اخبار روز: www.iran-chabar.de
دوشنبه  ٣۰ بهمن ۱٣۹۱ -  ۱٨ فوريه ۲۰۱٣

در جمهوری آذربایجان و بویژه شهر باکو نوشته ها، تظاهرات، حملات و تهدید ها علیه اکرم ایلیسلی – نویسنده خلق آذربایجان بشدت ادامه دارد. مسبب این حملات شیوه برخورد نویسنده به مسئله درگیری ارمنی ها و آذربایجانیان در رمان «خواب سنگی» است که در سال ۲۰۰۷ نوشته شده و اخیرا به زبان روسی در مسکو منتشر شده است. گفته می شود که نویسنده در رمان «خواب سنگی» هنگام تصویر مناقشات میان «ارامنه و مسلمانان» در یک منطفه مشخص، ارامنه را مظلوم نشان داده و طرح این موضوع زمانی که قاراباغ هنوز در اشغال ارامنه قرار دارد و ارمنیان به اقدامات خونینی مانند قتل عام روستای خوجالی دست یازیده اند، – به زعم مخالفان نویسنده – مقصر جلوه دادن آذربایجانیان و در نتیجه خیانت به مردم آذربایجان است. حملاتی که پس از انتشار رمان علیه نویسنده آغاز شد، روز جمعه گذشته در پارلمان هم ادامه یافت. نمایندگان و مسئولین پارلمان بشدت به نویسنده حمله کردند و سخنگوی معاون پارلمان او را خائن نامید و خواستار الغای حق شهروندی او گشت. نماینده دیگری خواستار آن شد که ژن نویسنده مورد آزمایش قرار گیرد.
اکنون جلوی خانه اکرم ایلیسلی ۷۵ ساله که نویسنده دهها رمان و … است و بیش از ۵۰ سال به کار نوشتن و ترجمه اشتغال داشته است. تظاهرات با شعارهای «مرگ بر اکرم» تشکیل می شود و کتابها و عکسهایش به آتش کشیده می شوند. دیروز در روستای زادگاهش «ایلیس» نیز نمایش هایی برپا شد. معاون رئیس حزب حاکم او را بی شرف و بی ناموس نامیده است. الهام علی یف در فرمان دیروزش، عنوان «نویسنده خلق» را از او پس گرفت و به قطع خقوق بازنشستگی ویژه اش فرمان داد. در حمله به نویسنده اشخاص و گروههای بسیاری باهم مسابقه و رقابت می کنند و در تحریک مردم بشدت فعالند. اتحادیه نویسندگان آذربایجان او را از صفوف خود اخراج کرده است. این اتحادیه پیشتر “رافیق تقی یف” نویسنده را نیز اخراج کرد و او اندکی بعد به فتل رسید.
اکرم ایلیسلی در مصاحبه ۵۹ دقیقه ای با رادیو آزادی، از اثر خود دفاع کرده و گفته است که باید به دشمنی میان دو ملت همسایه پایان داده شود. او اضافه کرده است که نوشته او نه تاریخ، بلکه یک رمان است و او در اثر خود، با انتقاد از آذربایجانیان، نگاه عدالتخواهانه آذربایجانیان را به نمایش گذاشته و با این کار خود زوشنفکران ارمنی را نیز به محکوم کردن جنایات ارامنه فراخوانده و از این طریق در جهت حل مناقشه میان دو ملت گام برداشته است. ایلیسلی گفته است که با نوشتن این رمان، نه فقط آذربایجانیان را تحقیر نکرده، بلکه بعنوان یک آذربایجانی از طریق انتقاد از رفتارهای آذربایجانیان، در جهت اعتلای ملت خود گام برداشته است. نویسنده گفته است که سازمانگران حملات علیه او، کسانی هستند که از برکت مناقشه ارمنی ها و آذربایجانیان، به مقام و ثروتهای میلیونی دست یافته اند. او افزوده است که این نیروئی که سود برده، نمی خواهد که این مناقشه به پایان رسد و از همین نقطه نظر است که مردم را علیه او تحریک می کنند. اکرم ایلیسلی از حملات و تهدیدها علیه خود و خانواده اش اظهار نگرانی کرده و نامه هایی به سفرای چند کشور فرستاده است.
