• . باراک اوباما در این سخنرانی امتیاز ویژه و آشکاری به سیستم جمهوری اسلامی داد و انتظار جواب و عکس العمل مثبت دارد تا بتواند با آرام کردن نسبی منطقه خاور میانه از هزینه های تداوم اقتدار آمریکا بکاهد اما دو نکته مهم که باید به آنها توجه کرد اول بازتاب عملکرد اوباما در آینده حزب دمکرات است ...

اخبار روز: www.iran-chabar.de
سه‌شنبه  ۱۵ بهمن ۱٣۹۲ -  ۴ فوريه ۲۰۱۴

برای عینیت بخشیدن بیشتر به مقاله، صحبت های اوباما درباره جمهوری اسلامی ایران در ابتدا آورده شده است و سپس به بیان نظرات خود پرداخته ام تا خواننده بتواند راحت تر با محتوای تحلیلی مقاله ارتباط برقرار کند.

باراک اوباما: " این دیپلماسی آمریکاست که افزون بر فشار، پیشرفت برنامه هسته ای جمهوری اسلامی ایران را متوقف کرده و برای نخستین بار در یک دهه اخیر برخی از قسمتهای آن برنامه را وادار به عقب نشینی کرده است. در حالی که ما اینجا جمع شده ایم جمهوری اسلامی شروع به برچیدن توشه اورانیوم غنی شده سطح بالای خود کرده و سانتریفیوژهای پیشرفته تازه ای را راه اندازی نکرده است. بازرسی های بی سابقه باعث می شود که هر روز بازبینی بشود و مطمئن شویم که ایران در حال ساخت یک بمب نیست. ما همراه با متحدانمان در حال مذاکره ای هستیم که مشاهده کنیم آیا میشود به طور صلح آمیز به هدفمان که جلوگیری از دستیابی جمهوری اسلامی ایران به سلاح اتمی است دست پیدا کنیم، این هدفی است که همه ما در آن سهیم و شریک هستیم. این مذاکرات دشوار خواهد بود ممکن است با موفقیت همراه نباشد، ما هشیار هستیم درباره حمایت ایران از سازمانهای تروریستی مانند حزب الله که متحدان ما را تهدید می کنند و همچنین بی اعتمادی که در بین کشور ما وجود دارد که تنها با آرزو نمی شود آن را پاک کرد ولی این مذاکرات متکی بر اعتماد نیست. هر توافق بلند مدتی که با آن موافق باشیم باید متکی بر اقدام قابل بازبینی باشد که ما و جامعه بین المللی را متقاعد کند که ایران واقعا به دنبال ساخت سلاح اتمی نیست. اگر جان اف کندی و رونالد ریگان توانستند با اتحاد جماهیر شوروی سابق مذاکره کنند بنابراین یک آمریکای قوی و مطمئن به خود می تواند با دشمنهایی با قدرت کمتر امروزه به مذاکره بپردازد. تحریمهایی که ما به اجرا گذاشتیم باعث می شود این فرصت میسر شود اما بگذارید روشن بگویم اگر این کنگره یک لایحه تحریمهای جدید را الان برای من بفرستد که مسیر مذاکرات را تغییر دهد، من آن را وتو خواهم کرد. در راه امنیت ملی مان ما باید به دیپلماسی امکان موفقیت را بدهیم. اگر رهبران ایران این فرصت را مغتنم نشمارند من اولین شخصی هستم که خواهان تحریمهای بیشتر خواهم بود و تمام گزینه های لازم را به کار خواهم برد که مبادا ایران سلاح اتمی بسازد ولی اگر رهبران ایران این فرصت را مغتنم بشمارند در آن صورت ایران خواهد توانست قدم خطیری بردارد برای پیوستن دوباره به جامعه بین الملل و ما حل خواهیم کرد یکی از چالشهای امنیتی عمده زمانه خود را بدون خطر جنگ ".

بسیاری از تحلیل گران جهان و سیاستمداران و رسانه ها معتقدند سخنرانی اوباما در کنگره که تحت عنوان " نطق سالیانه رئیس جمهور " صورت گرفت، در شرایط غیر بحرانی مهم ترین سخنرانی رئیس جمهور است که اصول و خط و مشی یک ساله دولت اوباما را تعیین می کند. در این نطق حدودا یک ساعته باراک اوباما حدود سه دقیقه و نیم درباره مواضع دولت خود در برابر جمهوری اسلامی ایران صحبت کرد. اگر به تمام نطق اوباما دقت کنیم خواهیم دید که مواضع دولت آمریکا در برابر جمهوری اسلامی ایران حساس ترین بخش از صحبتها را شامل می شد که حتی در برخی جاها با تهدید نیز همراه بود.
