آناتومی (کالبد شناسی) اندیشه (ایدئولوژی) خمینی
تحلیلی از ساختار ایدئولوژی و حرکت خمینی
رضا راهدار
•
خمینی نه اولین و نه آخرین رهبر سیاسی است که بر گرده مردم نشسته و باور مردم را به بازی گرفته است. او که با وعده نان و آزادی آمده بود، نان و ایمان را یکجا از مردم گرفته و آزادی را در حصار تفتیش عقاید زندانی کرده و با هرکه جز او می اندیشید فرمان "جهاد" داد و زندگی را بر آنها حرام کرده است
...
اخبار روز:
www.iran-chabar.de
دوشنبه
۱۵ خرداد ۱٣۹۱ -
۴ ژوئن ۲۰۱۲
تاریکی تنها با نورپایان می یابد. عشق یگانه نیروی نبرد با نفرت است --مارتین لوترکینگ (۱۹۶۳)
پیشینه
تخم نفاقی که خمینی از بدو ورودش به ایران (بهمن 1357) پاشید میوه تلخی بار آورد که هنوزهم پس از سی و سه سال مزه زندگی و شوق زیستن در آرامش، شادی، و صفا و صمیمیت را درایران زمین زهرکرده است. میوه ممنوعه ای که هر که از آن خورد از بنیاد آدمی خویش جدا گشته و گویی ددی شد که انسان را به شکار گرفته است. این دیو را ایران کفایت نداده و سر از لبنان و سوریه و عراق و نمی دانم کجای دیگر زمین بر آورده و خونریزی رسم و راهش شده است. ایکاش داستان خمینی با مرگ او پایان می گرفت. همانند نیمرود وفرعون و یا اسکندر و چنگیز و موسولینی و هیتلر که با گور سپاری آنها قدرت و کارکرد اندیشه شان نیز به گور رفت. در آن صورت دیگر خمینی پدیده ای نبود که روی آن وقت تلف کرد و به آن برخورد کرد. اما خمینی را بر مسند "امام شیعه" نشانده و پیراهن "تقدس" بر آن پوشانده و بت بزرگش کردند که قبله حاجات و ممر حیات اقلیت ممتازی شده است. "قوم" را به "حج" او برده و محراب و منبر را با نام او حک کرده و سکه بنامش زدند. ولایت خدائی باو داده و "سلطان مطلقش" کردند. گوئی که بر جان و مال و ایمان مردم حاکم است و فرمانش فرمان خداست، "آنکه مکتبی را مسخره میکند، اسلام را مسخره میکند. اگر متعمد باشد، مرتد فطری است. زنش برایش حرام است. مالش هم باید به ورثه داده شود. خودش هم باید مقتول شود" (1)
خمینی پدیده ای شد که شناخت و ارزیابی آن بسیاری پرسشهای نهفته و نپرسیده و ممنوعه (در مذهب خمینی بسیاری چیزها را نباید پرسید) را باز خواهد کرد. گستاخی پرسش و شک قرنهاست که در مذهب و یا نهادهای تمامیت خواه تابو و نا میمون و نکوهشپذیر است. باید بار دیگر گستاخی پیشه کرده و همه چیز را زیرپرسش برد حتی خدا و مذهب و ایمان را. باور کنید که ایمان بدون یقین نه ارزش دارد و نه دردی را دوا خواهد کرد، حتی در زمینه علم و دانش نیز- باید از پندار به گفتار راه یافت و بدان ایمان داشت و عشق ورزید. انیشتین گفته بود:“من هیچ استعداد خاصی ندارم فقط عاشق کنجکاوی هستم “.امام علی می گفت:" ایمان شناخت با قلب، اقرار به زبان و عمل کردن با تمام وجود است " و یا در قران می خوانیم: "بگو: ایمان نیاوردهاید، لیکن بگویید اسلام آوردهایم و هنوز ایمان در دلهای شما وارد نشده است".
