• واقعیت، اما آنقدر هم اسرارآمیز نیست. حزب عدالت و توسعه برمبنای ارزشها و علایق خود، آیین پرستش دولت را که از سالهای ۱۹۲۰ جامعه ترکیه را اشباع کرده، به چالش طلبیده است. لکن، کمالیستها، که توانایی فکرکردن در خارج از این آیین را ندارند، نمی توانند بفهمند که قضیه از چه قرار است ...

اخبار روز: www.iran-chabar.de
پنج‌شنبه  ۱۰ آذر ۱٣۹۰ -  ۱ دسامبر ۲۰۱۱

هفته گذشته ، کمال قـِلیج دارا ُغلو ، رهبر حزب جمهوریخواه خلق ترکیه ، یعنی حزب اصلی اپوزیسیون که حزب کاملا سکولاری است ، سخنرانی آتشینی در پارلمان آنکشور ایراد کرد .
وی مشخصا نخست وزیر، رجب طیب اردوغان را هدف کلمات تند خود قرارداد و گفت: "ساختار فکری نخست وزیر این کشور با طرزفکر دیاسپورای ارامنه ۱ یکی است. وظیفه او حفظ و حراست کشور است ، اما وی مشغول ایجاد شکاف در جامعه است . او به قدری بی مسوولیت و لاابالی است که تعجب نکنید اگر وی فردا ادعاهای نسل کشی ارامنه را بر ملت ما تحمیل کند" .
آنچه که خشم قلیج داراغلو را برانگیخته بود، "عذرخواهی ازجانب دولت" توسط اردوغان بابت کشتار قبایل کردعلوی منطقه د ِرسیم دراواخر دهه ۱۹۳۰ توسط دولت ترکیه بود. (شهر درسیم درسال ۱۹۳۵ قانونا تغییر نام داد و اکنون "تونچلی" خوانده می شود). اکثر لیبرالها از عذرخواهی اردوغان استقبال کردند، زیرا چنین چیزی اولین بار است که درتاریخ جمهوری ترکیه روی می دهد . تاامروز، سیاستمداران همواره براین موضع بوده اند که دولت اشتباه نمی کند، درحالی که اردوغان اذعان نمود که دولت نه فقط اشتباه کرده، بلکه مرتکب "قتل و کشتار" شده و بابت آن عذرخواهی هم کرد.   
البته، آدمهای باشعور متوجه هستند که این واقعه ممکن است آغاز عصر تازه ای باشد که کشور با واقعیتهای زشت تاریخ نه چندان دورش، ازجمله وقایعی که در ۱۹۱۵ درمورد ارامنه اتفاق افتاد، رودررو قرارگیرد. به تدریج که آیین پرستش "دولت" رنگ می بازد، ارواح گذشته از قفسه هایی که دولت درآنها را قفل کرده، بیرون خواهند آمد.
جنبه تراژی- کمدی این قضیه آنست که قلیج داراغلو خود باید حساسیت بیشتری درباره موضوع دِرسیم نشان دهد تا اردوغان، چرا که خودش اهل درسیم است.
معهذا، مثل بسیاری از اهالی درسیم تعهد وی به کمالیسم دیدگان وی را از مشاهده جنایات کمالیستها کور کرده است. دهه های متمادی به علوی های تونچلی تلقین شده است که "آتاترک از کشتارها اطلاعی نداشته" و علت وسبب اصلی تراژدی "تعصب سنی ها" نسبت به علویها بوده است. پاره ای از لیبرالها این حالت فکری/ عاطفی را به عنوان نسخه علوی "سیندروم استکهلم" ۲ توصیف کرده اند.
"تعصب سنی" واقعا تا حدی درحزب اردوغان وجود دارد، اما آنچه که وی را نسبت به د ِرسیم حساستر می سازد، این واقعیت است که وی نماینده بخشی از جامعه ترک است که دهه های متمادی ظلم و ستم دولت را حس کرده اند. به همین خاطر است که وی احساس همبستگی عمیقی با بخشهای ستمدیده جامعه دارد که می توان آنرا در سطح جهانی در حمایت وی از فلسطینیان، مصریان میدان تحریر و سوریهای حمس، مشاهده نمود.
درداخل ترکیه نیز، اردوغان و حزب عدالت و توسعه (AKP) وی با دستگاه دولتی کمالیستی، که ازنظر آنها منشاء بسیاری از بی عدالتی ها در ترکیه در طی قرن گذشته بوده است، در تصادم بوده اند. رنج مسلمانهای مومن نگرانی عمده حزب عدالت و توسعه بوده، اما فاصله ای که این نگرانی بین آنها و دولت ایجاد کرد، فضای تازه ای به وجود آورد که درآن بحث درباره همه جنایتهای گذشته دولت امکان پذیر می گردد. درست به همین دلیل است که لیبرالهای ترکیه، که ازحمایت مردمی بسیار اندکی برخوردارند، از حزب عدالت و ترقی، ولو با بی میلی حمایت می کنند. کمالیستها، به نوبه خود حزب عدالت و ترقی را نه فقط به این دلیل که خیلی "اسلامی" هستند، بلکه همچنین به این خاطر که فاقد عرق ملی و وطن پرستی هستند، سرزنش می کنند.   
به سخن دیگر، تهاجم اخیر قلیج داراغلو علیه "ارمنی گرایی" اردوغان فقط نمونه ای از یک الگوی عادی است. سال گذشته، یکی از نمایندکان حزب او، انصار ا ُغوت، ضمن سرزنش احمد داود اغلو، وزیرخارجه کشور، وی را شایسته داشتن نام خانوادگی "داودیان" دانست، که به روشنی قصد انتساب اصل و نسب ارمنی به وی را ظاهر می ساخت. در سال ۲۰۰۹، هنگامی که کنعان آریتمان، نماینده دیگر حزب جمهوریخواه، مدعی شد که عبدالله گل، رییس جمهور و وزیر سابق از حزب عدالت و ترقی، یک "ارمنی پنهانی" ٣ است، ادعای وی سرخط اخبار شد.

واقعیت، اما آنقدر هم اسرارآمیز نیست. حزب عدالت و توسعه برمبنای ارزشها و علایق خود، آیین پرستش دولت را که از سالهای ۱۹۲۰ جامعه ترکیه را اشباع کرده، به چالش طلبیده است. لکن، کمالیستها، که توانایی فکرکردن در خارج از این آیین را ندارند، نمی توانند بفهمند که قضیه از چه قرار است.   
_________________

توضیح مترجم:
۱ - مقصود جوامع ارمنی، یا هربخش از ملتی، است که خارج از سرزمین اجدادی شان زندگی کنند.
۲ - رفتار گروگان و اسیری که درطول زمان نسبت به گرونگانگیر خود احساس همدردی پیدا کند.   
٣ - منظور ارامنه ای هستند که درطی سالهای قتل عام بالاجبار تغییر مذهب دادند اما هویت خود را نسل اندر نسل در نهان حفظ کردند.      

منبع: روزنامه ی حریت