در ابتدای صحبتهای اوباما درباره مواضع دولتش نسبت به جمهوری اسلامی ایران از دیپلماسی آمریکایی صحبت می کند که علاوه بر فشار، جمهوری اسلامی ایران را در پیشرفت برنامه هسته ای اش متوقف کرده است. نکته قابل توجه این است که این دیپلماسی آمریکایی و فشار از سوی دولت آمریکا در کدام جهت و با چه هدفی صورت گرفته است که آنقدر موفقیت آمیز بوده که علاوه بر آن موفق به توقف برنامه هسته ای ایران شده است به عبارت دیگر فشار وارده که بوسیله دیپلماسی آمریکایی اعمال شده دارای هدف اولیه ای بوده و توقف برنامه هسته ای جمهوری اسلامی ایران در شکل و قالب هدف ثانویه به وقوع پیوسته است. اما این هدف اولیه چیست؟ هدفی که از ابتدای فشارها و تحریمها تا کنون به آن اشاره ای نشده بلکه در رسانه ها تمامی اقدامات دولت اوباما و نهادهای سیاسی و حقوقی تنها با عنوان تلاش برای توقف برنامه غیر صلح آمیز هسته ای جمهوری اسلامی ایران به جامعه جهانی معرفی شده اند.
نکته بعدی اوباما ادعا می کند جمهوری اسلامی ایران اقدام به " برچیدن توشه اورانیوم غنی شده سطح بالای خود کرده "، سوال مطرح شده این است که بر اساس چه معیاری و با کدام مستندات چنین ادعایی مطرح می شود در حالی که بازرسی های دقیق و منظم که بلافاصله بعد از آن اشاره می کند تا کنون به شکل منطقی و سیستماتیک بوسیله کارشناسان بین المللی انجام نشده است و حتی بر فرض اینکه ادعای برچیده شدن توشه اورانیوم غنی شده سطح بالا بوسیله بازرسی های دقیق درست باشد سوال دیگر این است که اورانیوم غنی شده سطح بالای جمهوری اسلامی در اختیار کدام نهاد و یا سازمان بین المللی قرار گرفته که باید از شنیدن آن امیدوار و خوشحال شد؟
در ادامه اوباما از بازرسی های دقیقی صحبت می کند که اطمینان لازم را بوجود آورد که " ایران " به دنبال ساخت بمب نیست. بیان کلمه " ایران " به جای " جمهوری اسلامی ایران " می تواند سهوا و یا عمدا صورت گرفته باشد. در صورتی که سهوا گفته شده باشد از رئیس جمهور قدرتمندترین کشور دنیا انتظار نمی رود ناشیانه دچار چنین اشتباهاتی شود و باید در آینده تصحیح گردد اما اگر بطور عمد و با برنامه ریزی بیان شده است دو حالت ممکن وجود دارد، اول اینکه دولت آمریکا معتقد است " جمهوری اسلامی ایران " با " ایران " یکی بوده و حکومتی مشروع و پایبند به اصول دمکراتیک است و مردم ایران باید پاسخگوی ماجراجویی های جمهوری اسلامی ایران باشند و یا دوم اینکه رعایت اصول دمکراتیک برای دولت آمریکا با وجود نارضایتی شدید مردم ایران از سیستم جمهوری اسلامی ایران مهم نیست و آمریکا بدون توجه به شرایط جامعه ایران از هر ابزاری استفاده می کند که به خواسته های خود دست یابد. بنابراین وقتی که اوباما در ادامه از تلاش صلح آمیز برای جلوگیری از دستیابی جمهوری اسلامی ایران به سلاح اتمی صحبت می کند باید پرسید صلح آمیز برای جمهوری اسلامی ایران و یا مردم ایران؟
در ادامه خوش بینی و موفقیت های مطرح شده با عبارت " ممکن است با موفقیت همراه نباشد " حالت جدیدی به وجود می آورد که به نوعی سوپاپ اطمینان برای شکست و یا عدم موفقیت قرار گیرد و هزینه های مادی و روانی که به هدر رفته اند را توجیه کند، این عبارت با عبارت بعدی " حمایت ایران از سازمانهای تروریستی " دلیل بیشتری برای شکست احتمالی و یا بروز نتیجه نا مطلوب می دهد البته در عین حال هم جامعه آمریکا و جامعه جهانی را با ترس بیشتر مواجه کرده و خواستار صبر و هزینه بیشتر می شود. علاوه بر آن شنونده آن سخنان برای دو مطلب دیگر نیز جواب می خواهد، یکی اینکه حمایت آیا از طرف ایران صورت می گیرد و یا حکومت جمهوری اسلامی ایران و ثانیا چرا برای از بین بردن حمایت از سازمانهای تروریستی که به اندازه برنامه هسته ای اهمیت دارد هیچ بحث، تحریم و یا فشاری برنامه ریزی و اعمال نشده است؟ و آیا استفاده از لفظ "صلح آمیز " که پیشتر به آن اشاره شده بود برای کسانی که از سازمانهای تروریستی حمایت می کنند صحیح است و در دیپلماسی آمریکایی چگونه تعریف می شود؟ در ادامه اوباما از کلمه "دشمن" استفاده می کند که این واژه نیز می تواند چالشهای بیشتر و انتقادات بیشتری را بر سخنانش وارد کند.
