• خدا نخواهد کسی بیمار شود و کارش به بیمارستان بیفتد. بیماران با هزار امید به بیمارستان می‌آیند و بدترین اتفاق ممکن این است که به آنها بگوییم: "جا نداریم، تخت نداریم، پرستار نداریم، امکانات نداریم و ..." ...

اخبار روز: www.iran-chabar.de
يکشنبه  ۱۵ دی ۱٣۹۲ -  ۵ ژانويه ۲۰۱۴

"مردم وقتی به بیمارستان می‌آیند که هزار و یک مشکل دارند و تنها امیدشان اینجاست. خدا نخواهد کسی بیمار شود و کارش به بیمارستان بیفتد. ما اینجا هر روز شرمنده مردم می‌شویم، چون نمی‌توانیم آن طور که دلمان می‌خواهد به مردم سرویس بدهیم، بیماران با هزار امید به بیمارستان می‌آیند و بدترین اتفاق ممکن این است که به آنها بگوییم: "جا نداریم، تخت نداریم، پرستار نداریم، امکانات نداریم و ..."
این عبارات از زبان رییس یکی از بزرگترین بیمارستان‌های دولتی تهران جاری می‌شود و تنها گوشه‌ای از آلام بیمارانی را به تصویر می‌کشد که از سر نیاز و درد به آغوش بیمارستان پناه می‌آورند.
صحبت از چالش‌های مردم به هنگام بیماری و ورود به بیمارستان‌ها به قدری بغرنج است که شاید بسیار شنیده باشید این دعا را که "خدا گذر هیچ بنده‌ای رو به بیمارستان نندازه!".
مصداق این دعا را اگر گذرتان به خیابان دکتر قریب تهران افتاده باشد، پیدا می‌کنید. چادرهای مسافرتی برپا شده کنار پیاده‌روی بیمارستان امام خمینی بوی غربت می‌دهند، بوی مسافرانی که از راه دور آمده‌اند و حالا چند روزی را در پایتخت ماندنی شده‌اند تا حال عزیزشان "خوب" بشود، اما آهی در بساطشان ندارند تا در سرپناه چند روزه‌ای آرام بگیرند؛ هزینه‌های سرسام آور بیمارستان را دیگر نمی‌دانم!
مروری اجمالی و کوتاه بر مهمترین مشکلات بیمارستان‌ها از جمله کمبود تخت‌های بیمارستانی، فرسودگی بیمارستان‌ها، تعرفه های بیمارستانی و مشکلات اقتصادی مراکز درمانی سراسر کشور، رسیدگی به بیماران در مناطق محروم، تجهیزات بیمارستانی و کمبود پرسنل بویژه پرستار در بیمارستان‌ها خواهیم داشت.

تخت‌هایی که دشواری‌های بیماری را دوچندان می‌کنند
عدم امکان بستری به دلیل اشغال تخت در بیمارستان‌های بزرگی چون امام خمینی و شریعتی که روزانه بایستی پذیرای بیماران بسیاری از سراسر کشور باشند که با هزار امید و آرزو برای معالجه خود و عزیزانشان، راه‌های دور و نزدیک را به پایتخت کشور می‌پیمایند، از جمله معضلاتی است که شماری از مراجعین را به سختی می‌اندازد و علی رغم تاکید برنامه‌های توسعه‌ای مبنی بر گسترش خدمات بهداشتی - درمانی هنوز به طور کامل محقق نشده است.
هرچند در دولت دهم تلاش‌های بسیاری برای گسترش تخت‌های بیمارستانی انجام شد و وزیر بهداشت وقت، در مراسم بیشمار افتتاحیه بخش‌های بیمارستانی حضور یافت و بر عزم این دولت برای ارتقای امر درمان تاکید کرد، اما در همان زمان هم بسیاری از کارشناسان امر معتقد بودند گسترش تخت‌های بیمارستانی به تنهایی دردی از مراکز درمانی دوا نمی کند و لازم است نظام پرداخت و سیستم مدیریتی بیمارستان‌ها نیز دستخوش تغییراتی شود تا سهولت، دقت و سرعت عملیات تشخیص و درمان بیماری‌ها از این رهگذر تامین شود.
با این حال هنوز هم شاهد این موضوع هستیم که تخت‌های ویژه اشغال هستند و بعضاً بیماران نیازمند به این تخت‌ها روزها و هفته‌ها در مراکز درمانی در انتظار به سر می‌برند. از سوی دیگر بستری بیماران در اورژانس‌ها نیز چندان مطلوب نبوده و منظره بستری بیماران در تخت‌هایی که در راهروها جاخوش کرده‌اند، چندان خوشایند نیست.

