اخبار روز: www.iran-chabar.de
دوشنبه  ۴ آذر ۱٣۹۲ -  ۲۵ نوامبر ۲۰۱٣

 «موفقیت بزرگ»عنوان سرمقاله روزنامه جام جم به قلم بیژن مقدم است که در آن می خوانید؛اگر بخواهیم به دنبال عنوانی برای توصیف آنچه در ژنو ٣ درخصوص پرونده هسته ای ایران رخ داد، بگردیم؛ عنوانی بهتر از «موفقیت بزرگ » نخواهیم یافت.
این موفقیت بی تردید محصول استراتژی مقاومت و پیشرفت در موضوع هسته ای، حمایت ها و هدایت های رهبری انقلاب و تدابیر دولت و تلاش های تیم مذاکره کننده است.
بدیهی است چنین توافقی باید در سایه بده بستان هایی حاصل آید که با نگاهی به دستاوردها و آنچه داده شده و حقوقی که تثبیت گردیده از آن به عنوان یک موفقیت یاد می کنیم.
با نگاهی به متن توافق نامه، توقف اعمال تحریم های جدید، اذعان به حقوق هسته ای ایران و برنامه غنی سازی، لغو برخی تحریم ها و دسترسی به منابع درآمدی کشورمان و انتقال آن به داخل کشور و ادامه فعالیت مراکز هسته ای کشور و تعطیل نشدن آنها را باید از مهم ترین دستاوردهای این توافق دانست.
هرچند یکی از دلایل قطعی تن دادن غرب به چنین توافقی را باید در شکست طرح پرهزینه تحریم های جهانی علیه ایران جستجو کرد؛ تحریم هایی که نه توانست اقتصاد ملی را زمینگیر کند و نه پیشرفت های هسته ای را متوقف.
به همین دلیل است که جان کری، وزیر خارجه آمریکا می گوید: «راهی جز توافق نداشتیم، زیرا ایران در سال ۲۰۰٣ که به دولت قبلی آمریکا پیشنهاد توافق داد، ۱۶۴ سانتریفیوژ داشت و ما توافق را نپذیرفتیم و حالا ایران ۱۹ هزار سانتریفیوژ دارد.»
بنابراین در صورت اجرای تعهدات غرب براساس توافق نامه «فروپاشی سازمان تحریم ها» از نتایج قطعی این اقدام خواهد بود.
شش ماه آینده زمان سرنوشت سازی است و طرفین توافق باید پایبندی خود را به آنچه نوشته شده بخوبی و در عمل نشان دهند.
فهم مشترک از متن مورد توافق اولین گام است. هرچند در این موضوع اظهارات مقامات آمریکایی می توانست کمی ناامیدکننده باشد، اما برخی کارشناسان این اظهارات و برداشت های نادرست از توافق نامه را به رابطه مقامات آمریکا با اسرائیل و تلاش برای آرام کردن نگرانی ها و استرس سران این رژیم جعلی نسبت می دهند که باید تا حدی آن را درک کرد، ضمن آن که آمریکا مرجع تفسیر مفاد توافق نامه نیست.
نکته پایانی آن که انتظار می رود دولت با موفقیت در این عرصه از این پس تمام همت و تلاش خود را به اصلاح ساختارهای اقتصادی و رونق بخشیدن به تولید، کسب و کار و توجه به معیشت مردم معطوف سازد.

خراسان:توافق هسته ای و حق غنی سازی ایران
«توافق هسته ای و حق غنی سازی ایران»عنوان سرمقاله روزنامه خراسان به قلم دکتر علی ماروسی است که در آن می خوانید؛کسانی که مختصر آشنایی با پروسه مذاکرات بین المللی دارند، همگی بر این امر اذعان دارند که دفاع از حقوق ملی و مدیریت همزمان مذاکرات پیچیده حقوقی- سیاسی با ۶ کشور که هر کدام از آنها سابقه و امکانات بسیاری در زمینه مذاکرات بین المللی دارند امری است بسیار دشوار. نگاهی به حاصل هفته ها مذاکره و مشورت بین تیم مذاکره کننده کشورمان با ۶ کشور دیگر، مبین این واقعیت است که تیم مذاکره کننده از این نبرد حقوقی- دیپلماتی سر بلند بیرون آمده است و واقعا باید به آنها خسته نباشید گفت. بدیهی است که هر مذاکره و توافقی موافقان و مخالفان خود را دارد لذا طبیعی است که طرفین سعی دارند که از اهرم رسانه ای در جهت توجیه مفاد و دستاوردهای آن استفاده حداکثری نمایند، خصوصا اینکه این سند به عنوان مقدمه یک توافق نامه جامع در آینده است.
از منظر حقوقی متن مورد توافق طرفین در ژنو یک معاهده و یا قرارداد نیست بلکه یک نقشه راه برای رسیدن به یک توافقنامه جامع است. بر همین اساس است که طرفین عنوان سند مورد توافق را “ Joint Plan of Action” اعلام کرده اند. به دیگر سخن این توافق به عنوان یک قدم اولیه برای رسیدن به یک توافق جامعی است که آن توافق نیازمند مذاکرات و اقدامات بسیاری توسط طرفین در طول شش ماه آینده است. ولی سوالی که اکنون مطرح است این است که آیا حق غنی سازی ایران به رسمیت شناخته شده یا خیر؟ نگاهی به مصاحبه های وزرای خارجه شرکت کننده در مذاکرات، این نکته را القا می کند که از همان ابتدا بین طرفین در خصوص این حق اختلاف وجود دارد! زیرا از سویی وزیر امور خارجه ایران صراحتا اعلام می دارد که طرفین حق غنی سازی ایران را به رسمیت شناخته اند و بر آن تصریح کرده اند و از سوی دیگر بعضی از وزرای خارجه ۱+۵ معتقدند که تصریحی به این حق نشده است. سوال این است که واقعیت چیست؟ می توان گفت با در نظر داشتن بعضی از مسائل که در ذیل به آن پرداخته می شود، حق غنی سازی ایران در روند پیش رو به رسمیت شناخته شده و خواهد شد.
نگاهی به محتویات سند منتشر شده، مبین این واقعیت است که طرفین به روشنی ولی مشروط پذیرفته اند که در آینده و پس از انجام تعهدات قید شده در سند مورد توافق ،از جمله تعلیق غنی سازی ۲۰درصد در نهایت کشور ایران نیز مانند دیگر کشورهای عضو NPT، حق برخورداری از حقوق تصریح شده در آن را دارا می باشد. این یعنی شناسایی حق ایران بر اساس حقوق ناشی از NPT است. لذا در صورتی که طرفین خود را ملزم به انجام اقدامات قید شده در متن نمایند و مشکلی در روند اجرای آنها پیش نیاید، به طور مسلم یکی از موضوعاتی که نهایتا در سند نهایی که پس از شش ماه بین طرفین منعقد خواهد شد، شناسایی حقوق ایران در چارچوب NPT خواهد بود.
علاوه بر مورد فوق، طرفین صراحتا پذیرفته اند که علیرغم الزامات ناشی از قطعنامه های شورای امنیت در خصوص الزام ایران به تعلیق کامل برنامه هسته ای خویش و همچنین وضع تحریمها، ایران می تواند در طول شش ماه نیز روند غنی سازی خود را تا سقف ۵درصد به انجام برساند، این به معنی قبول ادامه روند غنی سازی در ایران است و به نحوی طرفین به سمت بی اثر کردن آثار قطعنامه های شورای امنیت پیش خواهند رفت.
اکنون سوال این است که چرا بعضی از کشورها، اعلام داشتند که حق غنی سازی ایران به رسمیت شناخته نشده است؟ در این خصوص چند موضوع قابل ذکر است:
اولا اینکه در سند مورد توافق ایران و ۱+۵ حقوق ایران بر اساس NPT به رسمیت شناخته شده و از آنجایی که تا کنون تفسیر حقوقی مشخصی توسط یک نهاد صالح برای تفسیر معاهده NPT به عمل نیامده است لذا برداشت کشورها از حقوق ناشی از NPT متفاوت است. بعضی از کشورها بر این نظرند که NPT صراحتا حقی را برای اعضا در خصوص غنی سازی قائل نشده، بلکه چارچوبی برای فعالیت های هسته ای کشورها تعریف کرده و مفاد آن قابل تفسیر است در حالی که بسیاری از کشورهایی که دارای فعالیت های هسته ای هستند بر این عقیده می باشندکه معاهده مذکور حق دارا بودن تکنولوژی هسته ای از جمله حق غنی سازی توسط اعضا را به رسمیت می شناسد.
دوم اینکه، همانگونه که قید شد، توافق بین ایران و ۱+۵ فقط به عنوان یک قدم اولیه و یک نقشه راه است برای هدایت طرفین به سمت یک موافقتنامه جامع در شش ماه آینده. لذا هر گونه شناسایی حق و انجام تعهدات مشروط است و هیچ تعهدی هنوز قطعی نیست. بر همین اساس است که در این سند یکی از اصول حاکم بر قرارداد ها “ nothing is agreed until everything is agreed” به صراحت قید شده است این بدان معنی است که حقوق و تعهدات طرفین در این سند فقط زمانی قابل استناد و اجرا است که تمام مفاد آن به طور کامل مورد قبول و اجرا قرار گیرد. به دیگر سخن، تا زمانی که موارد قید شده در سند مورد نظر اجرایی نشود، طرفین هیچ تعهدی نسبت به شناسایی حق ایران ندارند و این مسئله می تواند مایه تفسیر به رأی و بهانه جویی های غیرحقوقی طرف مقابل شود در حالی که بر اساس منطق حقوقی با انجام تعهدات قید شده در توافق، دیگر نباید از شناسایی حق غنی سازی ایران سر باز زنند.
نتیجه اینکه، از منظر حقوقی و انصاف و با در نظر گرفتن اقدامات فراقانونی بسیاری از کشورها خصوصا در قالب قطعنامه های شورای امنیت که به نحوی حق مسلم کشورمان را مورد تردید قرار داده بود، سند مورد توافق طرفین در ژنو را می توان یک گام اساسی و قابل احترام در جهت شناسایی حقوق ایران در چارچوب NPT قلمداد کرد. بدیهی است که مخالفین مذاکرات از هیچ تلاشی برای به بیراهه کشاندن این روند و سنگ اندازی در روند به ثمر نشستن حاصل تلاشهای صورت گرفته فروگذار نخواهند کرد. لذا وظیفه جامعه حقوقی- سیاسی کشور و رسانه ها این است که ضمن رصد کردن مسائل، از هیچ تلاشی در جهت حمایت و تقویت تیم مذاکره کننده کشورمان، فرو گذار ننمایند.

