• بحث درباره ی روابط تهران - مسکو،؛ در میان کارشناسان روسی نیز داغ است. اندره میلوزوروف پیش بینی کرده روسیه از ایران جدا نخواهد شد ...

اخبار روز: www.iran-chabar.de
شنبه  ۲ مرداد ۱٣٨۹ -  ۲۴ ژوئيه ۲۰۱۰

اخبار روز: روابط تهران - مسکو در ماه های اخیر دچار نوسانات زیادی شده و گاه حملات تندی از دو طرف علیه یکدیگر صورت گرفته است. حامیان خارجی کودتای انتخاباتی خرداد ٨٨، اکنون احمدی نژاد را مورد انتقاد قرار می دهند. بحث در مورد آینده ی روابط دو کشور - نه تنها در ایران، که در روسیه هم گسترده است. آندره میلژوزوروف از کارشناسان روسی در مقاله ای که در پایگاه اینترنتی "اوترو.رو" منتشر شد، تاکید می کند که روسیه دارای روابط ژئوپلتیک با ایران است و مسکو از تهران جدا نخواهد شد.
به گزارش خبرگزاری ریانووستی در این مقاله آمده است:

هفته گذشته دو واقعه در روابط روسیه-ایران اتفاق افتاد که از نظر اول با یکدیگر چندان همخوانی نداشتند. ۱۲ جولای "دمیتری مدودف" رییس جمهور روسیه در جریان دیدار با سفرا و نمایندگان روسیه در کشورهای خارجی به تهدید برنامه هسته ای ایران اشاره کرد. وی گفت: "ایران به توانی که در کل بتواند برای تولید سلاح اتمی مورد استفاده قرار گیرد، نزدیک شده است..." و از آنجایی که ایران رفتار متناسبی ندارد، "باید نسبت به این کشور محتاطانه عمل کرد و مذاکرات را ادامه داد". این سخنان ادامه سیاست سختی است که مسکو بیش از از یک ماه گذشته با دادن رای مثبت به قطعنامه حاوی تحریم ها از سوی شورای امنیت آغاز کرده است.
مولف می نویسد، اما دو روز بعد از سخنان رییس جمهور، "سرگی اشماتکو" وزیر انرژی روسیه و "سید مسعود میرکاظمی" وزیر نفت ایران در مسکو بیانیه مشترکی در خصوص توسعه همکاری های دو کشور در زمینه انرژی امضا کردند. این سند نوعی "نقشه راه" برای اجرای طرح های مشترک پرمنفعت در زمینه استخراج و پالایش نفت و گاز است. برای همکاری در دیگر زمینه ها نیز قرار است برنامه دیگری تنظیم شود: تولید برق، انرژی هسته ای و منابع انرژی احیا شدنی. روسیه و ایران همچنین قصد دارند که بانک مشترکی برای تامین مالی طرح های نفت و گاز تاسیس کرده و مکانیزم استفاده از ارزهای ملی در این اهداف را تعیین نمایند. به غیر از این روسیه و ایران امکان عرضه بخشی از نفت خامی که در دو کشور استخراج می شود را در بورس های نفتی خود بررسی خواهند کرد.

به اعتقاد مولف، از سخنان وزرای دو کشور که در جریان کنفرانس مطبوعاتی مشترک بیان شد چنین بر می آید که روسیه همکاری با ایران را نه به ضرر تحریم ها (شورای امنیت) بلکه در کل خلاف تحریم هایی که به طور یکجانبه توسط آمریکا و اتحادیه اروپا اعمال شده است، فعال می کند. از جمله روسیه فرآورده های نفتی را به ایران صادر کرده و به توسعه انرژی هسته ای ایران کمک خواهد کرد.

مولف در ادامه این سئوال را مطرح می کند، چگونه می توان این عدم تداوم و استمرار را در سیاست روسیه درک کرد؟ ممکن است که دولتمردان ما ناگهان به این فکر افتاده اند که سیاست "ضد ایرانی" را پیش از حد داغ کرده و بلافاصله تصمیم گرفته اند که از شریک آسیایی سنتی خود دلجویی کنند؟ بعبارت دیگر تحریم ها به جای خود، اما مانند گذشته به توسعه همکاری ها ادامه خواهیم داد. برخی از کارشناسان از جمله "رجب صفروف" مدیر عامل مرکز مطالعات ایران معاصر این نظر را دارند. به اعتقاد وی، روسیه در تلاش برای "Reset" در روابط خود با آمریکا خیلی تندروی کرده و حال تلاش می کند که وجهه خود که به خاطر ارتباط با دیگر شرکا متزلزل شده است را احیا کند. از سوی دیگر به دشواری می توان تصور کرد که واکنش تند ایران به اظهارات مدودف باعث شده که روسیه دو روز بعد از آن، یادداشت تفاهم را با ایران امضا کند. بدون تردید این اندیشه در یک آن به ذهن خطور نکرده بلکه مدتها بر روی آن کار شده است. حتی آن زمان که روسیه به قطعنامه "ضد ایران" شورای امنیت رای مثبت داد.

