اخبار روز: www.iran-chabar.de
پنج‌شنبه  ۲۱ بهمن ۱٣٨۹ -  ۱۰ فوريه ۲۰۱۱

(در دارالعلم شیراز در این اواخر یک « فرنگی مآب » به خیال تأسیس یک باب – فقط – مدرسه دخترانه می افتد ، ولی علمای آن شهر دارالعلم که جانشینان زاهد و فقیه و شیخ و واعظ اشعار خواجه حافظ می باشند این را مخالف دین شمرده و غوغا برپا می کنند . مخصوصاٌ روضه خوان ها همت مخصوصی در بهم زدن این تأسیس بخرج می دهند به ملاحظه این که مبادا نتیجه اش آن باشد که چنان که دلخواه آن ها است از زن های بیچاره ناله نگیرند و مجلسشان سرد شود . بالأخره مقصود آقایان پیش رفته و حاکم فارس حضوراٌ به آن فرنگی مآب تغیر کرده و فردای   آن روز روضه خوان ها به هیئت اجتماع پیش حاکم رفته و اظهار تشکر از جلوگیری از این نوع « منهیات شرعیه » نموده اند ! عجالتاٌ شیراز در زیر استیلای روضه خوان ها و قشون هندی مادتأ و روحأ در امن و امان است.)
به نقل از روزنامه « کاوه » ، ۱۶ آگوست ۱۹۲۰   


در این روزها ، دانشگاه های ایران در حالی نیمسال اول تحصیلی خود را به پایان برده اند که رشته های علوم انسانی و هنر به وضعیت اسفباری دچار شده اند و کوشش های بی شمار علم ستیزانه ی ٍ حاکمانٍ در قدرت ، آینده ای ناروشن و پر از کشمکش را برای این رشته های دانشگاهی رقم زده اند .
این موج جدید با سخنان آیت الله خامنه ای آغاز شد که گفت :
« بسیاری از علوم انسانی مبتنی بر فلسفه هایی است که مبانی آن ها مادی نگری و بی اعتقادی به تعالیم الهی و اسلامی است و آموزش این علوم موجب بی اعتقادی به تعالیم الهی و اسلامی می شود و آموزش این علوم انسانی در دانشگاه ها منجر به ترویج شکاکیت و تردید در مبانی دینی و اعتقادی می شود » ( شهریور ۱٣٨٨ ، در جمع شماری از استادان و اعضای هیئت های علمی و روسای دانشگاه های ایران )
و « این که بنده در باره ی علوم انسانی در دانشگاه ها و خطر این دانش های ذاتاٌ مسموم هشدار داده ام – هم به دانشگاه ها ، هم به مسئولان – به خاطر همین است . این علوم انسانی که امروز رائج است ، محتواهائی دارد که ماهیتاٌ معارض و مخالف با حرکت اسلام و نظام آموزشی است : متکی بر جهان بینی دیگری است ، حرف دیگری دارد ، هدف دیگری دارد . وقتی این ها رائج شد ، مدیران بر اساس آن ها تربیت می شوند ، همین مدیران می آیند در رأس دانشگاه ، در رأس اقتصاد کشور ، در رأس مسایل سیاسی داخلی ، خارجی ، امنیت ، غیره و غیره قرار می گیرند . » ( ۲۹ مهر ۱٣٨۹ ، در دیدار با طلاب ، فضلا و اساتید حوزه علمیه قم )
از زمان تشکیل حکومت جمهوری اسلامی ، این دومین باری است که حاکمیت با شمشیر آخته به جنگ علوم انسانی و هنر می آید و در پی نابودی این رشته های بنیادین فرهنگ است .
