• اگر کسی مایل باشد از زندگیِ برشت جیزی برداشت کند، آن چیز ایدئولوژی و یا سیاست نخواهدبود، بل بیش از هرچیز آن اسب چوبی‌ای‌ست که به سرعت شیفته‌اش خواهدشد ...

اخبار روز: www.iran-chabar.de
سه‌شنبه  ۲۰ مهر ۱٣٨۹ -  ۱۲ اکتبر ۲۰۱۰

 پرسش از رایش رانیسکی 1
از دیدگاه شما چه چیزی از برشت تازه است؟ امروزه کدام تپش ادبی‌ای از برشت می‌تپد؟ کلاودیا روت، برلین
رایش رانیسکی: برشتِ 23 ساله در دفتر یادداشتش نوشت؛ شروع کرده که سنتی ماندگار شود. ادعایی گستاخانه. اما او در بیان این ادعا کاملا جدی بود. برنامه‌ریزیِ یک مبتدی در این بی‌پروایی پنهان است. تصمیمی برای فرمانروایی بر جهان.
ماکس فریش اولین کسی بود که او را پس از مرگش سنتِ ماندگار نامید- در عین حال با محدودیتی مهم. ماکس فریش برشتِ نمایشنامه‌نویش را " سنت ماندگارِ پرنفوذِ بی‌تاثیر" معرفی کرد- چه معنایی می‌دهد؟ کامیابِ شگرف، به همچنین در واقعیت بی‌تاثیر! حرفِ درستی است، فقط بایستی این توضیح را هم داد که کدام تئاترنویسِ دنیای ادبیات، تاثیر اجتماعی‌ِ آشکاری از خود به جا گذاشته است؟
آیا استریندبرگ چیزی از زندگی زناشویی شهروندی را بهترکرد؟ آیا نمایشنامه‌های تراژدی و تاریخیِ شکسپیر بازدارنده‌ی حتا یک قتل شد؟ طور دیگری می‌پرسیم، با تکیه به زبانِ محبوبِ خودِ برشت: آیا شکسپیر جهان را تغییرداد؟ مسلما بله، او جهان را خیلی زیاد تغییرداد، اما تاجایی که او، به مانندِ موتزارت و یا شوبرت، جهانِ در دسترس را پیوستِ آثارش کرد.
ملیون‌ها انسان در کشورهای بیشماری نمایشنامه‌هاش را دیده‌اند. اما اینکه این دیدن‌ها "تفکر سیاسیِ تماشاگران را تعییر داده و یا آن‌ها را به فکر و تعمق انداخته باشد"، فریش می‌گوید، این برداشت و یا این ادعا که تئاتر هیج تغییری در جهان پدید نخواهد آورد، ازتوقعات خودِ برشت از تئاتر نکاست.
اگر کسی مایل باشد از زندگیِ برشت جیزی برداشت کند، آن چیز ایدئولوژی و یا سیاست نخواهدبود، بل بیش از هرچیز آن اسب چوبی‌ای‌ست که به سرعت شیفته‌اش خواهدشد: برشت ادبیات و فلسفه و تمامی هنر را، برشت تمام زندگی را از پرسپکتیوِ نمایشنامه‌نویسِ حاضر بر روی صحنه دیده است.
با شکاکیت و هوش بیشتری که از بسیاری از شاگردان و پیروانش داشت، برایش روشن بود که سیاست می تواند باعث فساد تئاترشود، اما تئاتر در جایگاهی نیست که سیاست را بهبود بخشد. مسئله‌ی برشت مبارزه نبود، بل خودِ بازی در تئاتربود.

علی صیامی/هامبورگ/ اکتبر 2010 alisiami1332@yahoo.de

 
FAZ : 29. September 2010 -