کیهان:باز هم پیمان شکنی
«باز هم پیمان شکنی»عنوان یادداشت روز روزنامه کیهان به قلم حسین شمسیان است که در آن می خوانید؛وقتی فرزندی از فرزندان کشورمان برای رویارویی با حریفی قدرتمند در آوردگاهی بین المللی به روی تشک کشتی می رود، همه چشم ها به اوست تا با موفقیت و کسب مدالی ارزشمند به کشور بازگردد. گاهی او طلا می گیرد و گاهی برنز. گاهی تلاشش را می کند اما به هر علت در شکست دادن حریف توفیقی ندارد و حتی گاهی حریف از کشور اشغالگر و مجعول اسرائیل است و فرزند کشورمان به احترام آرمان های مردمش، تشک را ترک می کند. در همه این عرصه ها، و به خصوص در این وضعیت آخر، مردم تلاش فرزند خودشان را فراموش نمی کنند و قدردان جدیت و همتش برای افتخار آفرینی هستند.
مذاکرات تیم هسته ای کشورمان پس از چند روز تلاش فشرده و گفتگوهای طولانی در سحرگاه دیروز به پایان رسید و بلافاصله بیانیه ای - که به گفته منابع غربی تدوینش نبرد کلمه ها بود - منتشر شد. همین مقدار تلاش و جدیت برای احقاق حق مردم در مقابل حریفانی زورگو و باج خواه، جای تشکر دارد و مردم - صرفنظر از نتیجه - این کوشش ها را فراموش نمی کنند.
اندکی پس از اعلام حصول توافق و پیش از انتشار مفاد آن، اظهارات متناقضی در خصوص ماهیت توافق حاصله از سوی طرفین گفتگوها بیان شد! از یکسو وزیرخارجه کشورمان دست آوردهای حاصله را خوب و موفقیت آمیز توصیف کرد و اعلام کرد که حقوق کشورمان در آن لحاظ شده است و از دیگر سو جان کری وزیر امور خارجه آمریکا کمتر از یک ساعت بعد از امضای توافقنامه ژنو، از یکسو این توافق را پیروزی آمریکا و تامین کننده امنیت متحدان آمریکا در منطقه به ویژه اسرائیل توصیف کرد! و از سوی دیگر در اقدامی عجیب گفت؛ در توافقنامه ژنو حق غنی سازی ایران به رسمیت شناخته نشده است! جان کری با اشاره به ماده ۴ معاهده NPT، این ماده از معاهده یاد شده را فاقد اشاره به حق غنی سازی برای کشورهای عضو NPT دانست و گفت؛ نه فقط در ماده ۴ بلکه در هیچیک از چهار گوشه معاهده NPT نشانه یا اشاره ای به برخورداری کشورهای عضو معاهده از حق غنی سازی در خاک خود نشده است. انکار جان کری در حالی است که وزرای خارجه روسیه و فرانسه مواضع بهتری داشتند و این حق را به رسمیت شناختند!
صرف نظر از ماهیت توافق و فارغ از اینکه چه دستاوردی در این ماراتن نفس گیر نصیب کشورمان شده است، مخالف خوانی های آمریکا، حکایت از تزلزل آنها در برداشتن کوچکترین گام برای به رسمیت شناختن حق مسلم مردم کشورمان دارد. آنها با این که بهتر از هر کسی می دانند براساس ماده ۴ ان پی تی، بهره مندی از انرژی صلح آمیز هسته ای حقی مشروع و مسلم برای تمامی اعضای آژانس بین المللی انرژی هسته ای است، پس از سال ها حق کشی و جفا در حق مردم ایران همین توافق را هم کمتر از چند ساعت بعد از امضاء، مورد تشکیک و تردید قرار می دهند! این البته همان پیش بینی مقام معظم رهبری در خصوص خوی استکباری آمریکا و عهدشکنی آنهاست که سابقه ای طولانی دارد و بیان مصادیق آن از حوصله این نوشتار خارج است.
همزمان شاهد ترویج خطی رسانه ای از آن سوی مرزها هستیم که تلاش می کند در داخل کشور، حالت برد و باخت یا موافقت و مخالفت با عملکرد فرزندان کشور را دامن بزند این نگاه که با هدف رخنه در وحدت ملی شکل گرفته، ناشی از عدم شناخت صحیح از مردم ایران است و غافل است از این که مردم ما در هر حالی چه در جنگ و چه در صلح، ید واحد هستند که پیروی از رهبر خود را بر تحلیل ها و اما و اگرهای رسانه ای ترجیح می دهد و آن را راه برون رفت از همه مشکلات می داند در مکتب او درس صبر را آموخته اند.
توجه به آنچه ذکر شد و نیز عنایت به اظهارات روز گذشته مقامات غرب و واکنش های متقابل، چند نکته را پیش روی ما قرار می دهد؛
۱- بدعهدی آمریکایی و غیرقابل اعتماد بودن آنها، خیلی زودتر از آنچه که تصور می شد معلوم و مسلم شد.
۲- ساختار اصلی تحریم ها به قوت خود باقی است و قرار است درباره آن صحبت شود اما شاهد برخی گشایش ها در متن توافقنامه هستیم.
٣- غنی سازی ۵ درصدی ادامه دارد و درباره حق غنی سازی ما قرار است طی یک سال آینده مذاکره شود.
۴- این توافق، توافقی موقت و شش ماهه است و نمونه اول در نوع خودش نیست و ایران قبلا حداقل ٣ توافق مشابه با غرب داشته است.
۵- توافق حاصله شروع «امری فرایندی و روندی» است که بستگی بسیاری به گام های بعدی و مذاکرات آتی دارد و نباید با ایجاد هیجان های رسانه ای به جای یک پیروزی به مردم غالب گردد که حداقل نتیجه حاصل از آن، پدید آمدن انتظاراتی است که به دلیل ماهیت توافق حاصله امکان قابل تامین نبودن آن دور از انتظار نیست.
علاوه بر اظهارات پیمان شکنانه جان کری که با لبخندهای آنچنانی وی در جریان مذاکرات ناهمخوان و شاید برای برخی از دوستان خوش باور داخلی، عجیب به نظر می رسید، باراک اوباما، رئیس جمهور آمریکا نیز ساعتی بعد از امضای توافقنامه ژنو از سوی دکتر ظریف، کاترین اشتون و وزرای خارجه ۶ کشور عضو گروه ۵+۱، با ژستی پیروزمندانه! و لحنی که سعی داشت مقتدرانه تلقی شود، به قانون شکنی جمهوری اسلامی ایران در فعالیت هسته ای خود اشاره کرد و با حالتی متکبرانه مدعی شد با امضای این توافقنامه به جمهوری اسلامی ایران اجازه داده است، طی ۶ ماه پیش روی که در توافقنامه به آن اشاره شده است، اعتماد جامعه بین الملل- بخوانید آمریکا و چند کشور متحد اروپایی آن- را نسبت به صلح آمیز بودن برنامه هسته ای خود جلب کرده و به آنان اطمینان بدهد که در پی تولید سلاح هسته ای نیست. این اظهارات در حالی است که در تمامی نظام های حقوقی جهان، ارائه دلیل و سند بر عهده مدعی است- البینه علی المدعی- و برای راستی آزمایی فعالیت هسته ای ایران اسلامی و اطمینان از غیرنظامی بودن آن، روش قانونی و تعریف شده بازرسی های آژانس از تاسیسات هسته ای کشور عضو در نظر گرفته شده است و این بازرسی ها در طول ۱۰ سال گذشته در حال انجام بوده و در هیچیک از گزارش های آژانس بین المللی انرژی اتمی هیچ سند و نشانه و شاهدی حاکی از انحراف برنامه هسته ای کشورمان به سوی تولید سلاح گزارش نشده است و طی ۱۰ سال گذشته تیم های مذاکره کننده جمهوری اسلامی وقت و فرصت فراوانی را برای پاسخگویی به ادعاهای آژانس هزینه کرده است و بعد از اثبات بی اساس بودن ادعاهای مطرح شده، ادعاهای باز هم بی اساس تازه تری پیش کشیده شده است و انتظار آن بود که در فاز جدید مذاکرات، به این روند نامطلوب و غیرقانونی پایان داده شود ولی مقامات آمریکایی بار دیگر با پیمان شکنی های خود نشان دادند که قابل اعتماد نیستند.
در هر حال تلاش فرزندان کشورمان در این جبهه سخت و نفسگیر برای تامین منافع ملی ستودنی است و به تاسی از رهبر معظم انقلاب آرزومند آنیم که دستیابی به آنچه که رئیس جمهور محترم در نامه شان به معظم له مرقوم داشته اند محقق شده و ملت گامی دیگر به اهداف خود نزدیک شود.

جمهوری اسلامی:پیروزی منطق
«پیروزی منطق»عنوان سرمقاله روزنامه جمهوری اسلامی است که در آن می خوانید؛امضاء توافق نامه هسته ای ژنو میان ایران و کشورهای عضو گروه ۱+۵ بدون شک یک موفقیت برای ملت ایران است که البته در فرآیند حاکمیت جریان اعتدال به دست آمده است. به همین دلیل، این موفقیت را باید "پیروزی منطق" نامید.
چنین توافقی را ما می توانستیم در سال های گذشته نیز داشته باشیم اما به دلیل عدم برخورداری دولت گذشته از منطق و استفاده مدیران ارشد آن دولت به ویژه شخص رئیس جمهور دولت های نهم و دهم از ادبیات خشن، مذاکرات پیشرفتی نداشت و نه تنها به نتیجه نمی رسید بلکه همواره تنگناها افزایش می یافت و دیوار بی اعتمادی بلندتر و ضخیم تر می شد. مسئولان ارشد دولت جدیداز شخص رئیس جمهور گرفته تا وزیر خارجه و گروه مذاکره کننده، از همان ابتدا با تکیه بر منطق وارد صحنه شدند و با منطق قانون و استفاده از راهکارهای حقوقی شناخته شده به گفتگو با طرف مقابل پرداختند و سرانجام توانستند به موفقیتی برسند که در مقطع کنونی نه تنها برای ایران بلکه برای منطقه و جهان آثار مثبت و مفیدی به همراه خواهد داشت.
ویژگی مهم توافق ایران با ۱+۵ اینست که غنی سازی در ایران، چه در بیان و چه در عمل ادامه خواهد یافت، تحریم جدیدی وجود نخواهد داشت، تحریم های گذشته کاهش خواهد یافت و در آینده تحریم ها از بین خواهند رفت. علاوه بر اینها در شرایط کنونی نیز مقداری از دارائیهای بلوکه شده ایران در آمریکا آزاد شده و بقیه نیز آزاد خواهد شد و راه برای بازگشت پول های نفت کشورمان که به خاطر تحریم ها در خارج مانده بود باز خواهد شد.
توجه به این نکته نیز مهم است که این امتیازات را گروه مذاکره کننده ایرانی درحالی به دست آورده که از خطوط قرمز ترسیم شده عبور نکرده، از حقوق هسته ای ایران ذره ای عقب نشینی ننموده و هیچیک از تأسیسات هسته ای نیز تعطیل نخواهند شد. در این توافق، تعهداتی برای ایران در نظر گرفته شده که با حقوق قانونی شناخته شده در مقررات آژانس بین المللی انرژی اتمی منافات ندارد. خودداری از ادامه بعضی فعالیت ها برای مدت ۶ ماه، بازرسی های گسترده توسط بازرسان آژانس و تبدیل نمودن مواد غنی سازی شده به موادی که در داخل کشور کاربرد دارند نیز خدشه ای به حقوق شناخته شده ایران در زمینه هسته ای وارد نمی کنند.
در مقابل، با امتیازاتی که ایران از امضاء توافق نامه هسته ای به دست آورده، زمینه برای گشایش های اقتصادی در کشور فراهم خواهد شد و نیرو، وقت و امکاناتی که در سال های گذشته برای شکستن بن بست هسته ای صرف می شد، از این پس برای امور دیگری که ضرورت اقتضائات کشور است بکار گرفته خواهند شد. به عبارت دیگر، موفقیت دولت در سامان دادن به مسأله هسته ای، حلقه تکمیل کننده شعار سال ۱٣۹۲ می باشد که با عنوان "سال حماسه سیاسی و حماسه اقتصادی" توسط رهبر معظم انقلاب اعلام شد. بخش اول این شعار در۲۴ خرداد امسال با انتخابات ریاست جمهوری و روی کار آمدن دولت اعتدال محقق شد و مقدمات تحقق بخش دوم آن نیز با امضاء موافقت نامه هسته ای میان ایران و ۱+۵ توسط دولت اعتدال فراهم شده است و در ماه های آینده خود حماسه اقتصادی نیز محقق خواهد شد.
تردیدی نیست که توافق هسته ای ایران با ۱+۵ مخالفانی نیز در داخل و خارج دارد. در خارج از کشور، سران رژیم صهیونیستی و سران رژیم های مرتجع عرب از سحرگاه دیروز خشم خود را از این توافق نامه بروز دادند و با ناراحتی و بی تابی شدید هرچه توانستند گفتند و هرچه خواستند کردند. بعضی از سران مرتجع عرب بقدری خشمگین هستند که با صراحت اعلام کرده اند خطر اصلی منطقه برای اعراب، نه رژیم صهیونیستی بلکه ایران است! سران رژیم صهیونیستی نیز با افشای هماوائی رژیم های مرتجع عرب با خود در سنگ اندازی علیه توافق هسته ای ایران و ۱+۵ بر عزم خود برای کارشکنی در این زمینه تأکید کرده اند.
روشن است که سران ارتجاع عرب به دلیل اینکه جایگاهی در میان ملت های خود ندارند، از وجود هر کشوری که دارای پشتوانه مردمی باشد در منطقه نگران هستند. روابط پنهانی رژیم های مرتجع عرب با صهیونیست ها چیز تازه ای نیست و همین رابطه است که ماهیت مشترک آنها را نشان می دهد. هم سران رژیم صهیونیستی و هم سران ارتجاع عرب، از وجود یک نظام مردمی در منطقه برای خود احساس خطر می کنند زیرا آن را الگوی حاکمیت مردم می دانند و این واقعیت را درک می کنند که وجود چنین نظام مردمی قدرتمندی موجب بیداری ملت ها و سست شدن پایه های حاکمیت عناصر غیرمردمی خواهد شد.
مخالفان داخلی توافق هسته ای ژنو البته حق نقد آن را دارند ولی آنچه غیر قابل قبول است سنگ اندازی آنها و تبلیغات غیرواقعی علیه این توافق است. اکنون که رهبر انقلاب نیز در پاسخ به نامه رئیس جمهور، توافق هسته ای ژنو را تأیید کرده اند، مخالف خوان های بی منطق البته چاره ای غیر از سکوت نخواهند داشت، ولی مخالف خوانی های هفته ها و ماه های گذشته آنها که همنوائی شان با مخالفان خارجی را به اثبات رساند، برگ سیاهی در کارنامه سیاسی آنها بر جای خواهد گذاشت.
برخلاف فضاسازی های دشمنان و مخالفان بی منطق داخلی، به فرد فرد اعضا و هیأت مذاکره کننده کشورمان به خاطر تلاش های مدبرانه شان خسته نباشید می گوئیم و این واقعیت را یادآور می شویم که مقاومت مردم ایران و هوشمندی سیاسی آنها که در انتخابات ۲۴ خرداد با رأی دادن به جریان اعتدال آن را به اثبات رساندند، مهم ترین عوامل این موفقیت بودند و از این پس نیز همین عوامل می توانند موفقیت های بعدی را تضمین نمایند.

