فروغ از منظر "هنوز" و "همیشه"!
بر آستانه چهل و چهارمین سالگشت خاموشی فروغ
محمود معتقدی
•
چشم انداز نگاه شاعرانه اش همو اره از تاریخی تلخ و پیوستنی شکننده مایه می گرفت از آغاز "عشق" تا دامنه ها ی "مرگ" همه جا می آمد تا فرصتی برای تفکر و تنهایی داشته باشد
...
اخبار روز:
www.iran-chabar.de
شنبه
۲۴ بهمن ۱٣٨٨ -
۱٣ فوريه ۲۰۱۰
د ریا ا ینگونه می گوید :
فروغ شاعر تشنگی ها ست که با حسی مدا م از پنجره ا ی به پنجره ا ی د یگر گرد ه
عوض می کند تا نا موزونی ها ی پیرامونش راد ر آ سما ن ها یی " د وبا ره" ببیند . وی د ر
صید لحظه ها د رپی زیستنی منتشر و حا د ثه ا ی د یگر بود. می د وید .تا فضا ها ی خا لی
را به تجربه ها یی د یگر پیوسته د ریا بد !
چشم انداز نگا ه شا عرا نه ا ش همو ا ره ا ز تا ریخی تلخ و پیوستنی شکنند ه ما یه می گرفت
ا ز آ غا ز " عشق " تا د ا منه ها ی " مرگ" همه جا می آ مد تا فرصتی برای تفکر وتنها یی
دا شته با شد .چرا که وی هموا ره با عزیمتی معصوما نه ا ز پی " همزا د ی" گمشد ه د رافق
مرزها ی " نبود ن " و " بود ن " به روا یت هستی شنا سا نه ا ی ا زا نسا ن زخمی معا صر
سفر می کر د. او نگرا ن ویرا نه ها ی به جا ما ند ه ایستا د ه بود !
" د رکوچه با د می آ ید / ا ین ابتدا ی ویرانی ست "
فروغ د رچشم اندا ز تبا ر شنا سی " تولد ی دیگر " تن به آ رما نی می سپا رد که د ر آ ن
عملا را ه با زگشتی د ر میا نه نیست . به همین جهت جا د ه ها ی سفر و شکفتن یرا یش
یک تصویر بی نها یت و بزرگ بشری ست . به عبا رت دیگر فضا ی پیچید ه را بطه ها
ا ز " ا نسا ن " تا " طبیعت " و " تا ریخ " همواره آ غا زی ست برای آ فرینش و پرتا پ
شد ن شاعر به سرچشمه نا یا فته ها . د رنگا ه فروغ نقطه ها ی " زن بود ن " و " عا شق
بود ن" یک فرصت برای همزا د انسا نی ست. که تنها با ا د بیا تی ا ز جنس شاعرانگی
محل پرسش و دا وری ست .
ا و د رپنا ه کلما ت سطر ها ی مجهول و گمشد ه را به ا ضطرا ب جها ن معا صر پیوند
می زد .و غربت آ د می نسبت به عدالت و آزا دی رابه گونه هنرمند ا نه به تصویر می کشید
سرنوشت پرند ه وبا د همچون نما د ی دایمی دغدغه ذهن و زبا نش بود .
نگا ه شا عر نه ا نسا ن و ا شیا ء حس کا شفا نه ا ی را د ر پی می دا شت و جریا ن عظیم
" رستگا ری " د ر آ فرید ه ها ی وی یک پرسش بزرگ بنیا د ین به حسا ب می آمد
لذ ا همه هستی ا ش را به تا ریک- روشن کوچه ویک فرصت " خوشبخت " می بخشید
اما کمتر به جلو می رفت !
بی گما ن گزا ره ها ی ذهنی شا عر با زبا نی د رهم تنید ه می شد که حس شورشگری د ر
لایه ها یی ا زشکا یت و طنز بسیا ری ا ز " آ غا زها ی بشری " را به نما یش می گذ ا شت
مقوله ها یی همچون : " عد ا لت " / " دا وری " / " هستی " / " عشق " / و " مرگ " .
که هر کدا م ا یستگا ه ها و تنفس گا ه ها ی شعرش به حسا ب می آ مد ند .
