• وحشت از موج تغییرات سریع خاورمیانه ترکیه را در شرایطی قرار داده‌ که تلاش می‌کند حتّی با دادن هزینه ی زیاد جلوی این تغییرات را تا حد ممکن بگیرد، هزینه‌ های دیپلماتیک سنگینی که‌ اخراج سفیر اسراییل برای ترکیه‌ در پی خواهد داشت غیرقابل چشم پوشی هستند، اما در حال حاضر ترکیه‌ هر هزینه‌ ی سیاسی را تحمل میکند فقط برای کنترل تغییرات سریع خاورمیانه‌ ...

اخبار روز: www.iran-chabar.de
پنج‌شنبه  ۱۷ شهريور ۱٣۹۰ -  ٨ سپتامبر ۲۰۱۱

ترکیه با بیش از هفتاد میلیون جمعیت تنها کشوریست که بخشی از آن در آسیا و بخشی در اروپا قرار دارد،پس از فروپاشی امپراتوری عثمانی و بنای ترکیه ی جدید به رهبری مصطفی کمال(آتاتورک)این کشور همواره از متحدان مهم غرب در منطقه به حساب آمده است،متحدی که در دوران جنگ سرد به دلیل هم جواری با شوروی و متحدانش چون سوریه از اهمیت خاصی‌ برخوردار شد.از سوی دیگر موقعیت استراتژیک ترکیه در پیوند آسیا و اروپا و تسلط آن بر تنگه‌های بسفر و داردانل اهمیت آن را دو چندان نموده است.دولتمردان ترکیه همواره از این موقعیت آگاه بوده و از آن جهت ایفای نقشی‌ برجسته در معادلات جهانی‌ سود برده است.

در سالهای اخیر و پس از به قدرت رسیدن حزب راست گرا و میانه روی عدالت و توسعه،دولت ترکیه کوشیده که علاوه بر اتحاد با غرب،جایگاه خود را در میان کشورهای اسلامی نیز ارتقا بخشد،این تلاش‌ها گرچه امتیازاتی برای ترکیه در بر داشت ولی‌ این دستاوردها چندان کم هزینه هم نبوده است.حرکت در این مسیر به بروز چالش‌هایی‌ در سیاست خارجی‌ ترکیه انجامید،به خصوص در ارتباط با اسرائیل و عضویت در اتحادیه اروپا.اسرائیل که در دوره ی نخست وزیری بولنت اجویت از متحدان اصلی‌ ترکیه محسوب میشد و حتی در دستگیری عبدالله اوجالان (رهبر کردهای ترکیه) به این کشور کمکهای زیادی انجام داد حالا در جایگاه متهم نشسته و انگشت اتهام دولتمردان ترکیه به سوی آنها دراز شده است.

روابط ترکیه با ایران و سوریه،سیاست‌های‌ در قبال اسراییل،فلسطین و لبنان،و مخالفت‌ها با برنامه و سیاست گزاریهای ناتو و اتحادیه اروپا در رابطه با مسائل مختلفی‌ چون استقرار پایگاه موشکی در خاک ترکیه،ناخشنودی با انتخاب راسموسن به ریاست ناتو،مسائل حقوق بشر در رابطه با کردهای ترکیه و در این اواخر مخالفت با تحرکات نظامی غرب در لیبی‌ از جمله مواردیست که جایگاه ترکیه را هر چه بیشتر تضعیف کرده است.

اما مخالفت با اقدامات غرب در لیبی‌ یکی‌ از مهمترین موارد اختلاف ترکیه به عنوان عضو ناتو و متحدان غربی این کشور است، این مسائل تا جایی‌ پیش رفت که در اجلاس پاریس در رابطه با لیبی‌ که حتّی عراق هم در آن حضور داشت ترکیه دعوت هم نشد و این نشانگر تنزل جایگاه ترکیه در غرب است.

اما چرا لیبی‌ تا این اندازه برای ترکیه مورد توجه است؟

سقف روابط تجاری ۱۶ ملیارد دلاری با لیبی‌ و داشتن بیش از هفتاد درصد پروژه‌های ساخت و ساز در لیبی‌ یکی‌ از این دلایل است،از دست دادن بازار لیبی‌ با شرایط اقتصادی حال حاضر ترکیه چندان کار آسانی نخواهد بود،و همانطور که‌ دیدیم پس از اینکه‌ ترکیه‌ متوجه شد که‌ سقوط قذافی اجتناب ناپذیر است سیاست های خود را تغییر داد تا بتواند در آینده‌ ی لیبی جایگاه خود و وزن اقتصادی خود را حفظ کند. ولیکن مساله ی اصلی‌ برای ترکیه، موج سریع تغییرات در خاورمیانه است، تغییراتی که دروازه‌ های ترکیه را نیز کوبیده‌ است.

در اصل سوریه که بر لبه ی پرتگاه تغییرات ایستاده، دغدغه ی اصلی‌ ترکیه است، چرا که دموکراتیک شدن سوریه به معنی‌ فدرالیزه شدن حلقه ی دوم از چهار حلقه ی مناطق کردنشین خاورمیانه است در شرایطی که مبارزه با حزب کارگران کردستان و مبارزات خیابانی در جنوب شرقی‌ این کشور به دلیل فشار اقتصادی دیگر چندان نمیتواند دوام داشته باشد. همچنین سوریه ی آزاد به تضعیف جایگاه و نفوذ ایران در لبنان،فلسطین و خاورمیانه خواهد انجامید.و این یعنی‌ ترکیه یکی‌ از متحدان نزدیکش با منافع مشترک بسیار را از دست خواهد داد.

وحشت از موج تغییرات سریع خاورمیانه ترکیه را در شرایطی قرار داده‌ که تلاش می‌کند حتّی با دادن هزینه ی زیاد جلوی این تغییرات را تا حد ممکن بگیرد،هزینه‌ های دیپلماتیک سنگینی که‌ اخراج سفیر اسراییل برای ترکیه‌ در پی خواهد داشت غیرقابل چشم پوشی هستند،اما همانطور که‌ گفته‌ شد در حال حاضر ترکیه‌ هر هزینه‌ ی سیاسی را تحمل میکند فقط برای کنترل تغییرات سریع خاورمیانه‌. تغییراتی که‌ ترکیه‌ از امواج آن در امان نخواهد بود،به‌ خصوص که‌ پایه‌ هایش را بر ستون رژیم اسلامی تهران بنا نهاده‌ که‌ در معرض مستقیم این طوفان است و خود در این شرایط نگران نابودی خویش است.
اما خاورمیانه ی فردا منطقه‌ای دموکراتیک و خالی‌ از جنگ خواهد بود،خاورمیانه‌ ای که‌ ترکیه‌ و هیچ قدرت دیگری‌ نمیتواند موج تغییرات آن را متوقف کند و هیچ کشوری‌ از تاثیرات آن در امان نخواهد ماند.