• سیزده سال پیش محققان موزه‌ی یادبود هولوکاست در ایالات متحده کار غم‌بار مستندسازی اطلاعات تمامی محله‌های یهودی‌نشین، اردوگاه‌های بیگاری و کار اجباری و کشتارگاه‌های برپا شده توسط نازی‌ها در سراسر اروپا را آغاز کردند. یافته‌هایی که تاکنون به دست آمده حتی برای کارشناسان تاریخ هولوکاست نیز تکان دهنده است ...

اخبار روز: www.iran-chabar.de
چهارشنبه  ۱۶ اسفند ۱٣۹۱ -  ۶ مارس ۲۰۱٣

نیویورک تایمز - ترجمه ی بامداد زندی: سیزده سال پیش محققان موزه‌ی یادبود هولوکاست در ایالات متحده کار غم‌بار مستندسازی اطلاعات تمامی محله‌های یهودی‌نشین، اردوگاه‌های بیگاری و کار اجباری و کشتارگاه‌های برپا شده توسط نازی‌ها در سراسر اروپا را آغاز کردند.

یافته‌هایی که تاکنون به دست آمده حتی برای کارشناسان تاریخ هولوکاست نیز تکان دهنده است.

این محققان اطلاعات ۴۲هزار و ۵۰۰ محله‌ی یهودی‌نشین و اردوگاه در سراسر اروپا از نواحی زیرسلطه‌ی آلمان در فرانسه تا روسیه و خود آلمان در دوران حاکمیت بی‌رحمانه‌ی هیتلر از سال ۱۹٣٣ تا ۱۹۴۵ را ثبت کرده‌اند.

وقتی محققان اصلی این طرح پیش‌نمایشی از یافته‌های‌شان را اواخر ژانویه در هم‌اندیشی علمی موسسه‌ی تاریخ آلمان در واشنگتن ارایه دادند آمار و ارقام چنان بهت‌آور بود که حتی کارشناسان هولوکاست نیز از آن چه شنیدند به شک و تردید افتادند.

هارتموت برگهوف مدیر موسسه، پس از آگاهی یافتن از داده‌های جدید در مصاحبه‌ای گفت: ارقام خیلی بالاتر از آن است که گمان می‌کردیم. قبلاً هم می‌دانستیم که زندگی در اردوگاه و محله‌های یهودی‌نشین خیلی فلاکت‌بار بود ولی این آمار باورنکردنی است.

اردوگاه‌هایی که اطلاعات‌شان مستندسازی شده است نه تنها شامل "مراکز کشتار" می‌شود بلکه هزاران اردوگاه کار اجباری را نیز دربرمی‌گیرد، اردوگاه‌هایی که در آن‌ها زندانیان را به ساخت لوازم ضروری جنگ وامی‌داشتند، اردوگاه‌های اسرای جنگی، اردوگاه‌هایی که با حسن تعبیر مراکز "مراقبت" نام گرفته بودند و در آن‌ها زنان آبستن را به سقط جنین وامی‌داشتند یا نوزادشان را بلافاصله پس از تولد می‌کشتند و روسپی‌خانه‌هایی که در آن‌ها زنان را به آمیزش جنسی با نظامیان آلمان وادار می‌کردند.

آشویتس و چند بازداشتگاه دیگر در نظر مردم نمادهایی از ماشین کشتار نازی‌ها هستند و به همین ترتیب فقط یک محله یعنی محله‌ی یهودی‌نشین ورشو که به خاطر شورش سال ۱۹۴٣ شهرت دارد تداعی‌کننده‌ی حبس خانواده‌های یهودی توسط حکومت نازی در محله‌های زادگاه خودشان است. اما این تحقیق جدید به روشنی غم‌باری نشان‌گر آن است که این مکان‌های مخوف فقط مشتی از خروار در کل شبکه‌‌ای بودند که آلمان به پا کرده بود.

در نقشه‌هایی که این محققان برای معرفی اردوگاه‌ها و محله‌های یهودی‌نشین عرضه کرده‌اند مراکز کشتار، شکنجه و بیگاری همچون خوشه‌هایی سیاه در بخش‌های وسیعی از اروپای دوران جنگ به چشم می‌خورند. مرکز این خوشه‌ها آلمان و لهستان بودند ولی در همه سو شاخه دوانده بودند.

