اخبار روز: www.iran-chabar.de
شنبه  ٣ تير ۱٣٨۵ -  ۲۴ ژوئن ۲۰۰۶

آفتاب- احسان تقدسی: ساختمان زیبای مجمع نیروهای خط امام در خیابان شهید عباسپور تهران روز پنجشنبه میزبان «علیرضا علوی‌تبار» بود. طیف‌های مختلف اصلاح‌طلبان پس از سوم تیر به بازسازی و نگاهی انتقادی به عملکرد گذشته خود مشغولند و می‌کوشند با این نگاه انتقادی راه آینده را بهتر بپیمایند. علوی‌تبار که از چهره‌های شاخص اصلاح‌طلبان است، در این نشست به بررسی «اصول و ارزش‌های چپ نواندیش و مردم‌سالار» پرداخت.
وی در ابتدا با ابراز خوشحالی از حضور در جمع نیروهای سازمان جوانان مجمع نیروهای خط امام خطاب به آنان گفت: «سیاست را باید به شیوه جمعی پیش برد. دنبال کردن اهداف سیاسی حتماً باید در قالب کار جمعی صورت بگیرد تا مطمئن شویم تندروی‌ها و کندروی‌ها بر آن غلبه نمی‌کند.» علوی‌تبار البته می‌گوید کار جمعی سخت است: «با کار جمعی سرعت کند می‌شود اما فایده‌اش این است که انحرافاتش کمتر می‌شود.»
علوی‌تبار افزود: «در دورانی که در آن قرار داریم مهم‌ترین کار ساماندهی حرکت‌های جمعی و گذر از بحرانی است که گریبان جریان‌‌های سیاسی را گرفته است.»
این فعال سیاسی با اشاره به تجربه اصلاحات و پس از آن روی کار آمدن دولت نهم گفت: «اغلب جریان‌های سیاسی با بحران هویت مواجه شده‌اند و باید دوباره خود را تعریف کنند.»
علوی‌تبار البته دموکرات بودن را به معنی «دنباله‌روی مردم بودن» نمی‌داند: «در کار سیاسی قرار نیست دنبال مردم راه بیفتیم و دموکرات‌بودن به معنای تبعیت و تقلید از مردم نیست.»
وی افزود: «یک دموکرات می‌تواند توسط مردم کنار گذاشته شود ولی دلیل ندارد به خاطر جلب رای مردم مواضع خود را کنار بگذاریم. یک دموکرات می‌تواند به صورت یک اقلیت کار خود را در جامعه دنبال کند و نگران نباشد که چرا اقلیت شده است.»
این استاد دانشگاه افزود: «توده مردم درد را احساس می‌کنند ولی معلوم نیست بدانند ریشه درد چیست و بتوانند نسخه خوبی برای درمان آن بپیچند.»
علوی‌تبار در ادامه با طرح این سئوال که در تعریف هویت جدید چه باید کرد گفت: «اگر بخواهیم نیروهای سیاسی کشور را طبقه‌بندی کنیم باید از سه معیار استفاده کنیم و بدون طبقه‌بندی بحث جدی در مورد واقعیت امکان‌پذیر نیست.»
این استاد دانشگاه معیار نخست را هویت‌هایی دانست که به طور تاریخی شکل گرفته‌اند. علوی‌تبار با بیان این که جریانات سیاسی در ایران یک‌روزه شکل نگرفته و پیشینه دارند، افزود: «از مشروطه به بعد سه جریان اصلی شکل گرفته که عبارتند از: سوسیالیستی، دینی – اسلامی و ملیت‌گرا. اینها از مشروطه تاکنون به طرق مختلف خود را نشان داده‌اند.»
وی معیار دوم را انقلاب اسلامی دانست که به گفته علوی‌تبار به دلیل موضعی که این نیروها در مقابل حکومت بعد از انقلاب گرفته‌‌اند، سرنوشت‌ساز بوده است.
علوی‌تبار معیار سوم را شکاف‌‌های فعال اجتماعی نامید و افزود: «در تاریخ معاصر چهار «شکاف فعال اجتماعی» مهم داریم که هر گروهی باید جای خودش را در آنها مشخص کند.»
این استاد دانشگاه شکاف فعال اجتماعی اول را «دینی- سکولار» دانست و گفت: «روشن کنید چه جایگاهی برای سیاست، دولت و حکومت قائلید.» وی شکاف اجتماعی دوم را «چپ – راست» نامید و افزود: «مشخص کنید به لحاظ جهت‌گیری اجتماعی – اقتصادی چپ حساب می‌شویم یا راست.»