نخستینٍ آن کارزارٍ جهلٍ مطلقی بود به نام « انقلاب فرهنگی » که « دست آوردش » تعطیلی کلیه ی دانشگاه های کشور و اخراج هفت هزار استاد تمام وقت و نیمه وقت و حق التدریسی ( از مجموعه ی دوازده هزار نفر ) و اخراج چند برابرهمین رقم دانشجو بود . و افزون بر آن ، کشاندن استادان رشته های علوم انسانی ( به خصوص جامعه شناسی و روان شناسی و ...) به پای منبرهای ارشادی مدرسین حوزه های علمیه قم – نظیر آیت الله مصباح یزدی – تا آنان بگویند که استادان دانشگاه های ما چه نباید بگویند و چه باید بکنند . آن دسته از استادانی که از رفتن به چنین بارگاهی سرباز زدند ، بازنشستگی زودهنگام و تصفیه و اخراج در انتظارشان نشسته بود . از زمان « انقلاب فرهنگی » بود که « تعهد » در برابر « تخصص » نشست و « تعهد » برتر از هر دانشی آمد پدید و داغ « ضد انقلاب » بر پیشانی « تخصص » حک شد و حاصل آن بحث ها وآن رویکرد و آن سیاست تا به امروز گریبان دستگاه های علمی و اداری کشور ما را رها نکرده است و ریا و تزویرو فساد بی سابقه و مسلمان نمایی و داغ مهر نماز بر پیشانی داشتن ، به جای کاردانی و مردم دوستی و وطن خواهی و اداره ی خردورزانه ی امور ، نشسته است .
در تبارشناسی این سیاستٍ علم ستیزانه ، دست کم می توان به یک رویکرد دیگر در تاریخ معاصر اشاره کرد : آموزش و پرورش جدید از نخستین گام های خود در ایران ، همواره با عناد و دشمنی گروهی از متولیان رسمی شریعت روبرو بوده است که برای سرکوب آن از هیچ کاری روی گردان نبوده اند ( در مقام مثال می توان به زندگی رشدیه و بلاهایی که بر سر این دانشی مرد آورده اند رجوع کرد ) . آن جریان از قدرت مداران امروز که به جنگ با علوم انسانی و هنر آمده اند و معتقد هستند که « نظام آموزشی ما ۱۵۰ سال است که تحت اندیشه های سکولار و استکباری بوده است » ( احمدی نژاد ) ، فرزندان خلف همان هایی هستند که صدای تلگراف را « بوق شیطان » می خواندند ، با دوچرخه مخالف بودند ، مدرسه رفتن کودکان را باعث بهایی شدن آنان می دانستند ، کتاب فلسفه را « نجس » می دانستند ، مثنوی مولوی را با « انبر » می گرفتند تا آن را در « خلا » بیاندازند ، حکم به تکفیر و کشتن منادیان و کوشندگان فرهنگ می دادند .
اما ، پرسش این است که پس از آن « انقلاب فرهنگی » و آن همه بگیر و ببند و آن همه دستگاه های « ارشادی » و « حفاظتی » و بسیج و سازمان های ریزودرشت عقیدتی و امنیتی ، چرا حاکمان در قدرت مجدداٌ به فکر « اسلامی کردن » دانشگاه ها افتاده اند ؟ مگر قرار نشد که پس از « انقلاب فرهنگی » ، در قم ، در حلقه ی محمد تقی مصباح یزدی علوم اانسانی « تولید کنند » ؟ آقایان ، مشکل بودجه و پول که نداشته اند و ندارند ، مدعی هم هستند که می توانند برای همه ی مشکلات « جهان » راهٍ حل بدهند ؛ پس در این سی و اندی سال چه کرده اند و چه حاصلی داشته اند ؟ آن « تولید » چه شد ؟ که خواند ؟ پس چه شده است که امروز از سیاستٍ کجدار و مریز « منطقه ی فراغٍ شرع » دست شسته اند و از علوم انسانی و هنر دانشگاه های ما چنین بیمناک شده اند که کمر به نابودی اش بسته اند . به دیده ی ما ، پاسخ روشن است : از آگاهی هراس دارند ، چیزی برای عرضه ندارند ، از رقابت با دیگر نحله های فکری ناتوانند ؛ آسان ترین راه را برگزیده اند ، حذف و کشتار درمانی . در حوزه ی فکر و اندیشه ، فکری کنار فکری می نشیند و اندیشه ای برابر اندیشه ای . این عرصه ، عرصه ی استدلال است و خرد . با داغ و درفش چه کار ؟ وزیر علوم احمدی نژاد ، حتی از حفظ ظاهر هم دست شسته است و بی پرده در برابر ملیون ها ایرانی می گوید : « خیلی از برنامه های دانشگاه ما مخالف فضای دینی و دانشگاهی ماست » و« اعتقاد به ولایت فقیه شرط استخدام استادان دانشگاه است . وظیفه دانشگاه تربیت سرباز برای امام زمان است . » و « استادان و دانشگاهیان غیرهمسو با نظام جمهوری اسلامی اخراج می شوند و روسای دانشگاه ها اجازه ندارند کسانی را استخدام کنند که به ولایت فقیه باور ندارند » .
