• تحولات لیبی در طی هفته های اخیر از چارچوب یک قیام مردمی چون نمونه تونس و مصر خارج شده و به سمت یک جنگ داخلی با ضریب هزینه های بسیار بالا سوق یافته است. این روند ناشی از تفاوت ساختاری بین دو محیط متفاوت، بافت قبایلی این کشور، انتخاب آگاهانه رژیم حاکم در تغییر مسیر به فاز جنگ های مسلحانه، وجود بنیانگذار سیستم در راس حاکمیت مستقر، تصمیم عجولانه ی شورای امنیت سازمان ملل متحد ... می باشد ...

اخبار روز: www.iran-chabar.de
سه‌شنبه  ۹ فروردين ۱٣۹۰ -  ۲۹ مارس ۲۰۱۱

تحولات لیبی در طی هفته های اخیر از چارچوب یک قیام مردمی چون نمونه تونس و مصر خارج شده و به سمت یک جنگ داخلی با ضریب هزینه های بسیار بالا سوق یافته است. این روند ناشی از تفاوت ساختاری بین دو محیط متفاوت، بافت قبایلی این کشور، انتخاب آگاهانه رژیم حاکم در تغییر مسیر به فاز جنگ های مسلحانه، وجود بنیانگذار سیستم در راس حاکمیت مستقر، تصمیم عجولانه ی شورای امنیت سازمان ملل متحد در خصوص تحت تعقیب قرار دادن و ممانعت از سفر "معمر قذافی" دیکتاتور این کشور و خانواده وی به خارج از لیبی و مهم تر از همه تمرکز رسانه یی بین المللی بر روی بروز جنگ به جای وقوع انقلاب بوده است. از همان ابتدای قیام مردمی لیبی حکومت قذافی با درس گرفتن از سرنوشت "زین العابدین بن علی" دیکتاتور تونس و "حسنی مبارک" دیکتاتور مصر، مسیر قیام مردمی این کشور را به فاز تقابل مسلحانه سوق داد. چنانچه چند روز بعد از شروع قیام مردمی "سیف الاسلام قذافی" فرزند ارشد قذافی که خود را برای جانشینی پدر آماده کرده بود در یک مصاحبه تلویزیونی به صراحت گفت "ما تا پای مرگ در لیبی می مانیم و تا آخرین گلوله ایستادگی می کنیم. در صورت ادامه وضع موجود کشور به جنگ داخلی کشیده خواهد شد". هر چند که این شیوه ی برخورد با اعتراضات مردمی موجب ریزش زیادی در سطح سیاسی و نظامی رژیم گردید اما آگاهانه کشور را در منجلاب منازعات مسلحانه و خونینی غرق کرد که تا به امروز ادامه دارد. اینکه شرق لیبی تقریبا در کنترل مخالفان قرار گرفته و بعضی از شهرهای مهم در جریان جنگ های خونین همواره دست به دست می گردد نه تنها نقطه مثبتی برای تحولات انقلابی این کشور نخواهد بود که بدون شک یک دوقطبی جنگی را در سطح عمومی ساخت سیاسی – اجتماعی لیبی رقم زده است. هم اینک بندکشی حامیان قذافی و مخالفان وی در فتح و تسخیر شهر به شهر تجلی می یابد که این برای یک قیام خودانگیخته و مردمی در ابتدای کار تصویر مطلوبی نبوده و در صورت عدم امدادهای بین المللی که آن نیز تبعات خاص خود را دارد می تواند توان و پتانسیل جنبش را در یک مسیر انحرافی به هرز ببرد. تصمیم عجولانه شورای امنیت برای ایزوله کردن قذافی و خانواده وی که تمام راه ها را برای عقب نشینی دیکتاتور بست هرچند که شاید به نظر عده یی جواب دندان شکنی به اقدامات سرکوبگرانه حاکم لیبی تلقی شود اما بر طبق غریزه هر موجود زنده یی، وی را برای حفظ بقای خویش به سمت مقاومت بیشتر سوق داد. بر طبق تجارب جنگی هر زمان که واحدی در محاصره قرار گرفته و نیروی محاصره کننده نیز عزم جزمی برای از بین بردن محاصره شدگان داشته باشد، مقاومت و جنگیدن تا آخرین لحظه تنها گزینه در پیش روی آنان خواهد بود. اینکه هم اینک دبیرکل سازمان ملل متحد و اتحادیه اروپایی تصمیم به اعزام کمیته های حقیقت یاب به لیبی گرفته اند به طور اصولی با قطعنامه ی اخیر شورای امنیت در خصوص وقایع این کشور و شخص معمر قذافی در تناقض قرار می گیرد. به تعبیر ساده تر شورای امنیت در اولین گام خود آخرین حرف خود را زد و در یک سیکل معکوس هم اکنون در گام بعدی سعی دارد حرف اول که به نوعی روند مصالحه می باشد را بر روی میز مذاکره و برخورد با رژیم قذافی قرار دهد. این اغتشاش عینی و ذهنی در برخورد جامعه بین المللی با وقایع لیبی در کنار سیکل معیوب سیر وقایع درونی این کشور مجموعه یی از تناقضات را شکل داده است که برون رفت از آن برای هر دو طرف را به میزان زیادی مشکل کرده است.         