تکفیر نویسنده سالخورده – اکرم ایلیسلی- بخاطر نوشتن یک رمان، خانن نامیدنش، انجام تظاهرات جلوی منزل مسکونی او و ….. تظاهر خشن روح آنتی دموکراتیسم و آفریدن ماجرای سلمان رشدی جدیدی است. او هر چه هم که نوشته باشد، نمی توان در برابر چنین رفتاری یا یک نویسنده سکوت کرد. این حرکت، ابداع روش جدیدی در جمهوری و به زیان ملت آذربایجان است. جامعه ای که در دوران شوروی شاهد تعقیب روشنفکران مخالف و دگراندیش، اخراج آنان از اتحادیه نویسندگان، برگزاری نمایشات علیه آنان بوده و نتایج مهلک آن اعمال را تجربه کرده است، نباید آن اعمال را تکرار کند. کسانی که خود را غمخوار روشنفکران مظلوم آن دوران – و یا تکفیر شدگان به اتهام «دشمن دین» در دوران دیگر – می دانند، نباید امروز خود روشنفکران دگراندیش را لعن کنند و این بار نیز آنان را با اتهام «دشمن ملت» بکوبند و مردم را علیه آنان تحریک کنند.
ما رمان اکرم ایلیسلی را نخوانده ایم. ولی بعنوان انسانهایی دموکرات و گروهی از روشنفکران و نویسندگان آذربایجان جنوبی، خائن نامیده شدن یک نویسنده بخاطر نوشتن یک اثر، تظاهرات علیه او و تلاش برای لغو شهروندی اش و به مخاطره افکندن زندگی خود و خانواده اش را به شدت محکوم می کنیم. کسانی که مردم را علیه اکرم ایلیسلی تحریک می کنند، باید از این اقدامات خود دست بردارند. روشنفکران حقیقی آذربایجان موظفند همانند همه روشنفکران جهان پاسدار آزادی قلم و بیان باشند. حتی اگر این یا آن «اشتباه» نیز در کتاب نویسنده ای راه یابد، درباره آن «اشتباه» نیز می توان در فضایی دموکراتیک و متمدنانه به بحث پرداخت. از نویسندگانی که خود را وارث آخوندف ها، جلیل محمدقلی زاده ها، صابرها، حقوردیف ها و ع. حاجی بیگوف ها معرفی می کنند، انتظار شجاعت و مسئولیت روشنفکرانه می رود. سازمان دادن ماجرای «شیطان بازار» علیه یک نویسنده بسیار شرم آور و تاسف بار است.
ما نخواسته ایم در کشاکش های میان احزاب سیاسی جمهوری آذربایجان مداخله کنیم. ولی دفاع از آزادی قلم و بیان را وظیفه ای عموم بشری دانسته، بار دیگر اعلام می کنیم: این رفتار با اکرم ایلیسلی، به مخاطره افکندن جان او و خانواده اش عملی بسیار زشت و ننگین است. بی تردید دولت آذربایجان مسئول تامین امنیت اکرم ایلیسلی است و در برابر هر رخدادی پاسخگو خواهد بود. روشنفکران حقیقی آذربایجان موظفند خود را از این هیجانات دور نگهدارند و نگهبان آزادی وجدان و قلم باشند. سود جامعه انسانی از آزادی اندیشه، بیان و قلم، هزاران بار بیش تر از زیانهای احتمالی آن است. کسانی که آذربایجان را دوست دارند و برای اهالی این کشور سعادت و تعالی آرزو می کنند، نباید در برابر این رفتارهای ضد دموکراتیک علیه اکرم ایلیسلی سکوت کنند. دوستداران آذربایجان باید پاسداران اصول دموکراسی باشند.

۷ فوریه ۲۰۱۳

آ. ائلیار، ابراهیم شیری، احد واحدی، اژدر بهنام، باخیش سببی، باقر مرتضوی، بهروز مطلب زاده، پرویز اورمولو، دنیز ایشچی، سیروس مددی، صمد دژبان، علاءالدین فتح راضی، علی قره جه لو، غلام بابازاده (شامقازان)، هدایت هادی (هادی قاراچای)، یدالله کنعانی (نمینلی)

* ترجمه از زبان آذربایجانی - سایت آذربایجان