• کرد‌‌‌ها در ترکیه ، حق آموزش به زبان مادری را در بالاترین سطح علمی- دانشگاه- به دست آوردند. دستاوردی که تا همین چند سال پیش در میان تحلیل‌های خوشبینانه هم جای نمی‌گرفت... تحولات و دستاوردهای کردها، منطقا تنها به ترکیه ختم نخواهد شد. شاید بهار کردی، بعد دمکراتیک تحولات خاورمیانه شود، تمام کننده بهار عربی ...

اخبار روز: www.iran-chabar.de
سه‌شنبه  ۲۶ مهر ۱٣۹۰ -  ۱٨ اکتبر ۲۰۱۱

کرد‌‌‌ها در ترکیه ، حق آموزش به زبان مادری را در بالاترین سطح علمی- دانشگاه- به دست آوردند. دستاوردی که تا همین چند سال پیش در میان تحلیل‌های خوشبینانه هم جای نمی‌گرفت. برای نخستین بار تمام مفاد درسی یک رشته دانشگاهی، به زبان کردی تدریس خواهد شد. این آغاز مهمی است برای کسب حقوق مردمی که قبلا نه تنها زبانشان که کل وجود و هویت‌شان، برای بیش از هشت دهه انکار می‌شد. این آغاز برگشت‌ناپذیر است. جدال آنکارا و قندیل به هر نتیجه‌ای ختم شود، نمایندگان کردها در پارلمان هر گونه حضور یا عدم حضوری داشته باشند، کشمکش اردوغان با ارتش به هر نقطه‌ای برسد، دیگر زبان کردی را نمی‌توان مجددا لهجه کوهی زبان ترکی نامید. این دستاورد چگونه به دست آمد؟
مطمئنا حاکمان آنکارا یک‌شبه پی نبرده‌اند که کردی ، لهجه‌ای از ترکی استانبولی نیست. حتی اگر فرضا در همه این دهه‌ها ، یک زبان‌شناس هم در میانشان پیدا نشده بود، اما اکنون قریب ۲۰ سال است در مجاورت ترکیه ، زبان رسمی یک حکومت منطقه‌ای، زبان کردی است. پس حاکمان ترکیه نمی‌توانند اعلام جهل کنند. از سال ۱۹۹۲ در کردستان عراق، ازمقطع ابتدایی تا آخرین مراحل دانشگاهی ، کلیه دروس به زبان کردی تدریس می‌شود. هزارها کتاب و مجله و روزنامه به این زبان منتشر شده و ده‌ها رادیو و تلویزیون به همین زبان برنامه پخش می‌کنند. پس در واقع مسئولان ترکیه خواب‌نما نشده‌اند بلکه مجموعه‌ای از شرایط، و طی یک پروسه طولانی ، آنها را مجبور به قبول این واقعیت کرده. بخش اعظم این شرایط را پیگیری‌ها و مبارزات خود کردها فراهم کرده است. آنها به هیچ قدرت بیگانه‌ای متکی نشدند، بلکه با قدرتهای بیگانه هم درافتادند. هیچ سیاست و تاکتیک و تغییر معادلاتی، آنها را از اهدافشان دور نکرد بلکه از همه سیاستها و تاکتیکها و تغییرات، برای رسیدن به خواسته‌هایشان استفاده کردند. اتهامات تروریست بودن و خشونت گرا بودن و سازش‌ناپذیر بودن و خوانش تازه نداشتن و... را یکی یکی خنثی کردند. ملتی با ۲۰ میلیون انسان مصمم و کاملا یکپارچه که تروریست نیست، خستگی ناپذیری لیلا زانا که خشونت‌گرایی نیست، خواسته آموزش به زبان مادری که سازش‌ناپذیری نیست، متوسل شدن به دادگاه‌های اروپا که فقدان خوانش شرایط تازه نیست .
تجدید حیات امپراطوری عثمانی، رویایی است که کردها آن را پریشان می‌کنند. ترکیه که اروپا و آمریکا و تمام خاورمیانه را مبهوت خود کرده، اکنون در جدال با کردها خود مبهوت شده است. دفاع اردوغان از ملت فلسطین در کنار انکار ملتی در خاک خود، چنان مضحک می‌نمود که یا می‌بایست آن دفاع را کنار می‌گذاشت، یا این انکار را. کوتاه کردن دست ارتش از قدرت، در کنار باز گذاشتن دست ارتش در سرکوب کردها، تناقض دیگری در سیاست حزب عدالت وتوسعه بود که بدیهی است آن هم دیرزمانی نمی‌تواند دوام بیاورد. در واقع کردها و پ‌کاکا ، ارتش ترکیه را از فلسفه وجودی‌اش تهی کرده‌اند. تحقیر مکرر ارتش ترکیه توسط جنگجویان کرد، این سوال را ایجاد کرده بود: ارتشی که سالهاست هیچ عملیاتی علیه کشورهای خارجی انجام نداده است و از پس سرکوب چند شورشی هم برنمی‌آید، چرا باید عنصر اصلی نظام و تعیین کننده قدرت سیاسی باشد؟ ناکارایی ارتش ترکیه به ناکارایی سیستم «یک ملت، یک زبان» انجامید، سیستمی که تنها با قدرت همان ارتش نگه داشته شده بود.
    این تحولات باورنکردنی با پیگیری‌های مردمی سختکوش و باورمند صورت گرفته است، اکنون آنها یک پایشان را در لای در آزادی گذاشته اند، دیگر این در بسته نخواهد شد، بسته شدن دوباره این در، به از هم‌پاشیدن زودهنگام یک امپراطوری ختم می‌شود که البته هنوز شکل نگرفته است اما سوداگرانش بسیار آن را جدی گرفته‌اند.
این آغاز برگشت‌ناپذیر است. راهی که کردها در آن گام نهاده‌اند و حقوقی که به دست آورده‌اند چنان شیرین است که به همه بهایی که تاکنون پرداخته‌اند می‌ارزد، به مانند کسب بینایی انسانی است که سالیانی از نعمت دیدن محروم شده بود . دیگر نمی‌توان او را به دوران نابینایی برگرداند. آموزش به زبان مادری، انقلابی در هویت انسان ایجاد خواهد کردکه حتی اگر دیرهنگام هم باشد، باز منشا تحولاتی کم‌مانند خواهد شد. نگارنده خود در این ارتباط تجارب تلخ و شیرینی دارد: تلخ آنکه طی ۱۹ سال تحصیل در ایران از این حق محروم بوده و شیرین آنکه در آستانه ٣۰ سالگی آن هم در کسوت مدرس دانشگاه، الفبای زبان مادری را آموخته، آن هم توسط دانشجویانش. دانشجویانی که برخلاف استادشان ، دوازده سال دوران قبل از دانشگاه را به زبان مادری تحصیل کرده بودند. همین یادگیری - هرچند دیرهنگام- تحولی برگشت‌ناپذیر را ایجاد کرد.
تحولات و دستاوردهای کردها، منطقا تنها به ترکیه ختم نخواهد شد. شاید بهار کردی، بعد دمکراتیک تحولات خاورمیانه شود، تمام کننده بهار عربی.