تهران امروز:توافق ژنو و آزمون اراده ها
«توافق ژنو و آزمون اراده ها»عنوان سرمقاله روزنامه تهران امروز به قلم دکتر حجت کاظمی است که در آن می خوانید؛بعد از گذشت یک دهه از آخرین توافق ایران و غرب در ماجرای هسته ای؛ توافق ژنو گام مثبت، مهم و روبه جلویی است که می تواند بسترساز حرکت های بعدی به سوی حل نهایی این موضوع و عادی شدن مسئله باشد.جمهوری اسلامی ایران و غرب در سند چهار صفحه ای امضا شده توافق کرده اند که برنامه ۶ ماهه ای را به اجرا بگذارند که معنای عملی آن اجرای یک پروژه«محدودیت در برابر محدودیت»است.در این قالب جمهوری اسلامی ایران پذیرفته است که به صورتی داوطلبانه ضمن پرهیز از گسترش برنامه هسته ای، برخی از محدودیت ها را در برنامه های خود اعمال کند.در مقابل غرب نیز پذیرفته است که ضمن پرهیز از گسترش دامنه تحریم های اعمال شده؛برخی از تحریم ها را لغو و رویکرد سهل گیرانه تری درخصوص اعمال تحریم ها داشته باشد.این توافق محدودیت در برابر محدودیت قرار است گام اول حرکتی به سوی توافقی جامع و کامل باشد که در آن طرفین مسائل فی مابین را به صورت کامل حل می کنند.درخصوص این توافق چند نکته قابل اشاره است:
- از چشم انداز موقعیت کنونی و مسائل مطروحه در پرونده هسته ای ایران،توافق ژنو؛«یک توافق خوب» برای ایران تلقی می شود؛ همانطور که برای غرب نیز یک «توافق خوب» است.لذا طرفین موفق به تعریف چارچوبی شده اند که صحبت از پیروزی و شکست بازیگران در مورد آن صدق نمی کند.داده ها و ستانده های طرفین متوازن و برابر است و مهم تر از همه آنکه دو طرف ماجرا موفق به تعیین چارچوبی زمانمند و نسبتا قابل راستی آزمایی برای آینده شده اند که بسیار مهم و حیاتی است.این بدان معناست که در چارچوب ترسیم شده همواره امکان راستی آزمایی اقدامات طرفین وجود دارد و بنابراین گام های داوطلبانه از سوی طرفین قابل بازگشت خواهد بود.
- درخصوص بحث حق غنی سازی و تصریح آن در متن توافقنامه،تا حدی اختلاف تفسیر وجود دارد.تفسیر ایران،فرانسه و روسیه از متن توافقنامه دال بر آن است که حق غنی سازی برای تهران به رسمیت شناخته شده است؛ حال آنکه آمریکایی ها در چارچوب تفسیر همیشگی خود از بند چهار «ان پی تی» معتقدند که حقی برای ایران تصریح نشده است.فارغ از بعد تفسیر بردار توافقنامه که تابعی از یک دعوای تاریخی درخصوص حق غنی سازی کشورهاست؛تصریح بر ادامه غنی سازی ایران و به تبع آن عدم تاکید بر ضرورت توقف غنی سازی از سوی ایران؛تاییدیه ای است بر تفسیر جمهوری اسلامی ایران از متن توافقنامه؛هرچند که آمریکایی ها تلاش دارند تا موضوع تصریح بر«حق»بودن غنی سازی را به آینده و تفاهم نامه نهایی موکول کنند.
- چنانکه گفته شد آنچه در ژنو به دست آمده است؛ گام اول از یک فرایند است که طبعا دشواری های آن در مرحله اجرا مشخص خواهد شد. بازخوانی تاریخی پرونده هسته ای ایران و نیز سایر پرونده های پیچیده بین المللی نشان می دهد که در مرحله اجرایی توافقنامه های امضا شده، معمولا دشواری هایی بروز می کند که بی اعتمادی ها را دامن زده و باعث واگشت های تندی در مسیر حرکتی می شود.
به یاد داریم که در ماجرای توافق سال ۲۰۰٣ جمهوری اسلامی ایران و سه کشور اروپایی،در مسیر آنچه فرایند اعتمادسازی خوانده می شد؛ عدم اجرای تعهدات از سوی طرف غربی باعث شد تا ایران اقدامات داوطلبانه خود در راستای تعلیق غنی سازی را متوقف سازد.می دانیم که پرونده هسته ای ایران با تعدد حضور بازیگران طرف مذاکره؛حضور بازیگران اخلالگر مصمم و کینه توز،ابهامات حقوقی و اختلاف در تفسیر مفاد حقوقی،گره خوردن موضوعات با سیاست داخلی کشورها به ویژه در ایالات متحده،شکل گیری یک نظام تحریم و نیز رویه های اجرایی تحکیم شده روبه روست؛لذا می توان انتظار داشت که طی ۶ ماه آینده شاهد اختلافاتی در روند اجرای توافقنامه باشیم.ایران بازیگری است که مبتنی بر اجماع داخلی و با چشمانی باز مجموعه ای از تعهدات را پذیرفته است و حتی پیش از این توافقنامه اخیر، اقدامات اعتمادساز خود را آغاز کرده است.آنچه باعث نگرانی در ماه های آینده است عدم اجرای تعهدات از سوی طرف غربی است که تجربه نشان می دهد به دلایل متعددی ممکن است چندان در بند اجرای تعهدات متقابل خود نباشد.نباید فراموش کرد که از این پس کشورهای عربی خلیج فارس، اسرائیل،لابی های قدرتمند حاضر در پایتخت های غربی،کنش گران تندروی مستقر در کنگره آمریکا و رسانه های بین المللی خواهند کوشید تا در فرایند شکل گرفته اخلال ایجاد کنند و مانع از تحکیم مسیر تفاهم باشند.در این میان آنچه بیش از هرچیزی چونان پادزهری در مقابل کارشکنی ها عمل خواهد کرد؛تداوم اراده سیاسی ای است که منجر به تفاهم صورت گرفته در ژنو شد.اراده سیاسی هم چون نیرویی قوام بخش عمل می کند که قوت آن می تواند موانع را کنار زده و راه تفاهم های موثرتر را فراهم کند.از سوی دیگر ضعف و سستی در این اراده می تواند باعث عملکردی ناامیدکننده شود که پیامد آن بازگشت به قبل باشد.
- توافق ژنو در حالی به دست آمده است که تنش های میان جمهوری اسلامی ایران و غرب و در راس آن آمریکا به نحو بی سابقه ای اوج گرفته بود.رهبران دو کشور در این موقعیت تصمیم سیاسی تاریخی ای برای معکوس کردن این فرایند تشدید یابنده اتخاذ کردند که دارای ارزش تاریخی بالایی است.جمهوری اسلامی ایران نشان داده است که تحمیل را نخواهد پذیرفت؛ ولی در عوض دارای اراده سیاسی مشخصی برای ورود به گفت وگوهای چندجانبه و دوجانبه با غرب برای حل مسائل است.تجربه نشان می دهد که زبان تکریم و سخن گفتن از منظری برابر و متوازن،منجر به نتایج بهتری در تعامل با ایران شده است تا به کارگیری زبان زور.جان کری در صحبت روز گذشته خود در جایی عنوان کرد که ۱۰ سال پیش و در حالی که ایران تنها ۱۶۴ سانتریفیوژ نصب شده داشت؛ فرصت تفاهم از دست رفت و اکنون ایران دارای ۱۹ هزار سانتریفیوژ است.مطابق آنچه جک استراو در خاطرات خود می گویدآن فرصت به خاطر عدم صداقت و کارشکنی مجموعه ای از سیاستمداران تندرو و غیرمسئول در واشنگتن از دست رفت و ماجرا در مسیر دیگری افتاد.۶ ماه آینده باید همچون آزمونی برای اراده ها در پایتخت های غربی تلقی شود؛ چرا که تاریخ نیز در مورد این تجربه قضاوت خواهد کرد.

