• باید مجموعه سرودهای فدایی را مداقه کرد؛ از حافظه فداییان در خارج مدد گرفت. تا مصنفان، آرایه های ادبی و منبع موسیقی هر یک را یافت. شعرهای این آهنگها را معمولا شاعران هوادار/ عضو می نوشتند که نامشانرا روی شعر نمی گذاشتند، نمونه: صدیقه صرافت. ...

اخبار روز: www.iran-chabar.de
چهارشنبه  ۵ تير ۱٣۹۲ -  ۲۶ ژوئن ۲۰۱٣

 البته در بهمن 49 قیام 15 انقلابی خط بطلان روی "مرگ و حقارت و بیهودگی" کشید؛ جنبش نوین انقلابی را بینان گذاشت. پس از سیاهکل، فرهنگ فدایی در لایه های متعدد جامعه نضج گرفت. این فرهنگ مجموعه ای بود از پندارها، گفتارها، کردارهای پراستعدادترین جوانان. این فرهنگ مجموعه ای بود از: زندان، خانه تیمی، شبنامه، مقاومت در زندان، عملیات خیابانی، ارتباط گیری، مقاومت زیر شکنجه، جلسات مطالعه و بحث، ادبیات زیرزمینی، نشر زندگینامه ها برای مدل زندگی، شجاعتهای درگیری، 10ها ممیزه شخصیتی اعضاء، مطالعات ادبیات مترقی تا خارج یعنی کنفدارسیون دانشجویان هوادار سچفخا.

رئوس این فرهنگ بقرار زیر بودند: منافع/ آرمان کارگری، عدم سازش، شجاعت، هوش، خلاقیت، اطلاعات سیاسی موضعی/ محلی/ جهانی، انصاف، وجدان، ذوق هنری/ ادبی، مهارت تشکیلاتی، گذشت از روابط خانوداگی، ایثار، انگیزه تغییر، طرح مسایل تاریخی، اجتماعی، اقتصادی.

در معادله 2 مطلق پویان یعنی قدر قدرتی ساواک و ترس مردم، 2 عامل شدت عمل و ارقه گی زیر نادیده گرفته شده بودند. 1- در معادله پویان یک متغیر یعنی درجه و شدت از قلم افتاده بود. یک نمونه از افزایش درجه خشونت در زیر می آید. بیباکی چریک منجر به خشونت بیشتر شکنجه و نهایتا ترور زندانی می شد. تحمیل 90 نوع شکنجه وحشیانه بر امثال ترگل منجر به قتل برخی زندانیان انقلابی زیر شکنجه می شد. انقلابیون بیرون خرمهره های رژیم مانند سرتیپ فرسیو و سرتیپ زندی پور را ترور می کردند.

محفلی درون ساواک در دور بعد 9 زندانی سیاسی یعنی جزنی همراه با 6 فدایی و 2 مجاهد نستوه را در اوین ترور کرد. 2- نقشه کشی غیرواکنشی ساواک برای یک دوره، تا اطلاعات در باره سازمان را روندیابی کند. در فاصله اردیبهشت 53 – تیر 55، ساواک از واکشنهای ضربتی سریع خودداری کرد. مرکزیت سازمان خام شد؛ جلسه 8 تیر مهرآباد را برپا کرد که ساواک مترصد بود؛ منجر به شهادت حمید اشرف و دیگران شد.

اگر شکنجه نبود چرا چریک کپسول سیانور در دهان داشت تا زنده بدست ساواک نیافتد؛ چرا سازمانهای حقوق بشر، رسانه ها، وکلای مستقل به زندانیان سیاسی دسترسی نداشتند؟ ساواک فراقانونی با زندانیان برخورد می کرد؛ لذا آمران و ماموران ساواک در مقابل قانون و محکمه متهم به نقض قانون و قتل عمد اند. رسانه ها هم تحت اشغال ساواک بودند.