"آندره میلووزوروف" می نویسد: پس بنابراین، این حرکت روسیه حساب شده بود. و نتیجه آن نیز مشهود است: جداکردن مسئله برنامه هسته ای ایران از همکاری های اقتصادی با تهران. تحریم های سازمان ملل متحد فقط معاملاتی را ممنوع می کنند که می تواند برای تولید سلاح هسته ای و ابراز انتقال آن به تهران کمک کنند. مابقی انجام شدنی است، حال واشنگتن هر چه می خواهد بگوید. بنابر این روسیه کاملا حق دارد که روابط اقتصادی خود را با ایران مورد حمایت قرار داده و توسعه دهد حتی در بخش انرژی و زمینه حساسی مانند انرژی اتمی.

مولف اینبار این سئوال را مطرح می کند: آیا لازم است با آتش بازی کنیم؟ چرا که مسلما "نقشه راه" روسیه -ایران اصلا به مذاق شرکای غربی ما خوش نخواهد آمد. بعلاوه روابط با غرب ممکن است به این خاطر مخدوش شوند. حال ما در عوض چه چیز دریافت خواهیم کرد؟ دوستی با ایرانی که متاسفانه چندان ارزش اقتصادی هم ندارد. چرا که برای روسیه، ایران شریکی دارای اولویت نیست و برای ایران نیز روسیه همین جایگاه را دارد. مبادلات کالا میان دو کشور با اینکه در حال رشد است اما تاکنون میان ۲ و ٣ میلیارد دلار نوسان دارد. برای مقایسه مبادلات کالا میان روسیه و آمریکا ۲۰ میلیارد دلار است و با اتحادیه اروپا بیش از ۲۰۰ میلیارد دلار. حتی برای ایران رابطه با ما چندان مهم نیست: روسیه در شمار ده شریک اول اقتصادی ایران نیز قرار ندارد. بعنوان مثال حجم مبادلات کالا میان ایران و هند در حدود ۱۵ میلیارد دلار است که طی سه سال اخیر ۶۰% افزایش یافته و انتظار می رود که تا سال ۲۰۱۵ دو برابر شود. در مورد روابط اقتصادی ایران و چین نیز جای بحث نیست: این مبادلات بالغ بر ٣۰ میلیارد دلار برآورد می شود. البته همه اینها در چارچوب مبادلات "صلح آمیز" است، بعبارت دیگر بدون در نظر گرفته صادرات تسلیحاتی و تجهیزات نظامی. پیش از این ایران از روسیه جنگنده های "میگ-۲۹"، بمب افکن های "سوخوی-۲۴"، مجموعه های پدافند موشکی "تور-ام ۱"، تانک و دیگر نمونه های تسلیحاتی خریداری کرده بود. که البته برای این ها متعاقبا لوازم یدکی و تجهیزات جدید خریداری شد. بدین ترتیب در حدود ۱ میلیارد دلار دیگر نیز باید به حجم مبادلات کالا اضافه کنیم. اما این روابط فنی-نظامی در حال حاضر رو به افول گذاشته است. روسیه مدت ها در خصوص فروش سیستم های پدافند موشکی "اس-٣۰۰" به ایران تفکر کرد و به نظر می رسد که در نهایت تصمیم منفی گرفت. که همین مسئله مورد قبول غرب و عدم رضایت ایران واقع شد

مولف در ادامه می نویسد: بنابراین دلیل این برنامه های همکاری میان روسیه و ایران که به نظر به موقع نیستند، چیست؟ به نظر می رسد که این علامتی به غرب است: روسیه اگرچه از تحریم ها حمایت کرده اما به بازی خود ادامه می دهد. با مسکو هنوز هم باید معامله کرد. بعنوان مثال در خصوص سرنوشت گاز ایران. چرا که همکاری های روسیه و ایران در زمینه انرژی ممکن است به آن منجر شود که ایران با تقسیم حیطه نفوذ با روسیه (حتی اگر خواهش کنند) در تامین منبع انرژی خط لوله "نابوکو" شرکت نکند. حتی ممکن است در کل از صدور گاز به اروپا خودداری ورزد و به تامین نیازمندی های انرژی آسیا متمرکز شود.

مولف در انتها می نویسد: اما برنامه های روسیه و ایران در خصوص سازماندهی معاملات نفتی در بورس های خود و امکان انجام معاملات به ارز های ملی می تواند موجبات نگرانی عمیق آمریکا را فراهم کند. چرا که آمریکا بیش از هر چیز از آن واهمه دارد که نفت را از دلار جدا کنند. حال وقتی دو کشور عمده بازار نفتی جهان قصد دارند از دلار امتناع ورزند، این مسئله (برای آمریکا) مصیبتی عظیم محسوب می شود! ختم کلام، روابط روسیه-ایران که از نظر حجم چندان نیستند کاملا ژئوپلیتیکی هستند. به همین خاطر این روابط به رغم هرگونه تحریمی حفظ خواهند شد.