سیاست روز:الزاماتی بر گزارش یکصد روزه دولت
«الزاماتی بر گزارش یکصد روزه دولت»عنوان سرمقاله روزنامه سیاست روز به قلم حسن اختری است که در آن می خوانید؛کمی بیش از یکصد و ده روز از عمر دولت و تدبیر می گذرد. با تنفیذ حکم ریاست جمهوری منتخب یازدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری توسط مقام معظم رهبری طبق بند ۹ اصل یکصد و ده قانون اساسی، دکتر حسن روحانی به عنوان هفتمین رئیس جمهور، سکان اجرایی کشور را رسماً به دست گرفت.
رئیس جمهور محترم در آغازین روزهای فعالیت دولت خود به مردم وعده داد که در یک دوره کوتاه مدت یکصد روزه ضمن ترسیم وضعیت موجود، گزارشی از تلاشها و فعالیت های همکاران خود را به اطلاع عموم خواهد رساند. از شواهد و قرائن و برخی مصاحبه های دولت مردان چنین برمی آید که تیمی از دولت در حال تدوین این گزارش است.. و تاکید شده است که گزارش باید مستند، منطقی و منصفانه باشد. از دولتی که اعتدال گرایی عقلانیت را سرلوحه حرکت خود قرار داده است انتظاری به غیر از این هم نمی توان داشت ضمن آنکه برای مردم ما، سنجیدن میزان صحت و سقم یک گزارش با آنچه که در عالم واقع به وقوع پیوسته و در امور کشور جاری و ساری است کار مشکلی هم نخواهد بود. جا دارد به یمن عدد یکصد و ده یا علی به حروف ابجد ـ به مجموعه تلاشهای انجام شده به دولتمردان خدا قوت گفته و موفقیت دولت تدبیر و امید را برای پیمودن قله های خدمت و جلب رضایت مردم ـ که رضایت خدا را نیز به همراه دارد ـ صمیمانه آرزوی موفقیت نماییم. با این اوصاف به نظر می رسد اگر دولت محترم برخی الزامات دیگری که مورد انتظار افکار عمومی است در تدوین گزارش کار یکصد روزه لحاظ نماید خالی از لطف نخواهد بود.
یکم) گرچه یک فرجه زمانی یکصد روزه برای گزارش عملکردی دولت از نظر مدیریتی زمان مناسبی نیست. اما تدبیر دولت محترم در همین بازه زمانی توانسته تا حدود زیادی اعتماد مردم و نهادهای حاکمیتی را به خود جلب نموده و نوعی امیدواری به آینده روشن کشور را در اقشار مختلف جامعه ایجاد کند، این سرمایه اجتماعی می باید که از طرف دولتمردان مغتنم شمرده شده و در تصمیم های اساسی بکار گرفته شود. بنابراین در تدوین گزارش و روایت وضع موجود برای وضوح تصمیمات دولت از هر نوع تاریک نمایی صحنه به جد پرهیز گردد. چرا که مردم بهتر از هر کسی وضع موجود کشور را در پایان دوران مهرورزی درک کرده و به همین خاطر نیز تصمیم به تغییر آن گرفتند.
دوم) با وجود آنکه افکار عمومی نمره قابل قبولی را به دولت یازدهم در طول فعالیت یکصد روزه آن می دهند اما سئوالات جدی نیز از برخی عملکردها دارند که تاکنون پاسخ روشن و قانع کننده ای دریافت نکرده اند. از آن جمله می پرسند چرا وزیری که می تواند اعتماد قریب به دویست نماینده مجلس را به خود جلب کند باید به عنوان گزینه چهارم از طرف رئیس جمهور محترم معرفی گردد. براستی مسئول این همه هزینه کرد از سرمایه های مادی و معنوی کشور در دولت اعتدال بر عهده کیست؟ و یا افراط گرایی وزیر علوم و تحقیقات و فناوری در بکارگیری جمعی که پرونده در جریان فتنه داشته اند چه نسبتی با اعتدال دارد و ایجاد التهاب در مراکز آموزشی و پژوهشی چه سنخیتی با توسعه علمی کشور خواهد داشت.
سوم) حضور قوی و مقتدرانه دولت در صحنه های بین المللی و هیات مذاکره کننده ایران در ژنو ستودنی وجای مباهات است که به حول و قوه الهی و دعای ملت ایران با حفظ منافع ملی و حقوق مسلم ملت ایران در استفاده صلح آمیز انرژی هسته ای از جمله حق غنی سازی و رفع تحریم های غیرقانونی غرب علیه ایران را به ارمغان داشت. جای سوال اینجاست که توجه بیش از حد به مسائل خارجی و مرتبط دانستن حل مشکلات داخلی به خارج از مرزها با سیاستهای کلان کشور مغایرت ندارد؟ و آتویی به طرف های مذاکره کننده غربی نمی دهد که فشارها و تحریم ها را بیشتر نمایند. به حمد الهی با درایت رهبری سطح توقعات مردم در مذاکرات کاملا واقع بینانه و منطقی شده است. تعدیلی نیز در نگاه برخی از مسئولان خیلی خوشبین نیز حاصل شده است که از دستاوردهای این دوره از سیاست های کشور درنرمش قهرمانانه جهت مواجهه با غرب می باشد.
چهارم) انتظار می رود دولت محترم در گزارش یکصد روزه خود نقشه راهی که برای اقتصاد کشور مبتنی بر اقتصاد مقاومتی و توجه به ساخت داخلی ترسیم نموده ـ که نیازی به آزمون و خطا نداشته باشد ـ و همچنین تصمیم های عاجلی که برای حل مسائل معیشتی مردم دارد را برای افکار عمومی بیان کند. ناگفته نماند که امید حاصل شده از اعتماد مردم به دولت تدبیر و امید، باعث توقف رشد نرخ تورم و یا به روایتی رکود گردیده است، که این وضع خیلی نمی تواند دوام داشته باشد. دولت محترم می باید فرصت را مغتنم شمرده و برنامه ریزی اساسی و زیربنایی ارائه نماید.
پنجم) گذشته از انتقادات زیادی که به دولت گذشته وارد بود که بحث آن اینجا نیست به حق یکی از دستاوردهای نظام در دولت مهرورزی نزدیک تر شدن گوش دولت مردان به دهان مردم برای بهتر شنیده شدن صدای آنها بود دولت یازدهم چه تمهیداتی را برای تداوم این سنت حسنه اندیشیده است و چه راه کارهایی عملی و اجرایی برای تحقق اندیشه خود دارد و سرانجام توجه به نسل جوان در مدیریت کلان کشور ـ البته نه افراط دولت قبل در بکار گماردن سرکاری مشاوران جوان نه تفریط در پرهیز از سپردن کار به آنها ـ به عنوان آینده سازان واقعی در دولت تدبیر و امید چه جایگاهی دارد؟

وطن امروز:برگ های رفته و نگرانی گام نهایی
«برگ های رفته و نگرانی گام نهایی»عنوان سرمقاله روزنامه وطن امروز به قلم سید عابدین نورالدینی است که در آن می خوانید؛ هدف از مذاکرات ژنو چه بود؟ توافق روز گذشته ایران و ۱+۵ بر بستر این سوال باید ارزیابی شود. و در واقع، واقع بینانه ترین ارزیابی نیز همین است. در کنار احترام به ضرورت های روانی مذاکرات در جامعه اما اغماض از ذکر وقایع این توافق ولو در اندازه ای محدود و قالبی کوچک، جایز نیست.
لغو همه تحریم ها در کنار تثبیت حقوق هسته ای مردم، هدف اظهارشده دولت درباره مذاکرات هسته ای بوده است. آیا گام نخست طرح جامع ایران و ۱+۵ چشم انداز روشنی از این هدف را نشان می دهد؟ به عبارتی، مسیری که روز گذشته ایران نخستین گام را در آن نهاد، در نهایت به رفع همه تحریم ها و تثبیت حقوق هسته ای ایران منجر خواهد شد؟ با بررسی اجمالی ۲ نکته می توان تا حدودی به این سوال جواب داد.
۱- توازن تعهدات: براساس آنچه در متن توافقنامه ژنو آمده، تعهدات و وظایف طرفین در گام نخست متوازن نبوده است. داد و ستد هسته ای صورت گرفته باید براساس یک فرمول روشن و متضمن تعهد به برخورداری یکسان طرفین از امتیازات باشد. به عبارتی، مفهوم برد - برد باید به صورت عینی و در تمام گام ها ملموس باشد. این توازن در توافقنامه ژنو دیده نمی شود. توقف غنی سازی ۲۰ درصد و از بین بردن این سرمایه چه از طریق تبدیل به میله های سوختی و چه با رقیق کردن آن به اورانیوم ۵ درصد؛ به معنای از دست دادن یکی از برگ های برنده ایران در چانه زنی با طرف مقابل بود. ایران همچنین متعهد به توقف توسعه تاسیسات آب سنگین اراک و نطنز و فردو شده است. یکی از معانی این توقف، عدم چرخش سانتریفیوژهای نسل جدید ایران در تاسیسات مربوطه است. سانتریفیوژهایی که در صورت کاربردی شدن، قطعا غنی سازی ایران را از هجوم ویروس هایی نظیر استاکس نت در امان نگه می داشت. نظارت های سرزده و نیز برخی پاراگراف های مشکوک که شائبه تعهد ایران به حل و فصل مطالعات ادعایی و مخدوش شدن امنیت مراکز نظامی ایران را مطرح می کند؛ نیز از دیگر وظایفی است که در این توافقنامه برای ایران تعریف شده است. موضوع بازرسی های سرزده روزانه نیز می تواند محل مناقشه شود اما طرف مقابل در مقابل این اقدامات چه امتیازاتی برای ایران قائل شده است؟ آیا اقدامات طرف مقابل فراتر از امکان محدود برای یک تجارت ٨ میلیارد دلاری در یک بازه زمانی ۶ ماهه است؟ قطعا این امکان هیچ آسیبی به ساختار و شاکله تحریم وارد نمی کند و همانطور که در بیانیه ۱+۵ درباه این توافقنامه تصریح شده، زیرساخت تحریم ها همچنان به جای خود باقی است و تضمینی است برای انجام تعهدات احتمالی ایران در آینده مذاکرات. حال این سوال مطرح می شود که در صورت تداوم مذاکرات، ایران برای گام نهایی با چه ابزار و برگ هایی به چانه زنی می پردازد؟ گام اول، به مثابه یک پیش شرط برای اجرایی شدن گام نهایی است. و از سوی دیگر گام نهایی مشروط به اجرای همه تعهدات ایران چه در گام نخست و چه در محدوده کلیت طرح جامع است. تیم مذاکره کننده با کدام یک از اهرم های هسته ای خود می تواند از حقوق هسته ای کشور حراست کند؟
۲- بن بست در حق غنی سازی: وزیر خارجه آمریکا دقایقی پس از امضای توافقنامه، لازم دید صراحتا اعلام کند این توافقنامه حق غنی سازی ایران را به رسمیت نشناخته است. یک تجربه ۱۰ ساله مذاکره با غرب در موضوع هسته ای نشان می دهد آمریکایی ها و به طور کلی طرف غربی، در توافقنامه از درج عباراتی که متضمن و تثبیت کننده حق غنی سازی اورانیوم برای ایران باشد؛ امتناع کرده است. حتی آقای هاشمی رفسنجانی نیز به این واقعیت اذعان کرده است. پس ادعاهای محکم رئیس جمهور و وزیر امورخارجه مبنی بر تثبیت حق غنی سازی ایران در این توافقنامه برای چیست؟! این رفتار در نهایت می خواهد به کجا منتهی شود؟ ایالات متحده در همین گام نخست نیز حاضر به پذیرش بدیهی ترین حق هسته ای ایران نیست و مشخص است که بنا به کدام دلایل حاضر نیست این حق را از این پس برای هیچ کشور دیگری به رسمیت بشناسد. این نشانه ای است که آنها تمایلی به پذیرش حق غنی سازی ایران در گام نهایی نیز ندارند. بنابراین در نهایت در گام نهایی قرار است چه چیزی به رسمیت شناخته شود. با توجه به این رفتار آمریکایی ها، آیا می توان گزاره لغو همه تحریم ها را در کنار گزاره تثبیت حق غنی سازی ایران به عنوان ۲ عنصر یک فرمول هسته ای فهم کرد؟ روز گذشته ۱+۵ در بیانیه ای به تشریح توافقنامه خود با ایران پرداخت. یکی از ده ها نکته مستتر در این بیانیه به اندازه کافی گویای برخی واقعیت های پنهان حاکم در مذاکرات هسته ای است.
در این بیانیه در ضرورت امضای توافقنامه با ایران دراین مرحله از مذاکرات آمده است: «بدون این رویکرد مرحله ای، ائتلاف تحریم های بین المللی تضعیف خواهد شد، زیرا ایران این استدلال را برای جهان مطرح خواهد کرد که درباره رسیدن به یک راه حل دیپلماتیک جدی بود و ما نبودیم. در آن صورت نمی توانستیم شرکای مان را در زمینه عمل مهم اعمال تحریم های مان با خود همراه کنیم. ما با این گام اولیه برنامه هسته ای ایران را متوقف می کنیم و به عقب می رانیم و یک گزینه مشخص را در اختیار ایران قرار می دهیم؛ به تعهداتش عمل کند و با حسن نیت برای رسیدن به یک توافق نهایی مذاکره کند یا کل جامعه بین المللی با انزوا و فشار بیشتر واکنش نشان خواهد داد».
گفتنی های زیادی درباره توافقنامه ژنو هست. توافقنامه ای که در آلماتی و با هزینه ها و امتیازات کمتری نیز می توانست امضا شود اما به دلیل عدم تضمین های محکم طرف مقابل، مورد پذیرش واقع نشد.

