• درباره ی قتل عام جوانان نروژی به دست یکی از اهالی اسلو مقاله های زیادی نوشته شده است . اما دراین نوشته ها کمتر به زمینه ی تاریخی انگیزه ی این قتل عام اشاره شده است. گرد آلتهوف، پروفسور تاریخ سده های میانی در دانشگاه مونستر آلمان در مقاله ای که ترجمه آن را می خوانید به این مهم پرداخته است ...

اخبار روز: www.iran-chabar.de
يکشنبه  ۲۷ شهريور ۱٣۹۰ -  ۱٨ سپتامبر ۲۰۱۱

 در باره ی قتل عام جوانان نروژی به دست یکی از اهالی اسلو مقاله های زیادی نوشته شده است . اما دراین نوشته ها کمتر به زمینه ی تاریخی انگیزه ی این قتل عام اشاره شده است. گرد آلتهوف، پروفسور تاریخ سده های میانی در دانشگاه مونستر آلمان درمقاله ای که ترجمه آن را می خوانید به این مهم پرداخته است. م.ر.

   حال، ترور به استناد بر شریعت اسلامی، تالی بنیادگرایی مسیحی پیدا کرده و خشونت و غیرعقلایی بودنش دست کمی از دیگری ندارد. اگرچه در بدو امر به نظر می¬رسد این ترور یک مورد و کار یکنفر است، اما سئوالی که اغلب و خرده گیرانه از جهان اسلام در باره¬ی ترور می¬شود، حال از جهان مسیحی نیز می¬شود که باید به آن پاسخ بدهد.
   قاتل جوانان، آندرس بهرینگ، به صلیبیون استناد کرده و صلیب سرخ آنها را به عنوان سمبل خودش در اینترنت نقش بسته است. او با این اقدام، خود را ادامه دهنده¬ی سنت صلیبیونی تبلیغ می¬کند که آزاد کردن سرزمین مقدس ( اورشلیم) از سلطه¬ی مسلمان¬ها هدف نهایی آنان بود. انگیزه¬ی او اگرچه هنوز مشخص نیست اما از آنجا که مبارزه اش در ارتباط با به اصطلاح« چیره¬شدن بیگانگان مسلمان و کفار بر نروژ » بوده، احتمال می¬رود تصوراتی از ایدئولوژی صلیبیون داشته و نیز ممکن است از ارزیابی¬های کنونی جهان غرب و جهان اسلام در باره¬ی جنگ¬های صلیبی چیزهایی شنیده باشد. جهان غرب و جهان شرق، تصورات معینی از فنومن « جنگهای صلیبی» در حافظه¬ فرهنگی خود ثبت کرده اند که کاملا با یگدیکر تفاوت دارند.
   آیا ما در جهان غرب به اندازه کافی و دقیق به این فصل از تاریخ گذشته¬مان که اعمال قهر به استناد مذهب است پرداخته ایم و آنچه را که واقعا در آن موقع به وقوع پیوسته نقادانه بررسی کرده¬ایم: راه خطایی که حکم و فرمان اساسی مسیحیت را زیر پانهاده است؟ راهی که برای هویت یابی کاملا نامساعد است. آیا چنین نیست که ما با رمانتیک جلوه دادن و اسطوره سازی جنگهای صلیبی اجازه داده ایم اکنون به چنین نتیجه فاجعه¬بار بیانجامد . به واقع، پاپ به صلیبیون اجازه داد کفار را بکشند. همانطور که او بیان کرده است :
« خداوند خشمگین شده است زیرا آنها سرزمین¬های مقدس را که عیسی مسیح در آنجا
ظهور کرده لکه دار کرده اند . این هتک حرمت خداوند را باید کفار با خون خود کفاره دهند.»
    پاپ اعظم، اوربان دوم ( ۱۰۹۹ـ ۱۰۸۸ ) در موعظه اش به مناسبت جنگهای صلیبی چنین گفت:
« باید از کفار به خاطر ریختن خون مومنین تو انتقام گرفت .»
    بر مبنای همین منطق کفاره دادن با خون، صلیبیون در سال ۱۰۹۹ اهالی غیر مسیحی و بی¬دفاع اورشلبم را قتل عام کردند. همین صلیبیون پس از قتل عام بدون شرم و حیا در نامه ای به پاپ نوشتند:
« و اگر می¬خواهی بدانی در اورشلیم پس از فتح ما چه گذشت، باید بدانی که صلیبیون ما با اسب¬های خود که تا زانو آغشته به خون سارازن¬ها بودند می تاختند» . ( در قرون وسطی اعراب مسلمان ساکن سینا را چنین خطاب می کردندـ چون صلاح الدین ایوبی براین دیار حکومت می کرد و علیه صلیبیون می جنگید، مترجم.
و پاپ جانشین اوربان دوم که دراین میان درگذشته بود به آنها چنین پاسخ داده بود:
« بگذار خداوند که دست¬های شما صلیبیون را با خون دشمنان تبرک و تقدیس کرد، شما را با عنایت بی کرانش حفظ کند.»
   به احتمال زیاد قاتل جوانان در نروژ از این تصمیم قاطع صلیبیون به کشتن کفار و از وقایع و ارزش گذاری این واقعه در آن موقع بی اطلاع بوده، زیرا فقط معدود مورخینی که به آن مقطع زمانی وبه آن واقعه پرداخته¬اند از آن اطلاع دارند. تاریخ نویسی کوشش نکرده است موضوع جنگ¬های صلیبی را نقادانه بررسی کرده و در حافظه¬ی فرهنگی ما تثبیت¬ کند. بررسی نقادانه¬ی جنگ¬های صلیبی نه فقط به وسیله منتقدین کلیسا، بلکه به وسیله مقامات کلیسا می¬توانست مانع پیدایش اسطوره سازی فاجعه¬بار جنگ¬های صلیبی شود و اعمال غیر مسیحی صلیبیون را آشکارکند. ظاهرا آمادگی برای بررسی انتقادی اعمال قهر و کشت و کشتار به دستور کلیسا وجود نداشته است . شاید علت آن این است که مورخین، خود مسیحی بوده و یا گرایشات مسیحی داشته اند.
   این غفلت و اهمال¬کاری سبب شده است که جنبه¬های منفی اعمال صلیبیون نادیده گرفته شود و بازتاب آن را نه تنها در رمان ها و فیلم¬های تاریخی می¬توان مشاهده کرد، بلکه فراتر از آن در اونیفرم¬های سربازان آمریکایی در عراق نیز نقش بسته است: تصویر یک صلیبی با زره¬پوش و شعار« Pork eating crusader ». ستودن کارآیی خارق العاده¬ی عملیات نظامی، تحمل کمبودها و دشواری¬ها، جنک گروه کوچکی علیه عده¬ی کلان و پیشروی به منطقه¬ای ناشناس، مصالحی بوده که برای سربازان زبده، یا افرادی که خود را چنین می¬انگارند، بسیار جذاب و اغوا کننده است . دراین مورد تاریخ نگاری تخصصی غفلت کرده و عرصه را به آنهایی واگذار کرده که نتیجه اش را اینک مشاهده می کنیم.
    افزون براین¬ها ، مسئولیت پاپ¬ها در مشروعیت اعمال قهر و مسایل و مشکلات حاصل از آن هرگز بررسی و تحقیق نشده است. پاپ های قرن یازدهم که به رفرم کلیسا پرداختند، نتوانستند موضع مسیحیت را در قبال اعمال قهر به طور اساسی مشخص کنند. آنها به نکته¬ای از تورات استناد کردند که در آن آمده است خداوند دستور نابود کردن اقوامی را داده است که او را نمی¬شناسند و یا او را ستایش نمی¬کنند. در اواسط سده¬های میانی نیز علیرغم تلاش¬های جدی و اشاره به بخش¬های متعدد انجیل که در آنها مسالمت مسیحی، دوستی مسیحی و دشمن دوستی مهمترین وظیفه تعیین شده است، موضع پاپ¬ها تغییر نکرد . برعکس، پاپ ها برای کشتن در خدمت کلیسا و یا به دستور کلیسا پاداش و وعده¬ی ورود به بهشت دادند.
