• رهبران پکن نسبت به اهداف این سفر بسیار بدبین خواهند بود. در شرایطی که هم اینک واشینگتن به لحاظ تحولات اوکراین به شدت در مقابل روسیه قرار گرفته است، تقویت روابط واشینگتن با متحدان آسیایی خود وزنه نگاه چین را بیش از پیش به سمت تقویت روابط با مسکو سنگین تر می کند ...

اخبار روز: www.iran-chabar.de
سه‌شنبه  ۹ ارديبهشت ۱٣۹٣ -  ۲۹ آوريل ۲۰۱۴

سفر چهار روزه "باراک اوباما" رئیس جمهوری آمریکا به چهار کشور آسیایی ژاپن، کره جنوبی، فلیپین و مالزی در آخرین هفته ماه آوریل در شرایطی که روابط واشینگتن و مسکو در بدترین وضعیت بعد از فروپاشی شوروی به دلیل تحولات اوکراین قرار دارد، از اهمیت زیادی برخوردار است. این سفر را باید در چارچوب سیاست های کلان آمریکا به لحاظ ژئوپلتیک و ژئواکونومیک مورد بررسی قرار داد که در هر دو بعد آن رقابت یا حتی محاصره چین را به عنوان بزرگترین قدرت منطقه شرق آسیا و رقیب اصلی واشینگتن در عرصه اقتصاد جهانی نشانه رفته است. اوباما که هم اکنون درگیر بحران اوکراین بوده و به لحاظ شکلی و حتی محتوایی وارد یک جنگ سرد جدید با روسیه شده است، در شرایطی پای به شرق آسیا می گذارد که این منطقه نیز به لحاظ استراتژیک مستعد یک چالش عمده بین بازیگران اصلی منطقه یی و جایگاه چین قرار دارد. در ابعاد تاریخی همواره روابط بین توکیو، سئول و پکن در وضعیت تنش مداوم قرار داشته و سفر رئیس جمهوری آمریکا در این برهه زمانی به این منطقه و حمایت آشکار وی از مواضع ژاپن در خصوص اختلافات ارضی حول جزایر مورد مناقشه این کشور با چین به نوعی تحریک حساسیت های همیشگی پکن را به دنبال خواهد داشت. از آنجا که جزایر "سنکاکو" برای رهبران چین یک بخش از حاکمیت ملی این کشور تلقی می شود، ورود یک بازیگر فرامنطقه یی به این مناقشه تاریخی می تواند تاثیر خاصی بر روابط واشینگتن – پکن بگذارد. این سخن اوباما در دیدار با "شینزو آبه" نخست وزیر ژاپن که به صراحت می گوید "اجازه دهید تکرار کنم که تعهد ما برای امنیت ژاپن مطلق است. اصل پنجم این پیمان همه مناطق ژاپن از جمله جزایر سنکاکو را پوشش می دهد" بدون شک برای طرف چینی یک دخالت غیردوستانه در خصوص ژئوپلتیک منطقه یی به حساب خواهد آمد.                        
اوباما بعد از دیدار از ژاپن در شرایطی گام به خاک کره جنوبی گذاشت که میزبانان جدید وی نسبت به ایستگاه اول به لحاظ سوابق تاریخی به خصوص در زمان اشغال شبه جزیره کره توسط متجاوزین ژاپنی هنوز حساب های تسویه نشده یی با توکیو دارند. از آنجا که داغ این تجاوز به خصوص در هفته های اخیر با بازدید شینزوآبه و بیش از ۱۵۰ تن از نمایندگان پارلمان ژاپن از معبد "یاسوکونی" که اعتراض رهبران و مردم کره و چین را به دنبال داشت، تازه شده بود، برای اوباما مثل نرد عشق باختن به دو "پدر کشته" می ماند که هنوز کینه ها و اختلافات خود را حل نکرده اند. هر چند که به دلیل ضرافت های دیپلماتیک شاید رهبران سئول بیشتر به ابراز همدردی اوباما با دانش آموزان جان باخته در حادثه غرق شدن کشتی مسافربری که تاکنون بیش از ۱٨۰ کشته بر جای گذاشته است دلخوش کنند ولی در پشت زمینه ذهن آنان بدون شک ایجاد توازن بین یک فاجعه تاریخی در روابط دو کشور همسایه توسط متحد آتلانتیکی خود، وجود خواهد داشت. طبق معمول چند دهه اخیر اوباما با برجسته کردن خطر هسته یی کره شمالی سعی می کند تا حمایت خود را از متحد جنوبی خویش برجسته کرده و همان الگویی را که در مورد جزایر مورد اختلاف چین – ژاپن در پیش گرفت در خصوص روابط متشنج