حمایت:احقاق حق در عرصه هسته ای مقدمه سایر پیروزی ها
«احقاق حق در عرصه هسته ای مقدمه سایر پیروزی ها»عنوان یادداشت روز روزنامه حمایت است که در آن می خوانید؛همان گونه که ملت شریف ایران مطلع هستند در نیمه های شب یا ساعات اولیه صبح روز یک شنبه سوم آذر ماه مذاکرات دیپلمات های ایران با گروه ۵+۱ به نتیجه رسیدند و تفاهم نامه مشترک گروه ۱+۵ نهایی شد. خوشحالی ابراز شده در جامعه پس از انتشار اخبار این رویداد دیپلماتیک نشان داد تا چه اندازه مردم منتظر یک چنین توافقی بودند که هم حقوق هسته ای ملت شناسایی شود و هم اینکه مانع گسترش تحریم های ظالمانه علیه کشور شود. در نخستین ساعات اداری روز یک شنبه بین رهبر معظم انقلاب و رییس جمهور مکاتبه ای رد وبدل شد و رهبری ضمن تبریک به ملت ایران و تقدیر از تیم مذاکره کننده تاکید کردند که با ایستادگی می توان سایر حقوق ملت را نیز استیفا کرد. در پی این تحولات، رژیم صهیونیستی و برخی از تندروهای مجالس آمریکا مواضع تندی گرفتند و ادعا کردند که این تفاهم نامه نباید منعقد می شد زیرا همه آنچه مورد نیاز ایران بود در این توافق آمده است. از همین رو نخست وزیر رو سیاه رژیم اشغالگر قدس اعلام کردکه این رژیم به این «توافق بد» پایبند نخواهد بود.
نظر به اهمیت این رویداد مهم ملی و بین المللی، لازم است در یادداشت امروز چند نکته در این خصوص تقدیم مخاطبان ارجمند شود با این امید که مفید واقع شود. نخستین نکته اینکه مذاکرات ژنو نشان داد که چه ظرفیت های بالایی در کشور ما برای اثبات حق ملت در عرصه جهانی وجود دارد و دیپلمات های ورزیده و کار کشته ای در کشور داریم که می توانند نه تنها در قبال یک همتای خود بلکه در قبال چندین کشور، با قدرت ظاهر شوند و از حقوق ملت دفاع کنند. این تجربه را باید بسط داد و از هم اینک به فکر این بود که نسل این گونه افراد ورزیده و کار کشته بین المللی را توسعه داد. خوشبختانه وزیر امور خارجه در فضای مجازی بسیار فعال است و خود شبکه گسترده ای از مردم را درگیر آموزش دیپلماسی و دفاع از حقوق ملت کرده که این امر بسیار ارزشمند و خود قابل مطالعه تحلیلی جداگانه است. پس نخستین سخن اینکه ما باید فعالان متخصص بین المللی در حوزه های مختلف را برای کشور تربیت کنیم که در عرصه جهانی با تسلط علمی لازم بتوانند فرایند تبیین دیدگاه های ایران را به خوبی انجام داده و از حقوق ملت دفاع کنند.
نکته دوم اینکه این موفقت نشان داد که اگر هماهنگی لازم بین مسئولان ذی صلاح برای تصمیم گیری اعم از رهبر معظم انقلاب، رییس جمهوری، دبیرخانه شورای عالی امنیت ملی و وزارت امور خارجه وجود داشته باشد و همراهی ملت نیز در موضوعی فراهم شود به سرعت می توان موانع مختلف را از سر راه برداشت و به اهداف متعالی نائل آمد. این وضعیت درست در مقابل اوضاعی است که رییس جمهور پیشین در مصاحبه تلویزیونی به صورت علنی گفت من دو سال است که هیچ ارتباطی با پیگیری های پرونده هسته ای ندارم که نشان داد تا چه اندازه در ایجاد هماهنگی های لازم ناکام بوده است.
هم چنین این وضعیت درست در مقابل حالتی است که گروهی مرتب می نشستند ومذاکره می کردند ولی هیچ دستاوردی برای کشور نداشت حال آنکه چه آن زمان و چه الان هیچ یک از دست اندرکاران مستقیم مذاکره با طرف های خارجی، تصمیم گیر اصلی نبودند و همه تصمیمات مهم به طبع پس از هماهنگی با رهبر معظم انقلاب قابل اجرا بوده و است. بنابراین باید این گونه هماهنگی ها و همدلی ها را توسعه داد تا در عرصه های مختلف ثمرات مثبت آن را بتوان برای ملت عزیز به ارمغان آورد.نکته سوم اینکه از لحظه نشر خبر توافق ایران با طرف های مذاکره، تندروها دست به کار شدند تا هم این موفقیت را لوث کنند و هم اینکه موانع مختلف فراروی آن ایجاد نکنند.
در قبال این تندروها باید هوشیاری لازم را به کار بست تا مبادا مسایل فرعی را جای مسایل اصلی کشور بگذارند و از امری که می توان برای گسترش همدلی وهمبستگی ملی استفاده کرد در جهت ایجاد تفرقه و تنش بهره مند شوند. البته از تندروهای خارجی، انتظاری جز ناراحتی و فحاشی نمی توان داشت که این واکنش های آنان باید ما را در ادامه راه درستمان مصمم تر کند. نکته چهارم اینکه پیگیری مذاکرات ژنو فرصت مناسبی بود تا عیار برخی کشورها نیز سنجیده شود. متاسفانه برخی از کشورهای همسایه ایران و از خانواده جهان اسلام امتحان بسیار بدی پس دادند و آن گونه عمل کردند که تمام رسانه های جهان آنها را همراه با رژیم صهیونیستی دانستند.
در خلال مذاکرات ایران، برخی از این کشورها به نمایندگان خود از جمله سفرای مقیم اروپا اعلام کردند که مصاحبه هایی با رسانه ها کرده و به صورت علنی ابراز نگرانی خود را اعلام کنند و به غرب توصیه کنند که با ایران به توافق نرسد و حقوق هسته ای ایران را به رسمیت نشناسد وگرنه آنها چنین و چنان خواهند کرد. این بخش، در مورد عملکرد آشکار آنها بود عملکرد پنهان آنها خدا می داند چه میزان باج دهی های مختلف را به طرف های غربی ارایه کرده اند. به این حکومت ها باید گفت چه سودی می برید که دوستی با ایران را کنار می گذارید و در راهی همراه می شوید که رژیم صهیونیستی خواهان آن است. مگر شما دولتمردان کشور اسلامی نیستید؟ مگر شما وظیفه ندارید که ولو در سطح حداقلی دغدغه های جهان اسلام را دنبال کنید نه اینکه دنباله روی صهیونیست ها باشید. به هر حال این آزمون در آینده حرکت ایران نباید فراموش شود چنانچه در زمان جنگ تحمیلی صدام علیه ایران برخی ازهمین دولت ها نهایت کمک را به صدام کردند و بعدها با بزرگواری ملت ایران روبه رو شدند اما متاسفانه از آن گذشته ملت ایران درس عبرت نگرفتند.
نکته آخر اینکه پیگیری های چند هفته اخیر مربوط به مذاکرات هسته ای نشان داد که اگر مسئولان هنر لازم را داشته باشند به سرعت می توانند نه تنها ملت خودمان را همراه فعالیت خود کنند بلکه ملل دیگر جهان و افکار عمومی کشورهای طرف مباحثه و مقابله را نیز می توان جذب منطق صلح جویانه و انسانی ایران کرد به نحوی که اکثریت افکار عمومی از رویکردهای صلح جویانه ایران حمایت کنند چنانچه دیدیم که در روزهای اخیر حتی افکار عمومی ملت آمریکا نیز اکثرا از توافق با ایران و رفع تحریم ها استقبال کردند. حال باید این شبکه ملی و بین المللی مردمی را تقویت کرد. در سطح داخلی مجدانه باید تلاش کرد تا نارضایتی و دلخوری برخی از اقشار جامعه سریع تر برطرف شود.

آفرینش:عبور از بحرانی غیرضروری
«عبور از بحرانی غیرضروری»عنوان سرمقاله روزنامه آفرینش به قلم حمیدرضا عسگری است که در آن می خوانید؛سرانجام پس از چهار روز گفت وگو و چانه زنی فشرده در ژنو بر سر یافتن راه حلی برای پایان دادن به بحران ۱۰ ساله هسته ای ایران در نخستین ساعات صبح یک شنبه توافقی اولیه میان وزیران خارجه ایران و شش قدرت جهانی حاصل شد. دیپلمات ها و ناظران سیاسی این توافق را رویدادی «بی سابقه و تاریخی» و «پیروزی بزرگ دیپلماسی» برای پایان دادن به تنش های موجود خوانده اند.
این دور از مذاکرات نشان داد که گزینه احترام متقابل و تعادل خواسته های طرفین، می تواند راه گشای مسائلی باشد که در طی یک دهه مورد اختلاف میان ایران و غرب قرار داشت. اگربه طور خیلی خلاصه بخواهیم مفاد این توافق نامه را در چند سطر خلاصه کنیم باید گفت که ایران متعهد شده تا غنی سازی بالای ۵ درصد را متوقف کند و در عوض غرب هم بخشی از درآمدهای ایران را آزاد و تحریم های جدیدی را اضافه نکند. البته جزئیات فراوانی در این توافق نامه وجود دارد که به حدعالی در رسانه ها و خبرگزاری ها به سمع و نظر مردم رسیده است.
و اما بعد؛ جدای از امتیازات ردوبدل شده میان ایران و کشورهای غربی برسر مسئله هسته ای تحریم های اقتصادی، این مذاکرات محاسن دیگری هم داشت که می تواند آثار مثبتی برای ادامه مذاکرات جامع برای برطرف شدن سایراختلافات میان ایران و غرب باشد. این محاسن دارای جنبه های داخلی و خارجی می باشد که می تواند رهیافتی تاریخی برای ایران محسوب شود و مارا در جاده ارتقا و پیشرفت همه جانبه قرار دهد.
در بعد خارجی و عرصه بین الملل، انجام مذاکرات و پیگیری آن از سوی قدرت های بزرگ دنیا و تعامل نزدیک آنها با مذاکره کنندگان ایرانی، می تواند مهرتاییدی بر اهمیت جایگاه ایران درمناسبات جهانی باشد. علاوه براین انجام مذاکراتی دراین سطح زمینه را برای انجام مذاکرات دیگر برسرمسائل مختلف منطقه ای و بین المللی را فراهم خواهد کرد. نکته دیگری که درمورد محاسن این مذاکرات باید به آن اشاره کرد سرعت قابل ملاحظه دیپلماسی ایران در خارج کردن کشور از انزوای سیاسی بود. نوع گفتار و رفتار دیپلمات های ما و واکنش طرف های غربی درمذاکرات نشان داد که این پتانسیل در دستگاه دیپلماتیک کشور وجود دارد تا وجهه مکدرشده ایران را درمیان افکارعمومی دنیا و محافل بین المللی آشکار و ازانزوا خارج سازند. درطی یک دهه گذشته وخصوصاً چند سال اخیر به واسطه حجم سنگین فشارهای سیاسی از سوی بسیاری از کشورهای منطقه وجهان، ایران در بحرانی قرار داده شده بود که هیچ ضرورتی برای تحمل آن و تبعات سنگینی که برکشور تحمیل کرده بود، وجود نداشت. این خواست دشمنان بود که ایران همواره به عنوان کشوری لجوج، خطرناک و منزوی جلوه داده شود. البته این امر می توانست زودتراز این ها با پیگیری و مدیریت صحیح دیپلماتیک برطرف شود و فشارها از روی کشور مرتفع گردد!. بازهم به آینده امیدواریم...
اما محاسن داخلی این مذاکرات کم از دستاورهای خارجی آن نبود. مهمترین و ارزشمندترین دستاورد این مذاکرات برای ایران جدای از موارد اقتصادی، بحث زنده شدن "امید" دردل مردم ایران بود. شادی غیرقابل وصفی که نمونه آن را در شبکه های اجتماعی و درمیان آحاد جامعه ملاحظه کردیم، همگی بیانگر امید به آینده درمیان مردمی بود که درطی یک دهه سخت ترین فشارها را درزندگی روزمره خود تحمل کردند. واقعیت این است که نباید درمورد این توافق باغرب متوهم بود و همه چیز را تمام شده دانست، اما افزایش اعتماد جامعه به عملکرد مسولان و نظام مرهمی بر زخم های متعددی بود که درطی این چند سال به واسطه عملکرد ومدیریت ناصحیح اجرایی کشور ایجاد شد.
مسئله دیگری که جدای از بندهای کارشناسی توافق نامه با غرب برای ما حائز اهمیت است، رهایی و عبور کشور از یک بحران غیر ضروری بود که درطی این چند سال مشکلات بسیاری را درعرصه داخلی برای ما رقم زده است. تاپیش از این اضطراب و تشویش از افزایش هرروزه تحریم های ظالمانه و فشارهای سیاسی و اقتصادی، همواره جامعه را در یک پریشانی قرار داده بود که راه برون رفتی ازآن متصور نبود. اما این بار به لطف خدا و دعای خیر مردم تیم مذاکره کننده کشورمان به دور از شعارهای تبلیغاتی توانست ضمن حفظ واصرار به حقوق هسته ای ملت، ادامه روند تحریم ها را متوقف و ازحجم آنهابکاهد. امیدواریم درادامه روند مذاکرات نیز گام های مثبتی درجهت شفافیت عملکرد قانونی ایران و شکسته شدن نظام تحریم ها برداشته شود.