   روآوردن کلیسای مسیحی به مشروعیت اعمال قهر به خاطر مناقع و مصلحت کلیسا تنها به جنگ علیه کفار محدود نمی¬شد، بلکه شامل افراد مسیحی که از پاپ و کلیسا فرمان نمی¬بردند و نیز مرتدها نیز می¬شد. این امر یک قرن به طول انجامید که قرن « سلطه¬ی جهانی پاپ » است: قرن جنگ¬ها علیه مرتدها، انکیزیسیون، شکنجه و تلاش¬های مجدد و پی در پی به منظور تسلط دایمی پاپ¬ها بر سرزمین¬های مقدس: روآوردن به اعمال قهر به درخواست و توقع سلطه¬ی پاپ¬ها که اطاعت کلیه¬ی انسان¬ها، از جمله اسقف¬ها¬¬، سلاطین، و امپراتورها را می¬طلبید. اما این درخواست و توقع پاپ¬ها، ناگزیر این سئوال را مطرح می¬کرد که با عدم اطاعت چه باید کرد؟                                             
   اعمال قهر نتیجه¬ قابل پبش بینی این تجدید نظر بود. این امر که از قرن یازدهم در تفسیر سنت مسیحی مجادلات شدیدی درگرفت برای مورخین آشکار است، اما در حافظه¬ی فرهنگی جامعه تثبیت نشد، وگرنه، خاطره¬¬ی ستایش اعمال قهر و کشتار صلیبیون و بازتاب آن شانس به مراتب کمتری داشت.
   آیا تا کنون کلیسای کاتولیک به خصوص و نقد سنت جهان غرب به طورعام، به قدر کافی پیگیرانه به این موروثیه¬ی مشکل آفرین ـ یعنی مشروعیت مسیحی کشتن و نابود کردن کفار به دلایل مذهبی ـ پرداخته و آن را تجزیه و تحلیل و مردود کرده است؟ یا این¬که اهمال و سهل انگاری، فضایی ایجاد کرده که مشروعیت و تقدیس اعمال قهر و کشتار در جنگ¬ها ـ که گویا خداوند یار و یاورشان است ـ بارها و بارها به وقوع پیوندد؟ و سرانجام، این سهل انگاری و اهمال همچنین مسئول بروز فرهنگ کاذب بنیادگرایی است که با سرمشق از دورانی که چنین جنگ¬هایی بین فرهنگ¬ها به وقوع پیوسته اینک به جنگ فرهنگ¬ها رو آورد. مورخین و کلیساهای مسیحی دلایل کافی دراختیار دارند که با تمام امکانات خود با این گرایشات مقابله کنند.

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
برگرفته از :Frankfurter Rundschau. Nr.۱۷۴, Juli ۲۰۱۱

• Gerd Althoff، افزون بر تدریس تاریخ سده¬های میانی در دانشگاه مونستر، مونوگرافی¬های متعددی در باره¬ی تاریخ سده¬های میانی منتشر کرده است. او سخنگوی مجمع تحقیقاتی متشکل از دویست مورخ و جامعه شناس است که از دوازده کشور تشکیل شده Exellenzcluster- Religion und Politik) ) این مجمع روابط و مناسبات بین مذهب و سیاست را از عصر آنتیک تا کنون از آمریکای لاتین تا اروپا و جهان عرب وآسیا بررسی می¬کند. م.ر.