• تجربه نشان می دهد که در یک دموکراسی پارلمانی برای کننرل و نظارت برلوبی ها باید قوانین مدون وجود داشته باشد و در نبود قوانین احزاب سیاسی بزرگ و لوبی های قدرتمند منافع عمومی را دور می زنند. در آمریکا قوانین آشکاری برای فعالیت لوبی ها وجود دارد (لوبینگ اکت) ولی در آن قوانین نیز ضعف هائی هست از جمله در مورد تامین مالی احزاب ...

اخبار روز: www.iran-chabar.de
پنج‌شنبه  ۱۹ فروردين ۱٣٨۹ -  ٨ آوريل ۲۰۱۰

هدف از لوبیگری توسط دیاسپورا بکارگیری موثرترین شیوه فعالیت سیاسی با مراجعه به مراکز تصمیم گیری نهادهای بین المللی برای پیشبرد یک استراتژی مشخص می باشد. دراین مقاله سعی خواهد شد ضمن توضیح شیوه های متعدد لوبیگری مثال هائی نیز از لوبی های معروف ذکر شود.

طی سه دهه گذشته برای رها شدن از شرایط خفقان آوری که جمهوری اسلامی برای تمام ایرانیان ایجاد کرده بیش از پنج میلیون ایرانی مجبور به ترک وطن خود شده ودر اقصی نقاط جهان بویژه درکشورهای آمریکائی و اروپائی ساکن شده اند. این نیروی میلیونی درگذشته بدلیل پراکنده بودن بچشم نمی آمد ولی اززمانی که جنبش دموکراسی خواهی در داخل اوج گرفته دیاسپورا نیز برای حمایت ازمبارزات داخل فعال شده و اعتبارتازه ای یافته است. در این میان دیاسپورای ملل غیرفارس نیز که بتدریج از گروههای سراسری ایرانی جدا شده بودند توانسته اند تا اندازه ای خود را سازمان بدهند و فعالیت درخارج را بصورت موثر پیش ببرند. حرکت عموم ایرانیان نیز چشمگیر بوده ولی بیشترجنبه آکسیون اعتراضی داشته وهنوز نتوانسته است بعنوان یک نیروی تاثیر گذاردرسیاست کشورهای بزرگ ظاهر شود.
از طرف دیگرپدیده جهانی شدن وآغازسیل مهاجرت ازجنوب به شمال بعد ازپایان جنگ سرد اشکال پیچیده تر فعالیت دیاسپورا را موجب شده واکنون موثرترین شیوه فعالیت درخارج «لوبی گری» شناخته می شود. بعلت غیرفعال وغیر متشکل بودن ایرانیان مخالف رژیم، تابحال این خود جمهوری اسلامی بوده که با خرج بی حساب پول نفت وبکمک تکنوکراتهائی که دانش خود را درمقابل پول دراختیارجمهوری اسلامی قرارمی دادند وهمچنین به یاری مسلمانانی که جمهوری اسلامی را الگوی خود قرارداده بودند ازجمله لبنانی ها و فلسطینی ها و با استخدام وکلای مجرب بین المللی بنفع رژیم جمهوری اسلامی و خنثی کردن تحریم های خارجی درآمریکا و اروپا لوبی های فعال ایجاد می کرد و از این لوبی ها علیه اوپوزیسیون نیزاستفاده می کرد، اما بعد از انتخابات تقلبی دوره دهم ریاست جمهوری و خشونت و بیرحمی بی سابقه ای که جمهوری اسلامی علیه مردم ازخود نشان داد ورق را کاملا برگردانده است وافکارعمومی بین المللی با اشتیاق آماده شنیدن صدای مخالفان داخلی و اوپوزیسیون جمهوری اسلامی می باشد. با توجه به شرایط مناسبی که برای مخالفان جمهوری اسلامی درصحنه بین المللی فراهم شده است کلیه ایرانیان ازجمله غیرفارس ها که در داخل تحت ستم مضاعف قرار دارند در یافته اند که باید به امر لوبیگری توجه جدی بکنند.
اما قبل ازهمه لازم است با نگاه منفی که جریانات چپ نسبت به لوبیگری ایجاد کرده اند و آنرا پدیده منفی در دموکراسی های غربی می دانند تعیین تکلیف شود زیرا نمی توان مخالف لوبیگری بود ودرعین حال ادعای مبارزه موثر برای رهائی ملی درتبعید وغربت داشت . قاعده کاراین است که باید نرم های فعالیت سیاسی درجوامع دموکراتیک را شناخت و موثرترین شیوه را بکار گرفت. درحال حاضر کلیه گروهها وجریانات سیاسی جدی در کشورهای غربی از لوبیگری. برای پیشبرد اهداف خود استفاده می کنند.