تعرفه‌های بیمارستانی و ناکارآمدی بیمه‌ها
تامین هزینه‌های جاری و مدیریت سیستم نیز یکی دیگر از مشکلات بیمارستان‌هاست که کارشناسان نظام سلامت راهکارهای متفاوتی را از جمله اصلاح تعرفه‌ها برای حل آن ارائه می‌کنند، اما در نهایت نوک پیکان گلایه‌هایشان را به سمت سازمان‌های بیمه‌گر ‌می‌گیرند و بهبود وضعیت مراکز درمانی را منوط به گسترش پوشش‌های بیمه‌ای می‌دانند.
در همین زمینه دکتر حسینعلی شهریاری، نماینده مردم زاهدان و رییس کمیسیون بهداشت و درمان مجلس شورای اسلامی بخشی از این مشکلات را به معضلات رخ‌ داده پس از اجرای طرح هدفمندی یارانه‌ها مربوط دانسته و می‌گوید: « بسیاری از بیمارستان‌های دولتی با توجه به بالا رفتن هزینه‌های تجهیزات و گران‌ شدن حامل‌های انرژی پس از هدفمندشدن یارانه‌ها نتوانستند هزینه‌های جاری خود را بپردازند و به‌راحتی اداره شوند. اینکه ما اصرار داریم تعرفه‌ها واقعی شود برای کمک کردن به بیمارستان‌های دولتی است و الا بیمارستان‌های خصوصی هر طور که شده هزینه‌هایشان را از بیماران می‌گیرند.»
وی بیمه‌ها را نیز در این میان فارغ از مسئولیت نمی‌داند و می‌گوید:«البته این بدان معنا نیست که افزایش تعرفه‌ها را مردم از جیبشان بپردازند بلکه هزینه‌ها را بیمه‌ها باید بپردازند ولی بیمه‌ها در کشور کارآمد نیستند و منابع مالی‌شان جوابگو نیست. بیمارستان‌ها مشکلات مالی فراوانی دارند. در همه دولت‌ها بعد از انقلاب، دولتمردان؛ سلامت را اولویت خود قرار نداده‌اند ولی امیدواریم در دولت تدبیر و امید این دید سلامت‌نگر ایجاد شود و سلامت جزو سه‌ تا چهار اولویت اول دولت باشد.»

قصاب‌ها و بقال‌های طلبکار بیمارستان‌ها
مردم و بیماران با وجود دولتی بودن بیمارستان‌ها با مشکلات مالی روبه‌رو هستند، وضع اقتصادی بیمارستان‌ها چندان تعریفی ندارد. سیکل معیوبی که از بدهی‌های بیمارستانی آغاز و به مطالبات آنها از سازمان‌های بیمه‌گر می‌رسد، هم دست‌اندرکاران نظام سلامت را به زحمت انداخته و هم نارضایتی مردم را از ارائه خدمات بیمارستانی به همراه داشته است.
به اذعان مسئولان وزارت بهداشت، اکنون بیمارستان‌ها در شرایط بد اقتصادی توان خرید تجهیزات مناسب را ندارند. چندی پیش دکتر هاشمی، وزیر بهداشت در همین باره گفته بود: «بیمارستان‌هایی داریم که پول پرداخت قبض برق را ندارند و به اداره برق التماس می‌کنند که برق آنها را یک هفته دیگر هم قطع نکند، روسای بیمارستان‌ها به قصاب و بقال بدهکارند و از آنها فرار می‌کنند.»

