• اکنون دیگرحتی درشهرهای نه چندان بزرگ ودر مناطقی نیزکه سنت ها نقش تعیین کننده ای درزندگی زنان بازی می کنند،مخفی نگاهداشتن پدیده اعتیاد زنان مقدور نیست.اززاهدان تا کرمان و ازهمدان تا لنجان تا نوشهر، همدان،کرج وساری. اکنون درازای هر۳مردیک زن گرفتاراعتیاد می‌شود. ...

اخبار روز: www.iran-chabar.de
آدينه  ۲۷ دی ۱٣۹۲ -  ۱۷ ژانويه ۲۰۱۴

اغلب بررسی ها، سه عامل اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی را در کنار وفور انواع مواد مخدر، عوامل اصلی گسترش اعتیاد در ایران قلمداد می کنند. نکته قابل توجه در این میان، کاهش سن اعتیاد به مواد مخدر و افزایش نسبت دختران و زنان جوان به نسبت کل معتادان است. معاون ستاد مبارزه با مواد مخدر با اعلام این خبر که سن استفاده زنان از مواد مخدر به ۱۵ سالگی رسیده است، از ایجاد کمیته «زنان و خانواده های آسیب پذیر» در ستاد مبارزه با مواد مخدر خبر داد که به گفته ی او حمایت از همسران و خانواده های زنان معتاد را هدف قرار داده است.
خبر کاهش سن زنان معتاد و ایجاد کمیته «زنان و خانواده های آسیب پذیر» در ستاد مبارزه با مواد مخدر، در حالی اعلام می شود که از مدت ها پیش نهادهای مختلفی از قبیل شهرداری ها، سازمان بهزیستی و سایر مراکزی که در رابطه با زنان و دختران معتاد مسئولیتی دارند، از گسترش اعتیاد در میان زنان و دختران جوان و افزایش درصد زنان در میان کل بی خانمانان هشدار می دهند.
چندی پیش رحمانی فضلی رئیس ستادمبارزه با مواد مخدر اعلام کرد با احتساب افراد خانواده معتادان، ۶ میلیون نفر بطور مستیقیم درگیر مواد مخدرند. آمار ارائه شده توسط ستاد مبارزه با مواد مخدر حاکی است که زنان حدود ده درصد کل معتادان ایران را تشکیل می دهند. سخنان معاون دانشگاه پزشکی مشهد حاکی است نسبت زنان به مردان معتاد طی دو دهه گذشته ده برابر شده است.
رضا سعیدی در این باره گفته است دو دهه پیش به ازای هر ٣۰ مرد یک زن گرفتار اعتیاد می‌شد اما بنا بر برخی آمارها، اکنون در ازای هر ٣ مرد یک زن گرفتار اعتیاد می‌شود. در این میان پژوهش هایی که در دهه ۶۰، ۷۰ و ٨۰ انجام شده اند و همچنین اطلاعات منتشر شده در باره وضعیت کنونی اعتیاد نشان می دهد شمایی از چرایی روی آوری زنان به اعتیاد را نشان می دهد.

گرایش زنان به اعتیاد؛ سه دوره
«بررسی عوامل اجتماعی موثر بر اعتیاد زنان معتاد به مواد مخدر مراکز بازپروری» عنوان پژوهشی است که در سال ٨۷ انتشار یافته است و در آن علاوه بر نتیجه گیری تحقیق، مختصرا به نتایج دو پژوهش انجام شده در سال های ۶٨ و ۷۷ نیز اشاره شده است. لازم به ذکر است که این پژوهش ها توسط افراد(ونهادهای) مختلف، در مناطق مختلف و احتمالا به روش های گوناگونی صورت گرفته اند با این حال شباهت های زیادی میان نتایج به چشم می خورد و هر یک می توانند لااقل علل گرایش بخشی از زنان به اعتیاد در مقطع مورد نظر را نشان دهند. نتایج خلاصه وار به این شرح اند:
سال ۶٨، پیرصالح، پژوهش بر روی ۵۰۰ تن از زنان «مجتمع شبه خانواده شفق». مهم ترین علل روی آوری زنان به اعتیاد عبارت بوده اند از: مهاجرت، طلاق، اعتیاد همسر، خانواده از هم پاشیده، فقر، حلقه روابط پیرامونی، ناراحتی های جسمانی و مرگ عزیزان.
سال ۷۷، رحمتی، تحقیق درباره علل اعتیاد ۱۴۵۶ زن معتاد از ۱۰ استان کشور. پاسخگویان به پرسش ها، اعتیاد خود را به ترتیب ناشی از عوامل زیر عنوان کرده اند: کنجکاوی، کسب لذت، مشکلات خانوادگی، فشار دوستان، در دسترس بودن مواد مخدر، کمبود عاطفی، درمان دردهای جسمانی، بیکاری و شکست عشقی.
سال ٨۷، خادمیان و قناعطیان، تحقیق درباره علل اعتیاد ۲۰۰ تن از زنان معتاد مراکز «تولد دوباره» و «خانه خورشید». پژوهش گران در دسترس بودن مواد مخدر، اعتیاد افراد خانواده، نابسامانی خانواده، طلاق و جدایی، و از هم گسیختگی خانواده ها عمده ترین علل کشیده شدن زنان به اعتیاد دانسته اند.
با این که بنا بر عوامل مختلف اجتماعی و فرهنگی، اعتیاد زنان حتی المقدور پنهان نگاه داشته می شود اما در سال های اخیر گستردگی ابعاد اعتیاد به مواد مخدر در میان زنان سبب شده است این مساله بعنوان یک مشکل اجتماعی مطرح و درباره آن بحث و چاره جویی شود. اکنون دیگر حتی در شهرهای نه چندان بزرگ و در مناطقی نیز که سنت ها نقش تعیین کننده ای در زندگی زنان بازی می کنند، مخفی نگاهداشتن پدیده اعتیاد زنان مقدور نیست. از زاهدان تا کرمان و از همدان تا لنجان تا نوشهر، همدان، کرج و ساری.
بنا بر اعلام ستاد مبارزه با مواد مخدر، در ۲۱ استان کشور ۴۲ مرکز اقامتی میان مدت ترک اعتیاد زنان وجود دارد.