و شعبان جعفری حاکمان کنونی ، سردار نقدی ، رییس بسیج ، در بازدید ۱۵۰ نفر از روسا و استادان دانشگاه های استان تهران و البرز از مناطق جنوب کشور ، به خود اجازه می دهد تا برای دانشگاه های ایران تعیین تکلیف کند و با گستاخی چنین هزیان هایی بگوید :
« اگر مقام معظم رهبری می فرمایند ایران باید مرجع علمی جهان شود و اگر کسی در جهان می خواهد علم بیاموزد باید به فراگیری زبان فارسی اقدام کند و اگر قرار است علوم انسانی را تغییر دهیم و کتب ظاله از دانشگاه های کشور برچیده شود ، نیاز به قیام است . ... آیا با این علوم سیاسی که در دانشگاه ها فرامی گیریم می توان فرمایشات امام خمینی ( ره ) و مقام معظم رهبری را پیاده کنیم ؟ در پاسخ باید گفت : مطمعناٌ در این راه شکست می خوریم . ... امروز زمینه برای گسترش علم باز شده و آمریکا نشان داده در مسائل علوم انسانی علمی ندارد . اگر این کشور علم جامعه شناسی داشت چرا ۶۰ در صد ازدواج ها به طلاق می انجامد و زندگی یک نفره ًمد شده و فرزندان نا مشروع به دنیا می آید »   
در تازه ترین اقدام ، در تاریخ ۲۴ دی ماه ۱٣٨۹ ( برابر با ۱۴ ژانویه ۲۰۱۱ ) مدیر کل « دفتر پشتیبانی و حمایت از آموزش عالی وزارت علوم » اعلام کرد : « چهار صد هزار سرفصل ( رقم را اشتباه نخوانده اید ، چهار صد هزار است ) دروس دانشگاهی کشور بازنگری می شود . » و « هفتاد در صد این بازنگری مربوط به علوم انسانی است و هم اکنون وضعیت ۲۶۰ هزار سرفصل علوم انسانی از نظر تاریخ بازنگری مشخص شده است . » و « ۱۰۰ سر فصل دانشگاهی مربوط به رشته های هنری نیز مورد بازنگری قرار خواهند گرفت » .