در این نوشته تلاش می شود تا جدی تر به عمق اندیشه خمینی نگریسته و ساختمان بندی و عمل کرد اندیشه او را در حرکت و هدایت حکومت اسلامی بررسی کرد. همچنین وارد گفتمانهای کلامی و فقهی نشده و نظر نیست تا به خمینی درس فقه و اصول و یا فلسفه و عرفان داده شود- بزبان قران شما را به دین خود و ما را نیز به دین خویش. باید دید خمینی، در مسند رهبری سیاسی خلق و ملت، چگونه براحتی توانست دستور آنهمه بگیر و ببند و اعدام و کشتار و شکنجه را بدهد. امروز، پس از گذشت بیست و سه سال از مرگش، ایران به ورطه نابودی رسیده و از اسلام جز نفرت و ریا و درس دروغ و دغل و دزدی و تجاوز چیزی باقی نمانده است. پیامبرش را بمستی بالای دار برده و علی را دوباره در محراب شهید کرده تا به مردم بگویند که ما خود "اسلام ناب محمدی" هستیم و کفر برما برابر کفر خداست. و کافر را چه جای زندگی در "جمهوری اسلامی" است.
متدولوژی
این بررسی را می توان به سه قسمت بخش رد. اول ساختمان بندی (استراکچر) ایدئولوژی خمینی را باز خواهد کرد. سپس به عملکرد این اندیشه در زمینه سیاسی – اجتماعی اشاره خواهد شد تا نشان داده شود که اندیشه و عملش همگنی ویژه خودش را دارد. اگر کارکرد خمینی با اندشیه اش سازگار باشد، می توان گفت که اسلامش (فقه) نیز جز این نبود. سر آخر مکانیسم اندیشه و حرکت (نهضت) خمینی بررسی می شود.
1- حکومت خمینی در چهار جوب ایدئولوژیش (فقه اسلام)
از فرمان جمهوری اسلامی خمینی بیش از سی و سه سال می گذرد. فرمانی که فریبا بود و بر قله بلند آمال و آرزوی خلق نشست. جامعه ای بیمار (طاعون دیکتاتوری سلطنت ایرانی ساخته بود که مردمش فرار از سلطان را برتر از درمانش می دیدند) که در تب آزادی می سوخت به پیشباز "جمهوری" رفت و از سر بی قراری به پسوند و پیشوند آن کاری نداشت. اما چندی نگذشت که ورق بر گشت. حاکمیت و قانون را از مردم گرفته و به خدا پس داده و خود را خلیفه او در زمین جا زده و بر باور مردم سوارش کردند. "حاکمیت منحصر به خدا است و قانون ، فرمان و حکم خدا است . قانون اسلام یا فرمان خدا، بر همهء افراد و بر دولت اسلامی ، حکومت تامّ دارد و همه افراد از رسول اکرم (ص) گرفته تا خلفای آن حضرت و سایر افراد، تا ابد تابع قانون الهی هستند". (2) و کسی نپرسید مگر خداوند در قران نگفته است که " ما پیامبران را با دلائل روشن فرستادیم و با آنان کتاب و میزان فرو فرستادیم تا مردم عدل و قسط را بپا دارند ...." (3)
حرمت خمینی تا سرنگونی نظام سلطنتی
در نوشته های پیشین در باره خیزش و پدیداری خمینی نوشته و به چگونگی بر مسند نشینی او اشاره رفته است (حرفهای نگفته و راه های نرفته 2 و 3 ) (4) . محمد رضا شاه با تن دادن به کودتای نظامی در 28 مرداد 1332 بزرگترین ضربه را به خودش، نظام سلطنتی مشروطه، و ایران زد که دیگر نتوانست جبرانش کند. از آن پس شکاف بین مردم و قشر پیشتازش با نظام روز بروز عمیق و عمیقتر می شد تا جائی که هر فحش و ناسزائی به رژیم در زمره مبارزه با شاه حساب می شد. می بینیم که در صف مبارزان ضد شاهی هم فدائیان اسلام و طیب ها و حاج رضائیها و هادی غفاری ها را داریم و هم حنیف نژادها و پویانها و احمد زاده ها و جزنی ها و طالقانی ها و شریعتی ها و گلسرخی ها را و در مقابل نیز در صف حامیان شاه، شعبان جعفری ها و لات و لوتهای اجیر شده فراوان بودند هر چند انتلکچوئلها و متخصصین بسیاری شیرینی نام و نان را بر آزادی ایران و مردمش فروختند.
