• مواضع سرسختانه حزب کمونیست این کشور و حکومت های محلی در شرق و جنوب در خصوص نارضایتی از تحولاتی که در کی یف رخ می دهد و ایده برگزاری همه پرسی برای خودگردانی و ساخت جدید "فدرالیسم" در شرایطی که رئیس جمهوری در پایگاه قدرت خود قرار گرفته است، به زودی معادلات جدیدی را رقم می زند ...

اخبار روز: www.iran-chabar.de
سه‌شنبه  ۶ اسفند ۱٣۹۲ -  ۲۵ فوريه ۲۰۱۴

اوضاع اوکرین به صورت لحظه یی در حال تغییر و تحول است و خبرهای سیاسی این کشور حاکی از یک در هم ریختگی در هرم قدرت و تنش حاد در عرصه سیاسی – اجتماعی می باشد. بعد از درگیری های خونبار روز پنج شنبه که به قولی موجب کشته شدن ده ها تن گردید و یک روز بعد توافق بین "ویکتور یانکوویچ" رئیس جمهوری و مخالفان با وساطت وزرای امور خارجه آلمان، فرانسه و لهستان که موجب امضای توافقنامه مصالحه بین طرفین منازعه شد، به نظر می رسید که اوضاع به زودی آرام می شود. این توافق چند ساعت بعد در جلسه پارلمان اوکراین با پذیرش اصلاح قانون اساسی، برگزاری انتخابات زودرس ریاست جمهوری تا ماه دسامبر ۲۰۱۴ ، آزادی و عدم تعقیب قضایی تمام دستگیرشدگان حوادث اخیر و هم چنین آزادی خانم "یولیا تیموشنکو" به لحاظ حقوقی رسمیت یافت. در شرایطی "متن" وقایع در یک چیدمان صلح آمیز و مصالحه ملی به تصویر کشیده شد که در "حاشیه" خبرهای تازه نشان می دهد که در هر دو اردوگاه تحرکاتی در جریان است که می تواند معادلات جدیدی را وارد بازی کرده و پیچیدگی اوضاع سیاسی اوکراین را در مسیر بی ثباتی و تنش موجود افزایش دهد. نشانه های اولیه در این پازل "ژلاتینی" جمعه شب و بعد از توافقات حاصل شده وقتی که رهبران احزاب اپوزیسیون و به خصوص زمانی که "ویتالی کلیچکو" در میدان استقلال کی یف در حضور معترضان سخنرانی کرده و توسط جناح تندرو و شبه فاشیست های حزب "آزادی" و میراث داران سیاسی "استپان باندرا" هو گردید بیشتر نمود بیرونی یافت.                                    
روز شنبه ۲۲ فوریه با ترک کی یف از سوی یانکوویچ که ظاهرا برای دیدار از شهر "خارکف" انجام گرفت و شایعات متعاقب آن مبنی بر اشغال کاخ ریاست جمهوری، پارلمان و مقر دولت توسط شبه نظامیان مخالف، نشانه های روشن تری از یک "شبه کودتا" و فروپاشی سیاسی – امنیتی در ساخت قدرت مشاهده می شود. در حالی که خبرهای تازه حاکی از آزادی خانم تیموشنکو می باشد، هیچ دلیل منطقی در چارچوب اجرای مصالحه برای ترک کی یف از سوی یانکوویچ و رها کردن اماکن اصلی دولتی بدون نیروهای محافظ به غیر از فشار خارج از متن توافقنامه وجود نخواهد داشت. حضور رئیس جمهوری در چنین شرایطی در شهر شرقی خارکف که ظاهرا قرار است به زودی کنگره مهم "جبهه اوکراین" متشکل از احزاب مناطق، حزب کمونیست و دیگر متحدین سرسخت وی در آنجا برگزار شود، گویای مقدمه یی بر خبرهای جدیدی است که به زودی از راه می رسد. از آنجا که در اوکراین یک دوقطبی پایدار و گسست هویتی، جغرافیایی، نژادی و مذهبی نهادینه شده برقرار می باشد و در شرق صنعتی هم چنان مردم به صورت تقریبا یکپارچه از دولت یانکوویچ دفاع می کنند (البته نه به لحاظ فساد گسترده در دولت وی که به دلیل نمایندگی وی از ایده نزدیکی به روسیه و مطالبات مردم شرق و جنوب اوکراین) خروج رئیس جمهوری نمی تواند ناشی از سقوط و عدم وجود پایگاه اجتماعی در فاز ملی تلقی شود. به نظر می رسد که یانکوویچ در این شرایط رقابتی ترجیح داده است با توجه به تصدی قانونی مسند ریاست جمهوری، خود را در حلقه حامیان سرسخت خویش در شرق اوکراین قرار داده تا از این طریق بر قدرت چانه زنی و برقراری توازن سیاسی – اجتماعی در جریان تحولات شتابنده آتی بیافزاید. شاید به واسطه تحولاتی که از این پس در جغرافیای سیاسی اوکراین اتفاق می افتد از این پس کانون مناقشات از کی یف و غرب اوکراین به سمت بخش شرقی و جنوبی منتقل شود.                                                                              
