• بیش از۱۲ درصد خانوارهای ایرانی را خانواده های زن سرپرست تشکیل می دهندکه فقر و آسیب پذیری وجه مشخصه ی آنان است. تعدادبیوه های زیر ۱۸ سال در حال افزایش است.مسئولان ازیک بحران سخن می گویند ...

اخبار روز: www.iran-chabar.de
سه‌شنبه  ٣ دی ۱٣۹۲ -  ۲۴ دسامبر ۲۰۱٣

اظهارات مسئولان و داده های مرکز آمار ایران حاکی است طی ۵ سال، ۹۰۰ هزار به تعداد زنان سرپرست خانواده افزوده شده است. طلاق روز بروز نقش مهم تری در افزایش تعداد زنان سرپرست خانواده ایفا می کند و سن زنانی که باید به تنهایی بار خانواده را بر دوش بکشند، پائین آمده است. بیش از ۱۲ درصد خانوارهای ایرانی را خانواده های زن سرپرست تشکیل می دهند که فقر و آسیب پذیری وجه مشخصه ی آنان است. تعداد بیوه های زیر ۱٨ سال در حال افزایش است. مسئولان از یک بحران سخن می گویند و راه هایی را برای حل آن پیشنهاد می کنند: از ترغیب زنان سرپرست خانواده به ازدواج مجدد تا گسترش مشاغل خانگی، و یا بیمه زنان خانه دار.
تصویری که پیش تر از زن سرپرست خانواده وجود داشت، عمدتا تصویر زنی بود که سن و سالی از او گذشته است. همسرش فوت کرده یا معلول است و زن به ناگزیر یک تنه بار خانواده را بر دوش می کشد و همزمان نقش پدر و مادر را بازی می کند. این تصویر به مرور تغییر کرد. پس از انقلاب، زنانی که همسرانشان در جنگ کشته و یا معلول شده بودند نقش پر رنگ تری در تصویر پیدا کردند. این زنان به لحاظ اقتصادی مورد حمایت نهادهای دولتی قرار داشتند.
در دو دهه گذشته نقش اعتیاد و زندانی بودن همسر ،در پرونده زنان سرپرست خانوار پررنگ شد. تعداد قابل توجهی از زنان سرپرست خانواده، که از آنان بعنوان زنان بدسرپرست نیز یاد می شود، زنانی بودند که شوهرانشان به اتهام اعتیاد، توزیع مواد مخدر و یا اتهامات دیگر در زندان بسر می بردند. آن گونه که اطلاعات ارائه شده توسط نهادهای مسئول نشان می دهد، عمده ترین عاملی که در حال حاضر به افزایش جمعیت زنان سرپرست خانواده می انجامد، افزایش طلاق است. و نکته قابل تامل کاهش سن طلاق و در نتیجه جوانتر شدن زنان سرپرست خانواده است.

طلاق، کودکان بیوه
مدیر دفتر آسیب های اجتماعی سازمان بهزیستی اعلام کرد طی ۵ سال، ۹۰۰ هزار به تعداد زنان سرپرست خانواده افزوده شده است. به گفته ی موسوی چلک، طلاق نخستین عامل افزایش تعداد زنان سرپرست خانوار و مرگ و میر ناشی از تصادفات رانندگی و فوت طبیعی عوامل دوم و سوم هستند.
پروین هدایتی که در دوران ریاست جمهوری احمدی نژاد معاون مرکز امور زنان و خانواده دفتر ریاست جمهوری بود، می گوید از آن جا که قانون تعریف دقیقی از زن سرپرست خانواده ارائه نکرده است، آمار صحیحی از تعداد زنان سرپرست خانواده در دست نیست و بانک اطلاعاتی نیز درباره آنان وجود ندارد. به گفته ی او، دو میلیون و ۵۴٨ هزار نفر زن سرپرست خانوار هستند که حدود ۴۶٣ هزار نفر شاغل، ۹۲۷ هزار نفر خانه‌دار، ٨۰٨ هزار نفر دارای درآمد بدون کار (مستمری‌بگیر) هستند.
به گفته ی قمشه معاون کمیته امداد، ٣۰۰ هزار نفر از یک میلیون زن سرپرست خانوار تحت پوشش این نهاد، مطلقه هستند. محمد ذوالفقاری معاون دیگر کمیته امداد می گوید ۲۷ هزار از زنان تحت سرپرستی این نهاد کمتر از ۱٨ سال دارند.

