• در این کتاب بیشتر با دنیای کم‌شناخته‌شده‌ی کولی‌ها از دالان هنرمندان سازوآوازش آشنا می‌شویم. موزیسین کولی، هاری ستویکا Harri Stojka را به عنوان سفیر سنت و آداب زندگی ملت کهنسال کولی می‌شناسیم. تیبور شمسو Tibor Szemzö با استناد به تئوری‌های زبانی ویتگنشتاین چندوجهی بودن فرهنگ ملتش را می‌فلسفد. ...

اخبار روز: www.iran-chabar.de
چهارشنبه  ٣۱ خرداد ۱٣۹۱ -  ۲۰ ژوئن ۲۰۱۲

 
Phonart - The Lost Languages of Europe - Zahra Mani/ Karin Schorm- Wieser Verlag- Mai 2012. 25 €


 
یکی از فونکسیون‌های پایه‌ای در پایداریِ طبیعت، ارتباطِ متقابل بین اجزای آن است. این ارتباط دینامیک است. دینامیک را در اینجا تاثیر متقابل اجزا در و بَر یکدیگر به سویه‌ی تغییر و یا تحول می‌نامم. بودِ همین دینامیسم باعث تغییرات آرام اما مدامِ هر جزء طبیعت در گذرِ زمان می‌شود. در پهنه‌ی پدیده‌های فرهنگی/هنری، تاثیر متقابل هنر/فرهنگ‌های همجوار و هم‌زیست یکی از عامل‌های رشد و تکوین هنر/فرهنگ‌ها می شود.
تا آنجایی که دانشم اجازه می‌دهد، می‌توانم بگویم که حس بویایی اولین حس ارتباطیِ بوحودآمده در جانوران بوده و شاید سپس‌ترینش حس شنوایی باشد. می‌توان تکامل کیفیی حس شنوایی در جانداران را به چگونگی تشخیص صدا تعبیرکرد. گفته می‌شود با چگونگی تشخیص و تفکیک "صدا" در انسان، ابتدا آوای موزون یا موسیقی بود که شکل تصریحی به خود گرفت و سپس‌تر زبان. زبان و موسیقی ابتدا گفتاری بودند و سپس‌تر نوشتاری شدند.
نزدیک به ۴۰۰ فرهنگ در ۴۹ کشور اروپایی زندگی می‌کنند. اگر آماری به این موضوع نگاه کنیم؛ حدود ٨ ملیت در هر کشور. پروژه‌ی Phonart دوسالِ تمام مشغول بررسی هنر/فرهنگ‌های اقلیت‌ها ی ساکن این ۴۹ کشور بوده است. Phonart هنرمندان را از ژانرهای گوناگون زیر نظر گرفته، بازتابشان داده و تفکر اجتماعی را برانگیخته و برای ورود به این دنیا، هنر، فلسفه و علوم را برگزیده است. کتابِ "هنرِ آوایی، زبان‌های فراموش شده‌ی اروپایی Phonart. The Lost Languages Of Europe " نتیجه‌ی این کار پژوهشی دوساله است.
شاید بتوان گفت دو گروه بزرگ تاریخی- اجتماعی با ویژه‌گی‌های ظاهرن مشابه، دو برخورد کاملن متفاوت با زبان آوایی و زبان نوشتاری داشته‌اند/دارند. یهودی‌ها و کولی‌ها.
هر دو گروه در دنیا آواره بوده‌اند:
کولی‌ها خودخواسته از هندوستان ، یهودی‌ها ، خودخواسته -ناخواسته از فلسطین، به جهات مختلف دنیا کوچ کردند.
برای کولی‌ها زندگی در طبیعت و داشتن آزادیِ طبیعی در مناسبات و آداب زندگی ، برای یهودی‌ها زندگی بر پایه‌ی بکن‌نکن‌های دستورات مذهبی(مناسک، مراسم و شریعت) درجه‌ی اول اهمیت را داشت/دارد.
کولی‌ها میلی به نوشتن و ثبت تاریخی زندگی‌شان نداشتند/ندارند، یهودی‌ها ثبت نوشتاری تاریخ و نوشته برایشان بسیار مهم بوده/هست.
