• اوضاع به شدت ملتهب خاورمیانه را می بایست در چارچوب شکل دهی به وضعیت "خاورمیانه" جدید مورد توجه قرار داد. هرگونه تحلیل و بررسی "مجرد و انتزاعی" از رخدادهای داخلی کشورهای درگیر بحران در منطقه به تنهایی نمی تواند نشاندهنده وضعیت عینی و واقعی مسائل باشد ...

اخبار روز: www.iran-chabar.de
دوشنبه  ۱۷ مهر ۱٣۹۱ -  ٨ اکتبر ۲۰۱۲

اوضاع به شدت ملتهب خاورمیانه را می بایست در چارچوب شکل دهی به وضعیت "خاورمیانه" جدید مورد توجه قرار داد. هرگونه تحلیل و بررسی "مجرد و انتزاعی" از رخدادهای داخلی کشورهای درگیر بحران در منطقه به تنهایی و به جهت همین خصوصیت و ارتباط ارگانیکی به هیچ وجه نمی تواند نشاندهنده وضعیت عینی و واقعی مسائل باشد. تحولات ناشی از بهار عربی در منطقه، دقیقا بعد از حمله نظامی ناتو به بهانه "جنگ بشردوستانه" که به خزان عربی تغییر جهت داد، تبدیل به یک بحران منطقه یی گردید که از درون آن می بایست خاورمیانه جدید شکل بگیرد. نقش آلترناتیوی ترکیه و شاخه های اخوان المسلمین به عنوان جریان محافظه کار سنی در این مجموعه تداعی کننده ی بازسازی مدل "امپراتوی عثمانی" در منطقه است. با به حاشیه رفتن بحث دمکراسی خواهی و عدالت اجتماعی مورد نظر "بوعزیزی" سبزی فروش تونسی که در اعتراض به سرکوب پلیس خودسوزی کرد و شب زنده داری های اعتراضی جوانان میدان التحریر مصر دیگر به تاریخ پیوسته است و از این شعله، اینک خاکستری به جای مانده که جنگ های فرقه یی درونی و بیرونی را نمایندگی می کند. تغییر جهت مطالبات آلترناتیوی جوانان دمکراسی خواه در مقابل دیکتاتوری های موروثی در جهان عرب هم اکنون جای خود را به اعمال هژمونی ارتجاع عربی، زیاده خواهی میراث خواهان عثمانی و چینش های متفاوت ژئوپلتیک در منطقه خاورمیانه و شاخ آفریقا داده است. آنچه هم اکنون در سوریه در چارچوب جنگ داخلی می گذرد، تنش فزاینده بین آنکارا – دمشق به بهانه گلوله باران یک روستای ترکیه که منجر به قتل ۵ تن گردید و به تازگی میدانداری اعتراضی اخوان المسلمین شاخه اردن در روز جمعه ۵ اکتبر همگی قطعات یک پازل در تصویر جدید منطقه می باشند. هر چند که روندهای موجود در منطقه در طی تحولات جاری به یک شکل نخواهد بود و بسته به میزان مقاومت ساخت حاکم فعلی در جغرافیای ملی هر کدام از کشورها از اصلاحات تا جنگ را در بر می گیرد، اما مسیر حرکتی همگی از یک مدل پیروی می کند. شاید بهترین تصویر از اوضاع کنونی را بتوان در افتتاحیه کنگره ی اخیر حزب "عدالت و توسعه" ترکیه به وضوع دید که تمامی رهبران نزدیک به اخوان المسلمین منطقه (از جمله راشد الغنوشی رهبر حزب النهضه تونس، محمد مرسی رئیس جمهوری و از رهبران اخوان مصر، طارق الهاشمی و اسامه النجفی رهبران محافظه کار سنی عراق، عثمان محمد طائا معاون رئیس جمهوری سودان و خالد مشعل رهبر سیاسی جنبش حماس که به لحاظ ایدئولوژیک شاخه فلسطینی اخوان بوده و اینک با قهر از دمشق به سمت آنکارا تمایل یافته است) در معیت "رجب طیب اردوغان" نخست وزیر اسلامگرای ترکیه در ام القرای عثمانی به مهمانی دعوت شدند.