شرق:ملت بزرگ و دیپلماسی بزرگ
«ملت بزرگ و دیپلماسی بزرگ»عنوان سرمقاله روزنامه شرق به قلم احمد نقیب زاده است که در آن می خوانید؛چند سال پیش، از یکی از مسوولان بلندپایه دیپلماسی کشور پرسیدم بالاخره در این باب تا کجا خواهید ‏رفت، پاسخ داد مقام معظم رهبری فرموده اند وقتی به مرحله بازگشت ناپذیری در انرژی هسته ای ‏رسیدیم در همانجا خواهیم ایستاد. آفرین بر کِلک این استاد باد. اینک به همان مرحله رسیده، به صف ‏کشورهای صاحب دانش و فناوری هسته ای پیوسته و اقتدار را تا به آنجا رسانده ایم که شش کشور ‏بزرگ را در یک طرف و خود را در طرف دیگر بنشانیم و مذاکره کنیم. جان کری گفت در سال ۲۰۰٣ ‏که نگذاشتند به توافق برسیم.
ایران فقط هزارو۵۰۰سانتریفیوژ داشت ولی الان ۱۹هزارسانتریفیوژ دارد و اگر باز ‏نگذارند به توافقی دست یابیم، ایرانی ها از این هم فراتر می روند. چنین گزاره تلخی از دهان رییس ‏دیپلماسی آمریکا نتیجه مقاومت های مردم و مهندسی های کشتیبان بزرگی است که مستظهر به ‏درایتش آسوده به ساحل سعادت چشم دوخته ایم. این کار در زمانی صورت می گیرد که بسیاری از علوم ‏و فناوری ها، بومی شده و اگر ترمز تحریم برداشته شود شتاب پیشرفت، صدچندان می شود.
آنها که ‏دیپلماسی موفق کشور را زیر سوال می برند یا چشم ندارند یا مصداق آیه شریفه «اولئک کالانعام» هستند و ‏یا منافع حقیرشان اجازه انصاف را از آنها گرفته است. ما که دانش هسته ای را تا حد عالی آن کسب ‏کرده و قصد سلاح هسته ای هم نداشته ایم هیچ باکی از بازرسی ها یا توقف در مکان رفیعی که در آن ‏قرار داریم به خود راه نمی دهیم. دستاوردها تا به آنجا ارزشمند و غرور آفرین است که نویسنده این ‏سطور به عنوان یکی از سیاست شناسان کشور باید اذعان کند که چاره ای جز اصلاح بعضی از نظریه ‏های خود ندارد.
باید بپذیریم که اراده قوی، بسیاری از ساختارها را شکسته و سلاح های مدرن را به ‏زانو درمی آورد. باید پذیرفت سیطره قدرت های بزرگ و ترس از آنها بیشتر از آنکه عینی باشد ذهنی ‏است و آنچه ملت های ضعیف را در ناتوانی نگه می دارد همین ترس است. از این پس باید به آینده نظر ‏دوخت و در پرتو تنش زدایی پیش آمده، دشمنان پلید منطقه ای را که توانسته اند از انزوای ایران بهره ‏گرفته و ایدئولوژی های واپس گرا و واپس مانده خود را که بسترساز تروریسم است در منطقه ‏بگسترانند در جای خود بنشانیم. باید به غربی های گمراه و غافل بفهمانیم که دشمن شما نه ایران بلکه ‏همان دوستان قرون وسطایی شما هستند.
سربازان غربی نه به دست ایرانیان بلکه به وسیله دست پرورده ‏های ایدئولوژیک دوستان شما به قتل می رسند. در چنین موقعیتی که صهیونیست ها و سعودی ها و پاره ‏ای همسایگان به ظاهر دوست، نگران عادی شدن روابط خارجی ایران هستند، جا دارد از طرف آنان از ‏دوستان داخلی شان، که همان ساز را با آلتی دیگر می نوازند، تشکر کنیم و بگوییم چه زیباست وقتی آنقدر دستپاچه می شوید که از یاد می برید سکان دیپلماسی ‏کشور، در نهایت، به دست همان کسی است که خود را مرید او می دانید.
چه زیباست وقتی همه چیز شفاف و ‏روشن باشد و جایی برای رانت خواری باقی نماند. اگر اشتباه کرده اید مانند من به اشتباه خود اعتراف ‏کرده و «فاقم وجهک لدین حنیفا» و مطمئن باشید مردم شما را خواهند بخشید. زشت است با نتانیاهوی ‏صهیونیست هم نفس شوید یا به فیصل و میصل اقتدا کنید. ‏

مردم سالاری:زوایای داخلی توافق ژنو
«زوایای داخلی توافق ژنو»عنوان سرمقاله مردم سالاری به قلم حمیدرضا شکوهی است که در آن می خوانید؛توافق ایران و غرب در مذاکرات هسته ای ایران از چند جنبه دارای اهمیت است که بررسی آن می تواند زوایای داخلی این توافق را روشن تر سازد.
۱- اهمیت این توافق فی نفسه و صرفنظر از هر آنچه در مفاد توافقنامه آمده، این است که پس از نزدیک به یک دهه، ایران و غرب را به تفاهم رساند؛ تفاهمی که علی لاریجانی و سعید جلیلی در راس شورای عالی امنیت ملی و تیم مذاکره کننده هسته ای ایران در دوره ریاست جمهوری محمود احمدی نژاد موفق نشده بودند به آن دست یابند. اینکه چرا تیم دیپلماسی جدید ایران به سرپرستی محمد جواد ظریف در دوره ریاست جمهوری دکتر حسن روحانی به این توافق دست یافت اما تیم قبلی هسته ای به آن رسید در مجال کوتاه قابل بررسی نیست اما به طور خلاصه می توان این امر را حاصل تجربه بالای تیم جدید دیپلماتیک ایران در عرصه سیاست خارجی و توان بالای تیم جدید در یافتن راه تفاهم با غرب بدون عقب نشینی از حقوق هسته ای دانست.
مذاکرات نفس گیر ژنو اثبات کرد که آنچه می تواند مذاکرات با طرفهای خارجی را به نتیجه برساند، سپردن سکان هدایت مذاکرات به دست تیمی متخصص و باتجربه است که طرف مقابل را به سمت هدف مورد نظر متمایل سازد. زمانی که سعید جلیلی سرپرستی تیم مذاکره کننده ایران را بر عهده داشت، هیچگاه مذاکرات از سطح مدیران کل و کارشناسان وزارت خارجه طرفهای مقابل فراتر نرفت اما مذاکرات در دوره فعلی به گونه ای پیش رفت که دو بار وزرای امور خارجه کشورهای مذاکره کننده از چهار گوشه دنیا، خود را به ژنو رساندند تا مذاکرات به نتیجه برسد و این هنر مذاکره کنندگان ایرانی بود .
۲- نکته بعدی که اهمیت توافق ژنو را نشان می دهد، دستیابی به توافق در مدت زمانی کوتاه است. رییس جمهور قول داده بود که ظرف مدت زمان ۱۰۰ روز گزارشی از وضعیت کشور در حوزه های مختلف ارائه خواهد داد اما در فاصله کمتر از صد روز، مهمترین وعده دولت یعنی رفع تحریمها که زیربنای تحقق سایر برنامه های دولت بویژه در عرصه اقتصاد که با معیشت مردم ارتباط تنگاتنگی دارد محسوب می شد، عملی شد تا از این پس با حاکم شدن ثبات اقتصادی در کشور، شاهد رشد و رونق اقتصادی و بهبود شاخصها باشیم. البته طبیعی است که تحریمها یکباره حذف نمی شود اما آغاز روند حذف تحریمها، آرامشی در جامعه و همچنین بین فعالان اقتصادی ایجاد خواهد کرد که زمینه ساز بهبود شرایط اقتصادی کشور است.
ممکن بود این توافق به جای ۱۰۰ روز در مدت زمانی طولانی تر حاصل شود، اما اهمیت نیل به توافق زودهنگام این است که در شرایط کنونی کشور که بسیاری از فعالیتهای اقتصادی دچار رکود شده بود تا مذاکرات ژنو به سرانجام برسد، توافق هم در مدت زمانی کوتاه حاصل شد تا آرامش و عمل به اقتصاد بازگردد.
٣- توافق ژنو به معنای عملی شدن مهمترین وعده رییس جمهور در راستای حاکم شدن آرامش و امید در جامعه است. اگر چند ماه به عقب برگردیم کمتر کسی تصور می کرد اختلافات ایران با غرب به سرعت تا این حد کاهش پیدا کند که منجر به امضای توافقنامه ای شود که هم حقوق ایران را به رسمیت بشناسد هم لغو برخی تحریم ها و کاهش سایر تحریم ها را به دنبال داشته باشد. اما این اتفاق رخ داد تا دولت به مهمترین وعده خود عمل کند. درحالی که اگر سایر کاندیداهای انتخابات ریاست جمهوری یازدهم به پیروزی می رسیدند بعید بود تغییری حتی در میان مدت در حوزه دیپلماسی ایجاد شود.
مردم به روحانی رای دادند چرا که بیش از طرح وعده های اقتصادی، بر تدبیر و اعتدال در همه حوزه ها تاکید داشت و با توجه به گستردگی تحریمها، دیپلماسی را زیربنای رفع سایر مشکلات کشور می دانست. مردم به تغییر رای داده بودند و حالا این تغییر در عرصه دیپلماسی حاصل شده است. در این میان طبیعی است که برخی افراطیون در داخل کشور که منافعشان با تداوم تحریم گره خورده است با نتایج مذاکرات مخالفت کنند یا سعی داشته باشند برخی اظهارات منفی مقامات آمریکایی را برجسته کنند. مهم، نتیجه مذاکرات بود که به سود ملت ایران است.
۴- اما به اعتقاد من مهمترین نکته در مورد مذاکرات هسته ای که باید به آن توجه کرد نقش مقام معظم رهبری در موفقیت دیپلماتیک دولت است. البته از ابتدا آشکار بود که حسن روحانی به دلیل تجربیات طولانی مدیریتی در نظام جمهوری اسلامی به ویژه سال های دبیری شورای عالی امنیت ملی و ایفای نقش به عنوان نماینده رهبری در این شورا، به خوبی ساختارها را می شناسد و به پشتوانه همین شناخت می تواند نقش مثبتی در عرصه دیپلماسی ایفا کند و قطعا تجربه دکتر حسن روحانی به عنوان پشتوانه داخلی این مذاکرات بسیار ثمربخش بود. اما تدبیر مقام معظم رهبری از زمان انتخابات ریاست جمهوری یازدهم تاکنون که شاهد توافق ژنو هستیم اهمیتی به مراتب افزونتر از موارد پیش گفته دارد. مقام معظم رهبری در زمان انتخابات، بر خلاف شایعاتی که در مورد حمایت ایشان از برخی کاندیداها مطرح می شد صراحتا در این مورد موضع گیری کردند و همین موضع گیری ایشان مبنی بر اینکه نزدیکترین افراد هم از رای ایشان خبر ندارند، زمینه را برای برگزاری انتخاباتی مردمی فراهم ساخت.
پس از تشکیل دولت، مهمترین اتفاق در حوزه دیپلماسی با واگذاری سرپرستی مذاکرات هسته ای از شورای عالی امنیت ملی به وزارت امور خارجه رخ داد که این تغییر بدون نظر مثبت مقام معظم رهبری امکانپذیر نبود. جلوگیری از موازی کاری در دستگاه دیپلماسی و شورای عالی امنیت ملی، یکی از مسایلی بود که ضرورت آن از مدتها پیش احساس می شد و دولت تدبیر و امید برای رفع این مشکل قدم برداشت و مقام معظم رهبری زمینه واگذاری مدیریت پرونده هسته ای به وزارت امور خارجه را فراهم ساختند.
نکته بعدی، فرمایشات رهبری در آستانه آخرین دور مذاکرات در ژنو بود که ایشان اگرچه رهنمودهای خود را در مورد چگونگی مقابله با قدرت های بزرگ بیان کردند تا بدین طریق به غرب نشان دهند توافق با ایران بدون توجه به حقوق مردم ایران با توجه به پیشینه ذهنی منفی مردم نسبت به قدرتهای غربی که وعده های خود را زیرپا گذاشته اند عملی نیست، اما در عین حال به روشنی اعلام کردند که در مذاکرات دخالتی نمی کنند تا همگان بدانند تکلیف مذاکرات، در ژنو و توسط تیم دیپلماسی ایران تعیین می شود؛ همان تیمی که پیش از آن، مقام معظم رهبری در فرمایشات خود آنها را فرزندان انقلاب توصیف کرده بودند.
در مجموع می توان اینگونه جمع بندی کرد که دولت تدبیر و امید به خوبی با ساختارهای نظام و خطوط قرمز موجود در عرصه دیپلماسی و سیاست داخلی آشناست و به همین دلیل توان عمل به وعده های خود در حوزه دیپلماسی را دارد، اما تدبیر مقام معظم رهبری، چه در زمان انتخابات ریاست جمهوری که به روی کار آمدن دولت تدبیر و امید منجر شد و چه در مورد انتقال سرپرستی تیم مذاکرات هسته ای از شورای عالی امنیت ملی به وزارت امور خارجه و چه در حمایت های قاطع ایشان از تیم مذاکره کننده ایران، پشتوانه مهمی برای نیل به توافقنامه ژنو شد.