طبق برآورد جفری مگرگی و مارتین دین که سرپژوهشگران این کار تحقیقاتی هستند در مراکزی که در دانش‌نامه‌ای چندی جلدی معرفی کرده‌اند ۱۵ تا ۲۰ میلیون نفر جان باختند یا محبوس شده بودند(دو جلد نخست این دانش‌نامه را موزه‌ی هولوکاست منتشر کرده است و قرار است پنج جلد دیگر آن هم تا سال ۲۰۲۵ منتشر شود.)

بسیاری از اردوگاه‌ها و محله‌های یهودی‌نشین فقط به صورت پراکنده و منطقه‌ای شناخته شده بودند اما این محققان با استفاده از اطلاعاتی که نزدیک به ۴۰۰ نفر از یاری‌گران این تحقیق عرضه کرده بودند برای نخستین بار با بررسی مکان‌ها، چگونگی اداره‌کردن و کاربری مراکز ،دست به مستندسازی سراسری زدند.

تجربه‌ی رنج‌بار هنری گرینباوم ٨۴ ساله، یکی از جان‌ به‌ در بردگان هولوکاست که در حومه‌ی واشینگتن زندگی می‌کند نمونه‌ای از گستره‌ی وسیع مراکز برپاشده توسط نازی‌ها را به دست می‌دهد.

گرینباوم که یکی از داوطلبان در موزه‌ی هولوکاست است اکنون که راجع به زندگی پرماجرای‌اش در دوران جنگ برای بازدیدکنندگان حرف می‌زند ذهن شنوندگان بی‌اختیار به ماه‌ها حبس وی در آشویتس معطوف می‌شود که از همه‌ی اردوگاه‌ها بدنام‌تر بود.

اما تصاویر اردوگاه‌های دیگر نازی‌ها که در آن‌ها زندانی شده بود به همان اندازه در ذهن‌اش حک شده است که خاطره‌ی اردوگاه آشویتس، اردوگاهی که شماره‌ی آن (A۱٨٨۹۹۱) روی بازوی چپ‌اش خال‌کوبی شده است.

گرینباوم در مصاحبه‌ای به صورت زنجیروار از اردوگاه‌هایی که در آن‌ها زندانی شده بود حرف زده است و هنوز جزییات را به خوبی به یاد دارد.

نخستین اردوگاه، محله‌ی یهودی‌نشین استاراکوویچ در شهر زادگاه‌اش در لهستان بود. در سال ۱۹۴۰ هنگامی که بیش از ۱۲ سال نداشت آلمانی‌ها خانواده‌اش و سایر یهودی‌های محلی را در این محله جمع کردند.

بعد همراه خواهرش به اردوگاه کار اجباری در بیرون شهر انتقال یافت که با دیوار بلندی احاطه شده بود . بقیه‌ی افراد خانواده‌اش به اردوگاه تربلینکا انتقال یافتند و همان جا نیز جان باختند. پس از آن که نوبت کاری عادی‌اش در کارخانه تمام می‌شد آلمانی‌ها او را همراه سایر زندانی‌ها برای حفر چاله‌هایی می‌بردند که اجساد قربانیان را به صورت جمعی در آن‌ها دفن می‌کردند. سپس به آشویتس انتقال یافت و از آن جا برای کار به کارخانه‌ی بونا مونوویتز لهستان اعزام شد که مواد شیمیایی تولید می‌کرد. در این کارخانه همراه با حدود ۵۰ زندانی دیگر اردوگاه اصلی آشویتس لاستیک و روغن مصنوعی تولید می‌کردند. سرانجام نیز به اردوگاه کار اجباری فلوسنبرگ در نزدیک مرز جمهوری چک انتقال یافت. در این اردوگاه از بی‌غذایی وزن‌اش به کم‌تر از ۵۰ کیلو کاهش پیدا کرد در حالی که قدش ۱۷۰ سانتی‌متر بود.

گرینباوم در سن ۱۷ سالگی و طی پنج سال در پنج اردوگاه بیگاری کرده بود و در راه ششمین اردوگاه بود که در سال ۱۹۴۵ توسط سربازان آمریکایی آزاد شد. خودش می‌گوید: هیچ کس این اردوگاه‌ها را نمی‌شناسد. همه چیز را باید مستندسازی کرد. این کار خیلی مهم است. برای جوان‌ها همه چیز را تعریف می‌کنیم تا آگاه شوند و همه چیز را به یاد داشته باشند.

این تحقیقات می‌تواند تبعات حقوقی هم داشته باشد و به بازماندگان کم‌شمار هولوکاست کمک کند تا اسناد جدیدی به دادگاه‌ها ارایه دهند بلکه بتوانند از بیمه خسارت بگیرند، اموال به غارت رفته و زمین‌های تصرف شده‌اشان را پس بگیرند و سایر ادعاهای مالی‌شان را اثبات کنند.