بستر جامعه به دیکتاتوری بسته شد و شاه سکاندار آن بود هر چند خیلیها تلاش داشتند تا شخص شاه را از معادله بر داشته و "سایه خدا" در زمینش کنند. اما در عمل همه چیز به او ربط داشت، از دربار و گارد جاویدان گرفته تا ساواک و حتی سیا (سازمان جاسوسی مرکزی آمریکا – سی ای اِ) همگی بفرمان او بودند هرچند پراکنده و پنهان کاری زیاد بود . هر کار و حرکت نطام در میان مردم و بویژه قشر "روشنفکر" با بار منفی شایعه می شد (از سد سازی گرفته تا تلفن و مخابرات و جاده سازی و حتی گسترش مدارس و دانشگاه). شایعه می بود که رژیم با این کارها در درجه اول قصد مهار خیزش و قیام مردمی را دارد نه سازندگی و بهبود کشور. و ازین رو ناپسند و محکوم و ضد مردمی قلمداد می گردید (در واقع، نه مجلس مردمی بود و نه تصمیمها دمکراتیک، فرمان فرمان شاه بود و دیگران نیز در پی نان و نام هر کاری را می کردند).
خمینی در چنان فضائی سر بر آورد و با فحش و تشر حرکت اصلاحی شاه را چماق تکفیر کرده و در برابر شاه ایستاد. "... این رفراندوم اجباری مقدمهای برای از بین بردن مواد مربوط به مذهب است و علمای اسلام وظیفه دارند که هر وقت برای اسلام و قرآن احساس خطر کردند به مردم گوشزد نمایند".(5) همچنین خمینی دو هفته بعد از تصویب طرح کاپیتولایسون گفته بود: "عزت ماپایکوب شد، عظمت ایران از بین رفت، عظمت ارتش ایران را پایکوب کردند. قانونی رابه مجلس بردند که در آن ما را ملحق کردند به پیمان وین... که تمام مستشاران نظامی آمریکا با خانوادههایشان، با کارمندهای فنیشان با کارمندان اداریشان، با خدمهشان... از هر جنایتی که در ایران بکنند، مصون هستند. آقا من اعلام خطر میکنم، ای ارتش ایران من اعلام خطر میکنم، ای سیاسیون ایران من اعلام خطر میکنم... والله گناهکار است کسی که فریاد نکند. ای سران اسلام به داد اسلام برسید. ای علمای نجف به داد اسلام برسید. ای علمای قم به داد اسلام برسید ... آمریکا ازانگلیس بدتر، انگلیس از آمریکا بدتر، شوری از همه بدتر، همه از هم بدتر، همه از هم پلیدتر. اما امروز سر و کار ما با این خبیث هاست. با آمریکاست. رئیس جمهور آمریکا بداند این معنا را که منفورترین افراد دنیاست پیش ملت ما... تمام گرفتاری ما از این آمریکاست. تمام گرفتاری ما از این اسرائیل است، اسرائیل هم از آمریکاست ـ را بیان داشت... "(6)
بدنبال آن شاه فرمان دستگیری خمینی را صادر کرد و او پس ار چندی به ترکیه تبعید و سپس به عراق برده شد. خمینی در نقش یک مبارز ضد رژیم شاه از ایران اخراج گردید و بدینسان نیز حرمت یافت. از روحانیان سر شناس و مبارز گرفته تا جبهه ملی و نهضت آزادی و بعدها نیز انقلابیون جان بر کف همگی همواره حرمت خمینی را داشته و بر او احترام می گذاشتند. در این میان کسی در گیرودار بررسی حرکت و اندیشه خمینی نبود. زیرا خمینی تا زمان اوج گیری انقلاب 57 به عنوان یک مبارز کناری آنهم در زمره روحانیت مبارز مطرح بود و بیشتر در جایگاه رهبری روحانیت قرار داشت و بیشتر رهبر روحانیون (آانهم نه همه روحانیت) بود تا انقلاب و مردم. بهر حال حرمت او همواره در آن سالها حفظ شد و به پشتوانه آن بود که او را در نبود یک رهبری کار ساز به رهبری انقلاب و مردم رساندند.
