامی ایران، که واقعاً سیمای واقعی جمهوری اسلامی را به نمایش می گذارد، اقدام به پخش گوشه هایی از گفت و گوی من با BBC کرده است تا به خیال خود، مومنان را تحریک کند. در این خصوص چند نکته را یادآور می شوم ...

اخبار روز: www.iran-chabar.de
دوشنبه  ۲٨ دی ۱٣٨٨ -  ۱٨ ژانويه ۲۰۱۰

 
اخبار 20:30 سیمای جمهوری اسلامی ایران، که واقعاً سیمای واقعی جمهوری اسلامی را به نمایش می گذارد، اقدام به پخش گوشه هایی از گفت و گوی من با BBC کرده است[1] تا به خیال خود، مومنان را تحریک کند. در این خصوص چند نکته را یادآور می شوم.
1-- بهتر است ناقدان محترم اصل گفت و گو با برنامه ی "به عبارت دیگر" BBC را ببینند[2]. گمان ندارم زمامداران جمهوری اسلامی نگران ایمان مردم و دین اسلام باشند. آن چه برای آنان مهم است، فقط و فقط حفظ و دوام قدرت سلطه گرانه بر مردم ایران زمین است. قدرتی که معلول سرکوب مداوم مردم و استفاده ی ابزاری از باورهای اسلامی دینداران است.
2—قرآن محمدی: در برنامه ی "به عبارات دیگر" ، دو پرسش به ظاهر تحریک کننده از من پرسیده شد. اولی درباره ی قرآن بود. اگر به اصل گفت و گو نگریسته شود، پاسخ من روشن و دقیق بود. به همین دلیل سیمای واقعی ولایت مطلقه ی فقیه،بخش مهمی از پاسخ را حذف کرد. پاسخ این بود، در سنت مسلمین دو خدا وجود دارد:
اولی، خدای فقیهان و متکلمان(خصوصاً اشاعره) است. این خدا، خدای متشخص انسانوار پادشاه جهان است. به تعبیر دیگر،فقها خدایی به صورت پادشاهان دنیوی درست کرده اند. این خدا، همان کارهایی را انجام می دهد که پادشاهان دارای قدرت مطلقه انجام می داده اند. دوست و دشمن دارد،پیام رسانانی دارد، عصبانی و خشمگین می شود،پارتی بازی می کند، از مردم قرض می گیرد و به آنها بهره می دهد، تنبیه و مجازات(حکم ارتداد، حکم محاربه، حکم شراب خواری، حکم سرقت،حکم سنگسار و...) می کند،دلش به رحم می آید، فریب کار است،تیرانداز است،قاتل است،به درد سلطه و سرکوب می خورد.
دومی، خدای عارفان و فیلسوفان مسلمان است. آنان از لیس کمثله شیء آغاز می کنند. مدعای آنان این است: اگر خداوند از هیچ جهتی از جهات شبیه هیچ موجودی از موجودات نیست، شبیه انسان ها و پادشاهان هم نیست. به تعبیر مولوی، صورت بخشی به امر بی صورت(خداوند)، کار آدمیان است. خداوند صورت بی صورت است. به همین دلیل امام محمد غزالی(متوفی 505 هجری) به صراحت تمام گفته است:"اصولاً جمیع الفاظ زبان وقتی در حق خداوند به کار می روند، مجازی و استعاری می شوند"[3]. خدای فیلسوفان مسلمان که از جمیع جهات و حیثیات واجب الوجود بالذات است، تحریک پذیر نیست، برای آن که حرکت از خصوصیات موجودات امکانی است که قوای خود را به فعلیت می رسانند. در سنت عارفانه و فیلسوفانه ی مسلمین، هیچ موجودی غیر از خداوند وجود ندارد. برای این که فرض وجود موجودی غیر از خداوند، با بی نهایت بودن خداوند تعارض دارد. خداوند "مطلق وجود" است، نه "وجود مطلق". اگر براهین اثبات صانع(خصوصاً برهان صدیقین صدرا با تمامی روایت های آن) خدایی را اثبات کنند، آن خدا، خدای غیر متشخص یا فراشخصی است. خدای ابن عربی و مولوی و ملاصدرا، چنین خدایی است. علامه ی طباطبایی در فلسفه ی خود از چنین خدایی دفاع می کرد.