بدین ترتیب کوشش می شود به دست شریعتمداران تازه به قدرت رسیده ، رشته های علوم انسانی و هنر در مطبخ طرح « اسلامی کردن » آقایان ذبح شوند تا آن چه آقای خامنه ای « مایه نگرانی » خوانده بود ، از وجود این دانش های « ذاتاٌ مسموم » زدوده شود . اما ، آن چه از هم اکنون آشکار است – بی آن که بخواهیم خسارت های این تاریک اندیشی ها را بر پیکررنجور بنیه ی علمی میهن مان کم بشماریم – شکست این رویا هاست . دست کم به دو لیل عمده :
         نخست ، تاریخ سی ویک ساله ی حکومت جمهوری اسلامی است و ناتوانی اش در حضور و عرضه ی بدیل در این حوزه از دانش بشری . همان طور که با قواعد فقهی نظیر حرمت ربا و معاملات فقه نمی توان در عرصه ی پیچیده ی دانش اقتصاد در ایران و در جهان هم آوردی کرد – چنان چه حتی نتوانستند بهره بانکی را تغییر دهند ، جایی که همه ی اختیارات و امکانات در دست حکومت بود - ، همان طور که نمی توان با مفهوم هایی نظیر کلام و اخلاقیات اسلامی و اطاعت مطلقه از صاحب ولایت مطلقه در حوزه ی گسترده ی و عظیم علم سیاست نمی توان حرفی نه در جهان که برای اداره ی شهر کوچکی در ایران زد ؛ با تغییر سرفصل های درس های علوم انسانی نمی توان آن را به « علوم انسانی اسلامی » تبدیل کرد . حتی در حوزه ای نظیر فلسفه که تاریخی به قدمت دانش بشر دارد ، اسلام – که مانند هر دین دیگری به دیده ی احترام به آن می نگریم – نتوانسته است به ذات خود موسس فلسفه باشد . چندان مشکل نیست تا با نگاهی هرچند کلی به تاریخ اندیشه در ایران پس از اسلام و تأملی هرچند کوتاه در آراء و آثار فیلسوفان مسلمان ایران در یابیم که آن چه در اصطلاحٍ سستٍ علمی به نام « فلسفه اسلامی در ایران » بیان می شود ، در مجموع خود مخلوطی است از فلسفه ی یونانی و فلسفه ی ایران پیش از اسلام ( فلسفه ی « نور » و حکمت خسروانی ، در اندیشه ی سهروردی ) .
       دلیل دوم ، ماهیت علوم انسانی است . علوم انسانی که میراث بزرگ فکری بشر جهان امروز ما ست ، از سنخی دیگر و از ماهیتی دیگر از ادیان الهی است . علوم انسانی ، علمی است جدید . عمر رشته هایی نظیر جامعه شناسی و زبان شناسی و... ( در مقام رشته های مستقل ) مشکل به یک قرن می رسد . ماهیت علوم انسانی از جنسی است که نمی توان با وارد کردن این یا آن حکم و دستور مذهبی ، این یا آن مفهوم فقهی و شرعی ، علوم انسانیٍ اسلامی یا مسیحی یا یهودی یا ... از آن « ساخت » و « استنتاج » کرد . در هیچ دین و مذهبی ، عنوانی به نام علوم انسانی در مختصاتی که ما امروز می شناسیم ، نه وجود داشته است و نه می توانسته است وجود داشته باشد . اساسأ چنین « فقدان » ی و چنین « غایب » ی نباید « محل نزاع » باشد . زیرا علوم انسانی ، کارکردی دارند و دین و مذهب کارکردی دیگر و هر یک حوزه های خاص خود را دارند . این تمام خواهان حاکم و شریعتمداران تازه به قدرت رسیده هستند که بی هوده آب در هاون می کوبند و گمان می برند با زور حکومتی می توانند در این زمینه هم – همانند آن چه در عرصه ی اجتماع کرده اند – مصادره به مطلوب کنند و با رویکرد اراده گرایانه ی مردم ستیز و علم هراسانه ، تدفین علوم انسانی را جشن بگیرند .
علت واقعی این اقدامات و این سیاست های فرهنگ بربادده ی حکومتیان امروز را می بایست در جای دیگری ، در جای واقعی آن جست . حقیقت آن است که در برابر رشد رو به تزاید آگاهی جوانان و دانشجویان ایران ، در برابر گسترده شدن فکرو اندیشه ی مدرن در جامعه ی ایران ، در برابر غلبه فکر دانشگاهی « چرا؟ » گو بر فکرهای بسته و متصلب و متعبد ، در برابر سست شدن و از دست رفتن مرجعیت پررنگٍ طرفدارٍ حکومت ولایی – سیاسی در حوزه ها ، که جنبش عظیم مدنی سبز یکی از نمادهای بارز آن بود ؛ قدرت مداران حکومتی که از رویارویی مدنی فکری ناتوان هستند بر این تصوراند که می توانند با این سیاست های خشن آب رفته را به جوی بازگردانند و از این موقعیتٍ ناهنجارٍ خود رهایی یابند . اینان دچار این وهم تاریخی شده اند که گویا می توان با پاک کردن صورت مسأله ، از خود مسأله خلاصی جست ؛ که گویا می توان با شکستن آیینه ، از عیب رخسار رهایی یافت .