سئول – پیونگ یانگ نیز پیاده کند. سفر رئیس جمهوری آمریکا به فلیپین و مالزی نیز بیشتر جنبه اقتصادی خواهد داشت هر چند که حداقل در مورد فلیپین با توجه به اختلافات ارضی این کشور با چین هم رگه هایی از چینش های ژئوپلتیک و همکاری های نظامی بین واشینگتن – مانیل در تضاد با منافع پکن وجود خواهد داشت. به طورکلی این سفر آسیایی برای اوباما بیشتر در چارچوب راهبرد تازه امنیتی این کشور رقم می خورد که به تازگی نقطه کانونی خود را از خاورمیانه به سمت الویت "اقیانوس آرام" تغییر داده است.                                                            
ذره بینی که در این روزها به طرف اوباما و اظهارات وی در خصوص تحولات منطقه شرق آسیا تنظیم شده است بدون تردید از جنس چینی است و رهبران پکن نسبت به اهداف این سفر بسیار بدبین خواهند بود. در شرایطی که هم اینک واشینگتن به لحاظ تحولات اوکراین به شدت در مقابل روسیه قرار گرفته است و از طرف دیگر نیز پکن تا به امروز در چارچوب راهبرد دیپلماتیک خود تلاش داشته تا در میانه این مناقشه قرار گیرد اما این یارگیری یا بهتر گفته شود تقویت روابط واشینگتن با متحدان آسیایی خود وزنه نگاه چین را بیش از پیش به سمت تقویت روابط با مسکو سنگین تر می کند. شطرنج سیاسی جهان صفحات منقطع و جدا از هم نبوده و عرصه میدانی تعادل ژئوپلتیک جهانی در یک صفحه مشترک با زوایای متفاوت خواهد بود که به خوبی شرق اروپا را به شرق آسیا پیوند می زند. هر چند که برنامه این سفر آسیایی به احتمال زیاد از قبل طرح ریزی شده است اما به یقین دستاورد این سفر برای واشینگتن با توجه به بازیگران متفاوت میادین منازعه و نقش این کشور در اعمال هژمونی خود بر ژئوپلتیک منطقه یی و جهانی به همان نسبت که تحکیم روابط با متحدی را نوید می دهد حرکت مهره "قدرت بدیل" و هژمونیک این منطقه به سمت خانه رقیب روسی را هم تقویت می کند. در ماحصل این سفر مهره "وزیر" صفحه شطرنج آمریکایی برای تحکیم موقعیت خود از یک طرف سربازان را به سمت "قلعه" رقیب اکتیو فعلی خود حرکت داده است، این در صورتی است که قلعه نشینان چینی نیز به خوبی می داند که با سقوط قلعه روسی در مرحله بعدی توپ ها به سمت قلعه سرزمین کنفوسیوس چرخش پیدا می کند.                                                               
اوباما در این سفر حداقل در توکیو و سئول سعی خواهد کرد تا حمایت متحدین خود را از واشینگتن در مقابل مسکو جلب کند و تا آنجا که می تواند کمک های اقتصادی این دو کشور را به سمت دولت جدید کی یف روانه کند. در توکیو و سئول فعلا کسی ریسک ورود به مناقشه با مسکو را نخواهد کرد ولی برای عدم ناخشنودی واشینگتن قول کمک های مالی را خواهند داد. به همین دلایل نتایج نهایی این سفر دوره یی برای اوباما با توجه به بحران اوکراین و جنگ سرد جدیدی که در روابط واشینگتن با مسکو رقم خورده است برای آمریکا چندان پربار نخواهد بود. این در حالی است که تبعات این سفر با برانگیختن حساسیت پکن موقعیت روس ها را برای تضمین حمایت راهبردی چین در بازی بزرگ تا حدودی فراهم می کند. این سفر برای واشینگتن در این شرایط حساس بین المللی بیش از آنچه مثبت باشد می تواند در تحلیل نهایی به دلیل حرکت بد در زمان بد و مکان نامناسب در چارچوب مناسبات ژئوپلتیک جهانی مثل رفتن به یک مهمانی پر هزینه در موقعیت قهر و کینه همسایه قدرتمندی تلقی شود که این را دهن کجی به خود حساب کرده و در جستجوی رفیقی قابل اعتماد برای رفاقت کردن "کلوب در خانه دیگری" را خواهد زد.