گرایش زنان به اعتیاد؛ در مناطق مختلف
«مرکز ستایشگران مهر» در زاهدان یکی از مراکز نگهداری و ترک اعتیاد زنان است. سمانه پیرکمالی مدیر این مرکز، فقدان رابطه مناسب میان والدین و فرزندان را مهمترین عامل روی آوری دختران جوان این منطقه به استفاده از مواد مخدر می داند و در ادامه درباره اعتیاد زنان جوان می گوید: «عمده‌ترین دلیل گرایش زنان به مواد مخدر ناکامی‌های آنان در ازدواج و در دسترس بودن مواد مخدر در چلی آباد شیر آباد زاهدان است».
پیرکمالی می افزاید : «برخی زنان ودختران جوان ودانشجو با توجه به مشکل درآمد و توانایی برای به دست آوردن مواد مخدر از راه‌های دیگر گاهی تن به کارهای ضد اخلاقی مانند فحشا و خودفروشی می‌دهند و به راحتی مورد استفاده سودجویان قرار می‌گیرند». او به افرادی اشاره می کند که در مرکز تحت مدیریتش ساکنند و با این که «از طبقات بالای خانوادگی وتحصیلی هستند» به دلیل مشکلات پیش گفته امکان بازگشت به خانواده خود را ندارند.
در مرکز نگهداری زنان در همدان، گستره سنی زنان ۱۴ تا ۵۶ سال است. برخی بیسوادند اما زنان تحصیل کرده در حد لیسانس نیز در میان آنان به چشم می خورد. بنا بر اظهار مسئولان این مرکز، زنان از شهرستان ها، استان های نزدیک و یا کلانتری ها به این محل منتقل می شوند. به گفته ی فهیمه منوچهری یکی از کارکنان این مرکز وابسته به سازمان بهزیستی، مرکز دارای تیم سیار است و «سرنگ و کاندوم را در پاتوق‌ها و خانه‌های تیمی شناسایی شده، توزیع می‌کند».
یک پزشک ترک اعتیاد شهر ساری می گوید بیشتر زنان معتاد توسط همسر یا سایر افراد خانواده شان به اعتیاد کشانده شده اند. او می افزاید: «در شهرهای کوچکی مثل ساری؛ تهیه مواد برای زنان بسیار دشوار است و در جامعه بستر ابتلای خانم ها محدود است و معمولا عضوِ معتادِ خانواده، مواد لازم را تهیه می کند که احتمالا همسر یا برادر و یکی از نزدیکان است و به ندرت؛ زنان خود؛ امکان تهیه مواد را در دوران اولیه اعتیاد خواهند داشت».
(خ.غ) ٣٨ ساله، یکی از بیماران یک مرکز ترک اعتیاد در شهر ساری توسط برادرش معتاد شده. او درباره نحوه تهیه مواد می گوید: «والدینم تاب دیدن دردهای مرا در زمان نیاز به مواد مخدر نداشتند و به همین دلیل خودشان برایم مواد مخدر خریداری می کردند و یا برادرم از آن ها پول می گرفت و موادمان را تهیه می کرد». زن دیگری که برای درمان از قائم شهر به ساری می آید در کودکی بساط تریاک پدرش را پهن می کرده است. او به یک مرد معتاد شوهر داده شده که «به بزه های دیگر» هم وادارش می کرده است.
به گفته ی دادستان عمومی کرمان، ضرورت دارد در این شهر مرکزی برای «زنان معتاد پرخطر» ایجاد شود، زیرا «جامعه از طرف این افراد مورد تهدیداست». به گفته ی موحد، این مرکز باید حداقل گنجایش ۲۰۰ نفر را داشته باشد.
تحقیقی که در سال ۱۳۹۱بر روی زنان معتاد مراجعه کننده به مراکز ترک اعتیاد شهر کرمان انجام شده حاکی است ۴۶ درصد زنان معتاد در گروه سنی ۲۱ تا ۲۹ سال بوده، ۷۶ درصد آنان متاهل، و ۵۶ درصد تحصیلات راهنمایی تا دیپلم داشته اند. ۶٣ درصد زنان به تشویق شوهرشان روی به مواد مخدر آورده اند. دلایل اعتیاد در وجه عمده عبارتند از: شبکه روابط (اعتیاد اعضای خانواده پدری، همسر و اعضای خانواده همسر و دوستان)، مشکلات زندگی زناشویی، و تسکین بیماری های جسمی و روحی.
منبع:وبلگ میترا فخیم