• حکومت ترکیه با حساب و تکیه کردن برروی کمک های غرب وکشورهای عربی و پشتیبانی آنان از مخالفین اسد، خود را وارد این کار وزار کرد. اگر حکومت اردوغان مستقل عمل می کرد و بدون وابستگی به دیگران، مستقل و آزاد تصمیم می گرفت، شاید راهی دیگر می رفت ...

اخبار روز: www.iran-chabar.de
پنج‌شنبه  ۲۷ مهر ۱٣۹۱ -  ۱٨ اکتبر ۲۰۱۲

برای پی بردن به روابط غیرمنتظره و جنگی بین ترکیه و سوریه درپی روابط دوستی و همکاری نه چندان دیرپا، شاید لازم باشد مروری اجمالی بر پیشینه جدائی ها و دوستی این دو کشور همسایه بیندازیم.
علاوه براین که در بخشی از دوران جنگ سرد بین شرق و غرب، سوریه در جبهه شوروی قرار داشت و ترکیه عضو پیمان ناتو بود، مسائل دیگری دو کشور همسایه را درگیر خود کرده بودند. از سال 1943 که سوریه به استقلال رسید، خواستار الحاق سرزمین سنجک الکسارت که در سال 1938 به اشغال ترکیه درآمده بود، می باشد. دیگر موضوع مناقشه بین دو کشور، چگونگی تقسیم واستفاده از منابع آبی است. در دهه 1980، سوریه پشتیبانی خود را از کردهای جدائی طلب ترکیه آغاز نمود به ترتیبی که دو کشوررا در آستانه جنگ قرار داد.   
در سال 1988، دو کشور در مورد مسئله کردها به توافق رسیدند و سوریه اوجالان، رهبر کردهای پ کاکا را از این کشور اخراج نمود.
با روی کار آمدن حکومت اسلامی اردوغان در ترکیه روابط دو کشور بسیار نزدیک و دوستانه شد تا حدی که ترکیه قبل از تیره گی روابطش با اسرائیل، نقش لابی سوریه را نزد اسرائیل بازی می کرد. در سال 2005، دوکشور پیمان مبادلات آزاد تجاری میان خود را امضاء کردند و مرزهای بین دو کشور را برداشتند. تجار ترکیه وارد بازاری بی رقیب شدند. وبالاخره برای شروع حل اختلافات آبی، توافق کردند به اشتراک سدی را روی رودخانه عاصی بسازند که بر اثر قطع رابطه از فوریه 2011، پروژه ساخت به حالت تعلیق در آمده است.
    در پی جنبش در کشورهای عربی وبروز تظاهرات در سوریه که درآن مردم خواستار اصلاحات بودند، با دخالت بعضی دول خارجی که این تظاهرات را به خشونت کشانید، از اوائل سال 2011 ترکیه انتقادات علنی و شدید خود را نسبت به بشار اسد شروع کرد و ساخته های روابط بین دوکشور به ویرانی کشیده شدند و بار دیگر دو کشوررا در آستانه جنگ قرار داد. اسد برای عقب نشاندن ترکیه بار دیگر از برگ کردها استفاده کرد و ترکیه را که در آستانه نزدیک شدن به توافقی با کردها بود، وارد بحرانی جدید گردانید. تجار ترکیه بازار پر رونق سوریه را از دست دادندو شمار زیادی سوری پناهنده در ترکیه، مشکل تازه ای برای حکومت اردوغان فراهم آوردند. ترکیه با پشتیبانی از مخالفان مسلح سوریه که با کمک های مالی عربستان و قطر و پشتیبانی کشورهای غربی همرا می باشد، خود را وارد راهی غیر قابل برگشت کرده است. گزارش سازمان ملل متحد که در 17 اکتبر 2012 منتشر شد حاکی است که هزاران تن افراد مسلح از «اسلام گرایان افراطی مسلح» در سوریه مشغول جنگ با رﮊیم بشار اسد هستند. گفتن ندارد که اسلحه و هزینه های این گروه بزرگ را دولتهای پولدار تأمین می کنند.