علوی‌تبار شکاف اجتماعی سوم را «شکاف نوگرا- سنت‌گرا» دانست و افزود: «اولاً باید تعیین کنیم نسبت ما با مدرنیته چیست و از پشت عینک مدرنیته به سیاست نگاه می‌کنیم یا از پشت عینک سنت؟» این استاد دانشگاه شکاف چهارم را شکاف دموکرات آمرانه (اقتدارگرا) نامید.
وی در ادامه افزود: «اولین کار در شرایط فعلی، تلاش برای تعریف مجدد هویت خودمان در این سیستم و یکی از کارهای فکری نیز پاسداری از مرزهای هویتی است که برای خود تعریف کرده‌ایم.»
وی با بیان اینکه یکی از مرزهایی را که برای خود باید تعریف کنیم چپ و راست است، افزود: «چپ یک طیف است که شامل مارکسیست، دینی و ملیت‌گرا و دموکرات‌ها هم شامل پیشینه مارکسیستی، اسلامی و ملیت‌گرا است.»
علوی‌تبار در ادامه با اشاره به تشتت فکری در جامعه ایران افزود: «تشتت فکری فقط مربوط به جامعه ما نیست و در همه جوامع مشاهده می‌شود.» این استاد دانشگاه ریشه چپ و راست در جامعه ما را انقلاب فرانسه دانست و افزود: «راست‌ها مدافعین وضع موجود و چپ‌ها ناراضی از سیستم موجود و خواهان تغییر در وضع سیاسی و اقتصادی خود بودند.»
وی در ادامه گفت: «امروز همه اینها مخدوش شده و به‌هم ریخته است و هم چپ و هم راست در اروپا به دنبال تعریف مجدد از خود است.» این استاد دانشگاه افزود: «چپ‌ها در دنیا معمولاً کسانی هستند که برابری بیشتر را هم ممکن و هم مطلوب می‌دانند و از سویی خیلی از راست‌ها اساساً با برابری مخالف نیستند ولی می‌گویند ممکن نیست و یک عده‌شان هم می‌گویند برابری چیز مطلوبی نیست.»
  وی با بیان اینکه بشر با سه مشکل فقر، بیماری و جرم مواجه است، افزود: «چپ‌ها به طرق مختلف سعی می‌کردند نشان دهند نابرابری هر سه را افزایش می‌دهد.» علوی‌تبار افزود: «چپ معتقد بود نابرابری مضراتش بیشتر از فوایدش است.»
وی در ادامه گفت: «چپ در دعوای قدرت هم طرف کسی را می‌گیرد که در موضع ضعف قرار دارد.»
این استاد دانشگاه وجه دوم تمایز چپ و راست را نقشی که برای حکومت قائلند دانست و افزود: «چپ می‌گوید بشر می‌تواند به نحو برنامه‌ریزی شده و سنجیده با استفاده از قدرت حکومت برای تغییر ساختارهای اجتماعی برای برابری بیشتر دخالت کند.»
علوی‌تبار در بخش دیگری از سخنرانی‌ خود افزود: «همان‌طوری که بنیادگرایی نمی‌تواند با دموکراسی جمع شود، تفسیر دینی از مارکس هم نمی‌تواند با هم جمع شود.»
وی افزود: «چپ‌بودن به معنای آن نیست که شما هیچ‌گاه با راست همسو نمی‌شوید.» این استاد دانشگاه افزود: «در دنیا چپ‌ها از تورم بیشتر و بیکاری کمتر و راست‌ها از تورم کمتر و بیکاری بیشتر دفاع می‌کنند.»
علوی‌تبار با بیان اینکه در ایران همه چیز به‌هم ریخته افزود: «راست لیبرال با چپ دموکرات در کوتاه‌مدت همسو شدند.»
وی افزود: «معتقدم در کوتاه‌مدت نباید متعجب شد که برنامه‌های هاشمی و خاتمی خیلی با هم فاصله نداشته باشند چون اقتضای ساخت ایران این است.»
