• به اعتقاد ویگوتسکی احساس و عقل همانند تخیل و واقعیت دو روی یک سکه اند. هنگام بررسی ِ فرد و توانائی هایش باید به او به عنوان یک کل نگاه کرد. به عبارت دیگر فرد مجموعه ای از توانائی هاست و توانائی های فرد نیز به نوبه   خود به عنوان یک کل، مجموعه ای از احساسات وُ عقل و تخیل وُ واقعیت ها یا تجارب ِ فردی است. ...

اخبار روز: www.iran-chabar.de
پنج‌شنبه  ۲۵ خرداد ۱٣٨۵ -  ۱۵ ژوئن ۲۰۰۶

طبق نظر ویگوتسکی کودکان هنگام بازی وارد حیطه ی ِ ادبیات ، تأتر و دراماتیک و نقاشی می شوند. همانطور که پیشتر آمد کودکان خمیر مایه بازی هایشان را از بطن واقعیتها بیرون می کشند و درست به همین لحاظ است که نقش برزگتر ها در فراهم آوردن شرایط ، حیاتی و بنیانی می شود و پروسه َ رشد و تعالی   کودکان به عواملی وابسته می گردد که اساسش را دیاگوگ با برزگتر ها تشکیل می دهد.
به اعتقاد ویگوتسکی احساس و عقل همانند تخیل و واقعیت دو روی یک سکه اند. و به نظر او هنگام بررسی ِ فرد و توانائی هایش باید به او به عنوان یک کل نگاه کرد. به عبارت دیگر فرد مجموعه ای از توانائی هاست و توانائی های فرد نیز به نوبه خود   به عنوان یک کل ، مجموعه ای از احساسات وُ عقل و تخیل وُ واقعیت ها یا تجارب ِ فردی   است. انسان برای آگاه شدن و آموختن   تصاویر ِ ذهنی اش را خلق می کند، و به همین سبب راسیونالیسم روبروی هنر زیبائی شناسی و در   تضاد با آن قرار نگرفته است.
پیاده کردن اندیشه   های   والای ویگوتسکی در مدرسه   به معنای   خلاق کردن   علم پداگوژیک و بهبود اوضاع آموزش و پرورش و اعتلای فرد است و طبیعتأ آگاهی ِ اولیاء مدرسه از تئوری های پداگوژیک   اولین گام به سوی علمی کردن مدرسه است. ما نمی توانیم بدون علم به ریشه های پداگوژیک و تئوری های موجود،   انتقال دهنده اطلاعات ِ خود به نسل جوان باشیم. از این گذشته مدرسه   به عنوان اولین پایگاه آموزش   ِ حقوق فردی، باید خود به حقوق فردی احترام بگذارد. کودکی که اجازه رشد تخیلش را در مدرسه نمی یابد از همان کودکی خود سانسوری را می آموزد.
  می آموزد که حتا به خود دروغ بگوید. و این یکی از نتایج علمی نبودن مدرسه وعدم آگاهی اولیاء مدرسه از تئوری های پداگوژیک است.
 
یکی از اصول اولیه آگاهی تعریف ِ دقیق مفاهیم به شیوه علمی است. تعریف ما از بسیاری از مفاهیم در حد تعاریف عامیانه   محدود شده است،   برای مثال   تعریف ما از « قوه تخیل »   اغلب با واژه ی ِ « خیال بافی »   مخدوش می شود.
تعریف ویگوتسکی از خلاقیت و قوه تخیل به شرح زیر است:
خلاقیت فعالیتی انسانی و به معنای آفریدن چیزی یا اندیشه ای نواست.   نو بودن به معنای خلق کردن چیزی از درون ِ هیچ ، یا از درون یک خلاء نیست. ما از مشاهده اعمال و رفتار و کردار انسان ها در می یابیم که همه ی   ِ اعمال و رفتار و کردار انسانی پیرو خصلت دوباره سازی است. خصلت دوباره سازی در ارتباط   ِ مستقیم با حافظه و تجارب فردی است که امکان بروز می یابد. این بدین معناست که فرد هنگام آفرینش   ِ دوباره   ی ِ چیزی یا اندیشه ای (دوباره سازی ) تجارب گذشته َ خود را « اغلب در قالبی دیگر »   تکرار می کند. بطور مثال وقتی ما خاطرات کودکی خود یا سفری ،   دیدار دوستی یا حادثه مهمی از زندگی خود   را به خاطر می آوریم در واقع داستان تازه ای از آنچه در گذشته برای ما رخ داده است می آفرینیم و بدین طریق به دوباره سازی حوادث می پردازیم. طبیعتأ -   تازه آفریده ی ِ ما -   گرچه رنگ و روی ِ دیگری از آنچه بوده است دارد ، اما به هر حال از تکرار ِ حوادث ِ اتفاق افتاده ای که جائی از حافظه ما را پر کرده اند   بوجود می آید . بنابراین بدون اتفاقات (یعنی تجارب ما) خصلتی به نام خلاقیت   هستی نخواهد یافت. تجارب فردی   زندگی اجتماعی/ بیرونی و زندگی تخیلی/ درونی   فرد را می آفریند. تجارب فردی هنر ِ تطبیق   ِ خود   با محیط   را به فرد می آموزند. تطبیق فرد با محیطش از طریق دوباره سازی عادت ها و روی داده ها صورت می پذیرد.
 