" رما نتیسم " جا ری د ر شعر فروغ ا زجنس حقیقت ها ی عریا ن اجتما عی بوده که د ر
پسزمینه ا ش تقا بل ا رزش ها ی " مد رنیته " ود یوا ربلند " سنت " قرا ر دا شت
لذ ا د ر قلمرو روشنگری وفضا ها ی روشنفکری شاعر ا ین د و وا قعیت را هموا ره
به چا لش می کشید . فروغ به عبا رتی شاعر ترد ید ها و پرسش ها ست .هموا ره زلال و
غافلگیرا نه و سا د ه می گوید ونجا بت ا نسا نی را به جا ذ به ها ی نرم و شکنند ه فرا می خواند
" .... د ر اتا قی که به اندا زه یک تنها یی ا ست / د ل من / که به اند ا زه یک عشق ا ست
به بها نه ها ی سا د ه خوشبختی خود می نگرد / به زوا ل زیبای گل ها د ر گلد ا ن/
به نها لی که تود ربا غچه خا نه ما ن کا شته ا ی/ و به آ وا ز قنا ری ها / که به اند ا زه
یک پنجره می خوا نند ....." ( تولد ی دیگر )
منش فروغ د رقلمرو شعر امروز د را بعا د گوناگونی قا بل تا مل و دا ور ی ست . اما مقوله
ها ی "شک " و یقین " بن ما یه وخلا صه آ ن ا ست . به همین خا طر کا رنا مه شعر و
زیستن وی هموا ر ه بر آ ستا نه هستی آ سیب پذ یر و گمشد ه ا ی شکل می گرفت. آ شوب
هراس ا ز یک سو جسا رت ها ی ناگزیر ا ز سوی د یگر تو گویی هیچگا ه رها یش نمی کرد ند و
ا ز ا و دور نمی شد ند : " وزش ظلمت را می شنوی ؟ "
فروغ د رمرزها ی "جنون " و " نبوغ " نسبت به ا د را ک و بیا ن رنج ها ی انسا نی
نگا هی عمیق دا رد . لذ ا د رهمین فا صله ها ست که روا یت " یگا نگی " و را ز " د وست
دا شتن " را به شکل سیا لی با زگو می کند . خویشکا ری د ستما یه ذهن و زبا نش بود و
صورت بند ی هنجا ر ها ی انسا نی را ا ز منظر تفرد به سمت داوری ها ی جامعه شنا ختی
خا صی می کشا نید . و مضمون ها یش را به حسی تصویر گرا یا نه پیوند می زند
" زنی بر آ ستا نه فصلی سرد " هما نا حکا یت همه آ نا نی ست ا ز " چرا غ ها ی رابطه "
آ سما نی شکسته را پشت سر د ا رند !
براستی چنین شا عر و نگا هی را چگونه می توا ن د وست ند اشت ؟
کسی که حس و زبا نش د ریچه ا ی ست برای د ید ن و د وبا ره د ید ن ا نسا ن و جها ن .
و زیبا تر اینکه فروغ را می توا ن ا زمنظر" هنوز" و " همیشه " همچنا ن د ر زما نه های
مختلف د وست دا شت و ا ز نگاهش به زیستن بهره گرفت چرا که د ر فصل ها ی
زمستا نی کسی ا ز عشق و کسی ا ز فضا ی رابطه ها به گونه ا ی دیگر هموا ر ه سخن
می گوید و د ر میا ن " پنجره " و " دید ن" بسیا ری ا ز د رد ها وفا صله ها به نما یش
می گذارد . ّ به راستی " وزش ظلمت " مگر از کدا م سو می وزد و چه سرنوشتی را
باز وبا ز می سراید ؟
" ....به چمنزا ر بیا / به چمنزا ر بزرگ / و صدایم کن / ا ز پشت گل ابریشم /همچنا ن
آ هو جفتش را / پرد ه ها ا ز بغضی پنها نی سر شا رند / و کبوتر ها ی معصوم / ا ز
بلند یها ی برج سپید خود / به زمین می نگرند " ( فتح باغ)
و د یگرا ین که / فروغ د رعرصه ها ی رنگ و وا ژه صیا د صا حب سبکی بود
زیرا هر آ نچه که می د ید وبه تصویر می کشید را بی وا سطه به لحظه ها یی گرگ ومیش به
صحنه می آ ورد گا ه ا بری و گا ه شفا ف / وی اینگونه زیسته بود چیزی میا ن وا قعیت و
رویا
بهمن ٨٨
|