    حال باید دید ترکیه چه دستاوردهائی را تاکنون به دست آورده است و آینده این سیاست خود را چگونه ارزیابی می کند.   
    برخلاف محاسبات ترکیه، بهار عربی در سوریه به وقوع نپیوست و پافشاری چین و روسیه در بکار بردن حق وتو در سازمان ملل، دست کشورهای غربی را از دخالت نظامی در سوریه کوتاه گردانید. بااین کار، چین وروسیه توانستند نه تنها از نفوذ غرب در این کشور جلوگیری کنند و در ضمن امتیازی به تهران بدهند، ضربه ای کاری هم به ترکیه که از سال ها پیش در نقش دشمن (ناتو) عمل می کرده، وارد آورند. تلویزیون فرانس 24 از قول روزنامه ترکی حریت اعلام کرد که در پی یک سنجش افکار، 64 درصد مردم مخالف جنگ هستند. واضافه می کند که اقتصاد ترکیه در پی اغتشاشات در سوریه و دخالت ترکیه، در بحران می سوزد. اگرمسئله ده ها هزار پناهنده گانی که در ناحیه ای فقیر نشین با 30 درصد بیکاری اسکان داده شده اند را به این ها اضافه کنیم، به عمق بحران در حکومت آنکارا پی خواهیم برد.
    برای خلاصی ازاین بحران، گوئی حکومت اردوغان راهی جز دست دراز کردن به خارج مرزهایش نداشته باشد. این کشور از هفته ها پیش در صدد کشیدن پای اعضای ناتو برای حل معضلی است که خود پدید آورده است. این کوشش با پاسخ قاطع دبیرکل ناتو مبنی بر اجتناب از یک رودر روئی نظامی ناکام ماند. پس از این ناکامی، رجب طیب اوردوغان نخست وزیر ترکیه هفته پیش با عصبانیت انتقادهای تندی را از سازمان ملل، به دلیل بی تصمیمی در مورد سوریه، به عمل در آورد. همه این رویدادها نشان از سردرگمی ترکیه و افتادنش در دامی خطرناک بدون روزنه امیدی برای خروج از آن دارند.
    حکومت ترکیه با حساب و تکیه کردن برروی کمک های غرب وکشورهای عربی و پشتیبانی آنان از مخالفین اسد، خود را وارد این کار وزار کرد. اگر حکومت اردوغان مستقل عمل می کرد و بدون وابستگی به دیگران، مستقل و آزاد تصمیم می گرفت، شاید راهی دیگر می رفت.
    بایرام بالسی، محقق مرکز تحقیقات فرانسه (1)، در تحلیلی می نویسد: "فکر می کنم اردوغان ومشاورینش عقیده داشتند که دمشق همانند دیگر رژیم های تونس و لیبی و... به زودی سقوط خواهد کرد، اما یک اشتباه محاسباتی در کار بوده است زیرا دمشق مقاومت زیادی از خود نشان داد، به خصوص این که مسئله کردها را توانست برای ترکیه زنده کند."