ارزنده ترین شاعر فدایی سلطانپور است. سعیدِ سلطان‌پور 1360-1319 زاده سبزوار، نمایش‌نامه‌نویس، شاعر، کنشگر انقلابی، کارگردانِ تئاتر؛ نام آورترین هنرمندِ سازمان، کاندیدای نماینده تهران در انتخابات مجلس اول جمهوری بود. او در 27 فروردینِ 1360 در شبِ عروسی‌ش دستگیر شد. پس‌از تحمّلِ 66روز شکنجه اقراری، انتقامی، جیره ای- در پایان بهار آزادی، بامدادِ 1 تیر 60 تیرباران شد.

در 1349 بجرم هواداری از سیاهکل، نیز در 1351 در رابطه با نمایش آموزگاران یلفانی و نشر کتاب نوعی از هنر نوعی از اندیشه 1349، مدتی بازداشت شد. او در زندان کمیته و اوین مجموعه شعر آوازهای بند 1353، صدای میرا 1347، از کشتارگاه 1356 را نوشت؛ برای نشر به بیرون از زندان رد کرد. آثار دیگر او عبارتند: نمایشنامه حسنک 1349، نمایشنامه ایستگاه 1345، تئاتر سیار عباس آقا کارگرِ ایران‌ناسیونال 1358. balatarin.com   

او انجمن تئاتر ایران را در 1347 بنیاد نهاد با اجرای چندشب منقطع نمایشنامه های دشمن مردم ایبسن، چهره های سیمون ماشار برشت. در این مقطع سعید در اشاعه هنر مترقی می کوشید. چرا ساواک او و کمی بعد دکتر ساعدی را زیر شکنجه برد؟ در قانون جزای ایران شکنجه جرم است.

سعید بجرم نشر مجموعه آوازهای بند بمدت 3 سال در 1353-1356 زندانی شد. در دوران 3 ساله در قصر بند 2 و 3 بود؛ مجموعه شعر از کشتارگاه را چاپ زیرزمینی کرد. در 22 تیر 1356 از زندان آزاد شد. تاریخهای نشر آثار او مربوط به چاپ اول، با مجوز، برخی زیرزمینی، تکثیر در خارج بوسیله کنفدراسیون دانشجویان بوده؛ لذا تقویمی نیستند.

اشعار حماسی و عدالتخواهانه او در شب های شعر کانون نویسندگان در دانشگاه تهران شور انقلابی را دامن زد. سپس در شب 5م شبهای شاعران و نویسندگان در انجمن فرهنگی ایران-آلمان/ گوته از 18 مهر 1356 ببعد از پشت پودیوم فریاد کرد: "زندانی سیاسی آزاد باید گردد." در این شب 9 شعر زیر را خواند: سلام، غزل زمانه، اگر از خواب برآید بیمار، با کشورم چه رفته است، سرود برای گلهای سرخ، براین کرانه خوب، خفتبار، شانه به شانه، 4حرف. منظور از 4حرف می تواند مردم یا چریک باشد. رک ناصر موذن، ده شب- شبهای شاعران و نویسندگان در انجمن فرهنگی ایران-آلمان، امیر کبیر 1357.

در آبان 56 به اروپا رفت؛ مدتی در برلین بود. دستنوشته هایش در خانه دوستی بجا مانده که پیوست اند. در 13 ماه اقامت در اروپا کمیته "از زندان تا تبعید" را راه انداخت. در مقطع انقلاب 1357 به ایران برگشت. نمایش حسنک و عباس آقا را روی صحنه برد. اشعار پراکنده او از جمله آفتاب‌کارانِ جنگل، رود، توماج، جهان- در روزنامه های بهار آزادی نشر شدند.

سعید پرآوازه ترین شاعر مقطع انقلاب بود؛ در شعر خوانی او در دانشگاه تهران 20 هزار نفر حضور داشتند. البته در دهه 60 اعدام پرده سیاه سکوت روی نام او کشید؛ بسیاری از روشنفکران در دهه های 60 تا 90 جرات ارجاع به نام و آثار او را بویژه در داخل نداشتند.

