• جنگ داخلی و فرقه یی در سوریه هم اکنون با توجه به تحولات هفته جاری بسیار فراتر از یک بحران ملی، تبدیل به یک منازعه منطقه یی و بین المللی شده است که واقعیت "جنگ نیابتی" در این کشور را اثبات می کند. ...

اخبار روز: www.iran-chabar.de
دوشنبه  ٣۰ ارديبهشت ۱٣۹۲ -  ۲۰ می ۲۰۱٣

جنگ داخلی و فرقه یی در سوریه هم اکنون با توجه به تحولات هفته جاری بسیار فراتر از یک بحران ملی، تبدیل به یک منازعه منطقه یی و بین المللی شده است که واقعیت "جنگ نیابتی" در این کشور را اثبات می کند. بازیگران خارجی این بحران که مهره های اصلی صفحه شطرنج می باشند با وخیم شدن وضعیت درونی و احتمال سرایت بحران به منطقه پیرامونی با آشکار کردن تحرکات پشت پرده خود، این بار وارد بازی از نوع "پوکر روباز" شده اند و به نظر می رسد که تعیین تکلیف برای این جنگ در فاز نهایی مبارزه، از پایتخت کشورهای حامی و مخالف رژیم "بشار اسد" خواهد گذشت. سفرهای سریالی "جان کری" وزیر امور خارجه آمریکا، "دیوید کامرون" نخست وزیر بریتانیا، "بنیامین نتانیاهو" نخست وزیر رژیم اسرائیل به مقصد مسکو برای بحث و رایزنی در خصوص بحران سوریه و هم چنین عکس العمل کاملا شفاف و جانبدارانه مقامات ارشد مسکو نسبت به دمشق و اسد در کنار انتشار اسناد تایید شده در مورد ارسال تجهزات پیشرفته دریای و هوایی این کشور به سوریه، جای شکی باقی نمی گذارد که این بازی در سطح هژمون های بین المللی و قدرت های منطقه یی در جریان است. هم زمان با سفر "بان کی مون" دبیرکل سازمان ملل متحد به مسکو جهت دیدار با مقامات ارشد روسی و اظهارات "سرگی لاورف" در خصوص حق قانونی آنان بر طبق موازین بین المللی نسبت به ارسال تسلیحات دفاعی برای دولت دمشق و تاکید وی بر حضور ایران به عنوان یکی از متحدین اصلی بشار اسد در کنفرانس صلحی که در دیدار هفته قبل کری از مسکو مورد تایید این دو مقام جهانی رسیده بود، نشانه های روشنی از وجهه بین المللی این بحران و ایجاد توازن و یارگیری در عرصه واقعی میدان نبرد است. در این میان بسیار فراتر از وضعیت سیاسی – نظامی بحران در وجه درونی خود و اتهامات متقابل دو طرف نبرد در خصوص استفاده از تسلیحات شیمیایی که تبدیل به یک بازی موش و گربه بین موافقان و مخالفان اسد شده است، در طول روزهای اخیر موضوع ارسال تسلیحات روسی از جمله موشک های فوق پیشرفته ضد کشتی "یاخونت" با ۶ متر طول و ۲۷۰ کیلومتر برد مجهز به رادار بسیار پیشرفته و هم چنین ارسال چهار سامانه موشک های پیشرفته ضدهوایی "اس ٣۰۰" به سوریه، می تواند نقش بازدارنده و بسیار تاثیرگذاری در مورد حملات هوایی و دریایی به این کشور تلقی شود. این موضوع یک توازن نسبی را در معادلات احتمالی جنگ و تهاجم بیرونی ایجاد کرده است که بسیاری از محاسبات پیشینی در خصوص قریب الوقوع بودن ایجاد منطقه پرواز ممنوع و حملات هوایی به سوریه را دچار تردید جدی خواهد کرد.