قذافی و رژیم خودبنیاد وی هم اکنون مثل یک گربه ی وحشی می ماند که در محاصره دشمنانش قرار گرفته است و برای نجات خود به صورت تمام دشمنان خویش چنگ می اندازد که این نه به نفع موقعیت جنگی حامیان تغییر وضع موجود و نه به نفع موقعیت انقلابی جنبش مردمی می باشد. این الگو با توجه به شناخت روان شناختی از شخصیت دیکتاتور لیبی آرایش نیروها و فضای موجود را بیش از پیش به سمت تقابل مسلحانه و خشونت آمیز سوق می دهد. تصویر شرق در مقابل غرب کشور، بنغازی در مقابل طرابلس و سیرت در مقابل راس لانوف بیش از آنچه به ترسیم یک نقشه قیام مردمی شبیه باشد به یک نقشه جنگی شبیه است که معادله قوای قهریه در آن نقش اساسی و بارزی ایفا می کند. این دقیقا وارد شدن به تله یی بود که توسط معمر قذافی و حلقه ی اطرافیان وی در مقابل جنبش مردمی لیبی پهن شده بود و مخالفان داخلی و خارجی وی نیز به درون آن غلطیدند. در شرایط کنونی چند گزینه یی که در مقابل رژیم حاکم و مخالفان وی قرار دارد تناسخ چندانی با یک جنبش ملی از نوع آنچه در تونس و مصر گذشت نخواهد داشت. پیروزی و شکست هر کدام از طرفین منازعه مستلزم پرداخت هزینه های بزرگ انسانی، مادی و اعتباری است که در صورت عدم اصلاح رویه کنونی در آینده نیز تبعات منفی خود را بر سیر رخدادهای درونی و منطقه یی خواهد گذاشت. شاید قذافی یک دیکتاتور دیوانه به حساب آید ولی به همان اندازه نیز توانسته است این دیوانگی را به دیگران نیز سرایت دهد و محیط اطراف خود را به یک دارالمجانینی تبدیل کند که در آن به حکم قانون بقا رمز ماندگاری پرخاشگری و دیوانگی است. در صورتی که در طی یک قیام مسالمت آمیز ملی کشته شدن عددی معترضان در هر شرایطی هزینه ی یکطرفه بر دوش نظام دیکتاتوری حاکم به حساب می آید هم اینک در موقعیت جنگی رقم خورده از کشته پشته ساخته می شود و عدد ۶ هزار کشته حساسیت چندانی را برنمی انگیزد. عبور جنبش از فاز قیام ملی به موقعیت جنگی تصویر میدان نبرد را در قالب جنگ بین دو ارتش متخاصم ترسیم می کند که در حال جنگ تلفات سنگین را نیز متحمل می شوند در حالی که تصویر واقعی یک جنبش ملی تحت هیچ شرایطی نباید حول چنین معادلاتی رقم بخورد. دخالت آمریکا و پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) در لیبی حتی در صورت ایجاد منطقه پرواز ممنوع در آسمان این کشور که مستلزم بمباران های شدید مواضع پدافندی رژیم قذافی خواهد بود، می تواند سیر تحولات را به سمت یک جنگ فراملی که مطلوب نظر دیکتاتور است، سوق دهد. این موضوع با توجه به تجربه تاریخی اعراب در طی چند سال گذشته و به خصوص مورد عراق، هر چند که اگر هم بتواند برای مردم لیبی برای خلاص شدن از شر قذافی مثمر ثمر باشد اما تاثیر بسیار منفی و مخربی بر تحولات منطقه یی در دیگر کشورهای عرب خواهد گذاشت. کمترین تاثیر این اقدام، اخلال در مسیر گذار مسالمت آمیز این کشورها از نظام دیکتاتوری و حکومت های موروثی به سمت جامعه دمکراتیک است که "رنسانس عربی" موجود را در چنبره معادلات منفی و پیشینی گرفتار دست اندازهای دشوار خواهد کرد.