زبان شعری سلطانپور حماسی و تغزلی، فارسی نوشتاری، آهنگین و پرطنین است. شعر او در سنت شعرنو حماسی خراسانی اخوان، آزرم، کدکنی می باشد. او مجموعه شعر صدای میرا را در 1347 با اجازه رسمی نشر کرد؛ ساواک زود آنرا جمعآوری کرد. کنفدراسیون دانشجویان در خارج آنرا تکثیر کرد. چرا دربار با هزینه سالانه بیسقف برخلاف قانون، خسارت به یک شاعر و ناشر را با جمعآوری کتاب انجام می داد؟

مناعت سعید در ایثار داروندارش تا پای جان، باعث عدم توجه به امضای نامش روی 7 شعر آلبوم شراره های آفتاب شد. البته آرایه های ادبی سعید امضای سبک شعری او در آنها یند. سرعت حوادث در مقطع انقلاب مانع از چاپ آخرین مجموعه اشعارش شد. این مجموعه می توانست در برگیرنده شعرهای مانند جهان، توماج، و سرودهای 7 گانه باشد. این بزرگمنشی با خودشیفتگی شاعران حاشیه در تخالف است که 50 سال تبلیغ شعر خود را با وسواسی عجولانه انجام میدهند.

کتاب از کشتارگاه حاوی هیچ یک از 7 سرود نمی باشد. شاید این 7 سرود نزدیک به رسیدن آزادی او در تیر 56ش سروده شده بودند. فهرست 13 شعر مندرج از کشتارگاه بقرار زیرند: غزل زمانه، در هوای درهم شبگیر، غزل بند، سحر در بند، غزل برای دلاوران، غزل رفیق، غزل شکنجه، این نغـمه–ساز پنهان، حربا، سرچشمه، دربند پهلوی، 4حرف، رودخانه. این 7 سرود نمی توانند پیش از 56 ساخته شده باشند؛ ورنه به خارج نشت کرده؛ کنفدراسیون دانشجویان آنها را کر/ گروهخوانی می کرد.

فعالیت مبارزاتی سعید برای جمعآوری و تدوین کلیات آثارش وقتی برایش نگذاشت. لذا نسلهای بعدی از یک نسخه رسمی کلیات آثار او محروم شدند. همین کم توجهی به چاپ آثار پراکنده پس از کتاب تولدی دیگر در بحبوحه فیلمسازی نیمه اول دهه 40ش، فروغ را هم نشان داد.

عدم توجه سعید به گنجاندن آلبوم شراره های آتش در کتاب از کشتارگاه، سوای سانسور دولتی، نیز شاید گروهی بودن روند آفرینش این سرودها بوده باشد. بااینکه مداد و کاغذ در زندان غدغن بود؛ شعرهای شفاهی بطور مخفی دست نوشته و ردوبدل می شدند. می تواند دلایل دیگری هم باشند: شعر این ترانه ها در پایان، کار گروهی فداییان زندانی می توانسته باشد.

واشکافی عبارتبندی، استعارات، نمادهای این 7 سرود با اشعار از کشتارگاه سعید همگنی کامل دارند. در نشستهای زندان قصر و قزل قلعه این 7 سرود ساخته شده؛ سپس در زمانی بعد آنها بنام، بینام، بنام مستعار برای سراینده و آهنگساز نشر شده اند. ولی این 7 سرود را سعید در زندان قزل قلعه در 1356 تالیف کرده. ‏‏2013‏/06‏/21

منابع.   www.akhbar-rooz.com وزن هجایی در ترانه یار دبستانی-بیژن باران
mahmag.org    وزن هجایی سرود سراومد زمستون- دکتر بیژن باران
asre-nou.net تعیین مولف شعر انقلابی -بیژن باران