کولی‌ها تمایل ذاتی به کوچیدن و دنیاگردی داشتند/دارند، یهودی‌ها تمایل ذاتی به بازگشت به سرزمین موعود.
کولی‌ها بیشتر برای امروز و حال، یهودی‌ها بیشتر برای دیروز(مرده‌گان) و فردا( بهشت) زندگی می کنند.
کولی‌ها کمتر به مال‌اندوزی فکرمی‌کنند یهودی‌ها بیشتر.
شاید برای همین است که کولی‌ها در غرب سمبل شادی و آزاده‌گی و رهایی شده‌اند و یهودی‌ها سمبل سختگیری در زندگی.
زندگی کولی‌ها در غرب وهمزیستی‌شان با ملت میزبان، بخصوص در زمینه‌ی ارتباطی زبانِ موسیقیایی و تاثیرات متقابل این دوفرهنگ بر و در همدیگر یکی از موضوعات پژوهشیِ علم مردم‌شناسی است که انتشارات ویزر Wieser Verlag در این راستا، در ماه مای ۲۰۱۲ کتاب Phonart- The Lost Language of Europa را وارد بازار کتاب کرده است.
در این کتاب بیشتر با دنیای کم‌شناخته‌شده‌ی کولی‌ها از دالان هنرمندان سازوآوازش آشنا می‌شویم. موزیسین کولی، هاری ستویکا Harri Stojka را به عنوان سفیر سنت و آداب زندگی ملت کهنسال کولی می‌شناسیم. تیبور شمسو Tibor Szemzö با استناد به تئوری‌های زبانی ویتگنشتاین چندوجهی بودن فرهنگ ملتش را می‌فلسفد.
اگر پذیرفته باشیم که ذات هنر، آزادی از بعضی از قیدوبندهای دست‌وپاگیرِ آداب و رسوم عرفی و قوانین شریعتی است، شاید بتوانیم به علل شیفتگی و گاه حسرت هنرمندان غربی به زندگی کولی‌ها پی ببریم. برای نمونه،اپرای کارمن، شاهکار Bizet را نام می‌برم.
موسیقی یکی از قوی‌ترین و موثرترین وسیله‌ی ارتباطیِ دارای تاثیرات متقابلِ ماهیتی و ظاهری بین دو گروه اجتماعی مهمان؛کولی‌ها، و میزبان؛ کشورهای اروپایی، بوده است. اما انتقال نسل به نسل شفاهیِ هنر موسیقی کولی‌ها در بین خودشان یکی از معضلات شناسایی چگونگی رشد و تکوین آن، و همچنین معضلی برای یافتن چگونگی تداخل این هنر از مهمان به میزبان شده است.
چندزبانه بودن کتاب(با بهینه‌ی انگلیسی و آلمانی و کمینه‌های زبان‌های اروپای شرقی) خودش نشان از مجموعه‌ای هنری برای همه‌ی زبان‌ها و ملیت‌های اروپایی است.
شخصیت‌ها و سازمان‌های فرهنگ‌دوست پشتیبان مالی چاپ و نشر این کتاب هستند.
علت معرفی این کتاب از جانب من، تنها از منظر کیفیت پژوهشی، چندزبانه ، شیک بودن طراحی، جلد مقوایی و مصوربودنش نبوده، بلکه می‌خواهم با معرفی آن به خوانندگانِ فرهنگ‌دوستِ فارسی‌زبان و تشویق آنان به خرید این کتاب برای مطالعه و همچنین برای دادنِ هدیه به هم‌شهری های اروپایی‌شان، پشتیبانی برای یاری رساندن به شناخت کولی‌ها کرده باشم. با مطالعه‌ی این کتاب می توان بسیاری از پیشداوری‌های منفیِ رایج نسبت به قوم و فرهنگ کولی‌ها را از خود دورکرد.   

Ali Siami
علی صیامی/هامبورگ/ ژوئن ۲۰۱۲                                                                alisiami۱٣٣۲@yahoo.de