سام دابین وکیل فلوریدایی که وکالت گروهی از بازماندگان شاکی شرکت‌های بیمه‌ی اروپایی را به عهده دارد می‌گوید: دعاوی بسیاری را رد کرده‌اند فقط به خاطر آن که اردوگاه ادعایی شاکی را کسی نمی‌شناخت.

دکتر مگرگی سرپژوهشگر این طرح می‌گوید این تحقیقات شناخت کارشناسان هولوکاست از چگونگی اردوگاه‌ها و محله‌های یهودنشین را تغییر می‌دهد.

طبق یافته‌های محققان، رایش سوم خیلی زود در سال ۱۹٣٣ و در آغاز حکومت هیتلر حدود ۱۱۰ اردوگاه مختص زندانی کردن حدود ۱۰ هزار مخالف سیاسی و غیره بر پا کرده بود. آلمان اشغال کردن کشورهای همسایه را که آغاز کرد کاربری اردوگاه‌ها و محله‌های یهودی‌نشین به حبس کردن و گاهی کشتن هم‌جنس‌گرایان،کولی‌ها،لهستانی‌ها، روس‌ها و بسیاری دیگر از گروه‌های قومی اروپای شرقی نیز بسط یافت و مختص یهودیان نبود.طبق یافته‌های این محققان، ماموریت، سازمان و اندازه‌ی اردوگاه‌ها و محله‌های یهودی‌نشین بر اساس نیاز نازی‌ها تفاوت زیادی با هم داشت.

محله‌ی یهودی‌نشین ورشو بزرگ‌ترین محله‌ی یهودی‌نشین ثبت شده در این تحقیق است، محله‌ای که جمعیت‌اش در بیش‌ترین حالت به حدود ۵۰۰ هزار نفر رسید. یکی از کوچک‌ترین اردوگاه‌ها هم مونشن شوابینگ در آلمان بود که ده بیست زندانی در آن بیگاری می‌کردند. گروه‌های کوچکی از زندانیان را تحت نظر نگهبانان مسلح از اردوگاه اسرای داخائو به این اردوگاه فرستاده بودند. در گزارش‌ها آمده است که این زندانیان را شلاق می‌زدند و وادار می‌کردند کارهای نظافت خانه و باغبانی یکی از حامیان دو آتشه‌ی نازی‌ها به نام "خواهر پیا" را انجام دهند و حتی برای این خانم اسباب بازی درست کنند.

دکتر مگرگی می‌گوید وقتی که تحقیقات در سال ۲۰۰۰ آغاز شد پیش‌بینی خودش بر اساس برآوردهای پس از جنگ،ثبت حدود ۷ هزار محله‌ی یهودی‌نشین و اردوگاه بود اما عدد به دست آمده روند افزایشی داشت به طوری که نخست به ۱۱ هزار و ۵۰۰، سپس به ۲۰ هزار و ٣۰ هزار رسید و اکنون به ۴۲ هزار و ۵۰۰ بالغ شده است.

آمار به دست آمده حیرت‌آور است: ٣۰ هزار اردوگاه کار اجباری، هزار و ۱۵۰ محله‌ی یهودی‌نشین، ۹٨۰ بازداشتگاه، هزار اردوگاه اسرای جنگی، ۵۰۰ روسپی‌خانه‌ی بردگان جنسی و هزاران اردوگاه مختص بهکشی کهن‌سالان و معلولان، سقط جنین اجباری، "آلمانی‌سازی" زندانیان یا اسکان موقت برای انتقال به مراکز کشتار.

محققان فقط در خود برلین حدود ٣هزار اردوگاه یا به اصطلاح جهودخانه را ثبت کرده‌اند و هامبورگ هم دارای هزار و ٣۰۰ اردوگاه بود.

دکتر دین یکی دیگر از محققان این طرح می گوید این یافته‌ها برای وی هیچ شک و تردیدی به جا نگذاشته که بسیاری از شهروندان آلمان برخلاف ادعای بی‌گناهی مکررشان در دوران پس از جنگ از وجود گسترده‌ی اردوگاه‌های نازی‌ها در آن زمان خبر داشتند.

دین می‌گوید: در عمل به هر جای آلمان که می‌رفتید بعید بود که اردوگاه‌های کار اجباری، اردوگاه اسرای جنگی و بازداشتگاه‌ها را نبینید.

www.nytimes.com