اخبار روز: www.iran-chabar.de
دوشنبه  ۱٣ آبان ۱٣۹۲ -  ۴ نوامبر ۲۰۱٣

آبان ماه ، به نوعی به دانش آموزان تعلق دارد .

از برگزاری انتخابات شورای دانش آموزی در ابتدای این ماه گرفته تا روز ۱٣ آبان که " روز دانش آموز " نامگذاری شده است .

با وجود چنین مناسبت هایی ، اما در سیاست ها و برنامه ریزی های آموزشی و حتی در حوزه " مدرسه " این رکن اساسی تعلیم و تربیت ، معمولا به بازی گرفته نمی شود !.

در مجموع ، " انتخابات شورای دانش آموزی " از نظر برخی و شاید بسیاری از مدیران ، به چشم اجرای " یک بخشنامه اداری " نگریسته شده تا برگزاری مراسم روز دانش آموز که " نگاه ابزاری " مافوق " نگاه انسانی " قرار می گیرد .

حتی رسانه ها نیز در کشور ما و در این ماه جز چند خبر رسمی و کوتاه ، کم تر به حقوق این رکن اساسی آموزش و پرورش می پردازند.

یکی از اقدامات مهم و ماندگار در زمان وزارت آقای مظفر تدوین و طراحی شورای دانش آموزی بود که در زمان وزارت حاجی ، با تشکیل مجلس دانش آموزی و مهم تر از آن طرح " منشور حقوق دانش آموز " پیگیری شد.

دکتر بهنام صبائیان که آن روزها یک دانش آموز شیرازی بود، اولین کسی بود که فکر تدوین منشور خاص حقوق دانش آموزان را با سازمان دانش آموزی در میان گذاشت. این طرح در دومین نشست رسمی مجلس دانش آموزی تصویب شد و بالاخره با تلاش کارشناسان سازمان دانش آموزی (منشور ملی حقوق دانش آموز) تدوین شد، منشوری که در آن به طور خاص به حقوق مربوط به دانش آموزان پرداخته می شود .

منشور حقوق دانش آموز در اواخر دولت آقای خاتمی به تصویب مجلس دانش آموزی رسید و قرار بود که جمعیت بیش از ۱۲ میلیونی دانش آموزان صاحب حق و حقوقی شوند که با تغییر دولت و شرایط ، تصویب این منشور در مراجع قانونی دیگر مانند شورای عالی آموزش و پرورش و... مسکوت ماند .

این منشور در هفت فصل و ۵۴ ماده تدوین شده است و حاوی نکات مهم و قابل اتکایی برای دفاع از حقوق دانش آموزان است .

در ابتدای این منشور چنین آمده است :

«بی تردید مسیر سعادت یک جامعه از میان افکار ، اندیشه ها و میزان پایبندی افراد آن جامعه به میثاق های ملی می گذرد ، با توجه به اینکه مهمترین رسالت آموزش و پرورش در یک کشور می بایست آماده ساختن دانش آموزان برای پذیرفتن نقشهای اجتماعی و حضور فعال و مشارکت جویانه در جامعه باشد و تعیین کننده حدود روابط انسانی و اجتماعی و مشخص کننده سازکارهای این روابط در هر کشور قانون اساسی آن کشور می باشد ، این منشور بر آن است زمینه های لازم برای پذیرش و آشنایی با حقوق فردی و اجتماعی را در دانش آموزان در غالب عناوین حقوقی مربوط به آنها علاوه پذیرش و آشنایی دانش آموزان با آیین نامه ها و مصوباتی که مستقیماً مربوط به آنها می باشد ( در قالب حقوق خود) زمینه های مناسب را جهت پذیرش و عملی تر شدن هر چه بیشتر این مصوبات ایجاد کند . از دیدی دیگر منشور در صدد آن است که دانش آموزان را به عنوان شهروندان جامعه‍ی جهانی با پیمان نامه ها ، تعهدنامه ها و قوانین بین المللی مربوط به آنها آشنا کند تا دانش آموزان با دیدی فرای محدوده های مکانی و جغرافیایی در رابطه با حقوق خود بیاندیشند »
در این جا نگاهی به هفت فصل از این منشور داریم :

فصل اول: حقوق اساسی دانش آموز

این فصل در ۵ ماده به حقوق مربوط به آزادی عقیده و بیان و مصونیت پس از بیان دانش آموز، مصونیت از تعرض های جسمانی و روانی و حیثیتی و احترام به شخصیت انسانی دانش آموز، حق برخورداری از حریم شخصی و جست وجو نکردن وسایل شخصی او و حق برخورداری از رفتار منصفانه اشاره می کند.

فصل دوم: حقوق آموزشی دانش آموز

دانش آموزان حق دارند از مدرسان توانمند در ابعاد علمی و اخلاقی بهره مند شوند. آن ها حق دارند به طور یکسان از امکانات آموزشی بهره برند. دانش آموزان غیر فارسی زبان، حق دارند قبل از ورود به مدرسه از امکانات ویژه ی فراگیری زبان فارسی بهره مند شوند.