لوبیگری گروههای اوپوزیسیون

طی سی و یک سال گذشته سه گروه از اوپوزیسیون جمهوری اسلامی یعنی سلطنت طلب ها ، مجاهدین خلق و احزاب کردی درعرصه لوبیگری فعالیت داشته اند و موفقیت های نسبی نیزکسب کرده اندف اما با نگاه از بیرون بنظر می رسد که هرکدام بدلایل خاصی نتوانسته اند حداکثر نتایج رابدست آورند. بررسی بیلان کاراین جریانات بعهده خودشان است سایرگروههای سیاسی وشخصیت های شناخته شده نیزکم وبیش قدمهائی برداشته اند ولی اقداماتشان پراکنده بوده و تاثیرآشکاری نداشته است درهمان حال بعضی ازفعالین این گروهها درگذشته مقالاتی منتشر کرده وازاین راه کوشیده اند لوبی های جمهوری اسلامی راشناسائی وافشاء نمایند اما درمورد لوبی و لوبیگری نخواسته اند روشنگری بیشتری بکنند که برای آگاهی عموم ضروری بوده است. نظرباینکه لوبی یک وسیله است لذا دوست ودشمن هردو میتوانند برای رسیدن به اهدافشان ازآن استفاده کنند.
برای لوبیگری موثر مقدماتی لازم است که در صورت آماده نکردن آن مقدمات انجام کار ممکن نیست. داشتن نیرو، تشکیلات، کادر حرفه ای و امکانات مالی از آنجمله می باشند. هرگروه سیاسی تازمانی که قدرت نمائی نکرده و نیروی پشتیبان خودرا به جهانیان معرفی نکرده است لوبیگری آن گروه ناکار آمد خواهد بود. گروههای سیاسی لوبیگری سیاسی می کنند وبرای این کار به یک هیئت دیپلمات نیاز دارند که در عرصه روابط بین المللی فعال باشد. این هیئت نیز ضروراتا باید با لوبی های دیگر همکاری کند تا کارش نتیجه بدهد. لوبیگری سیاسی حول سوژه های مشخصی مانند حقوق بشر، حقوق ملی، حقوق شهروندی و مبارزه با دیکتاتوری انجام می گیرد وبرای این فعالیت ها استفاده از گروههای تخصصی حقوقدانان بین المللی درعرصه لوبیگری کارآئی زیادی دارد.

لوبیگری فرهنگی

پان ایرانیست ها در کشورهای غربی لوبیگری را در پوشش فرهنگی پیش می برند یعنی پوششی که اتفاقا دولت های غربی برای قدرت گیری آن راغب هستند وتقویت ناسیونالیسم ایرانی بعد از انحلال امپراطوری عثمانی و بدنبال آن سقوط دولت ترک قاجار در ایران از اهداف استراتژیک غرب بود تا مانع رشد مجدد فرهنگ ترکی و زایش قدرتی نظیر عثمانی گردد. بعد از جنگ دوم جهانی و تاسیس دولت اسرائیل ورشد ناسیونالیسم ضدغربی اعراب درمخالفت با آن هم نیزمزید برعلت گردید و ناسیونالیسم ایرانی دفاع طبیعی درمقابل ناسیونالیسم عربی نیزشد.
با روی کارآمدن جمهوری اسلامی وستیزه گری آن باغرب اینبار از نظر غربی ها ناسیونالیسم ایرانی آلترناتیو فرهنگی اسلامگرائی شیعی درایران شد و لذا مواضع تند پان ایرانیستی رادیوها و تلویزیونهای فارسی زبان خارج کشور ازین منظر قابل تحلیل است.
با توجه به موارد بالا لوبیگری ملل غیرفارس نه تنها بامخالفت لوبی های جمهوری اسلامی روبرومی گردد بلکه از طرف لوبی های پان ایرانیست نیزکه خود را اوپوزیسیون جمهوری اسلامی معرفی می کنند تحت فشار قرار می گیرند . درچنین شرایطی لوبی هائی موفق خواهند شد که قوی تروسازمان یافته ترازدیگرلوبی ها باشند و برای ایجاد لوبی قوی باید اطاق های فکرو مراکزمطالعات استراتژیک تشکیل شود واگرلوبی های جمهوری اسلامی در پوشش مراکز اسلام شناسی و لوبی های پان ایرانیست ازطریق مراکز ایرانشناسی فعالیت می کنند، آذربایجانی ها نیز می توانند با همکاری مراکز ترک شناسی کار خود را پیش ببرند.

