• از آنجا که آمریکا تا به امروز به طور انحصاری قدرت سیاسی را بین دو حزب رقیب محدود کرده است، به نظر می رسد که تحولات جدید در عرصه سیاسی – اجتماعی این کشور را باید یک رخداد نوین برای شکستن انحصار و تاثیر بیشتر جنبش های مدنی در فضای سیاسی موجود تحلیل کرد. این موضوع را به نوعی می توان تغییر در نظام لیبرال دمکراسی آمریکایی به حساب آورد که به تدریج در حال دگردیسی به سمت لیبرال دمکراسی اروپایی است ...

اخبار روز: www.iran-chabar.de
يکشنبه  ۱٨ مهر ۱٣٨۹ -  ۱۰ اکتبر ۲۰۱۰

برای اولین بار در ایالات متحده دو جنبش اجتماعی اکتیو بسیار جلوتر از احزاب دمکرات و جمهوریخواه در آستانه انتخابات حساس کنگره در ماه نوامبر در مقابل هم صف کشیده اند. در یک سو نومحافظه کاران، ملی گرایان، مهاجرستیزان، اخلاق گرایان، کلیساییان انجیلی، حامیان سلاح و پشت پرده بزرگترین کنسرن های تسلیحاتی و انرژی در منتهی الیه حزب جمهوریخواه در جنبش موسوم به "میهمانی چای" در اول صف مبارزه جای گرفته اند. از دیگر سوی لیبرال ها و چپگرایان، هواداران محیط زیست، سندیکاهای کارگری – کارمندی، روشنفکران، مهاجران، حامیان حقوق همجنسگرایان، نهادهای مدنی، فعالان حقوق بشری، مخالفین جنگ و طبقه متوسط از پیشقراولی رادیکال های دمکرات در جنبش "یک ملت" خود را سازماندهی کرده اند. در روز ۱۲ سپتامبر تی پارتی ها تظاهرات و اعتراضات ده ها هزار نفری خود را با مارش های کلیسایی و شعار "احیای عزت" به دعوت "گلن بک" مجری معروف فاکس نیوز و "سارا پیلین" کاندیدای شکست خورده معاونت ریاست جمهوری در میدان "نشنال مال" به رخ کشیدند. روز شنبه ۲ اکتبر نیز در یک اقدام متقابل جنبش یک ملتی ها با تظاهرات ده ها هزار نفری خود در حمایت از حقوق مدنی و فرصت های شغلی و تحصیلی وارد عرصه این مبارزه شدند. لیبرال ها نیز در یک مشابهت سازی تعمدی در میدان نشنال مال به دعوت "اد شولتز" مجری معروف شبکه تلویزیونی ان بی سی و "جسی جکسون" فعال شناخته شده مدنی در این گردهمایی شرکت کردند. هر دو جنبش راست و چپ که در طی یک ماه اخیر به صورت فعال پای به عرصه مبارزه گذاشته اند هر چند که وابستگی و دنباله خود را به نوعی در حزب جمهوریخواه و دمکرات جستجو می کنند ولی متفق القول بر این نکته انگشت گذاشته اند که آنان مستقل از احزاب موجود و متمایل به فراگیر بودن این حرکت، ظهور و بروز یافته اند.
از آنجا که آمریکا تا به امروز به طور انحصاری قدرت سیاسی را بین دو حزب رقیب محدود کرده است، به نظر می رسد که تحولات جدید در عرصه سیاسی – اجتماعی این کشور را باید یک رخداد نوین برای شکستن انحصار و تاثیر بیشتر جنبش های مدنی در فضای سیاسی موجود تحلیل کرد. این موضوع را به نوعی می توان تغییر در نظام لیبرال دمکراسی آمریکایی به حساب آورد که به تدریج در حال دگردیسی به سمت لیبرال دمکراسی اروپایی با به رسمیت شناختن تکثر و پذیرش تاثیر جنبش های مدنی در عرصه سیاسی قابل تعریف است.   
         
۱ – افول و انفعال احزاب انحصاری: در تاریخ معاصر آمریکا قدرت سیاسی همواره بین دو حزب حاکم بر عرصه سیاسی این کشور به تناوب در حال چرخش بوده است. بعد از جنگ جهانی دوم حزب جمهوریخواه و حزب دمکرات به تدریج خرده جنبش ها را هم در درون خود هضم کرده و مسیر دستیابی به قدرت را از کانال تشکیلات انحصاری و توان کلان مالی جهت حضور در رقابت های انتخاباتی سامان دادند. بعد از یک دوره شکوفایی ناشی از فروپاشی شوروی و هژمونی آمریکا بر جهان، هم اکنون این کشور به لحاظ اقتصادی، سیاسی، نظامی و اجتماعی در حال از دست دادن قدرت بلامنازع خویش می باشد که همین تحول تاریخی موجبات افول و انفعال تکوینی در احزاب حاکم را فراهم کرده است. عدم توانایی احزاب جمهوریخواه و دمکرات برای حفظ قدرت هژمونیک و شکوفایی اقتصادی کشور و رقابت با قدرت های نوظهور چون چین و هند، جایگاه این احزاب را در افکارعمومی به میزان زیادی مخدوش نموده است. در چنین شرایطی پتانسیل و خواست های نهفته در جامعه ی آمریکایی بالاتر از ظرفیت احزاب فوق می باشد که به همین دلیل زمینه برای ظهور و نقش تاثیرگذار جنبش های مدنی برای پوشش این نقصان فراهم می شود.
                           