اما چرا ترکیه وارد این کارزار شد. آیاهدفش برپاشدن یک دمکراسی در سوریه بود؟
    نمی توان این موضوع را باور داشت. زیرا از یک سو آمد ورفت آزادنه بین دو جامعه همسایه ترکیه و سوریه بهترین و گران بهاء ترین موقعیت را برای مردم سوریه فراهم آورده بود تا تحول مطلوب را در کشورشان ایجاد نمایند. عده ای عقیده براین دارند که تظاهرات مسالمت آمیز مردم سوریه در ابتدای جنبش، مرهون همین روابط دوستانه دوکشور بوده است. از سوی دیگر، در یک سوریه دمکرات آیا ترکیه خواهد توانست به راحتی مسئله اشغال سنجک الکسارت را حل کند؟ مسئله کردها را چطور؟ و همچنین رودخانه های فرات و دجله که سال ها مورد مناقشه بوده اند؟ و...؟ آیا حل (مورد علاقه و پرسود برای ترکیه) این همه مسئله با یک دیکتاتور همانند اسد آسان تر است یا با ملتی مستقل و آزاد؟ همان گونه که تا قبل از این حوادث مشغول بودند؟ از دیگر سو، آیا به دست مزدوران مسلح عربستان سعودی و قطر ممکن می شود دمکراسی برقرار کرد؟ اگر هدف دمکراسی باشد چگونه می شود دولت ترکیه قبل از این که با یک اوپوزیسیون دمکرات و منسجم و توانا و شناخته شده سوری هماهنگی کند، دست به چنین قماری بزند؟ به علاوه اگر دولت ترکیه خواهان دمکراسی می باشد، به چه دلیلی خبرنگاران و فعالا سیاسی ترک که به انتقاد از فتح الله گولن(2) دست می زنند به زندان می روند؟
   در اسناد ویکیلیکس در مورد نفوذ فتح الله گولن درحکومت اردوغان چنین آمده است: جیمز جفری از تبعید گولن به پنسیلوانیا به عنوان یک پدیده سیاسی یاد کرده و می نویسد که رهبران حزب عدالت و توسعه در واقع " عروسک خیمه شب بازی گولن " هستند. در این سند ادعا می شود که پلیس ترکیه هم کاملا در دست جریان گولن می باشد هرچند سندی برای اثبات این ادعا نباشد ولی کسی هم آن را در ترکیه رد نمی کند.(3)
    در ماه مه گذشته، رجب طیب اردغان در یک سخنرانی "پر حرف و حدیث" ، اظهاراتی را در رابطه با مشکل ترکیه با عمده ترین اقلیت قومیتی کشور یعنی کردها مطرح نمود. او با تاکید بر حفظ تمامیت ارضی کشور، از ترکیه به عنوان کشوری با " ملیت، دولت، پرچم و دینی واحد" یاد کرد(4). کافی است خطابه های کنونی اردوغان را با چند سال پیش مقایسه کنید آنگاه خواهید دید که نخست وزیر تا چه اندازه ستیزه جو شده است: "به زودی در مسجد امویان در دمشق نماز جماعت خواهیم خواند و بر مزار صلاح الدین ایوبی فاتحه تلاوت خواهیم کرد." همچنین در کنفرانس سراسری حزب عدالت و پیشرفت اظهار داشت: "ما در همان راهی گام برمی داریم که نیاکان پیروزمان همانند سلطان آلپ ارسلان و سلطان محمد فاتح گام برداشته اند."(5)
    البته نمی توان آرزوی زنده کردن امپراتوری عثمانی را تنها دلیل این امر دانست. بشار اسد با نزدیک بودنش به ایران مرتکب اعمالی شده است که از نظر آنکارا و ریاض وقطر غیر قابل بخشش هستند. از بارز ترین آن ها، یکی در مورد طرحی در لبنان به هدف نگه داشتن سعد حریری بر قدرت از سوی ترکیه و قطر که با عدم همکاری بشار اسد به نتیجه نرسید. وهمچنین در هنگام انتخاب نخست وزیر در عراق که بشار خود را در جبهه ایران قرار داد و در نتیجه ترکیه و عربستان و قطرناکام را از خود عصبانی کرد. این تحولات به آمریکا و دیگرقدرت های اروپائی نشان دادند که نه عربستان و نه ترکیه، قادر به تاثیر گذاری در منطقه نیستند. به خصوص ترکیه، همان طور که در بالا آمد به دنبال وسعت بخشیدن به نفوذ خود در منطقه، خود را به آب و آتش زده ووارد این قمار کرده است تا خود را به عنوان یک قدرت منطقه ای به غرب و شرق بقبولاند.
bayaneroshan.blogfa.com


1-
www.francetv.fr
2- فتح الله گولن کیست؟ عده ای معتقدند که خط مشی کلی دولت ترکیه درراستای بینش ملی و مذهبی این فرد قرار دارد که پدر معنوی اردوغان گفته شده است. براین پایه، شاید بتوان دلیل تصمیم اخیر ترکیه در قبال کشور همسایه که توسط علویان اداره می شود را حدس زد.