بعلت عدم آشنائی ایرانیان به امرلوبیگری وبی اطلاعی ازقانونی بودن این نوع فعالیت در کشورهای آزاد جهان، جمهوری اسلامی با سوء استفاده از بی اطلائی مردم وباجنجال تبلیغاتی می کوشد فعالیت اوپوزیسیون در امر لوبیگری را وابستگی به بیگانگان معرفی کند اماخود جمهوری اسلامی در اروپا و آمریکا لوبی سازی می کند و عواملش بی حساب پول خرج می کنند تا فلان نماینده از کارهای خلاف عرف بین الملل جمهوری اسلامی دفاع کند. «کانون توحید» درلندن و «شورای ایران وآمریکا» در ایالات متحده دو لابی شناخته شده ای هستند که بنفع جمهوری اسلامی فعالیت می کنند.
فراموش نکرده ایم زمانی که خمینی درپاریس بود اطرافیانش بدستور مستقیم او در فرانسه، انگلستان و آمریکا لوبیگری می کردند تا بقدرتهای بین المللی بقبولانند که خمینی رابعنوان آلترناتیو شاه بپذیرند اگرچه جمهوری اسلامی فعال ترین عضو رابطین خمینی - صادق قطب زاده – را اعدام کرد ولی هنوز نسلی از مبارزان آن دوران در داخل و خارج در قید حیات هستند و شاهد زنده می باشند و روابط اطرافیان خمینی اعم از آخوند و مکلا نیز در آرشیو کشورهای بزرگ موجود است. بنابراین آن نوع تبلیغات صرفا برای فریفتن اندک طرفداران خود جمهوری اسلامی است وگرنه سالهاست که دیگر مردم معمولی تبلیعات جمهوری اسلامی را باور نمی کنند. اکنون هرخانواده وفامیل یک یا چندنفر از نزدیکانشان درخارج کار و یا تحصیل می کند و با بی اعتبار شدن جمهوری اسلامی مخالفان سیاسی آن اعتبار پیدا کرده اند وگذشت آن زمان که افکارعمومی طعمه تبلیعات زهرآگین رژیم بود .

