اخبار روز: www.iran-chabar.de
يکشنبه  ۲۰ بهمن ۱٣۹۲ -  ۹ فوريه ۲۰۱۴

پیشگفتار
کودکان پایه های رشد و تعالی هر جامعه به حساب می آیند و امروزه از میزان اهمیت قانونی حقوق و آموزش کودکان میتوان به برنامه ریزی دولت، برای آینده آن کشور پی برد. آزار و اذیت کودکان باعث ایجاد اختلال در سیستم عصبی و روانی شده و در یادگیری و فراگیری دوران کودکی همچنین شکل گیری شخصیتی که در سراسر زندگی هر فرد تاثیر مستقیم دارد میتواند بزرگترین کاستی ها را بیافریند.
در کشور ما نیز همانند بسیاری از کشورهایی که بدلیل حکمرانی مذهبیون، نقض فاحش حقوق بشری اعم از زنان، کودکان، سالمندان و بسیاری حقوق ملی در کنار اینها، همواره شاهد خشونت ها و ظلم در حق این اقشار هستم اما کودکان بدلیل عدم توانایی دفاع و یا اتخاذ تصمیم در این بین بیشترین لطمه را میبینند بدون کوچک ترین دفاع و یا نهادی پاسخ گو برای دفاع از بچه های مورد آزار قرار گرفته. در این نوشتار با پرداختن به موارد کودک آزاری در دو جنبه حقوقی و فرهنگی سعی در بررسی این معضل و تاثیرات منفی آن را داریم.
کودک آزاری چیست ؟
عبارت است از هر گونه فعل یا ترک فعلی که باعث آزار روحی و جسمی و ایجاد آثار ماندگار در وجود یک کودک شود، برخی از این آثار می‌تواند مخفی باشد. ممانعت از حاضر شدن در کلاس درس، محروم کردن او از غذا، حبس در حمام یا زیر زمین اشکال مخفی کودک آزاری است. تنبیه بدنی و تجاوز جنسی به کودک هم از انواع کودک آزاری فیزیکی است .
کودک آزاری توسط والدین از ضعف قوانین موجود درباره برخورد با کودک آزاری در کشور است زیرا در ایران قوانینی مبنی بر دفاع کودکان در مقابل آزار و اذیتهای جسمی و روانی موجود نمیباشد.
کودک آزاری به دسته های مختلف تقسیم میشود :
۱ - کودک آزاری جسمی
۲ - کودک آزاری روانی
که هر یک از اینها بر اساس ارتکاب جرم به دسته بندیهای مختلف تقسیم بندی می شوند .
کودک آزاری جسمی که بر اساس ضرب وشتم در کودکان ایجاد میشود گفته می شود .
کودک آزاری روانی شامل رفتارهائی که به صحت روانی کودکان آسیب میرساند گفته می شود .
کودک آزاری در ایران
در ایران کودکان یکی از قشر هایی هستند که مورد بی توجهی قرار می گیرند و حقوق انسانی آنها زیر پا گذاشته می شود، آنها برای دفاع از حق خود در مقابل جامعه ناتوان هستند . در جوامع مترقی، خانواده، جامعه، دولت و حاکمیت در مقابل کودکان و حقوق آنها مسئول هستند، اما متاسفانه در ایران به کودکان توجهی نمی شود. در کشورهای پیشرفته کودکان تا سن بلوغ تحت حمایت خانواده می باشند و در سن ۱٨ سالگی می توانند با حمایت از طرف دولت و خانواده به طور مستقل زندگی کنند، اما در ایران به این صورت نیست و به دلیل فرهنگ سنتی-مذهبی جامعه و به لطف جکومت اسلامی کودکان دختر تا زمان ازدواج، بالجبار باید با خانواده زندگی کنند زیرا اگر بخواهند مستقل باشند، بر خلاف عرف و فرهنگ جامعه و خانواده عمل کرده و بسیاری مورد طرد خانواده قرار می گیرند. در حالت کلی نیز کودکان پسر و دختر از طرف هیچ نهادی حمایت نمی شوند و بر اساس قوانین اسلامی موظف به پیروی و تابعیت از ولی و قیم خود هستند.
