• بحران لیبی در شرایطی مسیر ناهموار خود را طی می کند که به نظر می رسد دو فیلبان تنها به صرف هویت "فیلی" خود بازیگر یک بازی حرفه یی از نوع "شطرنج سریع" شده و برای فرار از قاعده بازی به جای حرکت مهره ها، صفحه بازی را لگدمال می کنند ...

اخبار روز: www.iran-chabar.de
يکشنبه  ۱۹ تير ۱٣۹۰ -  ۱۰ ژوئيه ۲۰۱۱

بحران لیبی در شرایطی مسیر ناهموار خود را طی می کند که به نظر می رسد دو فیلبان تنها به صرف هویت "فیلی" خود بازیگر یک بازی حرفه یی از نوع "شطرنج سریع" شده و برای فرار از قاعده بازی به جای حرکت مهره ها، صفحه بازی را لگدمال می کنند. حملات مداوم و بدون وقفه پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) به لیبی تا به امروز هر چند که بسیاری از زیرساخت ها و مراکز نظامی – دولتی این کشور را به ویرانی کشیده است اما رویای یک انقلاب دمکراتیک را به کابوس یک جنگ داخلی تبدیل کرده است. هم زمان با جنگ کنونی در لیبی، اتحادیه آفریقایی و روسیه طرح یک مصالحه و حل دیپلماتیک بحران جاری را دنبال می کنند. رایزنی "جاکوب زوما" رئیس جمهوری آفریقای جنوبی به نمایندگی از اتحادیه آفریقا و فرستادگان مسکو به طرابلس و بنغازی برای مذاکره با طرفین مناقشه تا حدودی توانسته است کورسویی از امید برای حل مسالمت آمیز بحران را در افق های دور هویدا کند. در آستانه ۴ ماه بعد از شروع حملات هوایی ناتو به این کشور هم اکنون تقریبا جامعه جهانی به این باور رسیده است که حمله و جنگ "راه حل" بحران نخواهد بود. شورشیان تحت رهبری شورای انتقالی بنغازی نیز زیر چتر نیروهای خارجی و دولت "معمر قذافی" دیکتاتور این کشور نیز هم چنان به بازی یک "گام به پس دو گام به پیش" در میدان نبرد نظامی ادامه داده و هیچ کدام پتانسیل حذف دیگری در وضعیت فعلی را ندارند. جامعه جهانی نیز در قبال تحولات جاری در کشور لیبی دیدگاه و اهداف واحدی را دنبال نمی کند و تنها ۱۶ کشور شورای بنغازی را به رسمیت شناخته اند که به تازگی بعد از سفر "احمد داود اوغلو" وزیر امور خارجه ترکیه به بنغازی آنان هم به این جمع اضافه شده اند. هر چند که دولت لیبی در شرایط کنونی هیچ متحد قابل اعتمادی ندارد اما بسیاری از کشورهای جهان به جهت سیاست خارجی خود و شرایط رقم خورده در این کشور، رویه جاری برای مبارزه با رژیم سرهنگ قذافی را تایید نمی کنند. نکته یی که بسیاری نمی پسندند این است که در همان ابتدای بحران لیبی به عکس دیگر خیزش های جهان عرب شورای امنیت سازمان ملل متحد با صدور قطعنامه ۱۹۷٣ رای به ممنوعیت منطقه ی پروازی و دفاع از غیرنظامیان داد و بلافاصله ناتو با تفسیر موسع از این قطعنامه حملات گسترده ی خود به لیبی را آغاز کرد که دامنه های آن به تلاش جهت حذف فیزیکی قذافی و حلقه اطرافیان وی نیز رسیده است. هم چنین در زمانی که تلاش های منطقه یی و بین المللی برای برون رفت از بحران در حال انجام بود دادگاه جنایی بین المللی حکم بازداشت معمر قذافی به همراه "سیف الاسلام قذافی" پسر وی و "عبدالله السنوسی" رئیس تشکیلات اطلاعاتی این کشور را صادر کرد که این نیز یک قفل دیگر بر درهای بسته ی لیبی و مصالحه مدنظر میانجیگران زد.                                 
تجربه تاریخی در جنگ عراق نشان داده است که یک رژیم توتالیتر در شرایط نبود یک قدرت بدیل ملی با حملات هوایی خارجی ساقط نمی شود و نتیجه چنین حملاتی در بهترین شرایط می تواند موجب تضعیف و سلب موقعیت تهاجمی آن در بستر یک ویرانی ملی و جنگ داخلی شود. در چنین وضعیتی حتی سرنگونی رژیم حاکم نیز تصویر پیروزی در چارچوب ملی به حساب نمی آید چرا که انباشت هزینه ها چربش محسوس خود را بر دستاوردها (خواسته یا ناخواسته) تحمیل می کند. ناتو با رد تمام طرح های میانجیگرانه از سوی اتحادیه آفریقا و روسیه از یک طرف و پیشنهاد همه پرسی عمومی زیر نظر سازمان ملل متحد توسط دولت لیبی، در شرایطی که بعضا با پذیرش تلویحی شورای بنغازی نیز روبرو شده است، مخالفت کرده و همین موضوع گویای یک معما در جنگ بی سرانجام ناتو می باشد. متحدین غربی هم زمان با زیر فشار قرار دادن قذافی می بایست راه را برای مصالحه و حل مسالمت آمیز بحران کنونی باز نگاهدارند و به همین دلیل یکدندگی در رد تمام پیشنهادات ملی، منطقه یی و بین المللی بیش از پیش شک و تردید در اهداف ناتو ایجاد کرده است. نشست اتحادیه آفریقا در روز جمعه اول ژوئیه در کشور گینه با پیشنهاد مصالحه و مذاکره در بحران لیبی به کار خود پایان داد و بلافاصله آقای زوما را برای پیگیری این موضوع به روسیه اعزام کرد. هم زمان با سفر زوما به روسیه مذاکرات دوره یی ناتو با روسیه در شهر سوچی نیز انجام شد و یکی از رئوس مذاکرات آنان به بحران لیبی اختصاص داشت که بنا به گفته "سرگی لاورف" وزیر امور خارجه این کشور مذاکره در این خصوص به نتیجه یی نرسید. هم اکنون خط جنگ توسط ناتو دنبال می شود و خط مصالحه توسط اتحادیه آفریقایی – روسیه در حال انجام است که دولت طرابلس به طور یکجانبه تمام پیشنهادات هیات میانجی را پذیرفته است و شورای بنغازی نیز در یک موقعیت پاندولی در بین دو خط در نوسان می باشد. به نظر می رسد که ناتو که با ادعای حل مشکل به عرصه تحولات لیبی وارد شده است هم اکنون خود به بزرگترین مشکل در این خصوص تبدیل شده است که در چنین شرایطی سازمان ملل متحد می بایست بار دیگر دخالت کرده و با ایفای نقش مرضی الطرفین خود، راه را برای حل و فصل نهایی بحران لیبی باز کند. مسیر جنگ در لیبی جدا از تحمیل هزینه های پر شمار مادی و انسانی آن به دمکراسی ختم نمی شود و تنها راه برای ورود به یک دوران گذار دمکراتیک بدون شک مسیر مذاکراه و مصالحه با تضمین و فشارهای بین المللی بر هر دو طرف منازعه خواهد بود.