طبق نظر ویگوتسکی حالت پلاستیکی   عصب های مغزبه ما در دوباره سازی پدیده ها
کمک می کند. بدون این حالت ، شکل پذیری و تغییر امکان ندارد. او با مقایسه َ موم وآب و آهن می گوید که مغز خاصیتی همانند ِ موم دارد، آسان تغییر می کند و تحت تأثیر شرایط مختلف اشکال مختلف به خود می گیرد. در عین حال عصب های مغز قادرند تغییرات را در خود ذخیره کنند. شرایط تغییر زمانی روی می دهد که برانگیزاننده ها   stimuli به اندازه کافی قوی باشند و تکرار شوند.
در همین رابطه ویگوتسکی مغز را با ورق کاغذ تا شده نیز مقایسه می کند. جای تاخوردن در   محل ِ تا شده همیشه باقی می ماند و در واقع شکل کاغذ را تغییر می دهد. تا آنجا که با یک پُف کاغذ به سمت تا خوردگی اش خم می شود. در جای دیگری   ویگوتسکی مغز را با جای چرخ ماشین بر روی زمین گِلی مقایسه کرده و می گوید که حرکت چرخ بر زمین گلی ، امکان راهیابی ِ آینده را آسان می کند ، زیرا که جای چرخ ماشین راه را برای رفتن های بعدی   می گشاید. مغز انسان نیز در صورت برخورد با برانگیزاننده ها ی کارا و مکرر دقیقأ مثل چرخ ماشین راه سازی می کند. به عبارت دیگر مغز انسان ارگانی است که تجارب فرد را ثبت   و دسته بندی می کند. چنانچه مغز دارای این خصلت نبود و به یکسری   تجارب ِ محدود اکتفا می کرد، انسان موجودی متکی   به عادت هایش می شد که با کوچکترین تغییر و ُ تحول   عکس العمل نشان می داد.   یعنی دقیقأ بروز حالتی   شبیه عادت حیوانات.
  با این تفاسیر مغز انسان دارای دو عملکرد یا فنوکسیون می باشد:   ثبت و نگاهداری تجارب وخصلت   آفریندگی و خلاقیت.
  ویگوتسکی پس از ارائه تعریف خود از خلاقیت و قوه تخیل و شرح عملکرده های ِ مغز می گوید : "   چون پای قوه تخیل به میان آید ، اجازه بدهید بگویم آینده ی ِ انسان در رابطه تنگاتنگ با جامعه اش و زندگی گذشته اش" (ص. ۱٣ ) .
  به نظر ویگوتسکی فرد رد پای ِ   برانگیزاننده های ِ گذشته اش را دوباره سازی می کند، نه خود ِ برانگیزاننده ها را و می گوید در واقع ما نه گذشته را دیده ایم ، نه آینده را ، اما تصویری از تصاویر ذهنی ِ خود می سازیم. پس خلاقیت   یعنی فعالیتی که برانگیزاننده های ِ گذشته را تکرار نمی کند ، بلکه فرد تصاویر تازه و بدیعش را از برانگیزاننده های ِ گذشته اش ترکیب و تنظیم می کند. او روی برانگیزاننده های ِ گذشته اش کار می کند تا شرایط و رفتار های دیگری از خود بروز دهد.   به اعتقاد ویگوتسکی چنانچه مغز آدمی قادر به این پروسه های تغییر و تبدیل نبود   ، آدمی در گذشته اش می ماند و نمی توانست   خالق اینهمه چیز و اینهمه اندیشه باشد. خلاقیت   از انسان موجودی متکی به آینده ساخته است که در زمان حال تغییر می کند .
ادامه دارد.
استکهلم / ماه جون سال دوهزار و شش
 
Lev . S. Vygotskij (۱۹۹۵); Fantasi och kreativtet I barndomen Förlag : Göteborg Daidalos . Översättning av Kajsa Öberg Linsten.