اعلامیه جهانی و کنوانسیون حقوق کودکان سازمان ملل
اعلامیه جهانی حقوق کودک ، در بیستم نوامبر ۱۹۵۹ میلادی توسط مجمع عمومی سازمان ملل متحد ، به تصویب رسیده است که طی اصل اول این اعلامیه (( کودک باید از کلیه حقوق مندرج در این اعلامیه برخوردار شود . همه کودکان، بدون استثناء و تبعیض و بدون در نظر گرفتن نژاد، رنگ، زبان، دین، عقاید سیاسی یا سایر عقاید، منشاء اجتماعی یا ملی، ثروت، تولد و یا ویژگیهای فردی دیگر یا ویژگیهای خانوادگی مشمول این حقوق (حقوق مندرج در اعلامیه‍ی جهان حقوق کودک) می شوند )) .
در سال ۱٣۷۲ ایران به کنوانسیون حقوق کودکان پیوست و شورای نگهبان در سال ۱٣٨۱ قانون حمایت از کودکان را تصویب نمود . با تصویب این قانون در ایران مشکلات کودکان رفع و رجوع نشد و هیچ سازمانی از کودکان در مقابل آزار و اذیتهای خانواده و جامعه دفاعی نکردند بلکه سازوکاری مشخص نیز ندارد .
در قانون اساسی جمهوری اسلامی خشونت کلامی و تنبیه کلامی مشمول قانون حمایت از کودکان نمی باشد زیرا جزء شکنجه و آزار و اذیت روحی و روانی کودک محسوب نمی شود . در ماده ۱۱۷۹ قانون مدنی به والدین حق تنبیه بدنی کودکان داده شده است و انها می توانند کودکان خود را تنبیه بدنی نمایند یعنی همان کتک زدن وتنها شرطی که وجود دارد این است که تنبه ها نباید از حد متعارف خود خارج شود .
فرهنگ سنتی و کودک آزاری
کودکان به دلیل رشد فیزیکی و فکری نیاز به حمایت خانواده و جامعه دارند اما در کشورهای جهان سومی مانند ایران که هنوز فرهنگ سنتی در آنها حکم فرما می باشد، روش تربیتی سنتی بوده و کودکان با افکار سنتی و تربیت می شوند.
بعضی از والدین با متد سنتی تربیت کوردکان مانند؛ مقایسه کودک با دیگر کودکان، تولد نوزاد بعدی در خانواده وعدم تفهیم فرزند بزرگتر، طلاق و ازدواج مجدد والدین، نقص عضو و... حس حسادت را در کودکان را به وجود می آورند. برای رفع حسادت والدین باید با تفهیم کودک که مورد محبت والدین هستند، ایجاد اعتماد به نفس، ایجاد حس مسئولیت در کودک مانند سپردن کودک کوچکتر به وی، ایجاد جرات و ... می توان حسادت را از کودکان دور نمود.
با توجه به اهمیت سنین کودکی و اهمیت آن در شکل گیری شخصیت فرزندان در آینده میزان توجه به این دوره دارای حساسیت بیشتری نیز می باشد. کودکان در این دوران از هر رفتاری کپی برداری می کنند مانند رفتارهای ساده غذا خوردن، راه رفتن، خندیدن، رفتارهای شخصیتی مانند؛ غرور، اعتماد به نفس، دروغ، ترس، دزدی، پرخاشگری، گوشه گیری و بسیاری از این موارد.
از انواع کودک آزاری در تربیت کودکان می توان به داشتن توقعات غیر واقعی از فرزند، بی وفائی به قول و عهد، نصیحت، من می گم، لوس کردن فرزند، تربیت نامناسب، افراط و تفریط در تشویق فرزندان نام برد که هر کدام دارای بحث مفصلی است که در این گزارش نمی گنجد .
عوامل ریشه ای و نقش قوانین اسلامی در کودک آزاری
عوامل بسیاری در شکل گیری پدیده کودک آزاری و وجود آن در امروز جوامع دنیا دخیل هستند که بنا به قوانین حاکمیت اسلامی رژیم ایران به بعضی از این موارد میپردازیم؛
طلاق یکی از عمده عوامل این مقوله است، اولین قربانیان طلاق کودکان هستند که زندگی خود در کنار ناپدری یا نامادر ی ادامه می دهند وبرخی نیز به صورت تک سرپرستی زندگی می کنند و از مهر مادر و پدر در کنار یکدیگر محروم هستند . در برخی موارد کودک آزاری ناپدی یا نامادری در غفلت مادر و پدر طفل وی را مورد آزار و اذیت قرار می دهد.