آرمان:توافق ژنو، گامی برای پیشرفت
«توافق ژنو، گامی برای پیشرفت»عنوان یادداشت روز روزنامه آرمان به قلم دکتر سیدعلی خرم است که در آن می خوانید؛بعد از ۱۲سال که پرونده هسته ای ایران مسیر پرپیچ و خم سیاسی خود را طی کرد و به ویژه در ٨سال گذشته که این پرونده به شورای امنیت سازمان ملل متحد ارجاع داده شد و قطعنامه های تحریمی گرفت و به دنبال آن آمریکا تحریم های ظالمانه یکجانبه خود را بر کشورمان تحمیل نمود، به نظر می رسید بن بستی بین ایران و غرب به وجود آمده که تا سال های طولانی ادامه خواهد داشت و پتانسیل کشورمان را در ابعاد مختلف درخود فرو خواهد برد. انتخاب دیگر که اسراییل و برخی غربی ها آن را تبلیغ می کردند تسلیم ایران یا اتخاذ گزینه نظامی بود که هیچ کدام مصالح، منافع و امنیت ملی ایران را تامین نمی کرد.
خوشبختانه هیچ یک از دو سوی طیف به مرحله عمل درنیامد و راه میانه که به همت راهبرد جدید رئیس جمهور در سیاست خارجی اتخاذ شد، اجازه داد که به مدد روش های دیپلماتیک و تعامل سازنده توسط مذاکره کنندگانی حرفه ای، نه بن بست ادامه یابد و نه کشور به سوی تسلیم به شرایط تحمیلی یا گزینه نظامی متمایل شود. توافق یکشنبه صبح ایران و گروه۱+۵، خروج از بن بست و عبور از شرایط تحمیلی بدخواهان ایران به شمار می رود. مردم ایران که اکثریت به آقای دکتر روحانی رای دادند، برای برداشتن این گام مهم بسیار خوشحال هستند و آنها که رای نداده اند در این شادی شریکند زیرا همه مردم ایران به اعتلا و رشد و توسعه کشور و حفظ شأن و شخصیت ایران در جامعه بین المللی می اندیشند.
این تفاهم که «برنامه ادغام مشترک» نامیده می شود در فاصله ۱۰۰روز اول دولت دکتر روحانی کسب شد که در آن دستاوردهایی برای کشورمان به بار می آورد: اول- از گسترش تحریم های تحمیلی بیشتر جلوگیری می نماید. دوم- تحریم های ظالمانه موجود را کاهش می دهد. سوم- منابع مالی و درآمدهای نفتی ایران که در خارج بلوکه شده اند را به تدریج آزاد می سازد. چهارم- برخی تحریم ها بر بیمه های حمل ونقل که عامل عدم فروش نفت ایران بود، برداشته می شود. پنجم- برخی تحریم ها بر صنعت خودروسازی و تعمیر هواپیماهای مسافربری برداشته می شود.
ششم- اساس صنعت و فعالیت هسته ای ایران حفظ می شود. هفتم- غنی سازی در حد ۵درصد مجاز شمرده می شود. هشتم- در صورتی که طرفین ظرف یک سال به گام نهایی برسند، ایران می تواند با اعتمادسازی نسبت به فعالیت های صلح آمیز هسته ای اش، برنامه های خود را گسترش دهد. بدین ترتیب گامی که می توانست برای ایران حاوی خطراتی جدی باشد و شرایطی را به کشور تحمیل سازد، به سلامتی برداشته شد و جهان همراه با مردم ایران نفس راحتی کشید. این گام از نظر سیاسی دارای تبعاتی است که وزن منطقه ای و بین المللی ایران را افزایش داده، اسراییل و برخی کشورهای منطقه را منزوی ساخته و قدرت مانور به ایران می دهد که در مسائل سوریه، عراق، لبنان، فلسطین و... نقش آفرینی بیشتری صورت دهد.
همچنین این تفاهم، مقدمه ای برای بهبود روابط بین ایران و غرب به شمار می رود که تبعات آن ابعاد وسیعی داشته که در جای دیگر قابل طرح و ارزیابی خواهد بود. این تفاهم به برنامه ریزان اقتصادی، مالی و صنعتی ایران هم اجازه می دهد برنامه ای جدید مدون سازند که عاری از بسیاری تنگناهای ناشی از تحریم ها بوده و چرخ اقتصاد و صنعت را دوباره به حرکت درآورند تا این بار نه با سوءمدیریت بلکه با درس های گرفته شده از مدیریت ٨ سال گذشته، راه آینده را اطمینان بخش تر هموار سازند به ترتیبی که در قبال حوادثی نظیر تحریم ها کشور مقاوم تر باشد.
این مهم می طلبد هر کس در بخش خود به یاری مذاکره کنندگان پرونده هسته ای و سیاست خارجی شتافته با ایفای نقش مناسب خود کشور را در مسیر عبور از این مرحله مورد حمایت قرار دهد. آنچه به دست آورده ایم یک برنامه ۶ ماهه برای توقف تحریم ها دربرابر توقف گسترش فعالیت های هسته ای است که با گام نهایی که لغو همه تحریم ها و ادامه فعالیت های هسته ای ایران در پرتو اعتمادسازی نسبت به صلح آمیز بودن ماهیت آن امکان پذیر می شود، تکمیل می شود. به عبارت دیگر برای ۶ماه به جهان فرصت می دهیم که همکاری ما را در قبال کاهش فشارها بسنجند و سپس توافق دائمی می کنیم که به ازای راستی آزمایی آژانس بین المللی انرژی اتمی به ادامه فعالیت های هسته ای خود مشغول شویم.

قانون:جشن هسته ای امروز است
«جشن هسته ای امروز است»عنوان یادداشت روز روزنامه قانون به قلم مسعود کاظمی است که در آن می خوانید؛صبح دیروز پس از سال ها کشمکش و بحران بالاخره نخستین توافق هسته ای بین ایران و ۱+۵ حاصل شد و شور و شعف خاصی در میان مردم و تحرکاتی مثبت در بازار ایجاد کرد. اما اولین جشن ملی فناوری هسته ای ایران در ۲۰ فروردین ٨۶، روز ملی فناوری هسته ای برگزار شد. محمود احمدی نژاد هر ساله خبرهای خوش هسته ای را به زعم خود در این روز اعلام می کرد. در اینکه در سال های گذشته از نظر فناوری و علم پیشرفت بسیاری در برنامه هسته ای داشته ایم کوچک ترین شک و شبهه ای وجود ندارد. این موفقیت ها، موقعیت ایران را به عنوان یک کشور دارای فناوری چرخه سوخت هسته ای تثبیت کرد. توفیقات هسته ای ایران کاملا درچارچوب پیمان ان پی تی قرار داشت و آژانس بین المللی انرژی هسته ای در جریان آنها قرار داده شده بود.
روز ملی فناوری هسته ای فرصتی برای قدردانی یکایک مردم ایران از یکدیگر، برای استقامت و پایمردی در مسیری سخت و دشوار است. روز ملی فناوری هسته ای به تعبیر احمدی نژاد روز مردم ایران بود. کشورهای قدرتمند که روزی دانش هسته ای را امتیازی انحصاری، آن هم فقط و فقط برای خود می دانستند، حتی تصور نمی کردند روزی دانشمندان جوان ایرانی با اتکا به دانش و امکانات بومی این انحصار را شکسته و ایران را به عنوان یکی از معدود کشورهای دارنده این فناوری معرفی کنند.
اما آنچه تامل برانگیز می نماید این است که چرا مردم ایران هرگز در روز ملی فناوری هسته ای یک جشن واقعی نداشتند و از عمق وجود احساس شادمانی نمی کردند؟ و امروز که نامش روز ملی فناوری هسته ای هم نیست و قرار بر جشنی هم نبوده است همه خوشحالند؟ یافتن دلیل این دو رویکرد نیاز به هوش چندانی ندارد. رویکرد هسته ای ایران بعد از انتخابات ۹۲ تفاوت چندانی با پیش از آن ندارد. حتی درخواست های طرف غربی هم تغییر چندانی نکرده است. همگان شاهد بودند که ٨ سال گذشت اما کوچکترین توافقی که حاصل نشد هیچ، هر روز تحریم روی تحریم آمد و وضعیت اقتصادی و سیاسی کشور رو به افول گذاشت. در شرایطی که رئیس دولت سابق در ابتدا منتظر پاره شدن قطعنامه دان صادر کنندگان آن بود و در پایان تمامی مشکلات اقتصادی کشور را به گردن تحریم ها می انداخت، هر روز سفره مردم کوچک و کوچک تر می شد. مذاکره کننده سابق ایران هم که ظاهرا اصول مذاکره در عرصه بین المللی را نمی دانست بر طبل مخالفت با هر پیشنهادی از سوی جامعه جهانی می کوبید تا جایی که در مناظره سوم انتخاباتی در صدا و سیما با اعتراض غیرمنتظره علی اکبر ولایتی به نحوه عملکردش مواجه شد. در واقع می توان گفت سال ها کشور و مردم هزینه غیرضروری پرداختند.
تیم مذاکره کننده فعلی کشورمان با مرکزیت محمدجواد ظریف، به توافق بزرگی دست یافت. اینکه در این توافق ما دقیقا چه دادیم و چه گرفتیم منظور نگارنده نیست. نکته این است که باز هم باید تاکید کرد که در سیاست هسته ای ما تغییری ایجاد نشده است اما نحوه مذاکره و دیپلماسی «ظریف ایران» تحت مدیریت جواد ظریف تغییر کرده است. نکته ای که باید مورد توجه این است که خوشحالی را نمی توان به صورت دستوری و با نامگذاری یک روز به عنوان جشن به مردم تحمیل کرد. مردم خود می دانند چه زمانی خوشحال شوند. در واقع جشن هسته ای امروز است.