بزبان ساده میتوان گفت که خمینی از میان مردم بر خاست و با بهره گیری از زمینه های فقر و فلاکت و نبود آزادیهای سیاسی- اجتماعی و از همه مهمتر دیکتاتوری سلطنت، پایه های قدرت خویش را بنا نهاد و در پناه آن و در یک فرصت تاریخی شگفت انگیز (شاید امداد غیبی غرب) ولایت فقیه خویش را بر جمهوری خواست مردم غالب کرد.
أ- ساختمان بندی اندیشه خمینی
اندیشه و فکر خمینی در حوزه های علمیه قم و نجف نطفه بندی و در همان پیرامون گسترش یافت و از اینرو شاید نتوان آنرا در چتر و ساختمان یک ایدئولوژی باز شناسی کرد. فضای فکری حاکم در مدارس و مکاتب حوزه ای فقه است و نقل نه فلسفه و حکمت و نه حتی قرآن. هرچند امروزه هر حرکت و عملیات فاشیستی و ضد بشری را به ایدئولوژی اسلام بسته و تمام اسلام را به تروریست پیوند می زنند. از طرفی نیز امروزه کار برد کلمه ایدئولوژی با بار منفی همراه بوده که بیشتر حکومتهای تام گرا و ایدئولوژیک کشورهای بلوک شرق و بویژه پرولتریای استالین و سوسیالیزم ملی هیتلر را تداعی می کند. در صورتی که ترم ایدئولوژی در قرارگاه خویش می تواند خنثی باشد، اگر برای تشریع و تبیین مقرراتی که باعث قانونمند شدن حرکت و عملکرد افراد بکار گرفته شود- در مقام عقیده و ایمان. دریک (Drake) ایدئولوژی را به مفهوم تبیین کننده مجموعه ای از مقررات بکار می برد که از این گونه اند " ایدئولوژی ایمان، ارزشها، اصول و مبادی، و هدفهائی است که هر گروه آرمانها و ویژهگی سیاسی خویش را با آنها تعریف می کند. (7) اما در بار منفی ایدئولوژی دنیا را فقط سیاه و سفید دیده و باور دارد که همه چیز باید زیر چتر آن اداره و کنترل شود. از این نگرش است که تمامیت خواهی سر بر می آورد و ادعا دارد که باید جهان و همه چیز آنرا تغییر داد. بزبان دیگر می گوید "ما" بهترین هستیم و جهان از آن ماست. بهر حال، ماهیت تمامیت خواهی و زیرنوشته های تاریخی بدرستی نمی توانند بگویند که چه چیزی یک ایدئولوژی را بد می نماید.
وقتی که ایدئولوژی تمامیت خواه در مرکز عمل قرار داده شود دلیل منفی ساختمانبندی آن آشکار می گردد. بر اساس آن می بینیم که ایدئولوژی حاکم به تبیین مقرارتی می پردازد تا دوست و دشمن (خودی و غیر خودی) را از هم تفکیک کند. با برداشت تمام خواهی، هر کس و یا جریانی که با ایدئولوژی تبیین شده (ولایت فقیه) همخوانی نداشته باشد در جرگه دشمن قرار می گیرد. بی خود نبود که خمینی می گفت: "آنکه مکتبی را مسخره میکند، اسلام را مسخره میکند. اگر متعمد باشد، مرتد فطری است. زنش برایش حرام است. مالش هم باید به ورثه داده شود. خودش هم باید مقتول شود" (1) هانا آرنت شرح می دهد که منطق ایدئولوژی نژاد پرستی، وقتی که قانونمند شود، به فرمانی بدل می شود که می گوید: باید کشت.(8) بدینگونه است که ایدئولوژی خود کامه خشونت و تجاوز را تئوریزه می کند و در مذهب نیز خدا را حامی و کافی قرار می دهد (ما برای رضا خدا چنین و چنان می کنیم).