          اما ، همه ی آن چه در ناتوانی و عجز حاکمان در ارایه ی بدیل علوم انسانی گفته شد ، نمی بایست به غافل ماندن از لطمه های فراوان و خسارت های کمرشکن ی بیانجامد که این سیاست تمامت خواهان می تواند بر پیکر علم به طور عام و علوم انسانی و هنربه طور خاص در دانشگاه ها و در حوزه ی اندیشه وارد کنند . اینان خواهند کوشید با ابزارهای مختلف ، بیان اندیشه را تنها در چارچوب تنگ رفع نیازهای شریعت جزم اندیش خود ، محدود کنند . از جمله با محدود کردن گزینش دانشجو ، بازنشسته کردن واخراج استادان « مزاحم » ، استخدام انسان های بی دانش اما به قول خود « ایثارگر » در ترکیب هیئت های علمی دانشگاه ها ، افزایش قوانین انظباطی و نهادهای نظارتی ، تغییر پی در پی مدیران ، شدت بخشیدن به روند ایدئولوژیکی کردن درس های دوره های دبیرستانی ( و از آن جمله می توان به واگذاری بی سابقه ۴۲۰۰ مدرسه در سه مقطع ابتدایی و راهنمایی و متوسطه به حوزه ی علمیه و اعزام ٣٣۰۰۰ مبلغ مذهبی به مدارس سراسر ایران اشاره کرد ) ، تقویت جنبه های عقیدتی - ایدئولوژیکی درس های دانشگاهی و تضعیف جنبه های پژوهشی ، تغییر شریعت مدارانه ی آیین نامه های ارتقای استادان دانشگاه ، حذف یا تغییر کامل سر فصل های رشته ها .

هم میهنان !
در هر جا که هستید و هر طور که می توانید ، این سیاست های علم ستیزانه و ضد رشد و شکوفایی علمی میهن مان را افشا کنید و به مقابله با آن برخیزید .
روشنفکران ، اهل قلم ، دانشجویان ، پژوهشگران ، استادان دانشگاه !
در این کارزارٍ پشتیبانی از علم و مبارزه با جهل و نادانی ، در این مبارزه برای جلوگیری از نابودی بنیه ی علمی کشور ، برای حفط و ارتقاء توانایی های علمی میهن مان در این دنیایی غریب رقابت ها ، بیش ترین سهم از آنٍ شماست ؛ هر چند که شما از نخستین قربانیانٍ این سیاست های خانمان سوزٍ ضد ملی هستید . با یاد آوری مکرر این سیاست ها و ضربه ها یی که بر پیکر دانش و فن و بنیه علمی کشور وارد می شود ، با مقاومت عملی – هر چند کوچک – در برابر اجرایی شدن این طرح های ضد علمی ، با آگاه کردن محیط های دانشگاهی و پژوهشی در سطح بین المللی از عمق فاجعه ی که در ایران در حال رخ دادن است ، با سامان دادن مبارزات مشخص برای افشا ی این سیاست ها و به عقب راندن حکومت در این زمینه ها ؛ نگذاریم این سیاست به موضوعی عادی تبدیل و فراموش شود .   
آزادی آدمی ، در عرصه های رنگارنگ وجودی انسان ، بدون علوم انسانی نه میسر است و نه امکان پذیر .


«جمعیت پشتیبانی از جنبش دموکراسی خواهی مردم ایران – برلین»
بهمن ماه ۱٣٨۹ – فوریه ۲۰۱۱