این استاد دانشگاه ادامه داد: «در کوتاه‌مدت می‌توان خیلی ائتلاف‌ها داشت ولی این به معنای فراموش‌کردن مرزها و آرمان‌ها نیست.» وی با اشاره به سه جریان بنیادگرا (حماس)، سنت‌گرا (آیت‌الله آشتیانی) و تجددگرا (شریعتی و بازرگان) افزود: «چپ بودن با قرائت سنت‌گرا از دین قابل جمع نیست.»
این استاد دانشگاه با اشاره به نوگرایی برخی روحانیون در پیش از انقلاب افزود: «دو اتفاقی که روحانیون را از نوگرایی جدا کرد یکی اتفاق سال ۱٣۵۴ و اعلام مارکسیست شدن مجاهدین خلق بود، در حالی که بسیاری از روحانیون پیش از این از آنها حمایت می‌کردند و اتفاق دوم آغاز ترورهای مجاهدین خلق و فرقان در سال ۱٣۶۰ بود و این اتفاقات وحشتی را به وجود آورد که این تفاسیر نوگرا از کجا سر در می‌آورد.»
وی افزود: «تا قبل از سال ۱٣۴۵ روحانیون کاملاً مقهور روشنفکران بودند و البته شهید مطهری (با اشاره به عملکرد گروهک منافقین) هیچ‌گاه تحت‌تاثیر آنها قرار نگرفت و تذکراتی را داد که البته حرف مطهری را کسی قبول نمی‌کرد.» علوی‌تبار افزود: «در اسلام سنت‌گرا برابری نیست و از سویی بنیادگراها به شدت با برابری مخالف بودند.»
این استاد دانشگاه افزود: «من دینی‌، چپ، دموکرات و نوگرا هستم.» وی با اشاره به مرز با چپ سنت‌گرا، چپ غیردموکرات و راست‌های دموکرات و نوگرا در جامعه گفت: «ما رشد کرده جریان خط امامیم و امام میراث سیاسی فکری دارد.»
وی در ادامه در پاسخ به سئوالی در مورد برابری و نابرابری در جامعه گفت: «برابری در منابع، نتایج، فرصت‌ها و رفاه مدنظر است و چپ از برابری ناممکن دفاع نمی‌کند بلکه از برابری ممکن دفاع می‌کند.»
وی در ادامه افزود: «آدم بی‌موضع وجود ندارد، همه منافع داریم و از پشت عینک ارزش‌هایمان به جهان نگاه می‌کنیم. روشنفکران هم بدون منافع نیستند، همه روشنفکران جهت دارند و فقط جهت‌هایشان با هم فرق می‌کند. در سیاست‌ورزی به دنبال عملگرایی نباشید، هر سیاستمداری که بخواهد در جهان بماند باید اصولی داشته باشد که بر آن بایستد.»
وی در ادامه گفت: «تنها راهی که در جامعه داریم این است که بگذاریم صداهای متفاوت شنیده شود و هیچ راهی برای نزدیک شدن به حقیقت جز گفت‌وگو وجود ندارد.»
علوی‌تبار با بیان اینکه هم می‌توانیم تفسیر چپ از اسلام داشته باشیم و هم تفسیر راست افزود: «ارزش‌های دینی فرازمانی و فرامکانی هستند و تفسیرهای ما زمانی و مکانی است و باید در دین لحاظ شود که چطور این امور را با هم جمع کنیم.»
علوی‌تبار با اشاره به رویکرد دولت نهم گفت: «باید بین دموکراسی و برخورداری از حمایت توده‌ها فرق گذاشت.»
علوی‌تبار افزود: «دموکراسی تعریف‌ها و مرزهای مشخص دارد که باید از انواع دیگر حکومت‌ها جدایش کرد.»
وی ادامه داد: «در ایران دعوای کوتاه‌مدت بین دموکراسی و دیکتاتوری هست، شعارهای برابری‌طلبانه مهم نیست، رفتار مهم است.» این فعال سیاسی با بیان اینکه شجاعت عملی ناشی از بصیرت نظری است، ادامه داد: «زمین‌گیر شدن خاتمی به این علت بود که در بعضی جاها بصیرت نظری نداشت که اگر داشت اینجور زمین‌گیر نمی‌شد.»
علوی‌تبار در پایان بار دیگر به اعضای سازمان جوانان مجمع نیروهای خط امام تاکید کرد: «در کار جمعی تاکید اصلی را روی کار آموزش بگذارید، ما مدت طولانی نیاز به آموزش و سازماندهی داریم تا اگر فرصت فراهم شود مانند هشت سال دچار سرگردانی نشویم.»