صراحتی که اوباما در ادامه صحبتهایش به کار می برد و از "وتو" کردن لایحه تحریم جدیدی که اگر به وسیله کنگره تصویب شود می گوید حاکی از این واقعیت است که زمان و هزینه ای که دولت آمریکا برای جلوگیری از دستیابی جمهوری اسلامی ایران برای توسعه سطح بالای برنامه هسته ای اش به کار برده بسیار سنگین و زیاد بوده و تجدید منابع اقتصادی، سیاسی و حتی زمان لازم برای رسیدن دولت آمریکا به هدف با دشواریهای بیشتری مواجه خواهد شد. اوباما تاکید می کند که تمامی این اقدامات و هزینه ها برای امنیت ملی آمریکا بوده، واژه ای که اکثر سیاستمداران و روسای جمهور وقتی می خواهند فرا قانونی عمل کنند از آن استفاده می کنند. در ادامه برای امید بخشی و اطمینان دادن به کنگره می گوید در صورتی که رهبران ایران این فرصت را مغتنم نشمارند شخصا اولین کسی است که خواهان تحریم های بیشتر است اما کنگره آمریکا و برخی از متحدانش معتقدند اگر فشار و تحریم بیشتر نشود و مذاکرات نتیجه مطلوبی نداشته باشد در آن صورت باید پروسه تحریم از سر گرفته شود و یا تسلیم اراده جمهوری اسلامی ایران برای دستیابی به برنامه هسته ای پیشرفته شد.   
در پایان که اوباما از پیوستن دوباره ایران به جامعه بین الملل و از بین بردن یکی از مهمترین چالشهای امنیتی امروز دنیا بدون خطر جنگ، صحبت میکند سوال مهم این است که در طول ٣۵ سال گذشته چه دوره ای جمهوری اسلامی ایران اجازه داده کشور ایران به جامعه بین الملل بپیوندد و اگر مساله هسته ای جمهوری اسلامی ایران بدون خطر جنگ رفع شود آیا جمهوری اسلامی ایران بنا به صحبتهای اوباما که از سازمانهای تروریستی حمایت می کند به هیچ وجه مشکل جدیدی را برای جامعه آمریکا و یا جامعه جهانی بوجود نخواهد آورد؟
نتیجتا در پایان شاید برخی افراد معتقد باشند که اوباما تنها برای مصرف داخلی چنین صحبتهایی را ارائه کرده است اما نباید فراموش کرد که هدف از این سخنرانی چه بود و در آینده سیاسی آمریکا چه تاثیرات جدی خواهد گذاشت. باراک اوباما در این سخنرانی امتیاز ویژه و آشکاری به سیستم جمهوری اسلامی داد و انتظار جواب و عکس العمل مثبت دارد تا بتواند با آرام کردن نسبی منطقه خاور میانه از هزینه های تداوم اقتدار آمریکا بکاهد اما دو نکته مهم که باید به آنها توجه کرد اول بازتاب عملکرد اوباما در آینده حزب دمکرات است. حزب دمکرات تلاش می کند در این مذاکرات نقش اصلی و امتیاز نهایی را برای خود به ثبت برساند و منطق مذاکرات نیز از این راه طرح ریزی می شود و اشتباه تاکتیکی باعث می شود زمان که یکی از مهمترین فاکتورهای سیاست است از دست برود و جمهوری خواهان آمریکایی رادیکال تر عمل کنند. دوم اینکه مذاکرات جدی پس از ٣۵ سال به ساختار و تعریف مشخص نیاز دارد و هر اقدام خوش بینانه و یا بدبینانه آمریکا می تواند پروسه را به شکست هدایت کند.   
و آخرین نکته اینکه، در اینجا تنها به جمله ای از آیت الله خمینی اولین رهبر جمهوری اسلامی ایران اشاره میکنم که می گفت "اگر لازم باشد برای حفظ حکومت حتی واجبات اسلام را ترک می کنیم". بنابراین منطقی ترین و مطمئن ترین راهی که جامعه ایران و جامعه جهانی بتوانند سیستم جمهوری اسلامی را در جهت انقلاب و یا اصلاحات تغییر دهند، محوریت نقش سازمان ملل متحد در تمامی اقدامات است زیرا نقض آشکار و پنهان حقوق بشر در ایران بوسیله جمهوری اسلامی ایران و تلاش برای برقراری موازین حقوق بشری پاشنه آشیل حکومت است که با هویت جمهوری اسلامی ایران در تضاد بنیادین قرار دارد.