تاریخچه پیدایش لوبی

کلمه انگلیسی لوبی بمعنی راهرو، رختکن و دهلیز است که از قرن نوزدهم به بعد وارد فرهنگ سیاسی شده است باین علت که در آن زمان گروههای غیر نماینده که حق ورود به سالن پارلمان را نداشتند برای تامین منافع خاص خودشان در راهرو پارلمان انگلیس با نمایندگان تماس می گرفتند و آنها را وادار می کردند که بنفع آن گروه ها قوانین و مقرراتی تصویب بکنند و ا زسال 1830 به بعد رسما نام این گروه ها تبدیل به گروه های لوبی شد و کاری را هم که انجام می دادند لوبیگری نامیده شد. درجنگ های انفصال آمریکا نیزبعد ازآتش سوزی کاخ سفید ژنرال گرانت در هتل کوچکی مستقر شد و طبقه همکف هتل به خبرنگاران، مراجعه کنندگان و بازدید کنندگان اختصاص یافت که این طبقه لوبی نام گرفت و همین حالانیز در تمام هتل های دنیا سالن انتظار را که معمولا طبقه همکف است لوبی می نامند.
لوبی درمفهوم سیاسی آن عبارت است از گروههای تاثیرگزار که برای تامین منافع خاصی از ارکان حاکمیت عمومی و نهادهای اجرائی و قانونگزاری استفاده میکنند. این گروهها در مطبوعات، مراکز تحقیق، مراکز قانونگزاری وتصمیم گیری فعالیت می کنند تا افکار عمومی، تحقیقات علمی و قوانین مصوبه را درجهت تامین منافع خودشان سوق بدهند و از قدرت عمومی بنفع گروه خودشان استفاده کنند.
یهودی ها درکشورهای غربی قدیمی ترین و قدرتمندترین لوبی هارا دارند و (ای پاک) لوبی قدرتمند یهودی های آمریکا که طرفدار حزب لیکود است در مجلس سنا و مجلس نمایندگان قدرت بی رقیبی دارد. گردهمائی های سالیانه این لوبی واقعه سیاسی بین المللی محسوب می شود. در مجمع عمومی امسال - ای پاک – که روز 23 مارس در نیویورک تشکیل شد و از جمله سخنرانان خانم هیلاری کلینتون وزیر خارجه آمریکا بود 7500 نفر شرکت کرده بودند و یکی ازسوژه های اصلی بحث چگونگی مقابله با خطر جمهوری اسلامی بود. (1)

لوبی در مفهوم عامیانه آن به گروههای مدافع منافع خاص، تاثیرگزار در تدوین قوانینی که برای عموم نیست و فشار بر نمایندگان و کارکنان دولت برای گرفتن امتیاز اطلاق می شود ولی در واقع نوع خاصی از تشکل غیردولتی است که به سیاستمداران نزدیک می شود تا حداکثر تاثیر را داشته باشد. آنچه که باعث شده لوبی و لوبی گری در بعضی از کشورها بارمنفی در افکارعمومی پیداکند استفاده کمپانی های بزرگ و شرکت های چند ملیتی از این شیوه برای معاف شدن از پرداخت مالیات و انحصاری کردن بازار بوده است. برای نمونه درحال حاضر هفتاد درصد لوبی های فعال در پارلمان اروپا کنسرن های بین المللی و اتحادیه های کارفرمایان و صاحبان صنایع می باشد و تنها ده درصد لوبی های فعال در این پارلمان ان جی اوها هستند که برای دفاع از حقوق بشر، اقلیت های ملی و مذهبی، برابرحقوقی زنان وغیره تلاش می کنند.

لوبی گری بیش از همه در آمریکا رایج است و از سال 1945 به بعد قانونی شده ودارای ضوابط خاص و علنی است. در کبک از سال 2002 و در کل کانادا از سال 2005 لوبی گری دارای ضوابط قانونی است. در کشورهای اروپائی هنوز قوانین روشن در این باره تصویب نشده و لوبیگری اغلب زیر نام انجمن های غیردولتی انجام می گیرد اما هم اکنون در پارلمان اروپا که مرکز اصلی فعالیت لوبی هاست مشخصات لوبی ها ثبت می شوند و فعالیت آنها کنترل می شود.

در دنیا بویژه در فرانسه پیروان ژان ژاک روسو معتقدند که لوبی ها صرفا برای منافع خصوصی فعالیت می کنند لذا نباید در کار نهادهای عمومی دخالت بکنند. طرفداران دولت متمرکز قدرتمند نیز مخالف لوبی ها هستند اما با اندکی دقت متوجه می شویم که مخالفان اصلی لوبیگری درواقع لوبی های بزرگی هستند که باعنوان کردن منافع عموم می خواهند انحصار تاثیرگزاری در تدوین قوانین را در دست خود داشته باشند. در حال حاضر افکارعمومی اروپا لوبیگری را بعنوان یک واقعیت می پذیرد و درعین حال می خواهد که ضوابطی برای آن تهیه شود و از سوء استفاده بی حساب کمپانی های بزرگ جلوگیری شود زیرا پارلمان اروپا مرکز اصلی اتخاذ تصمیمات بزرگ برای اروپاست اما فعلا خلاء قانونی برای جلوگیری از اعمال نظرها وجود دارد و لوبی ها از این خلاء استفاده می کنند.
لوبی های سیاسی اغلب ازنمایندگان وسیاستمداران سابق، حقوقدانان و اطاق های فکر تشکیل می شود و لوبی های اقتصادی بیشتر از متخصصین واقتصاددانان و وکلای مجرب می باشند.