من در پاسخ به پرسش برنامه ی "به عبارت دیگر" گفتم چنین خدایی را قبول دارم و به همان معنایی که مولوی و ابن عربی و ملاصدرا مسلمان هستند، مسلمان هستم. ملاصدرا را صدرالمتألهین به شمار آورده اند، اما در عین حال فقها هر سه ی این بزرگان را تکفیر کرده اند. سیمای حقیقی ولی فقیه این سخنان را حذف کرد تا بتواند علی خامنه ای را نماینده ی زمینی پادشاه آسمان ها قلمداد کند.
3—امام زمان: مهمترین پرسش "به عبارت دیگر" درباره ی امام زمان بود. سلسله مقالات "قرآن محمدی" و "امام زمان به چه کار فقها می آید؟ " محدود به دو شرط بود:
1-3-- سخنان ما ارتباطی با ایمان گرایان ندارد. ایمان گرایان نیازی به اثبات عقلی باورهای هستی شناسانه ی خود ندارند. سخنان ما ناظر به آن دسته از عقل گرایان مسلمان است که ادعا می کنند تمامی اعتقادات را می توانند با براهین عقلی اثبات کنند.
2-3- معرفت، باور صادق موجه (true justified belief)است. کلیه ی باورهای اعتقادی مسلمین، ممکن است صادق باشند. ما به صدق و کذب آن مدعیات کاری نداریم. دایره ی بحث ما محدود به دلائل صدق مدعیات است. به تعبیر دیگر، ممکن است باوری صادق باشد، اما نتوان با دلائل عقلی آن را اثبات کرد. ابوعلی سینا بر این باور بود که در عین صادق بودن زندگی پس از مرگ،با دلائل عقلی نمی توان معاد را اثبات کرد. وی در این زمینه ایمان گرا بود. می گفت: پیامبر صادق از حیات پس از مرگ خبر داده است.
3-3- ادعای قرآن محمدی" این بود و هست که هیچ دلیل عقلی ای برای اثبات صدق مهم ترین باورهای اعتقادی مسلمین وجود ندارد، همین وبس. اگر این سخن کفر آمیز است، بوعلی سینا به جهت نامدلل فرض کردن معاد، کافر است. درباره ی وجود امام زمان،مدعای ما به شرح زیر بود و هست:
1-3-3- شیعیان از زمان رحلت امام یازدهم تاکنون حتی یک دلیل عقلی برای اثبات صدق وجود امام دوازدهم ارائه نکرده و نمی توانند اقامه کنند. اگر چنین دلیلی وجود داشت یا می توانست وجود داشته باشد، به جای تکفیر این و آن،آن دلائل عرضه می شد. روحانیت شیعه 12 قرن است که به نام امام زمان از شیعیان وجوهات دریافت می کند، اما با خیال آسوده آن وجوهات مصرف می شود بدون آن که اندکی وقت صرف اقامه برهان برای اثبات صدق موجود مقدسی شود که به نام او از دسترنج مردم مالیات می گیرند.
2-3-3- بحث های تاریخی درباره ی وجود فرزند امام یازدهم، بحث هایی است که به اثبات وجود امام زمان منجر نمی شود. برای این منظور کافی است به کتاب محققانه ی استاد ارجمند حسین مدرسی طباطبایی- تشیع در فرایند تکامل- رجوع شود.
