• اکنون نیروهای لیبرال، دموکرات، چپ و سکولار در لیبی، سوریه، تونس، ایران و ترکیه اعتماد به نفس بیشتری خواهند یافت. اما مشکلات سیاسی و اقتصادی مصر به زودی حل نخواهد شد ...

اخبار روز: www.iran-chabar.de
چهارشنبه  ۱۲ تير ۱٣۹۲ -  ٣ ژوئيه ۲۰۱٣

یوسف عزیزی بنی طرف: با حضور ملیون ها مصری در خیابان های پایتخت و دیگر شهرهای مصر طی چهار روز گذشته، انقلاب مصر گامی به جلو برداشته است. صحبت از دست کم ۱۷ تا حد اکثر ٣٣ ملیون به میان آمده است. بزرگترین انقلاب تاریخ. این انقلاب نمی تواند کودتا باشد. در واقع برکناری نخستین غیر نظامی برگزیده در اولین انتخابات دموکراتیک در مصر را نباید نقض بازی دموکراسی دانست. زیرا کارهایی که دکتر محمد مرسی در این یک سال انجام داد یا نداد برای اکثریت جامعه انقلابی و بحران زده مصر غیر قابل قبول بود. تدوین قانون اساسی با فرم و اندازه اسلامی – آن هم از نوع اخوان المسلمین – و تنگ کردن فضای فرهنگ و هنر و موسیقی و مطبوعات و رسانه ها، نخبگان و روشنفکران و احزاب لیبرال، دموکرات و چپگرا را هراسناک ساخت. کارگران و فرودستان زیر چرخ سنگین تورم احساس پایمالی می کردند و زنگ خطر وقوع گرسنگی به صدا در آمده بود. حکومت "اخوانی" قصد "اخوانیزه کردن" یا در واقع اسلامیزه کردن جامعه مصر را داشت و استقرار دموکراسی، واپسین دغدغه هایش بود. مصریان آگاه فکر می کردند که "اخوانی ها" ممکن است تجربه حزب نازی را در جامعه مصر تکرار کنند. چون در سلوک دینی و سیاسی شان، همچون فرقه های مذهبی سری، اطاعت از "المرشد الاعلی" یا رهبر جماعت و سر سپردگی به او را اساس عضویت قرار می دهند نه وابستگی به میهن و دموکراسی. اما از همه نزدیک تر به اذهان مصریان، تجربه حاکمیت دینی در ایران است که مو بر پوستشان سیخ می کند. آنان حتی در این اواخر دیدند چگونه حکومت تهران از سلوک و رفتار ضد دموکراتیک محمد مرسی دفاع می کند و با خیزش ملیونی مردم مصر مخالفت. این ادامه همان رفتار تایید آمیز روحانیان حاکم در ایران نسبت به خود کامگان سوریه است.
افسران آزاد در دهه پنجاه میلادی با کودتای نظامی، ملک فاروق پاد شاه فاسد مصر را برانداختند اما با پیوستن توده های مردم و تظاهرات تایید آمیزشان، کودتا به انقلاب فرا رویید. اکنون انقلاب ملیون ها مصری به کمک ارتش گام دیگری برمی دارد تا جلوی "دینی شدن" نهاد دولت را بگیرد ویک گام به سوی دموکراسی وپلورالیسم پیش رود. عبدالناصر چهره برجسته عصر جنبش های ملی گرای عرب، انقلاب ۲٣ ژوییه ۱۹۵۲ را به ابزاری برای اقتدارگرایی خویش و هم حزبانش بدل ساخت. اینک اما زمانه دیگری است. ارتش در پاسخ به ندای ملیون ها شهروند مصری پاسخ مثبت می دهد و با برکناری محمد مرسی و پذیرش هزینه این کار، جلوی هزینه های فزون تر ناشی از سه سال دیگر ریاست جمهوری اخوان المسلمینی را می گیرد. همگان بر این باورند که آن هزینه ها در صورت وقوع، قربانی های بیشتری می گرفت و جامعه مدرن مصر را سال ها به عقب می انداخت. این را بگویم که ارتش و نیروهای مسلح مصر برخلاف ایران و عراق و سوریه و لیبی و دیگر کشورها، نه در دست رهبران یا روسای جمهوری بلکه در دست وزیر دفاع است که پیشنهادی این نیروها به ریاست جمهور است. یعنی نوعی فاصله میان نهاد ارتش و نیروهای مسلح با دولت.
امروز چهارشنبه، فرمانده نیروهای مسلح با توافق نمایندگان جامعه مدنی و گروه های جوانان انقلابی و اسلامی و سلفی، و رهبران نهادهای سنتی اسلامی و مسیحی، تصمیم خودرا اعلام و بارها تاکید کرد که ارتش قصد ندارد وارد سیاست شود. گرچه در بیانیه سرلشکر عبدالفتاح السیسی وزیر دفاع مصر، بر عدم حذف هیچ گروه سیاسی و امکان فعالیت آزاد همگان تاکید شده اما جای آن بود به اخوان المسلمین و دیگر گروه های اسلامی هم پیمان اش اطمینان بیشتری داده و وضعیت محمد مرسی رییس جمهور مخلوع مشخص تر می شد. این را پس از این، نیروهای سیاسی مصر باید انجام دهند. زیرا در صورت غیبت نیروهای اسلامی، جامعه سیاسی مصر دچار خلاء شده و جای آن را بازماندگان و احزاب هواخواه رژیم سرنگون شده حسنی مبارک پر خواهند کرد و این خطری برای انقلاب دموکراتیک مصر خواهد بود. نیز نمی توان به همه وعده های نظامیان اعتماد کرد و نیروهای سیاسی جامعه مصر باید در این زمینه هشیار باشند. و البته بعید است با نمایش بزرگ تاریخی توده های مردم در سی ام ژوئن و روزهای بعد، این نیروها به فکر تسلط دایم بر قدرت بیافتند. ضمنا محمد مرسی نیز اعلام کرده که مخالفت اخوان المسلمین با موضوع برکناری اش مسالمت آمیز خواهد بود، اما نمی توان به یقین گفت که دیگر نیروهای اسلامی وجهادی دست به عملیات خشونت آمیز نزنند.
از این پس صدای نیروهای لیبرال، دموکرات و چپگرا را می توان واضح تر شنید. شکست نیروهای اسلام سیاسی در اداره جامعه مصر و حذف انقلابی آنان از قدرت، می تواند بر کل نیروهای سیاسی در جهان عرب و خاورمیانه تاثیر بگذارد. اکنون نیروهای لیبرال، دموکرات، چپ و سکولار در لیبی، سوریه، تونس، ایران و ترکیه اعتماد به نفس بیشتری خواهند یافت. اما مشکلات سیاسی و اقتصادی مصر به زودی حل نخواهد شد. دوره گذار به دموکراسی طول خواهد کشید و ما طی سال های آینده گواه کشمکش های سیاسی ورخدادهای گونا گونی خواهیم بود. شاید مبالغه آمیز باشد اگر بگویم دوران گذار در مصر و جهان عرب ممکن است سال ها طول بکشد. اما به یقین می گویم که با انقلاب دوم مصر، که عظیم ترین انقلاب تاریخ است، دوران نوینی آغاز شده. منتظر پس لرزه های این انقلاب در همه کشورهای خاورمیانه باشیم، حتی در ایران.