خبرهایی که از شرق اوکراین می رسد به خصوص مواضع سرسختانه حزب کمونیست این کشور و حکومت های محلی در شرق و جنوب در خصوص نارضایتی از تحولاتی که در کی یف رخ می دهد و ایده برگزاری همه پرسی برای خودگردانی و ساخت جدید "فدرالیسم" در شرایطی که رئیس جمهوری در پایگاه قدرت خود قرار گرفته است، به زودی معادلات جدیدی را رقم می زند. از طرف دیگر از هم اکنون شکاف و دودستگی در اردوگاه مخالفان یانکوویچ برای تعیین آلترناتیو بدیل شروع شده است که با خروج وی از مقر حکومتی می تواند جناح های میانه روتر اپوزیسیون را در مقابل گروه های تندروتری که در طی روزهای اخیر موتورمحرکه اعتراضات میدان استقلال بوده اند، قرار دهد. آنچه که در طی روزها و هفته های اخیر از دید تحلیلگران بیرونی به سهو یا عمد پنهان مانده است جو ارعاب و تهدید توسط شبه نظامیان نئوفاشیستی است که موافقان دولت به دلیل قلت جمعیتی در کی یف و هم چنین اقلیت های قومی و چپگرایان را هدف قرار داده است. به طور کلی از آنجا که در شرق صنعتی اوکراین که جدا از موقعیت هویتی آن یک همبستگی و در هم تنیدگی ارگانیک اقتصادی با روسیه دارد و فضای عمومی دقیقا عکس وضعیت کی یف و بخش غربی این کشور می باشد به هیچ وجه تصور خالی کردن میدان برای حامیان پیوستن به اتحادیه اروپایی وجود نخواهد داشت. اوضاع اوکراین در طی دو روز اخیر بیشتر به یک بازی رفت و برگشت شبیه شده است که جناح دولت به عنوان تیم مهمان نتیجه بازی را به حریف واگذار کرده و هم اینک خود را برای مسابقه برگشت در زمین خودی آماده می کند.                                                                              
تمام کنش و واکنش های کنونی در تحولات شتابناک اوکراین بیش از آنچه نشاندهنده برد و باخت طرفین منازعه باشد به تغییر روندها و میدان بازی در جریان رقابت شبیه است. موقعیت عینی و ذهنی این کشور طوری است که هیچ کدام نمی توانند میدان را یکسره برای دیگری خالی کرده و در موقعیت شکست تسلیم آینده یی شوند که دیگری برای آنان رقم می زند. از آنچا که تحولات اوکراین ریشه در رقابت های ژئوپلتیک بین روسیه و غرب دارد و به زودی نیز المپیک زمستانی "سوچی" پایان می یابد دست مسکو برای عکس العمل تلافی جویانه سیاسی بیشتر باز خواهد شد و این بر روند یکسویه تحولات کنونی تاثیر انکارناپذیری خواهد گذاشت. در کی یف نمایندگان اتحادیه اروپایی یک پای معاملات و توافقات کنونی بودند اما با کوچ یانکوویچ به خارکف از این پس به احتمال زیاد پای روسیه در حمایت از بال شرقی پر رنگ تر خواهد شد. در این وضعیت چنانچه دو طرف منازعه به حقوق طرف مقابل احترام نگذاشته و تقسیم قدرت را بر مبنای درک متقابل منافع معطوف نکنند، کلید تجزیه اوکراین زده خواهد شد. به همان نسبت که دولت یانکوویچ در وضعیت دوقطبی موجود با رد پیشنهاد اتحادیه اروپایی در چارچوب طرح "مشارکت شرقی" به سمت اتحاد گمرکی با روسیه حرکت کرد و اعتراضات بخش غربی را برانگیخت، بدون شک عکس این قضیه نیز صادق بوده و بخش شرقی موقعیت تقریبا مطلوب خود را با فروغلتیدن در مسیر سقوط صنعتی و تبدیل شدن به یکی دیگر از گداخانه های اروپایی برنخواهد تافت. اوکراین تا رسیدن به مرز آرامش و ثبات سیاسی – اجتماعی راه طولانی در پیش خواهد داشت و بدون تعادل و تعیین موازنه مثبت در حوزه داخلی و عرصه رقابت های ژئوپلتیک بیرونی نه تنها مشکلات این کشور حل نخواهد شد که حتی فاجعه تجزیه اوکراین بیش از پیش از فرض به یقین نزدیک می شود.