فتح الله گولن را اززبان خودش - در سایتش آمده است- بشناسیم:
"فتح الله گولن در قریه کوروجوک ولسوالی حسن قله ولایت ارزروم چشم به جهان گشود. نبوغ و ذکاوت او در یک خانواده متدین و روشن فکر، تحت تاثیر و با توجه عمیق پدرکلان، مادر کلانش مونسه خانم، والدینش و درخارج از خانواده،زیر نظر استادش لطفی افندی، رشد نمود.
   با توجه به ذکاوت فتح الله گولن، بالاخره، سه عنصر اساسی که شخصیت او را با آشکارترین اوصاف بیان مینمود، بوجود آمد.
اول: علاقمندی و وابسته گی عمیق او و خانواده اش به دین مبین اسلام.
دوم: علاقه و محبت عمیق او به پیغمبر اکرم صلی الله علیه وسلم و اصحاب او و بعداً به خانواده و تمام موجودات.
سوم: اشکریزی و اضطرابهای او که از در گذشت استاد مهربانش لطفی افندی، از دست دادن پدر و مادرش که در فاصله یک ساعت از همدیگر، دنیای فانی را وداع گفتند و بالاخره از حالت ناگوار و بدبختی هایی که دامن گیر مسلمانان امروز است، سرچشمه میگیرد.

...
    گذشته از این حرفها بیائید مانند روحانیون و ملائک، بسوی هم آغوش صفا، صمیمیت و دوستی را گشوده و به عزم ادا نمودن حق اراده هایمان، بیائید کین، عداوت، نفرت، شهوت و غیره اعمال حیوانی را از قلبهای مان دور نموده و از آن هوای پاک روحانیون استفاده نمائیم و دسته های گل را از عالم لاهوت دسته نموده به دلهای تشنه به محبت و زیبایی تقدیم نمائیم. فتح الله گولن خود را در بین موجودات حقیرترین و بیچاره ترین موجود درجهان میشمارد. برای او بنده گی خداوند بر همه چیز مقدم است. او با وجودیکه یک فرد متقی و پرهیزگار است، قرآن کریم را در سنین قبل از جوانی ختم نموده، شاید عبادات خود را یک بار هم به قضا نگذاشته و شب ها را با عبادت و تهجد سحر نموده، با این همه، خود را یک بنده گنهکاری که وظیفه بنده گی را بطور کامل بجا نیاورده باشد میپندارد.
...
    اودر مورد ثروت اندوزی در مقاله " آیا می توانی حسابش را پس بدهی؟" چنین می نویسد: از جانب دیگر، مسأله‍ی مهم و اساسی این است که دنیا قلباً ترک شود، نه کسباً. از این لحاظ یک مومن می تواند مانند یک اهل دنیا کار کند و فایده به دست بیاورد و همچو قارون سرمایه دار شود. زیرا او می تواند در صورت ضرورت تمام سرمایهء خود را در راه رضای الله (جل جلاله) انفاق نماید."

    بنابراسناد ویکیلیکس ثروت اورا 25 میلیارد دلار تخمین می زنند. بیش از 400 هزار کارمند دارد که بیش از 1000 مدرسه و دانشگاه و رسانه های مختلف از نوشتاری تا رادیو و تلویزیون را اداره می کنند. ازمدرسه هایش 300 عدد آن در ترکیه و بقیه در خارج از ترکیه می باشند که اهمیتی را که گولن برای خارج مرزهای ترکیه قائل می باشد را نشان می دهد. در زیر، شمه ای دیگر از ابعاد شخصیت این روحانی ترک را از زبان مشرق نیوز می خوانیم:   
هاکان یاووز با مقایسه گولن با رهبران جنبش نور می‌نویسد، "افکار گولن بیشتر به یک ناسیونالیست ترک شبیه است. وی همچنین فردی دولت‌ محور است و بیشتر با اقتصاد بازار و خط ‌مشی‌های اقتصادی نئولیبرال قرابت دارد. تمرکز گولن بر فعالیت‌های اقتصادی باعث گشته تا برخی وی را منادی نسخه اسلامی کالوینیسم بدانند.