۲ – جنبش های مدنی آلترناتیوی برای تغییر: ماهیت جنبش های مدنی انعکاس افکار و تمایلات طبقات و لایه های موجود در بطن جامعه است که بسیط تر از احزاب سیاسی موجود حداقل در موقعیت زیرین، فراتشکیلاتی عمل می کنند. معمولا در جوامع دمکراتیک و حتی غیردمکراتیک جنبش های اجتماعی نقش اهرم فشار از پایین به راس هرم قدرت را ایفاء کرده و خود موقعیت دوگانه ترمز یا پدال گاز در مواجهه با نظم حاکم و تشکیلات قدرت را خواهند داشت. ظهور و بروز جنبش های مدنی راست و چپ در آمریکای امروز نشان می دهد که در شرایط کنونی احزاب سنتی بازخورد و حامل منافع اکثریت اجتماعی نبوده و این پدیده نسبتا جدید در جامعه آمریکایی بیش از هر چیز ناشی از این خلاء سیاسی – اجتماعی در عرصه سیاسی بوده است. این حرکت و تحول جنبشی در ایالات متحده برای اولین بار در انتخابات ریاست جمهوری اخیر خود را نشان داد و "باراک اوباما" رئیس جمهوری این کشور پیروزی خود را بیش از هر عامل دیگری مدیون همین فضای جنبشی بود. نتایج انتخابات کنگره در ماه نوامبر در این کشور نیز برخلاف گمانه زنی های موجود در مورد جایگاه احزاب دمکرات و جمهوریخواه، بیشتر به آرایش نیروها و مبارزه سیاسی – اجتماعی بین دو جنبش محافظه کار تی پارتی و جنبش لیبرال یک ملت بستگی دارد.
                                 
٣ – تاثیر جنبش های مدنی بر تحولات سیاسی آمریکا: در شرایطی که به ادعای باراک اوباما حزب دمکرات برای رقابت در انتخابات نوامبر به صورت انفعالی حرکت می کند و در انتخابات درون حزبی جمهوریخواهان نیز محافظه کارات حامی جنبش تی پارتی بر کاندیدای با سابقه حزبی پیروز شدند، به نظر می رسد که این انتخابات نتیجه هماوردی جنبش های تازه سر به آورده محافظه کار و لیبرال خواهد بود. از آنجا که جنبش میهمانی چای در بزنگاه انتخابات کنگره موجب گسست های آشکار در درون حزب جمهوریخواه گردید و در عوض جنبش لیبرال برای پوشاندن ضعف حزب دمکرات و حمایت از اوباما به عرصه آمده است، این آرایش جدید نیرو بیشتر در نتیجه نهایی به نفع حزب دمکرات تمام می شود. جدا از تاثیر کوتاه مدتی که جنبش های فوق بر نتایج مبارزات سیاسی نوامبر خواهند گذاشت، این تحول تازه در فضای سیاسی آمریکا موجب ظهور و بروز یک موقعیت آلترناتیوی باز و تکثر کمی و کیفی در عرصه سیاسی این کشور خواهد شد.
                                                            
۴ – جنبش های مدنی و سیاست مطالبه محوری : اصولا جنبش های اجتماعی بر اساس طرح مطالبات سیاسی، اقتصادی و اجتماعی فراتر از برنامه های کلیشه یی موجود برای تاثیر بر وقایع جاری شکل می گیرد. اینکه در یک جامعه باز در کنار احزاب حاضر در عرصه سیاسی کشور هم زمان دو جنبش متضاد مدنی در صدر مبارزات سیاسی قرار می گیرند، نشاندهنده وجود خواست و مطالباتی می باشد که در این موقعیت انحصاری توجه مطلوبی به آن نشده است. رهبران و سازماندهندگان چنین جنبش هایی در این مقطع از تاریخ آمریکا احساس می کنند که قالب و جایگاه دو حزب دمکرات و جمهوریخواه فاقد پاسخگویی به مطالبات آنان بوده است. مطالبه محوری جنبش های اجتماعی یک فشار مضاعف را بر احزاب سنتی موجود اعمال می کند که در آستانه انتخابات نوامبر می تواند بسیاری از پیش بینی های کنونی را به جهت پرنسیب های ژلاتینی خود در هم شکسته و تحلیلگران سیاسی را با تعجب روبه رو کند.