توانمند سازی
فقر، نگاه جنسیتی جامعه، مشکلات تربیت و پرورش فرزندان عمده ترین مشکلاتی هستند که تحقیقات مختلف بعنوان مشکلات زنان سرپرست خانوار بر آن ها انگشت می گذارند. در میان دو و نیم میلیون زن سرپرست خانوار شکننده ترین وضعیت را زنانی دارند که هیچ درآمدی ندارند یا مستمری بگیر نهادهایی مانند کمیته امداد امام و سازمان بهزیستی هستند. علاوه بر یک میلیون زن سرپرست خانواده که تحت پوشش کمیته امداد امام هستند، سازمان بهزیستی ۱۷۴ هزار تن از این زنان را تحت پوشش قرار می دهد. تعداد دیگری از زنان نیز تحت پوشش نهادهای خیریه کوچکند.
بیمه زنان خانه دار، ترویج مشاغل خانگی، و تشویق زنان به ازدواج (موقت) عمده ترین راه حل هایی است که نهادهای مسئول امور زنان سرپرست خانواده ارائه می دهند.

روز پنجشنبه ۲٨ آذر حسین انواری سرپرست «کمیته امداد امام خمینی» در همایش «توانمندسازی خانواده و سلامت پایدار» اعلام کرد نگاه جامعه به ازدواج مجدد زنان سرپرست خانواده باید تغییر کند. انواری اظهار داشت: «ما در کمیته امداد در بحث زنان بی سرپرست بر ازدواج مجدد تاکید جدی داریم». انواری افزود با کارهای فرهنگی و اجتماعی که در جند سال اخیر صورت گرفته، بسیاری از مددکاران کمیته ازدواج کرده اند. او از رسانه ها، حوزه های علمیه و دانشگاه ها خواست الگو سازی کنند تا برای بقای خانواده «خانه داری را به عنوان یک شغل و ارزش در جامعه نهادینه کنیم».
«ستاد توانمندسازی زنان سرپرست خانوار و بدسرپرست» شهرداری تهران به زنان کمک مالی نمی کند اما با براه انداختن مراکز «کوثر» مهارتهایی را به زنان آموزش می دهد تا بتوانند به بازار کار راه یابند. به گفته ی مسئول این پروژه، در ۱۰۹ مرکز «مهارت آموزی کوثر»، این مهارت ها به زنان آموزش داده می شود: «خیاطی، عروسک‌سازی، آشپزی، پاک کردن سبزی، کیت الکترونیکی». تا کنون حدود ۱٣۰ زن سرپرست خانواده از طریق مراکز کوثر مشغول به کار شده اند.

نگاه جنسیتی
قرایی مقدم جامعه شناس معتقد است زن سرپرست خانواده وقتی برای تامین زندگی خود و فرزندانش وارد بازار کار می شود به مشکلی بر می خورد که نگاه جنسیتی افراد به اوست. او یکی دیگر از مشکلات زنان سرپرست خانواده را تربیت فرزندان می داند و اظهار می دارد که آمار ها نشان می دهند فرزندان این خانواده ها در برابر آسیب های اجتماعی مستعدتر هستند، «چرا که نظارت پدر بر اعمال آنها وجود ندارد و مادر هم درگیر تامین مخارج و گذران زندگی است».
در مقابل دیدگاهی که ازدواج مجدد را راه حلی برای حل مشکل زنان سرپرست خانواده اعلام می کند، مقدم می گوید که ممکن است این ازدواج با مردی باشد که دارای همسر و فرزندان است و بنابراین خانواده ای از هم بپاشد و یا زن «به خاطر فشارهای که از طرف جامعه و اطرافیان متحمل است تن به ازدواج نامناسب دیگری میدهد که با یک طلاق دیگر مواجه می شود و خود و فرزندانش را شکنده تر می کند».
منبع:وبلاگ نویسنده