به دلیل برخی سنتهای قدیمی حتی در برخی از خانواده های با نگرش باز، مانند مدگرائی، عریان پوشی، بی توجهی به پوشش مناسب در برابر ناپدری و نابرادری و ... موجب ایجاد تنش در خانواده می شود. کودک آزاری در خانواده هایی با وضعیت اقتصادی خوب و خانواده های تحصیل کرده نیز دیده می شود، در اصل کودک آزاری مخصوص قشر خاصی از جامعه نیست.
طبق آمار سازمان حمایت از کودکان میانگین کشوری امار کودک آزاری در سال گذشته؛ ۴۹.٨ درصد کودک آزاریها مربوط به آزار جسمی، ٣۱.٣ درصد مربوط به غفلت، ۱۲.۵ درصد مربوط به آزار روانی و روحی و ۲.۷ درصد مربوط به آزار جنسی می باشد. که این امار به دست آمده طبق تماس هائی که با اورژانس (۱۲٣) گرفته شده است می باشد اما کودک آزاریهای دیگری رخ می دهد که گزارش نمی شود.
کودک آزاری تنها تنبیه جسمانی کودکان به حساب نمی آید، زمانیکه خانواده ها کودکان را مجبور به کار در خیابان ها می کنند این خود نوعی از کودک آزاری است. خانواده هائی که اجازه تحصیل به کودک خود نمی دهند و از آنها به عنوان منبع درامد استفاده می کنند، خانواده هائی که پدر یا مادر یا ... اعتیاد دارند و طفل خود را جهت تهیه مواد خرید و فروش می کنند و یا در برخی موارد آنها مجبور به تهیه مواد مخدر خود می کنند و اگر با مخالفت طفل روبرو شوند آن را زیر کتک و شکنجه می گیرند مانند؛ هانیه دختر بچه ی هشت ساله ای که مورد آزار و اذیت مادر و ناپدری خود قرار گرفته، ناپدری وی قاچاقچی مواد مخدر بوده و هانیه را برای گدائی به خیابان ها می فرستاده و اگر هانیه درآمد کافی برای تهیه مواد نداشته او را با آب جوش و سیگار تنبیه نموده، این دختربچه هشت ساله بر اثر کتک ها و آزار و اذیت های ناپدری و مادر خود جان خود را در این سن از دست داد. امثال هانیه ها در ایران بسیار به چشم می خورد که متاسفانه مورد حمایت هیچ نهاد قانونی قرار نمی گیرند.
در قانون جاری ایران اگر پدر و مادری فرزند خود را مورد تنبیه قرار دهند مورد کودک ازاری به حساب نمی آید و آنها مجازات نمی شوند، در صورتیکه بسیاری از کودکان بر اثر کودک آزاریها جان خود را از دست می دهند اما قانون از آنها دفاعی نمی کند. بر اساس ماده ۲۲۰ قانون مجازات اسلامی در صورت آزار کودک توسط پدر ، وی قصاص نمی شود .
گفتار پایانی
از عوامل موثر در کودک آزاری فشارهای اقتصادی، مشکلات فرهنگی موجود در اجتماع باورهای دینی می توان نام برد. اما از اصلی ترین ضعف های موجود در اجتماع نبود قانون مناسب جهت حمایت از کودکان در برابر آزار و اذیت هایی است که برخی از طرف خانواده برخی از سوی جامعه (مانند مدارس و.. ) می باشد که متاسفانه ایران با اینکه به کنوانسیون حمایت از کودکان پیوسته است هیچ گونه دفاعی در مقابل این معضلات از کودکان ندارد، تنها جهت رفع این مشکلات در اجتماع باید به برنامه ریزی فرهنگی و ترویج رفتارهای درست اخلاقی توسط رسانه ها و مکانهای آموزشی پرداخت. برای برداشتن تبعیض ها و آزار و اذیت هایی که قشرهای مختلف از آن رنج برده و باعث عدم رشد و پیشرفت کلی جامعه شده است، قبل از هر چیز میبایست از لحاظ فرهنگی و با آموزش ابعاد مختلف هر معضل برای تغییر در قوانین حقوقی همه با هم اقدام نماییم. به امید روزی که هیچ کودکی در ایران مورد آزار و اذیت قرار نگیرد و نهادهای دولتی برای حمایت از این سرمایه های انسانی را شاهد باشیم.

سمانه گرمرودی