فصل سوم: حقوق ضمن آموزش دانش آموز

ماده ی ۲٣ تا ۲٨ منشور، اطلاع از مقررات آموزشی، انتشار نشریه ی دانش آموزی و شاد بودن مطالب آموزشی را حق دانش آموز می داند و این که دانش آموزان حق دارند به طور آزادانه اجتماع ها و تشکل های دانش آموزی داشته باشند و از فعالیت ها فوق برنامه بهره ببرند.

فصل چهارم: حقوق مربوط به آزمون

برخورداری از آزمون متناسب با برنامه های آموزشی منطبق با اصول و روش ها و مطلع شدن از نتیجه ی آزمون و برنامه های آموزشی و همچنین بازبینی آزمون جهت اطلاع از عملکرد یادگیری خود، حق دانش آموز است.

فصل پنجم: حقوق بهداشتی دانش آموز

منشور حقوق دانش آموز، حق برخورداری از پرونده ی بهداشتی و شناسنامه ی سلامت را حق دانش آموز می داند و همین طور برخورداری از فرصت های برابر و رایگان در امور ورزشی و تربیت بدنی. در این فصل آمده: «تغذیه ی مناسب با سن، رشد و برخورداری از امکانات و تسهیلات بهداشتی در فضای آموزشی، برخورداری از مراقبت های بهداشتی و معاینات پزشکی و بهداشت روانی مستمر به منظور تشخیص پیش گیری و پیش بینی و درمان، حق دانش آموز است.»

فصل ششم: حقوق دادرسی دانش آموز

دانش آموزان حق دارند در صورت ارتکاب جرم و محرز شدن آن از سوی دادگاه، از مجازات های جایگزین استفاده کنند. دانش آموزان حق دارند از تحقیقات و رسیدگی به اتهامات و جرایم در امور قضایی توسط قاضی برخوردار باشند. حق دارند از وکیل تسخیری با همکاری وکلای متخصص در زمینه ی تخلفات دانش آموزی برخوردار شوند. حق دارند از رسیدگی به امور قضایی در دادگاه غیرعلنی بهره مند شوند. دانش آموزان حق دارند از نماینده ی حقوقی ویژه از سوی آموزش و پرورش در دادگاه برخوردار باشند.

فصل هفتم: حمایت های خاص دانش آموز

و بالاخره در فصل آخر منشور حقوق مربوط به بیمه ی مناسب در مقابل حوادث و بیماری ها چه در محیط آموزشی و چه در خارج از محیط آموزشی، مصونیت در مقابل اقدامات تروریستی و سایر جرایم سازمان یافته، حمایت در مقابل بهره کشی های اقتصادی و سوءاستفاده های جنسی، برابری در مقابل قانون با شرایط یکسان برای اقلیت های دینی و مذهبی با توجه به نیاز آن ها، حقوق برابر دانش آموزان مهاجر درست مثل دانش آموزان ایرانی و آشنایی با اصول حفاظت محیط زیست و استفاده ی بهینه از منابع طبیعی مورد بررسی قرار می گیرد. ماده ی ۵۰ منشور، دولت را مکلف می کند تا از حضور دانش آموزان کمتر از ۱۵ سال در درگیری ها و منازعات مسلحانه بین المللی و یا درگیری های نظامی داخلی جلوگیری کند. منشور حقوق دانش آموز، ۵۴ ماده دارد و قرار است در سومین نشست رسمی مجلس دانش آموزی مورد بررسی قرار بگیرد و در صورت تصویب در شورای عالی آموزش و پرورش، منشور قابل استناد خواهد بود .

با وجود تاسیس و تثیبت پارلمان دانش آموزی و تعریف جایگاه قانونی برای آن در سطح کلان ، هنوز نماینده ای از شورای ۱۲ نفره شورای دانش آموزی منتخب دانش آموزان در " شورای مدرسه " حضور ندارد !

شورای مدرسه متشکل از مدیر مدرسه، معاونان مدرسه، مربی امور تربیتی، نماینده شورای معلمان و نماینده انجمن اولیا و مربیان است .

اگرچه اصلاحیه ای در مورد ماده ۱۰ آیین نامه اجرایی مدارس از سوی دانش آموزان استان مرکزی در سال ٨٣ به مجلس دانش آموزی ارائه شد اما فعلا اصل مساله مسکوت مانده است !

با توجه به تغییر شرایط اجتماعی و سیاسی جامعه ما و نیز ضرورت پرداخت به آموزه های تعلیم و تربیت مدرن که در آن " دانش آموز " در محور سیاست گزاری ها و برنامه ریزی ها قرار دارد لازم است که توجه به دانش آموز و حقوق او از حالت صوری و فرمایشی خارج شده و دانش آموزان به عنوان کارگردان ها و سازندگان اصلی جامعه فردا و سرمایه های ملی نگریسته شوند .

دانش آموزان در مدت ۱۲ سال تحصیل در سیستم آموزش رسمی ، مطالبات و حقوقی دارند و پرداختن به این حقوق جز وظایف اصلی و ذاتی مسئولان است .


* علی پورسلیمان - مدیر سایت سخن معلم