اخبار روز: www.iran-chabar.de
شنبه  ۲۶ مرداد ۱٣۹۲ -  ۱۷ اوت ۲۰۱٣

شرق - نیکلاس برنز* - فرنگیس بیات: با سرعت پیش‌بینی‌شده‌ای، رییس‌جمهوری ایران علاقه‌مندی خود به مذاکره بر سر پرونده هسته‌ای را در پاییز پیش‌رو نشان داده است. این وضعیت می‌تواند اولین تماس گسترده میان واشنگتن و تهران بعد از قطع روابط دیپلماتیک در دولت «جیمی کارتر» باشد.
در یک کنفرانس فوق‌العاده مطبوعاتی، روحانی خود را متعهد به آغاز مذاکراتی جدی و واقعی دانست. او درعین حال «محمدجواد ظریف» را برای پست وزارت خارجه درنظر گرفته است. دیپلماتی که به‌عنوان نماینده ایران در سازمان ملل از نزدیک با دیپلمات‌های آمریکایی دردوره استقرار دولت جدید افغانستان پس از طالبان ارتباط داشته و از آمریکا هم شناخت دارد. با این حال در مورد اینکه موضع اصلاح‌طلبانه روحانی تا چه میزان جلو برود تردید‌های آزاردهنده‌ای وجود دارد. آیا او واقعا می‌تواند درمورد ماهیت فعالیت‌های اتمی ایران قبل از ۲۰۰٣ اعتماد‌سازی کند؟ او یکی از وفاداران به نظام و از حامیان پیش‌بردن برنامه اتمی است؛ و حتی اگر او خواستار انجام توافقی با ایالات‌متحده‌آمریکا باشد، احتمالا تحت فشار بخش‌هایی که غالبا ضدآمریکایی هستند، قرار دارد. تنها راه آزمودن او در این مسیر فقط میز مذاکره است و به همین دلیل است که اوباما دقیقا در بزنگاه استفاده از این فرصت ناب دیپلماتیک قرار دارد. درحالی‌که بحث اصلی میان آمریکا و ایران جریان خواهد داشت، دیگر طرف‌های مذاکره مثل روسیه، چین و اروپا نیز به تنظیم مذاکرات مستقیم در حاشیه چشمی خواهند داشت تا موضوعات جدی مختلف دیگر را دنبال کنند. اگر مذاکرات به سهولت پیش نرود، احتمالا تا سال ۲۰۱۴ طول خواهد کشید و نیازمند نوعی بازیگری پیشروانه وزیر امورخارجه، «جان کری» برای هدایت گفت‌وگوها و با توجه به تمام خطراتی است که دو کشور با آن مواجهند. درحالی‌که تلاش ایران برای پیش‌بردن برنامه اتمی‌اش، در کانون مذاکرات قرار دارد، تیم اوباما باید گفت‌وگوهای وسیعی را با ظریف و مسوولان ایران مورد توجه قرار دهد. آمریکا احتمالا چشم‌انداز وسیعی را درمقابل پذیرش و توافق درمورد آینده بدون برنامه نظامی اتمی ایران به این کشور پیشنهاد خواهد داد. آمریکا می‌تواند همکاری‌های تجاری، معاضدتی و مبادلاتی را پیشنهاد بدهد که در دور آغاز گفت‌وگوها با امتیازهای مورد نظر ایرانی‌ها هماهنگ باشد. چنین رویکرد کلان و استراتژیکی نوعی بازی خیریه نیست. کاملا برعکس، این رویکرد به آمریکا اجازه می‌دهد تا مخالفت خود را با رفتار ایران در سوریه و عراق و در مقابل اسراییل نشان دهد. آمریکا همچنان نیازمند ادامه فشارها بر ایران است. کاندولیزا رایس، وزیر پیشین امورخارجه هفته پیش در مجمع عمومی گروه استراتژی «آسپن» به من گفت: آمریکا باید تحریم‌ها و تهدید توسل به زور را همچنان روی میز نگه دارد. به اعتقاد او چنین رویکردی، تنها راه متقاعدکردن ایران برای امتیازدهی‌های ضروری برای پیشبرد مذاکرات است. آمریکا نگران شتاب‌بخشی فرآیند غنی‌سازی اورانیوم و برنامه‌های رآکتور آب‌سنگین ایران در چند ماه گذشته است. اسراییل هم نگرانی‌هایی دارد و نتانیاهو در دیدار با اعضای کنگره نسبت به نتیجه انتخابات ایران هشدار داده است. یکی دیگر از موانع روبه‌روی اوباما، موضع کنگره است: جایی که هر دو حزب در حال رقابت برای تحمیل تحریم‌های بیشتر بر ایران هستند. مجلس نمایندگان هفته قبل طرحی را به تصویب رساند که به هیچ‌وجه موردنظر اوباما نبود. دولت امید دارد تا سنا این طرح را یا به تعویق بیندازد یا به رییس‌جمهوری اجازه دهد از آن چشم‌پوشی کند و در صورت مقتضی آن را امضا کند. تصویب این طرح معنایی جز بستن دست اوباما پیش از شروع مذاکرات ندارد، به‌علاوه در موقعیتی که مجموعه‌ای ازتحریم‌ها درحال عملی‌شدن است، این طرح هدفی جز نابودکردن مذاکرات ندارد. کنگره و اسراییل باید به اوباما شانس، زمان، فضا و انعطاف لازم را برای رویارویی با رهبران ایران بدهد. دو نفر از روسای‌جمهور پیشین آمریکا مجبور بودند که درمورد چگونگی و زمان گشایش روابط دیپلماتیک با دشمنان خطرناک و متفاوت آمریکا تصمیم‌گیری کنند. «فرانکلین دلانو روزولت» در سال ۱۹٣٣ و بعد از ۱۵سال، مذاکراتی را با «استالین» آغاز کرد. سفر «ریچارد نیکسون» برای دیدار با «مائو» بعد از ۲۰سال، به قطع رابطه پکن و واشنگتن پایان داد. روزولت و نیکسون دریافتند که گفت‌وگو با دشمن نه‌تنها ساده‌لوحانه نیست بلکه مسیر هوشمندی برای حفظ موقعیت‌مان در دنیای پیچیده است. اوباما امروز این فرصت را دارد که با پیشنهاد روحانی به‌گونه‌ای روبه‌رو شود تا بتواند گفت‌وگو‌ها را بعد از ٣۴سال آغاز کند. اوباما درک طبیعی درستی دارد: تامل درباره دیپلماسی، پیش از اینکه به جنگ با ایران فکر کنیم.

*معاون پیشین وزیرخارجه آمریکا