در ایران لوبی بمعنای مدرن آن وجود ندارد ولی دسته بندی های متعددی در درون دولت و جنب دولت هست که از منافع گروه های خاص دفاع می کنند مثلا باند اصفهانی ها، باند کرمانی ها و غیره که بودجه های دولتی رابه مناطقی که طرفدار آن هاست اختصاص می دهند. احزاب دولتی در ایران هم که تعداد اعضاء آنها به تعداد اعضاء شورای مرکزیشان محدود است در واقع حزب نیستند بلکه لوبی و گروه فشار هستند و از نظر مردم فعالیت آنها کلا پارتی بازی و حامی پروری می باشد.

لوبی و دموکراسی

کار لوبی ها را ازنظر محتوائی می توان به عمل کرد جامعه مدنی بر روی قدرت سیاسی نامید. آلکسی توکویل تئوریسین لیبرالیسم فرانسه در قرن نوزدهم به جامعه مدنی اهمیت زیادی می دهد و معتقد است که خواسته های جامعه مدنی باید توسط دولت درک شود. اومعتقد است که دولت باید محدود باشد وتنها به کارهای عمومی بپردازد و برای بهتر کار کردن یک رابطه خوب با جامعه مدنی اجتناب ناپذیر است. از این نقطه نظر لوبی ها تامین کننده این رابطه هستند درست مانند سندیکاها. متاسفانه نابرابری قدرت لوبی ها شانس برابر آنها را در تاثیرگزاری از بین می برد.
یورگن هابرماس فیلسوف وجامعه شناس معاصر آلمانی نیز جامعه مدنی را واسط بین قدرت سیاسی، حاکمیت و شهروندان می نامد و طرفدار شرکت شهروندان درتمام تصمیمات برای اداره امور است. او ازجامعه تکثرگرا و دموکراتیک تجلیل می کند درعین حال هابرماس معتقد است که جامعه مدنی نباید درفعالیت های اقتصادی دخالت کند ومی گوید که هروقت تصمیم گیرندگان اعم ازمسئولین دولتی، سندیکائی وجامعه مدنی خود درفعالیت های اقتصادی وارد می شوند دموکراسی آسیب می بیند.
در قرارداد اجتماعی مدرن اگر جامعه می خواهد کاملا خودگردان باشد درآن صورت مجری قانون باید مانند قانونگزار در روند بوجود آمدن قانون شرکت بکند. دموکراسی مدرن درشکل امروزی تاکید می کند که مخاطب قانونگزار حق دارد طرف مشاوره اصلی در تدوین قوانین باشد یعنی شهروندان حق دارند درروال قانونگزاری دخالت مستقیم بکنند و همه اختیارات در انحصارنمایندگان نباشد.
البته لوبی های غیرانتفاعی تنها شکل جامعه مدنی نیستند. درپارلمان اروپا تشکل های محلی بیست در صد لوبی ها را تشکیل می دهند که برای کرفتن امتیاز و یا کمک مالی از بودجه اروپا فعالیت می کنند. مثلا در پارلمان اروپا تصمیم گرفته شده است که برای توسعه مناطق عقب مانده اروپا و برای ایجاد خطوط هوائی و زمینی به نقاط دور دست کمک مالی بشود و برای گرفتن این کمک ها بین لوبی های آن مناطق و لوبی های شرکت های هواپیمائی رقابت شدیدی وجود دارد و لوبی های آنها می کوشند با ارائه پروژه برای توسعه و یا تعیین قیمت پائین برای حمل مسافر کمک های پارلمان اروپا را بخود اختصاص بدهند و برای این کار هم لوبی های تخصصی را در جنب پارلمان فعال کرده اند. تقریبا تمام گروههای مشاوره و تخصصی برای تدوین قوانین پارلمان اروپا از لوبی های بزرگ هستند که تحت عناوینی همچون مهندسین مشاور و جامعه حقوقدانان و یا شرکت کارشناسی محیط زیست و انرزی فعالیت می کنند. هر لوبیست برای تاثیرگزاری باید تخصص کامل در موضوع داشته باشد. بدینجهت لوبی های حرفه ای ازافراد با تخصص بالا تشکیل می شوند مانند:

1 - حقوقدانان بین المللی و دیپلمات های سابق
2 – استادان دانشگاه، محققین و متخصصین علوم
3 – صاحبان صنایع و تجارت
4 – روشنفکران شناخته شده و دارندگان جوایز بین المللی
5 – اطاق های فکرو دفاتر برنامه ریزی

این نوع لوبی های سطح بالا فعالیت خودرا در مراکز تصمیم گیری بین المللی و نهادهای وابسته به سازمان ملل متحد و کنفرانسهای بین المللی وهر نهادی که تصمیمات آن تاثیرات منطقه ای و جهانی داشته باشد متمرکز می کنند و عملا برای تمام دنیا خط می دهند بعنوان نمونه از بیست یکم تا بیست و پنجم ماه مارس 2010 کنوانسیون تجارت جهانی در باره موجودات و گیاهان حفاظت شده در قطر تشکیل شده بود که تصمیمات آن اجرای جهانی داشت و ژاپونی ها در آن کنوانسیون توانستند سیاست خود را پیش ببرند زیرا هفده لوبی قدرتمند ژاپونی همراه هیئت ژاپونی بودند و همین لوبی ها قبلا برای هیئت های نمایندگی کشورهای کوچک بلیط هواپیما فرستاده و ضمن قبول مخارج آنان امتیازات نقدی نیز داده بودند تا هنگام تصمیم گیری بنفع ژاپن رای بدهند و همینطورهم شد و ژاپن که بزرگترین صید کننده نهنگ، کوسه ماهی و ماهی تن قرمز و غیره است مانع ممنوع شدن صید این موجودات گردید. (2)
تجربه نشان می دهد که در یک دموکراسی پارلمانی برای کننرل و نظارت برلوبی ها باید قوانین مدون وجود داشته باشد و در نبود قوانین احزاب سیاسی بزرگ و لوبی های قدرتمند منافع عمومی را دور می زنند. در آمریکا قوانین آشکاری برای فعالیت لوبی ها وجود دارد (لوبینگ اکت) ولی درآن قوانین نیزضعف هائی هست ازجمله در مورد تامین مالی احزاب.
در ضمن شکل کار لوبی ها نسبت به کشوری که درآن فعالیت دارند تغییر می کند.

لوبی ها در ایالات متحده آمریکا

برای درک درست لوبیگری درایالات متحده آمریکا باید به پروسه تدوین قانون اساسی آن مراجعه کرد. تدوین کنندگان قانون اساسی آمریکا جمز مدیسون، جان جای و آلکساندر هامیلتون که مقالات واستدلال های آنها درمجله «فدرالیست» چاپ می شد، مبنای کار را بر پلورالیسم گذاشته اند و درک آنها ازپلورالیسم درقدرت هم عبارت است ازدولتی که براساس پرنسیپ منافع گروهها و دستجات مختلف شکل گرفته باشد.
امروزه نیزتاثیراین گروهها برای تنظیم ضوابط اداره جامعه آمریکا کاملا مشهود است. ازنظر مدیسون گروهی که میخواهد منافع بیشتری برای خود بدست آورد توسط گروه دیگر که او نیزدرپی تامین منافع خویش است کنترل می شود و سیستم «چک اند بالانس» باعث می شود نتیجه حاصله برآیند منافع متعدد و نهایتا نزدیک بر منافع جامعه باشد. در فکر مدیسون این نتیجه محصول مبارزه برای قدرت است که بعد از وی بصورت جنگ قدرت درحاکمیت (که برکه) تئوریزه شده است.