ابتکار: توافق قهرمانانه
«توافق قهرمانانه» عنوان سرمقاله روزنامه ابتکار به قلم هادی وکیلی است که در آن می خوانید؛
بالاخره پس از ده سال کشمکش و سه دوره مذاکرات نفسگیر در صبحگاه روز یکشنبه به وقت تهران، توافق هسته ای فیمابین ایران و ۱+۵ صورت واقعیت پیدا کرد. این توافق اگر چه موقت و به عنوان گام نخست بحساب می آید ولی دارای اهمیت فوق العاده و به عنوان نقطه عطف هسته ای بحساب می آید. بی شک توافق روز گذشته”قهرمانانه» خواهد بود. چرا که کف خواسته ی طرفین در این توافقنامه رعایت شده است. طرف ایرانی به دنبال رسمیت یافتن حق هسته ای خود بودکه در این توافق ادامه ی غنی سازی و تصریح بر حقوق ایران مطابق ان پی تی ذکر شده است و بر اساس قرائت رایج، حق هسته ای روح حقوق ان پی تی را تشکیل می دهد.
از طرف دیگر حفظ فعالیت کنونی مراکز هسته ای شامل نطنز، فردو، اراک و بندرعباس مورد توافق قرار گرفته است. از سویی تعلیق غنی سازی ۲۰ درصد مورد تعهد ایران است و تخفیف تحریمها بخصوص تحریم های بانکی و رفع توقیف دارایی های ایران جزو تعهدات طرف مقابل می باشد. آنچه توافق را برای ایران قهرمانانه و پیروزمندانه کرده است امکان ادامه غنی سازی و شکسته شدن تحریم ها و توقف قطار تحریم های جدید می باشد. البته”توافق قهرمانانه» نتیجه ی راهبرد”نرمش قهرمانانه» بحساب می آید.
به این معنا که اگر راهبرد”نرمش قهرمانان» پشتوانه تیم هسته ای قرار نمی گرفت، امکان رسیدن به توافق”قهرمانانه» را محال می کرد. وقتی در نظام چنین عزم و حمایت و رویکردی اتخاذ گردید در صحنه سیاسی اینچنین نتیجه مثبت بدست آمد. بی تردید زین پس هم در ایران عده ای از افراطیون با مبنا قرار دادن خواست های حداکثری تلاش خواهند کرد که توافق ژنو ٣ را نه”قهرمانانه» که”ذلیلانه» تفسیر و بهانه حمله علیه دولت روحانی قرار دهند. آنچنانکه در غرب نیز طرف آمریکایی سعی کرد بر اساس تفسیر خودش توافق مذکور را با منافع غرب”قهرمانانه» بحساب آورد و آنرا کارت برنده غرب قرار دهد.
رئیس جمهور و وزیر خارجه آمریکا با این استدلال که در متن توافق به حق هسته ای اشاره نشده و بر فعالیت هسته ای صحه گذاشته شده؛ کوشش کردند که دل اسرائیل و سعودی ها را خوشنود نمایند، اما حقیقت این است که توافقنامه بر اساس بازی برد – برد بدست آمد کف خواسته طرفین در این توافق حاصل آمده است. دیوار بی اعتمادی ایران و غرب همچون ساختار تحریم ها با این توافق ترک برداشته است ولی افراطیون داخلی و صهیونیستها و سعودیها ساکت نخواهند نشست و تلاش خواهند کرد تا در ظرف زمان مورد اجرا با تشکیک و تردید در تعهدات امکان نقض تعهدات را فراهم آورند بر هیمن اساس لازم است نتیجه ای را که با این همه سختی بدست آمده به راحتی از دست نرود و برای این مهم هوشیاری دستگاه دیپلماسی ایران و همچنین ۱+۵ شرط لازم بحساب می آید. به هر روی آنچه به دست آمد گرانمایه، ارجمند و شکوهمند می باشد و باید به دست اندرکاران دست مریزاد گفته و آرزو کرد که طعم شیرین این پیروزی به زودی در سفره های مردم و فضای کسب و کار به کام مردم خوش آید.

دنیای اقتصاد:هفت نکته مهم بعد از ژنو ٣
«هفت نکته مهم بعد از ژنو ٣»عنوان سرمقاله روزنامه دنیای اقتصاد به قلم دکتر عباس ملکی است که در آن می خوانید؛دیروز در ساعات اولیه بامداد، جمهوری اسلامی ایران و کشورهای عضو دائم شورای امنیت به علاوه آلمان به یک توافق تاریخی دست یافتند. این توافق در مورد پرونده ای بود که بیش از ۱۰ سال از یک طرف موجب تحریم ها و تضییقات فراوان علیه مردم و دولت ایران شده و از طرف دیگر دست مایه مباحثات و مذاکرات فراوان یک جانبه، چندجانبه و بین المللی شده بود. متن تفاهم مسوولیت هایی بر عهده ایران و اقداماتی را به عهده کشورهای ۱+۵ گذاشته است. به نظر می رسد نکاتی چند در حاشیه این توافق قابل ذکر است:
۱- هر مصالحه ای در هر سطحی نیازمند «بده بستان» است. به عبارت دیگر برای رسیدن به توافق، گام هایی از هرطرف به سمت مواضع طرف دیگر باید برداشته شود؛ یعنی هرگونه توافق پایدار به کمتر شدن فاصله مابین دو رقیب و به معنای فاصله گرفتن از مواضع قبلی است. البته همه طرف های درگیر مناقشه، با نوعی هوشیاری مواظبند که فاصله گرفتن از نگرش های قبلی به معنای عدول از رسالت ها، ماموریت ها، اهداف و راهبردهای حاکم بر مجموعه خود نباشد. تغییر در سیاستگذاری و راهبردهای عملیاتی، انعطافی است که بدون آنها، کمتر امکان مصالحه وجود دارد. پس اگر تیم مذاکره کننده ایرانی در برخی از سیاست های گذشته تجدیدنظر کرده باشند، این خود پیش نیاز توافق است و حتما طرف های دیگر نیز چنین کرده اند. نرمش در چنین مذاکراتی، اصل اساسی مذاکرات چندجانبه است؛ بنابراین به نظر می رسد که اگر در پی آن باشیم که با محاسبه مقدار امتیازاتی را که ایران به طرف مقابل داده است و تعدادی را که به دست آورده، جمع جبری کنم، این روش در عالم سیاست کمتر به نتیجه گیری مناسب ما را هدایت می کند.
۲- بحث در نکات مثبت و منفی تفاهم نامه ژنو کار نیکویی است؛ اما باید به یاد داشت که این تفاهم نامه ما را از وضعیت به سوی جنگ به وضعیت به سوی توسعه و آبادانی می کشاند.
نیازی به توضیح نیست که بدترین وضعیت برای ایران افتادن در دام گروه های تندروی آمریکایی و اسرائیلی بود که بدترین حالت برای منافع خودشان را در دادن زمان به تهران می دانستند. به نظر من هم اگر ایران بتواند تهدید بخش های طرفدار جنگ را به آینده موکول کند، به نقطه ای خواهد رسید که دیگر نیرویی در جهان نمی تواند این کشور را به حمله نظامی تهدید کند. این بازدارندگی جامع نه از راه دستیابی به بمب هسته ای، بلکه از راه ترجمان قدرت بالقوه ایران به قدرت بالفعل آن امکان پذیر است. قدرت بالقوه ایران وجود منابع سرشار انرژی در این کشور، داشتن ژئوپلتیک منحصربه فرد و دستیابی به بیشترین همسایگان، منابع نیروی انسانی بی نظیر و سیستم سیاسی نیازمند مشارکت بیشتر مردم است. ترکیب این چهار مولفه به این کشور امکان حرکت به سمت توسعه همه جانبه و پایدار را می دهد که در ایران آینده علاوه بر قدرت حفاظت این کشور، راه های نفوذ نرم به دیگر جوامع نیز برنامه ریزی می شود.
٣- بر سر در وزارت خارجه ایران نوشته ای از شعارهای مردم ایران در جریان انقلاب بی همتای اسلامی خودشان نقش بسته است که «نه شرقی، نه غربی، جمهوری اسلامی.» حفظ واقعی این شعار مستلزم هزینه های مادی و معنوی است. نباید از اینکه برخی از سیاستمداران کشورهای دیگر به رغم توافق ژنو همچنان از محروم کردن ایران از برخی از حقوق خود یا به تعویق انداختن رفع تحریم ها سخن می گویند، ناامید شد. این هزینه ای است که یک کشور برای عدم وابستگی ذاتی خودش به قدرت های بزرگ می پردازد. توافق ژنو بخشی از ثمرات انقلاب ایران است. انقلابی که برای استقلال این کشور بهای سنگینی همچون خون شهدای این مرزوبوم در قبل و بعد از انقلاب، ایثار مردم در جریان جنگ تحمیلی و هزینه های مادی و معنوی تحریم های ظالمانه قدرت های بزرگ علیه پیشرفت کشور در سال های اخیر پرداخته است. این موافقت نامه با توجه به روابط بین الملل، سیاست میان ملت ها، دیپلماسی چندجانبه و واقع گرایی برای کشوری مستقل و بدون مشارکت در مافیای سیاسی و کارتل های مطرح در روابط بین الملل، نهایی ترین دستاوردی است که دیپلمات های کارکشته و آشنا به ظرافت های کار چندجانبه برای مردم ایران به ارمغان آوردند.
۴- باید رو به آینده داشت. ایران باید به تعهدات خود در این تفاهم نامه گردن نهد. از مواضع سیاسی و اظهارنظرهای مسوولان کشورهای دیگر-حتی اگر برخلاف روح تفاهم نامه باشد-هراسی به دل راه ندهد. هر مسوول سیاسی در هر کشوری دارای محدودیت هایی است و بنابراین حفظ وجهه طرف های مقابل خودمان هم بخشی از سنت میهمان نوازی ما ایرانیان است. روابط ایران و آمریکا تا عادی شدن نیازمند مذاکرات جدی و طولانی است. در اینجا مجال روشن کردن این واقعیت که عادی شدن روابط این دو کشور تا چه اندازه بر سیاست جهانی تاثیرگذار است، نیست، تنها از رفتار رژیم اسرائیل و دغدغه های عربستان سعودی می توان فهمید تا چه اندازه مذاکرات ایران و آمریکا در بازچینش موقعیت بازیگران در منطقه خاورمیانه و آسیای غربی مهم و تاثیرگذار است.
۵- به نظر من سیاست خارجی ما دوباره باید به گفتمان «منطقه گرایی» بازگردد. ایران در جهان از یک تنهایی استراتژیک برخوردار است. نمی دانم این امتیاز است یا نقطه ضعف، ولی هر چه هست هیچ کشوری مثل ما نیست و ما هم مانند هیچ واحد سیاسی دیگر نیستیم؛ اما اگر کشورهایی باشند در جهان که با ما به لحاظ ارزشی، فرهنگی، سیاسی و اجتماعی نزدیک باشند، بلاشک آنها همان همسایگان و کشورهای منطقه هستند. نعمت داشتن همسایه خوب از داشتن خانه ای خوب، مهم تر است. پیشنهاد می کنم سیاست خارجی ما در گرم کردن روابط با کشورهایی نظیر عربستان سعودی و دیگر کشورهای خلیج فارس بکوشد. به نظر من رفتار عربستان در خلال گفت وگوهای ژنو با توجه به سخنان ولید بن طلال، یک واکنش طبیعی در برابر یک تغییر استراتژیک و عمیق در منطقه بود. باید به ریاض فهماند که ایران خطری برای منطقه نیست.
۶- اما از همه مهم تر آن است که دست ها را بالا بزنیم و نقاط ضعف و چالش های جامعه خودمان را شناسایی کنیم و به دنبال راه حل برای رفع آنها باشیم. واقعیت آن است که بخش بزرگی از مشکلات این کشور در زمینه های اقتصادی، فناوری، اجتماعی و سیاست داخلی، ربطی به رفتار قدرت های بزرگ نداشته و نیازمند راه حل های بومی برای رفع آنهاست. ما نیازمند بالا بردن بازدهی، بهره وری و اثربخشی مجموعه های بزرگ اقتصادی و فنی خودمان هستیم. ما نیازمند ارتقای فرهنگ عمومی و آگاهی بر حقوق شهروندی هستیم. ما همچنان باید به روش های درست صرفه جویی و درست بهره برداری کردن از منابع طبیعی، مواد غذایی و حامل های انرژی خودمان بیندیشیم. ما می توانیم بازه وسیعی از فعالیت های فرهنگی و هنری داشته باشیم. این قبیل سازوکارها، نیازمند تفکر و تعمق بیشتر از طرف نخبگان و مشارکت عمومی لایه های اجتماعی است.
۷- و بالاخره ما نیازمند تعریف یک پروژه برای بهسازی و تعریف مجدد از تصویر ایران در سطح جهانی هستیم. ذهنیت مردمان دیگر جوامع در طول سال های اخیر در مورد ایران به شدت خدشه دار و اریب دار شده است. ما نیازمند یک برنامه با طراحی درست برای دوباره نشان دادن ایران، میراث این کشور، ارزش های ما ایرانیان و ... به مردمان کشورهای دیگر هستیم. این کار باید در سه سطح دولتی، رسانه ای و جامعه مدنی طراحی شود. این کاریست کارستان.

منبع:جام جم آنلاین