• این نسل برخلاف آقای حجاریان و نویسنده مقاله بیش از انکه به فرمانده ویا چوپان احتیاج داشته باشد، به مدیران خلاقی نیاز دارد که بتواند خواسته های انها را مورد توجه قرار دهد و آنرا مدیریت کند. این نسل حتی بدون رهبر هم توان مبارزه را دارد، همچنانکه در تونس یک رژیم را به پایین کشید و این روزها مشغول عوض کردن رژیم مصر است ...

اخبار روز: www.iran-chabar.de
شنبه  ۱۶ بهمن ۱٣٨۹ -  ۵ فوريه ۲۰۱۱

اخیراً چندین بار یک ئی میل را به نام "جنبش سبز" از طربق مختلف دریافت کردم که در آن با نقل قولی از آقای سعید حجاریان از تئوریسین های اصلاحات آغار میکند. این مطلب را بعداً در سایت "امروز" (1) یافتم، اما نویسنده مطلب مشخص نبود و مطلب بدون امضاء منتشر شده بود. نقل قول چنین است: "سعید حجاریان می گفت فرماندهی ده هزار گوسفند راحت تر از فرماندهی ده گربه است. فرماندهی اصلاح طلبان به فرماندهی جمع گربه ها می ماند که هر یک به سویی می روند یکی از دیوار بالا می رود، یکی بالای درخت می رود، یکی می خوابد، یکی بازیگوشی می کند و خلاصه آن که هیچ کس تن به خواسته فرمانده نمی دهد." نویسنده مطلب با بهره گیری از همان نقل قول به توصیف شرایط فعلی جنبش سبز و برخورد بعضی از انها با مواضع آقای خاتمی میپردازد: "این تمثیل وصف حال حرکت جنبش سبز و سلف صالح آن حرکت اصلاح طلبی است. به گمان من یک نمونه جالب آسیب شناسانه این وصف حال، سخنان آقای خاتمی و واکنش هایی است که از سوی پاره ای از سبزها در فضای مجازی نسبت به آن صورت گرفت." به هر حال هدف من نقد کل مطلب نبوده، بلکه بیشترهمان نقل قول آقای حجاریان است.

هر چند آقای حجاریان فضا و برخورد اصلاح طلبان و دوستان خود را خوب تشخیص داده ورفتار انها را بیشتربه رفتار گربه ها تشبیه کرده، اما در لابلای جمله های ایشان گلایه ای هست که چرا این اصلاح طلبان را نمیتوان مانند گوسفندها رهبری کرد. برخلاف آقای حجاریان نویسنده اصلی مطلب توان تشخیص درست ایشان را نداشته ومسئله را به شکل ساده ای با رفتاربعضی از فعالین جنبش اخیر مرتبط میکند. در هر حال، چیزی که در گفته ی هر دو نفر مشهود است، عدم پذیرش این نکته که جامعه ما تغییر کرده وعدم توان رهبری انها بیش از هر چیزناشی از تصور سنتی انها از رهبری است. بویژه در میان جریاناتی که خود را اصلاح طلب میدانند و یا در میان کسانی که سالهاست متحول شده اند.

یکی از رفتار های مردم درجوامع سنتی و غیر دموکراتیک این است که افراد برای خود نقش فردی قائل نیستند وهمیشه خود را در جمع تعریف میکنند. از کوچکترین واحد اجتماعی تا وسیعترین انها خود را نیازمند رهبری میدانند که انها را هدایت کند. این نقش در مقیاس بزرگتردر یک کشوربه عهده پادشاه یا رهبرآن کشوراست. شاه نقش چوپان و مردم نقش رعیت را دارد که انها را باید هدایت کند. شاه ایران برای همه مردم تصمیم میگیرد. برای انها انقلاب میکند. انها را به تمدن بزرگ هدایت میکند. برای انها حزب درست میکند و اگر مخالف باشند، باید کشور را ترک کنند. این نقش بعد از انقلاب به آقای خمینی منتقل شد. رعیت ها تبدیل به امت شدند و آقای خمینی و دیگر روحانیون نقش چوپانهایی را داشتند که میخواستند انها را هدایت کنند و حتی انها را به بهشت ببرند.