میزان مراجعه به بیمارستان‌ها با امکانات مراکز درمانی تناسب ندارد
در کنار این مسائل، کمبود و گرانی تجهیزات پزشکی نیز از جمله دغدغه‌های بیمارانی است که به گفته مسئولان ٨۰ درصد خدمات بستری خود را از بیمارستان‌های دولتی می‌گیرند و باید ترتیبی اتخاذ کنند که خدمات‌دهی در این مراکز در خور شأن آنها باشد.
البته در کنار دستاوردها و پیشرفت‌های خوبی که در زمینه ارائه خدمات بیمارستانی حاصل شده است، اما بیمارستان‌ها هنوز هم مکان‌های خوشایندی برای بیماران نیستند و همیشه آغاز بستری در بیمارستان، نویدبخش روزهای خوشی هم نیست و گاه روایت غم‌انگیزی می‌شود از نداری و فقر و سرگردانی برای تهیه دارو، تجهیزات و تامین هزینه اقامت در بیمارستان.
هر چند امیر محسن ضیایی، معاون آموزشی وزارت بهداشت بر این امر تاکید دارد که خدمات بسیار کمی در دنیا ارائه می‌شود که پزشکان ما اکنون آمادگی انجام آن را ندارند و می‌توان گفت روند ارائه خدمات خارجی پزشکی در کشور برعکس شده و این ایران است که برخی خدمات را به کشورهای منطقه و کشورهای اسلامی ارائه می‌کند که این دستاورد نظام ارائه همزمان و ادغام بهداشت و درمان است؛ اما بر این مسئله هم اذعان دارد: «مشکلاتی کنونی بیمارستان‌های آموزشی تنها مشکل آموزش نیست بلکه این مشکلات در نبود فضای کافی و امکانات مناسب هم ریشه دارد.»
وی که عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی است با اشاره به امکانات و تجهیزات محدود در بیمارستان‌های آموزشی و ضعف مدیریتی در این زمینه، اضافه می‌کند: می‌توان گفت کار اصلی درمان بر دوش بیمارستان‌های آموزشی است و بهترین بخش های درمانی با حضور شبانه روزی پزشکان و متخصصان در این بیمارستان‌ها قرار دارد، اما کاستی‌هایی که در زمینه امکانات وجود دارد باعث می‌شود آنطور که انتظار می‌رود خدمات این بیمارستان‌ها خروجی مناسبی نداشته باشند و مراجعه کنندگان از خدماتی که در بیمارستان‌های آموزشی ارائه می‌شود، رضایت کافی نشان ندهند.

خانه از پای بست ویران است...
محققان می‌گویند فرسودگی بیمارستان‌ها علاوه بر اینکه از نظر امنیت جانی می‌تواند در حوادثی نظیر زلزله جان بیماران را به خطر بیندازد، از بعد روحی و روانی نیز می‌تواند روند سلامتی بیماران را با موانع جدی روبرو سازد. در برخی بیمارستان‌ها که قدمتشان به بیش از ۵۰ سال می‌رسد، شرایط فیزیکی بیمارستان این احساس را در مردم ایجاد می‌کند که از نظر بهداشتی رسیدگی خوبی انجام نمی‌شود.
بر اساس آمار اعلامی از سوی مسئولان وزارت بهداشت "بیش از ٨۰ درصد بیمارستان‌های پایتخت فرسوده هستند" و به دلیل بروز مشکلات ناشی از تحریم‌ها و قرار گرفتن کشور در شرایط سخت اقتصادی و در پیش گرفتن اقتصاد مقاومتی، بودجه عمرانی این وزارتخانه از سال گذشته تخصیص نیافت و به صفر رسید تا نوسازی و مقاوم سازی بیمارستان ها همچنان در سکوت، متوقف بماند.