    گولن در سال 1981 از سمت خطیب و امام جماعت رسمی استعفا داد. وی از سال 1988 تا 1991 مجموعه‌ای از سخنرانی‌ها را در مساجد معروف شهرهای بزرگ ارائه نمود. در سال 1994، در تأسیس "بنیاد روزنامه‌نگاران و نویسندگان" شرکت جست و به عنوان رئیس افتخاری آن منصوب گشت. علی‌رغم انتساب گولن به اسلام‌گرایان اما وی هیچگاه در مورد تعطیلی حزب رفاه در سال 1998 یا حزب سعادت در سال 2001 سخنی نگفت. او با برخی از سیاستمداران مطرح ترکیه به مانند تورگوت اوزال، تانسو چیلر و بولنت اجویت دیدار داشته اما از ملاقات رهبران احزاب بزرگ اسلامی سرباز زده است.
    گولن در سال 1999 به بهانه درمان به آمریکا رفت. البته گفته می‌شود که دلیل اصلی سفر وی ترس از محاکمه در ترکیه به علت اظهاراتی در باب ضرورت برقراری حکومت اسلامی بود. گولن در سال 2000 به اتهام تلاش در جهت سرنگونی دولت به صورت غیابی محاکمه شد. دادگاه تجدید نظر بعدها درخواست دفتر دادستانی کل را رد نموده و گولن در سال 2008 از کلیه اتهامات خود تبرئه گشت.
   رجب طیب اردوغان اخیرا به صورت رسمی از فتح الله گولن که از او به‌عنوان پدرخوانده حزب عدالت و توسعه یاد می شود دعوت کرد که به ترکیه باز گردد.
    به گزارش شبکه خبری سی بی اس : بنابر نظر بسیاری از ناظران فتح الله گولن مراد بسیاری از مقامات اسلامگرای ترکیه محسوب می شود و بسیاری از مقامات دولت اسلامگرای رجب طیب اردوغان در واقع تربیت شدگان مدارس گولن به شمار می روند و از این رو به وی ارادت مرید به مراد دارند.
    چندین سال پیش دکتر نجیب هابلمیت اوغلو، استاد تاریخ در دانشگاه آنکارا رابطه بین جماعت فتح‌الله گولن را با سازمان سیا مورد بررسی قرار داد. دکتر هابلمیت اوغلو در سال 2002 ترور شد و پرونده وی هیچگاه به نتیجه‌ای نرسید. از طرف دیگر عثمان نوری گوندش، رئیس سابق دستگاه اطلاعاتی ترکیه، در مورد رابطه گولن با سازمان سیا، در کتاب خاطرات خود ادعا نمود که جنبش گولن از اواسط دهه 1990 به عنوان پوششی برای فعالیت‌های سازمان سیا عمل کرده است. برای نمونه در دهه 1990، این جنبش در حدود 130 مأمور سازمان سیا را در مدارس خود در قرقیزستان و ازبکستان مخفی نمود. وی در کتاب خاطرات خود اعلام نمود که سازمان سیا از امکانات این جماعت در آسیای مرکزی برای دستیابی به مقاصد خود استفاده نموده است.
    بنابر اسناد منتشره توسط ویکیلیکس، سال گذشته یکی از روسای پلیس که کتابی درباره این موضوع (دراختیار داشتن پلیس ترکیه) نوشته بود، به زندان افتاد. اوایل سال جاری نیز احمد سیک و ندیم سنر، دو روزنامه نگار ترک در رابطه با ادعاهایی مشابه بازداشت شدند.
3-
www.ccsi.ir
4-
www.kurdpress.com

=ترکیه، جنبش گولن و کردها / پیوتر زالوسکی
5-
www.mashreghnews.ir