انقلاب ایران با هدف آزادی مردم شروع شد، اما در همان ابتدا، حاکمان جدید باز نقش گوسفندان را برای جامعه قائل شدند. انهایی که مخالفت کردند، مرگ و زندان را به جان خریدند. البته این فقط حکومت نبود که با مردم اینچنین برخوردی را داشت. خیلی از رهبران اپوزیسیون نیز برای خود همان نقش را داشتند و اعضاء و هواداران خود را همچون گوسفندان رهبری میکردند. باید قبول کنیم که نسلی که انقلاب کرد نسل گوسفندها بود. مهم نبود که طرفدار رژیم پهلوی بودیم یا طرفدار حکومت اسلامی و یا مخالف هر دو نظام، رهبرانی بودند که برای خود نقش چوپان قائل بودند و ما نیز به نقش گوسفندی خود قانع بودیم. سوال نمیکردیم و فقط دنباله روبودیم و اجرا میکردیم. خواه با خواسته خود، خواه با زور و فشار. این ما بودیم که از یک چوپان به چوپان دیگری پناه میبردیم. نسل ما، نسل پرسشگر نبود و یا اگر بود با جواب هایی ساده قانع میشد. ما مسقیم وغیر مستقیم به آن رهبران قانع بودیم. ما نمیتوانیم بخشی ازاین تقصیر را به عهده نگیریم.

نسل امروز اما، نسل گربه هاست. همان گربه هایی که به گفته آقای حجاریان فرماندهی ده راس آنها از ده هزارراس گوسفند سخت تر است. اما چرا گربه ها اینچنین هستند؟ گربه ها نماد انسانهای کدام جامعه هستند که رهبری کردن انها چنین مشکل است؟ چرا آقای حجاریان وخیلی از رهبران اصلاح طلب نمیخواهند این را باور کنند که شاید مشکل از نسل متحول شده نیست، بلکه شیوه و نحوه رهبری انهاست؟

گربه ها برخلاف گوسفندها حیواناتی مستقل هستند. به تنهایی برای خود تصمیم میگیرند و به تنهایی هم میتوانند زندگی کنند. انها احتیاجی به چوپان ندارند. گربه ها حتی اگر اهلی باشند و در خانه ای زندگی کنند، خود را بیشتر صاحب خانه میدانند. رفتارانها بر عکس گوسفندها دنباله روانه نیست. برای خود خیلی احترام قائل هستند، درجاهای بلندی در خانه مینشیند و برای خود منطقه و محدود میگذارند. حتی اجازه نمیدهند که گربه های دیگر وارد مرز انها شوند. گربه ها برای خود تصمیم میگیرند و برای خود اجرا میکنند.

این دقیقاً نمونه انسانهایی است که در جوامع دموکراتیک زندگی میکنند و یا انسانهایی که برای حقوق فردی خود احترام قائل هستند. مایل نیستند که حکومت برای انها تصمیم بگیرد که چگونه باید زندگی کنند؛ چگونه باید بپوشند و چگونه باید نظر حاکمان را اجرا کنند. بلکه این حاکمان هستند که برای رسیدن به صدارت نیاز به آراء انها دارند و مجبور هستند به نظرات انها توجه کنند.

جامعه ما در حال گذار از یک جامعه رعیتی به جامعه ای که افراد برای حقوق فردی خود احترام قائل هستند، می باشد. برخورد افراد و اظهار نظرانها بیش از هر چیزی نشانه حق خواهی انهاست و برای عقیده خود ارزش قائل هستند. این نسل همچو نسل ما فکر نمیکند و به راحتی نمیخواهد دنباله رو رهبران خود باشد. البته این فقط نسل جوان نیست که به چنین درکی رسیده است. خیلی ازهم نسلان ما که در اوایل انقلاب نوجوان یا جوانی بیش نبودند نیز تحول پیدا کرده اند. انها هم سالهاست که تبدیل به همان گربه هایی شده اند که آقای حجاریان از انها به خاطر عدم دنباله روی گله میکند. نسلی که با اینترنت، فیس بوک و تویتر با جهان آشنا شده است. اطلاعات را فقط از کانالهای مشخص کسب نمیکند ومیلیونها منبع در اختیار اوست که انتخاب کند. آنچه که مسلم است این نسل درهمه جای ایران وخاورمیانه یافت میشوند. این نسل برخلاف آقای حجاریان و نویسنده مقاله بیش از انکه به فرمانده ویا چوپان احتیاج داشته باشد، به مدیران خلاقی نیاز دارد که بتواند خواسته های انها را مورد توجه قرار دهد و آنرا مدیریت کند. این نسل حتی بدون رهبر هم توان مبارزه را دارد، همچنانکه در تونس یک رژیم را به پایین کشید و این روزها مشغول عوض کردن رژیم مصر است.

4 فوریه 2011
محمد کانی شفا
mkanishafa@gmail.com

www.emruznews.com       (1) جنبش سبز سایت امروز