توزیع ناعادلانه امکانات درمانی و محرومیت نقاط دور از پایتخت
مشکلات بیمارستان‌ها در شهرهای دور از پایتخت بسیار زیاد است. در حالی که فراهم کردن امکانات لازم به منظور تحقق عدالت در سلامت در اقصی نقاط کشور از جمله وظایف حاکمیتی است و در برنامه های بالادستی تاکید بسیاری بر آن شده است، اما باید دید آیا این مهم تاکنون تحقق یافته است؟ آیا در حال حاضر هموطنان ما می‌توانند خدمات درمانی متناسب با وضعیت بیماری خود را در بیمارستان‌های محل سکونتشان دریافت کنند؟ و آیا اصولا راهبردهای عملی برای محقق شدن عدالت در سلامت در ساز و کارهای روند بهداشت و درمان در جامعه پیش بینی شده است؟
مراد هاشم زهی، عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه در شهر‌های کوچک نمی‌توان فرانشیز بیشتری از مردم گرفت، ضمن اینکه جمعیت کمتری مخاطبان بیمارستان‌ها هستند، می گوید: بیمارستان‌ها نمی‌توانند درآمد کافی به‌دست بیاورند و باید از مناطق دیگری درآمد کسب کنند. حل این مسئله توجه ویژه‌ای از سوی دولت می‌طلبد.
هرچند هراز گاهی شاهد افتتاح بیمارستان های جدید در استان‌های مختلف کشور هستیم اما توزیع ناعادلانه امکانات درمانی، سالانه بیماران بسیاری را روانه تهران می‌کند و این مسئله خود باعث بروز مشکلاتی برای مردم و مراکز ارائه دهنده خدمات درمانی در پایتخت شده است.

قفلی که فقط با کلید نیروی انسانی گشوده می‌شود
کمبود پزشک و پرستار هم از مهمترین مشکلات بیمارستان‌های کشورمان است. مشکلی که وزارت بهداشت سال‌ها است که با آن دست و پنجه نرم می‌کند و علی‌رغم استخدام نیروهای انسانی در چند مرحله، هنوز نتوانسته است همپای ارتقای تخت‌های بیمارستانی و نیاز فزاینده به درمان در کشور، نیروی انسانی مورد نیاز خود را فراهم کند و چینش و پشتیبانی نیروی انسانی مورد نیاز در بخش‌های مختلف و سطوح گوناگون را آنگونه که باید و شاید، سامان دهد. البته حادترین مشکل وزارت بهداشت در حال حاضر کمبود پرستار است که کیفیت ارائه خدمات را بویژه در بیمارستان‌های دولتی کاهش داده است.
چندی پیش محمد میرزابیگی رئیس سازمان نظام پرستاری به برخی مشکلات ناشی از کمبود پرستار در کشور اشاره کرده و گفته بود: «به عنوان مثال بیمارستان امام خمینی قبل از انقلاب اسلامی هزار پرستار داشت، هنوز هم همان ۱۰۰۰ تا ۱۲۰۰ پرستار را دارد. این در حالی است که پیش از انقلاب ۵۰۰ کارمند داشت اما اکنون حدود ۴۰۰۰ کارمند در این بیمارستان مشغول به کار هستند. زمانی که تاکید می‌کنیم باید به ازای هر هزار نفر جمعیت، سه تخت بیمارستانی ایجاد شود، باید پیوست‌های آن را نیز در نظر داشته باشیم و نسبت پرستار به تخت را نیز لحاظ کنیم.»
وی ادامه می‌دهد: «در حال حاضر استاندارد قابل اجرا در خصوص تعداد پرستار برای هر تخت بیمارستانی در کشور وجود ندارد و نتیجه هم همین نارضایتی مردم از ارائه خدمات خواهد شد. اکنون تعداد پرستار به تخت چهار دهم تا نیم نفر پرستار در ۲۴ ساعت به ازای هر تخت بیمارستانی است، در حالی که ﮐﻒ اﺳﺘﺎﻧﺪارد دﻧﯿﺎ ﺑﺮای اراﺋﻪ ﺧﺪﻣﺎت ﭘﺮﺳﺘﺎری، دو ﻧﻔﺮ ﺑﻪ ازای ھﺮﺗﺨﺖ در ھﺮ ۲۴ ﺳﺎﻋﺖ اﺳﺖ.»
امید است بازتاب مشکلات و مسائل موجود در بطن مراکز درمانی، توجه بیشتر مسئولان و حل مشکلاتی که با زندگی مردم گره خورده است را به همراه داشته باشد. 

منبع: ایسنا - خبرگزاری دانشجویان ایران