با توجه به قانون اساسی آمریکا لوبیگری کاملا قانونی است و قوانین مربوطه لوبی ها و عملکرد آنها را کاملا عیان می کند ونقش جناح های قدرت درهر بحثی برای عموم آشکارمی شود.
برای تشکیل یک لوبی افراد مختلفی ازگروههای متعدد بکارگرفته می شود و لوبی ها برای پیشبرد اهداف خود از شیوه های فشار گوناگون و گاها پیچیده استفاده می کنند ازجمله راههای قانونی شناخته شده عبارتند از:

1 – استفاده از آراء طرفداران گروه هنگام رای دادن
2 – فعالیت درمطبوعات برای آماده کردن افکارعمومی
3 – کارزار تبلیغاتی هنگام انتخابات
4 – فعال کردن روشنفکران ازطریق اطاق های فکر.

غیرازموارد فوق در پس هر جنجال مطبوعاتی و افتضاح سیاسی و گاها دلسوزی برای بشریت و طبیعت اغلب منافع گروههای سیاسی و اقتصادی نهفته است و مبارزه بافساد و دفاع ازمنافع عموم چه بسا کار یک لوبی قدرتمند برای تامین منافع خاص است بهمین جهت قانونی کردن و تنظیم ضوابط برای لوبی ها مانع سوءاستفاده و فعالیت های خودسرانه لوبی ها می باشد. در حال حاضر مشکل عمده در آمریکا استفاده لوبی ها از اطاق های فکر است. اطاق های فکر ظاهرا برای منافع عام سیاستگزاری می کنند ولی اطاق فکری که بودجه آن توسط لوبی ها تامین شده معلوم است که در پی تامین منافع لوبی هاست و نه منافع عموم.
با بقدرت رسیدن جمهوریخواهان در آمریکا تعداد فعالین لوبی ها از سال 2000 تا سال 2005 در واشنگتن دو برابرشد و از 16000 نفر به 34000 نفر رسید و دستمزد لوبیست ها نیز دو برابر گردید. بعضی از لوبی های قدرتمند برای هر نماینده سابق سالیانه سیصدهزار دولا رمزد می دهند تا برای آنها فعالیت کند. (3)

لوبی ها در ایالت خودمختار کبک کانادا

در یک دموکراسی افراد و گروهها حق دارند روی تصمیم گیریهای عمومی اظهارنظر بکنند و صدایشان نیز شنیده شود در این صورت این وظیفه دولت است که در اتخاذ تصمیمات بیشترین افراد و گروهها را دخالت بدهد. در کبک این امر با دخالت دادن لوبی ها عملی می شود و از سال 2002 ضوابطی برای لوبیگری تعیین شده است. قانون «علنیت در موضوع لوبیسم» حاصل بلوغ و تکامل جامعه کبک است این کاربرای مبارزه با فساد و سوء استفاده از قدرت انجام گرفته است.
در کبک لوبیسم بصورت زیر تعریف شده است:

«کلیه ارتباطات شفاهی و کتبی با یکی ازمسئولین امور عمومی برای تاثیرگزاری در تصمیم گیری وی»

قانون لوبیسم درکبک مواردی را که لوبیگری نامیده می شود مشخص کرده و مقرراتی را برای لوبی ها تعیین کرده است. عدم رعایت آن مقررات جرم تلقی می شود که از جمله آن مقررات ثبت لوبی دریک مرجع رسمی و رعایت قانون لوبیسم میباشد. کمیسر لوبی در کبک از طرف پارلمان ایالتی تعیین می شود و برعملکرد لوبی ها نظارت می کند.