3-3-3- حتی اگر کسی وجود امام دوازدهم را انکار کند، و ائمه ی شیعیان را "علمای ابرار" به شمار آورد، نه دارای علم غیب و معصوم و واسطه ی فیض،مدعایی الحادی و ارتدادی ارائه نکرده است. اولاً: یک میلیارد مسلمان سنی مذهب وجود دارد که چنین باوری دارند. ثانیاً: آیت الله خمینی باور به خداوند و نبوت پیامبر گرامی اسلام را تنها شرط مسلمانی به شمار می آورد،نه چیزی دیگر.ثالثاً: مستندات تاریخی نشان می دهد که خود ائمه و شیعیان اولیه چنین باوری داشتند، یعنی ائمه را علمای ابرار به شمار می آوردند، نه دارای علم غیب، معصوم و واسطه ی فیض.
4-3-3- چرا فقها تا این میزان بر سر امام زمان حساس هستند؟ دلیل آن روشن است. آنان قرنهاست با استناد به وجود چنین موجود مقدسی از مردم وجوهات دریافت می کنند و طی 31 سال اخیر، به نام او بر مردم حکومت می کنند و به نام او زندان و شکنجه و اعدام می کنند. مگر پرسنل وزارت اطلاعات را "سربازان گمنام امام زمان" نمی نامند؟ مگر همان سربازان گمنام امام زمان فروهر و همسرش را به کارد سلاخی نکردند؟ مگر علی خامنه ای را جانشین امام زمان قلمداد نمی کنند؟ مگر علی خامنه ای بر گنبد اما زمان بیرق خشونت بر نیفراخته است؟ بحث امام زمان بسیار مهم است. برای ان که با "قدرت" و "ثروت" ارتباط دارد. صدها کتاب نافی خدا در ایران منتشر می شود و حساسیتی برنمی انگیزد. اما امام زمان موضوع دیگری است. سلسله مقالات "امام زمان به چه کار فقها می آید؟ " به طور مبسوط به این موضوع پرداخته و نشان داده است که خود ائمه و شیعیان اولیه چه تصوری از آنان داشته اند.
4- نتیجه: "قرآن محمدی" و "امام زمان به چه کار فقها می اید؟ " نظرات شخصی من است و هیچ ارتباطی با آیت الله صانعی، میر حسین موسوی، مهدی کروبی، محمد خاتمی، کلیه ی عزیزانی که در زندان ها اسیر مدعی جانشینی امام زمان هستند، اصلاح طلبان، امضا کنندگان بیانیه ی پنج نفره و...؛ ندارد. سهل است بسیاری از آنان به شدت با این آراء مخالف هستند. در زمان انتشار آن مقالات با افراد مختلفی وارد گفت و گوی مکتوب در این زمینه شدم و هم چنان به روی نقد ناقدان گشوده هستم. در خصوص ضرورت یا عدم ضرورت این مباحث، دو دیدگاه متعارض وجود دارد. اولی، پروژه ی گذار به دموکراسی هیچ نیازی به پروژه ی نواندیشی دینی ندارد. دومی، در یک جامعه ی دینی، با حکومت مدعی دینی بودن،اصلاح دینی (نواندیشی دینی)، یکی از ارکان گذار به نظام دموکراتیک ملتزم به حقوق بشر است. مطابق رویکرد اول، نواندیشی دینی از نظر سیاسی- اجتماعی (نه الهیاتی) بی فایده و وقت تلف کردن است. اما مطابق رویکرد دوم، نواندیشی دینی از نظر سیاسی- اجتماعی، ضروری و یکی از پیش شرط های گذار به دموکراسی در جامعه ای چون جامعه ی ایران است.

اکبر گنجی ، 28 دی ماه 88، نیویورک

پاورقی:
1- رجوع شود به لینک:   balatarin.com
2- رجوع شود به لینک:
www.bbc.co.uk
3- امام محمد غزالی، احیاء علوم الدین، ج 4، ربع منجیات، کتاب التوحید و التوکل،ص 255-254 .