تنش جاری در روابط بین آنکارا - دمشق به بهانه شلیک چند خمپاره از خاک سوریه به روستای مرزی "آک چاکاله" ترکیه که ۵ کشته و حدود ۱۶ زخمی برجای گذاشت، در عرف دیپلماتیک زمانی که جنگ داخلی در کشور مبداء جریان دارد و در طول خط مرزی هر دو طرف منازعه با هم درگیر می باشند، با یک هشدار برای عدم تکرار معمولا قابل اغماض است. اما اینکه این حادثه بلافاصله تمام ساخت قدرت سیاسی – نظامی ترکیه را برای تلافی جویی بسیج می کند و پارلمان نیز به درخواست دولت به خلاف ادعای ادعای اردوغان و معاون وی مبنی بر اینکه این به منزله آغاز جنگ نیست، مجوز جنگ را صادر می کند، نشان از یک سناریوی از پیش تعیین شده جهت ارتقای تنش در روابط دو کشور دارد. نمونه مشابه آن که نه یک بار بلکه ده ها و حتی صدها بار نیز چنین حوادثی تکرار شده است و طرفین سعی در کاهش تنش دارند، هم اینک در خط مرزی بین دو کشور پاکستان و افغانستان جریان داشته و از خاک پاکستان روزانه مناطقی از افغانستان مورد اصابت خمپاره قرار می گیرد. حتی دقیق تر در این خصوص می توان به حملات هوایی و زمینی گسترده ارتش ترکیه به مناطقی از خاک عراق و منطقه اقلیم کردستان اشاره کرد که به طور رسمی و با صراحت تمام توسط رهبران ترک به عنوان اقدامات تلافی جویانه و تنبیهی نسبت به کردهای شورشی مورد تاکیید قرار می گیرد. بیانیه اعتراضی شورای امنیت سازمان ملل متحد در روز جمعه و هشدار نسبت به "تهدید ثبات منطقه" هر چند که مسبوق به سابقه است اما اصرار روسیه برای حذف عبارت "تهدید جهانی" در پیش نویس اولیه به یقین ناشی از همین درک نسبت به مجوز حمله به سوریه بوده است چرا که تهدید جهانی به صورت روتین بر طبق منشور شورای امنیت ذیل بند هفتم قابل تفسیر بود. در مقابل تدارکات جنگی ترکان عثمانی بخش بزرگی از ملت سکولار، صلح طلب، دمکراسی خواه و چپگرای ترکیه با حضور اکتیو خود در خیابان های استانبول، ازمیر و دیگر شهرهای این کشور با شعار "ما جنگ نمی خواهیم" و "ما سربازان امپریالیسم نمی شویم" یک سر دیگر این شناخت درست و تعهد بشردوستانه طبقات مترقی و صلح دوست ترکیه است که در این مقطع زمانی حساس نقش بازدارندگی و تاثیرگذاری خواهد داشت. با توجه به دور دوم خمپاره پراکنی دو طرف در روز جمعه و اذعان "صلاح الدین الکسیر" فرماندار ایالت "هاتای" ترکیه که می گوید تنها یک گلوله خمپاره به نزدیکی روستایی در "پنجاه متری مرز" اصابت کرده است و دستور ارتش سوریه برای عقب نشینی تانک ها و ادوات سنگین زرهی به فاصله ۱۰ کیلومتری مرز، خود گویای انگیزه هر کدام از طرفین برای کاهش تنش یا شروع یک جنگ خانمانسوز در منطقه می باشد. رهبران ترکیه باید از تاریخ بیاموزند که آنچه در درون سوریه می گذرد (جنگ داخلی و درگیری ها در طول خط مرزی با ترکیه) به هیچ وجه نمی تواند توجیه کننده یک جنگ منطقه یی و چگونگی رسیدن به اهداف پشت پرده ژئوپلتیک تلقی شده و حمایت جانبدارانه افکارعمومی در منطقه را به همراه داشته باشد.