و بدین گونه بود که ارتجاع ورشکسته خمینی برای قدرت بخشیدن به فقه سنتی تمام عیار و در بست با دشمنانش از زن بی روسری گرفته تا بزرگان حوزه های علمیه، که تا زمان او از حرمت ویژه بر خوردار بودند و شاه نیز هیچوقت در آن دست اندازی نکرده بود، و تا مبارزان پیشکسوت و با وقار تاریخ ایران و تا مجاهدین و مارکسیسهای مبارز و گویی با همه خلق در افتاد و همه را "باغی" و بیرون از جرگه فقه می دانست. او با مظاهر غرب کینه ای دیرینه داشت. آزادی زن برایش برابر با فسق و فحشا بود و مدارس کلاسیک غربی را آفت جامعه اسلامی می دانست. از طرفی نیز در آن دوران "حکومت اسلامی" پنداری رمانتیک و ایده آلیستی بود که نه پشتوانه علمی – عقلی داشت و نه کسی کاری و پژوهشی جدی روی آن کرده بود، و در محافل اسلامی و شیعی تنها به حکومت علی (ع) اشاره می رفت و از سلوک و کردار پیامبر اسلام نمونه بر داری میشد. اما خمینی روی همه آنها خط کشید و ولایت فقیه را رکن اصلی حکومتش کرد.
ب- ماهیت و ایده های خمینی
تاریخ اسلام گوئی تاریخ شگفتی انسان و یا "زندگی انسان" است. میدان نبرد نور و ظلمت، عقل و نقل، حکمت و فلسفه، دانش و خرافه، داد و بیداد، و بزبان ایرانی اهورا و اهریمن است. همه چیر در آن یافت می شود، زیباترین ارزشها و زشتترین چیزها، همه جور عشق و همه نوع کینه، تاریخی از عظمت ها و دریائی از کینه و حقارت، خدمتهای درخشان و خیانتهای بزرگ، همه جور رنگ و نیرنگ و بازی و حیله و دوستی و دشمنی در آن یافت می شود. از یک سو مراکز علمی بزرگ بر پا کرد و درخشش فلسفی و علمی را پشت سر دارد و از طرف دیگر شمشیر بیداد با آیه های قرآنی به نبرد اندیشه می رود و فقاهت اسلامی پرده سیاهی بر سر خرد و اندیشه کشیده و ننگی بر جای می گذارد که با هیچ رنگی پاک نمی شود. قتل و غارت و تجاوز جواز شرعی گرفته و "انسان" جانشین خداوند به بنده ای حقیر و پست تبدیل می شود که باید از "فقیه" ای وقیح (بی شرم و بی حیا) فرمان برد. وه!! چه ذلتی جامعه اسلامی را فرا گرفته است. بگذریم، در این سلسله رفتن و آمدنها، خمینی نه اولین و نه آخرین رهبر سیاسی است که بر گرده مردم نشسته و باور مردم را به بازی گرفته است. او که با وعده نان و آزادی آمده بود، نان و ایمان را یکجا از مردم گرفته و آزادی را در حصار تفتیش عقاید زندانی کرده و با هرکه جز او می اندیشید فرمان "جهاد" داد و زندگی را بر آنها حرام کرده است.
در نوشته های دیگر گفتمان ولایت فقیه را دنبال می گیرم.
پانویس
1- تارنمای خمینی- ( www.imam-khomeini.com
2- تارنمای خمینی- ( www.imam-khomeini.com
3- قرآن سوره : الحدید آیه : 25
4- www.pezhvakeiran.com
5- تارنمای خمینی- ( www.imam-khomeini.com
6- تارنمای خمینی- ( www.imam-khomeini.com
7- Drake, C.J.M., The Role of Ideology in Terrorists’ Target Selection, in: Terrorism and Political
Violence (Volume 10, Number 2), Routledge, summer 1998, at p. 2. Available online at: www.standrews.ac.uk
8- به نقل از نوشه زوئیتر ص 3-
Arendt Hannah, Elemente und Ursprünge totaler Herrschaft, at p. 951.
“The Anatomy of Ideology:An Analysis of the Structure of Ideology and the Mobilisation of Terrorists”
دکتر رضا راهدار
آمریکا
14 خرداد 1391
|