• احزاب اپوزیسیون و در رأس آنها حزب سوسیالیست و کمالیست ترکیه به نام "حزب جمهوری‌خواه خلق" مردم را فراخوانده‌اند به این اصلاحات رای مخالف دهند ...

اخبار روز: www.iran-chabar.de
يکشنبه  ۲۱ شهريور ۱٣٨۹ -  ۱۲ سپتامبر ۲۰۱۰

دویچه وله: حدود ۵۰ میلیون شهروند ترکیه فراخوانده شده‌اند روز یکشنبه درباره بسته اصلاحات قانون اساسی ترکیه نظر بدهند. در این اصلاحات محدودیت نفوذ ارتش بر حوزه سیاسی و کاهش اختیارات قوه قضاییه و دادگاه قانون اساسی پیش‌بینی شده است.
تا روز شنبه (۱۱ سپتامبر / ۲۰ شهریور) در خیابان‌های استانبول جنبش و جوش بیشتری نسبت به روزهای معمول دیده می‌شد. مینی‌بوس‌هایی که بلندگوهای بزرگی بر روی سقف خود برای تبلیغات سیاسی حمل می‌کردند. در هر گوشه‌ی میدان‌ها و مناطق مختلف این کلانشهر گروه‌های سیاسی چادری بر پا کرده و مردم را به موافقت یا مخالفت با اصلاحات قانون اساسی دعوت می‌کردند. در شهرهای بزرگ دیگر نیز غیر از این نبوده است.

اصلاحاتی در برابر نظامیان

مسئله بر سر نظر "آری" یا "نه" در جنگ قدرت بر سر بسته اصلاحات قانون اساسی دولت اردوغان است. دولت اسلام‌گرا و محافظه‌کار اردوغان پیشنهاد کرده که ۲۶ ماده از قانون اساسی مصوب اوایل دهه‌ی ۱۹۸۰ را تغییر دهد. در آن زمان تصویب این قانون اساسی از سوی امیران ارتش صورت گرفت که دقیقا ۳۰ سال پیش با یک کودتای نظامی قدرت را در دست گرفتند.
بخش عمده‌ی این قانون اساسی امروز نیز همچنان از اعتبار برخوردار است. نکات کانونی در این اصلاحات، تقویت نهادهای قانونی و دمکراتیک در برابر نظامیان ارتش است.
در این همه‌پرسی روز یکشنبه (۱۲ سپتامبر / ۲۱ شهریور) بار دیگر شاهد دور دیگری از جنگ قدرت هستیم که به صورت گاه بسیار احساسی میان کمالیست‌های پیشین و نخبگان سکولار کشور از یک سو، و حزب اسلامی و محافظه‌کار "عدالت و توسعه" از سوی دیگر در جریان است.
رجب طیب اردوغان، رهبر این حزب حاکم در هفته‌های گذشته به بسیاری شهرهای ترکیه سفر کرد تا نظر موافق مردم را برای اصلاحات پیشنهادی خود جلب کند.

انتقاد نیروهای اپوزیسیون

تقریبا تمام احزاب اپوزیسیون و در رأس آنها حزب سوسیالیست و کمالیست ترکیه به نام "حزب جمهوری‌خواه خلق" مردم را فراخوانده‌اند به این اصلاحات رای مخالف دهند. رئیس جدید این حزب، "کمال قیلیچ ‌‌داراوغلو" به هواداران حزب خود هشدار داد که با اصلاحات پیش‌بینی‌شده در قانون اساسی، حزب اسلام‌گرای حاکم به رهبری اردوغان بیش از پیش قدرت خواهد گرفت.

محدود ساختن قوه قضاییه

برخی موارد اصلاحی در بسته پیشنهادی اردوغان به قوه قضاییه بازمی‌گردد. نیروهای اپوزیسیون استدلال می‌کنند که با این اصلاحات، نفوذ پارلمان بر رئیس قوه قضاییه و دادستان‌ها افزایش خواهد یافت. ولی در عوض از نفوذ نخبگان کمالیست بر قوه قضاییه کاسته می‌شود.
به عبارت دیگر از نظر اپوزیسیون، دولت اردوغان می‌خواهد از نفوذ دادگاه قانون اساسی که گرایش سکولار دارد، بکاهد، به این گونه که تعیین قضات دادگاه قانون اساسی را به پارلمان واگذار کند.
رجب طیب اردوغان چنین استدلال می‌کند که در بسیاری کشورهای عضو اتحادیه اروپا نیز پارلمان در تعیین قضات عالی نقش دارد. وی تاکید دارد که یک ترکیه‌ی مدرن به تغییر قانون اساسی نیاز دارد و مدعی است: «این بسته‌ی اصلاحات، قانون اساسی را به گونه‌ای تغییر می‌دهد که راه ترکیه را به سوی اتحادیه اروپا و در مسیر "جهانی مدرن" همواره می‌سازد.»

پشتیبانی اتحادیه اروپا

اردوغان حمایت از بروکسل را تضمین شده می‌بیند. اتحادیه اروپا تغییرات پیش‌بینی‌شده در قانون اساسی را «گامی در مسیری درست» ارزیابی کرد.
برای اتحادیه اروپا حتا برخی موردهای اصلاحی شایسته‌ی تقدیر است، از جمله ایجاد یک مرکز شکایت شهروندان، محدود ساختن حوزه رسیدگی دادگاه‌های نظامی و نیز افزایش حقوق کودکان.
اینها موردهایی است که شهروندان ترکیه بی‌درنگ به آن رأی موافق خواهند داد.

انتقاد به نحوه برگزاری رفراندوم

بر اساس نظرسنجی‌ها، دو اردوگاه موافق و مخالفت تقریبا نیرویی برابر را تشکیل می‌دهند. ولی از نظر کارشناسان نظرسنجی، اختلاف بر سر شیوه همه‌پرسی نیز هست. بسیاری رأی‌دهندگان انتقاد دارند که شهروندان مجبور هستند به کل یک بسته‌ی اصلاحات رأی بدهند.
برای مثال حقوقدان ساکن استانبول، زلیخا آیدین، قصد تحریم این انتخابات را دارد. وی می‌گوید در این بسته اصلاحات موردهایی هست که او نظر مخالفت نسبت به آنها دارد، ولی برخی دیگر مورد تأیید او هستند. بنابراین امکان گزینش وجود ندارد و باید به کل بسته پیشنهادی نظر "آری" یا "نه" داد. وی این نوع رفراندوم را غیردمکراتیک می‌داند.