محکومیت سوریه در مجمع عمومی سازمان ملل متحد در روز چهارشنبه ۱۵ ماه مه که با ۱۰۷ رای مثبت، ۱۲ رای منفی و ۵۹ رای ممتنع موجب صدور یک قطعنامه غیرالزام آور گردید، هر چند که شکستی دیگر برای دیپلماسی دمشق بود اما حامل نکته ظریف دیگری هم است. مشابه همین قطعنامه در سال گذشته نیز در مجمع عمومی طرح و تصویب شد که در آن مصوبه ۱٣٣ کشور رای مثبت داده و ۱۲ کشور هم رای منفی، با این تفاوت که در فاصله بین این دو قطعنامه ۲۶ کشور از محکوم کنندگان قبلی دولت سوریه این بار به لحاظ افشای بیشتر "زشت و زیبای" بحران فوق از اردوی مخالفان اسد به اردوی بی طرف ها کوچ کردند. این مساله گویای پیچیدگی ها و نگرانی های جدیدی است که در افکارعمومی و فضای بین المللی نسبت به این بحران و پشت پرده ی جنگ وکالتی سوریه شکل گرفته و به موازات عوامل داخلی هم زمان رقبای خارجی در این منازعه را زیر فشار برای جستن راهکارهای مسالمت آمیز در راستای کنفرانس "ژنو یک" در زمان میانجیگری "کوفی عنان" ترغیب می کند. بحران سوریه را باید در چارچوب ملی، منطقه یی و بین المللی به طور هم زمان و لحاظ موقعیت دیالکتیکی آن مورد ارزیابی قرار داد و به همین دلیل تمرکز بیش از حد و یکسویه بر یکی از ابعاد بحران می تواند اساس تحلیل را بر پایه ی یک فرض اشتباه استوار کند. حال سوال اساسی که باید جواب داده شود در این است که با شکل گیری موقعیت و وضعیت جدید در تمامی ابعاد، راه حل نهایی و کنش بازیگران دو سوی منازعه چگونه می تواند نقش تاثیرگذار خود را بر روند بحران تحمیل کند. تایید علنی ارسال تسلیحات پیشرفته روسی به سوریه ضمن اینکه تمام شائبه ها در خصوص دست کشیدن مسکو برای حمایت از اسد را برای همیشه منتفی می کند هم چنین نشاندهنده عزم روسیه برای ایجاد یک چتر حمایتی جهت بازدارنگی در خصوص احتمال حمله بیرونی برای ساقط کردن دولت کنونی دمشق خواهد بود. هم اکنون که تا حدود زیادی در حوزه میدانی نبرد یک ایستایی و توازن نسبی با چربش به نفع اسد جریان دارد، در حوزه خارجی نیز با اقدامات روسیه یک توازن قدرت ایجاد شده است که هرگونه به هم زدن این موازنه مستلزم پرداخت هزینه سنگین بوده و غرب در شرایط بحران اقتصادی و سیاسی کنونی نمی تواند این واقعیت را نادیده بگیرد. در تحولات آتی نیز مسکو فراتر از منافع ژئوپلتیک حتی به جهت موقعیت "ولادیمیر پوتین" در عرصه سیاسی کشور به روند کنونی ادامه می دهد، چرا که در هفته گذشته حزب "کمونیست فدراسیون روسیه" به عنوان بزرگترین نیروی اپوزیسیون داخلی با انتشار یک اعلامیه رسمی از دولت خواسته بود تا با حمایت قاطع از دمشق مانع از تحقق "اهداف امپریالیستی" شود. نظرسنجی های جدید در منطقه خاورمیانه و غرب نیز نشان می دهد که میزان حمایت از اپوزیسیون سوریه به جهت انتشار ویدئوهای منزجر کننده از سبعیت اعمال شده توسط آنان و هم چنین تمایل افکارعمومی به دخالت خارجی در بحران سوریه به شدت کاهش یافته و در مواردی چون ترکیه که به نوعی خط مقدم مخالفان تلقی می شود، بعد از انفجارهای شهر مرزی "ریحانلی" موقعیت "رجب طیب اردوغان" متزلزل گردیده و بسیاری از ترک ها وی را مسبب آشفتگی کنونی در کشور می دانند. سفر اردوغان به واشینگتن و کنفرانس مشترک مطبوعاتی وی با اوباما هر چند که به ظاهر یک همصدایی در خصوص سوریه را نمایش می دهد اما با توجه به درخواست نخست وزیر ترک برای دخالت نظامی و نقش تعیین کننده آمریکا در بحران سوریه و اظهارات میزبان او که به صراحت گفت "هیچ راه حل جادویی برای پایان بخشیدن به خشونت ها در سوریه وجود ندارد" بیش از پیش از تردید واشینگتن و غرب نسبت به اوضاع سوریه حکایت می کند. نبرد دیکتاتوری سکولار با بنیادگرایی اسلامی – فرقه گرایی سلفی در بعد ملی، منازعه محور شیعی با شرکت سهامی محافظه کاری سنی حامی اخوان – القاعده در فاز منطقه یی و بلوک شرقی – غربی در عرصه بین المللی حول بحران سوریه به یک معادله چندمجعولی تبدیل شده است که فعلا هیچ راه حل فوری و عاجلی برای برون رفت از آن متصور نخواهد بود. تنها یک طرح گام به گام و روند سیاسی در چارچوب کاهش سطح مناقشه از حالت جنگی به وضعیت مصالحه سیاسی با شراکت تمامی عناصر مرتبط با بحران قادر است تا چشم انداز نسبی برای برون رفت از بن بست کنونی را فراهم کند.