لوبی ها در اتحادیه اروپا

چنانکه قبلا اشاره شد در اغلب کشور های اروپائی قوانین مدونی برای لوبینگ وجود ندارد ولی این بدان معنا نیست که دراین کشورها لوبیگری انجام نمی گیرد برعکس در کشورهائی که قوانین مدون برای لوبیگری موجود نیست لوبی های بزرگ و انحصارات بین المللی از نبود قانون استفاده می کنند و بی حساب بر تصویب قوانین و انتخاب نمایندگان تاثیر میگذارند زیرا در اروپا گلوبالیزاسیون و برداشته شدم مرزها و گردش آزاد اطلاعات و تجارت لوبیگری رابه امری روزمره تبدیل کرده است و در اتحادیه اروپا مرکز اصلی فعالیت لوبی ها پارلمان اروپا می باشد.
در پارلمان اروپا سه هزار لوبی ثبت نام کرده اند و بیست هزار نفر در این لوبی ها فعال هستند و می کوشند روی پانزده هزار نفر از کارکنان، نمایندگان و کمیسرهای پارلمان اروپا و شورای اروپا تاثیر بگذارند. کمپانی های بزرگ اتومبیل سازی، کمپانی های انرژی و حمل و نقل، لوبی های بزرگ و ثابتی در اتحادیه اروپا دارند.
پارلمان اروپا به پیشنهاد پارلمان فدرال آلمان، ضوابطی را برای ورود لوبی ها به داخل پارلمان معین کرده است. لوبی ها باید قبلا ثبت نام کنند و مقرراتی را رعایت بکنند که ضمیمه فرم ثبت نام می باشد (فرمول ثبت نام در سایت پارلمان اروپا موجود است). ضوابطی نیز برای منظم کردن و کنترل لوبی ها می باشد که در نوامبر سال 2005 تصویب شده و ازطرف کلیه کشورهای اروپائی پذیرفته شده است. این ضوابط برای شفافیت کار لوبی ها و جلوگبری از تخلف و فساد بر چهار اصل استوار است که عبارتند از:

1 – شناسائی دقیق استفاده کنندگان از کمک های مالی اتحادیه اروپا
2 – مبارزه با رشوه خواری و فساد
3 – افزایش علنیت هرچه بیشتر لوبیسم
4 – وضع مقررات دقیق و گزارش خواستن از کسانی که قانون تصویب می کنند (کمیسرها، نمایندگان پارلمان اروپا و شورای اتحادیه اروپا)

لوبی های مختلف ضمن رعایت مقررات عمومی همواره درجستجوی راههای دیگری برای تاثیر گزاری بر نمایندگان اروپا هستند. از سال 2008 اتحادیه اروپا امکان شرکت علاقمندان دربحث های موجود اتحادیه را فراهم کرده و اتباع کشور های اروپائی با ثبت نام قبلی می توانند در جلساتی که برای تصمیم گیری روی موضوع خاصی تشکیل می شود شرکت بکنند و همچنین با نمایندگان ملاقات بکنند. (4)

نتیجه گیری

لوبیگری در بین دیاسپوراهای کشورهای مختلف چه اوپوزیسیون باشند یا نباشند برای بسیج افکارعمومی بین المللی و گرفتن کمک برای پیشبرد امر مبارزه سیاسی و یا تامین رفاه دیاسپورا و همچنین افشاء حکومت های دیکتاتوری کاری است متداول و از نظر قوانین بین المللی و منشور حقوق بشر پذیرفته شده می باشد و موثرترین شیوه فعالیت درخارج از وطن محسوب می شود. برای لوبیگری متخصص لازم است و بر همین منوال برای لوبیگری سیاسی احتیاج به دیپلمات کاردان وجود داردیعنی کسانی که ضمن داشتن تجربه سیاسی آشنا به زبان های خارجی و همچنین زبان دیپلماتیک باشند. چنین آدم هائی درمیان ما کم نیستند و احزاب ایرانی از یکصدسال پیش به این طرف به تشکیل کمیته های روابط بین الملل اقدام کرده اند اما کار اصلی آنها همکاری با احزاب همفکر و برادربوده است و متاسفانه تا به حال به امر لوبیگری که نزدیک شدن به مراکز قدرت و تاثیرگزاری در تصمیم گیری ها می باشد اهمیت نداده اند و از این امکان دموکراتیک استفاده نکرده اند.

منابع استفاده شده :

1 – le monde 24 mars 2010
2 – le monde 27 mars 2010
3 – proposition de resolution n° 3399 assamblee nationale 30 octobre 2006
4 – lobbying in the european union – novembre 2007

ماشااله رزمی – مارس 2010 - پاریس