• اردوغان با گفتار و رفتار خود هر چه بیشتر جامعه ترکیه را دو قطبی کرده است. در یک قطب، اقلیتی مدرن، غربگرا، شهرنشین و تحصیل کرده وجود دارد، و در قطب دیگر اکثریتی که اگر هم با سیاست های محافظه کارانه او موافق نباشند به دلیل دستاوردهای اقتصادی کشور و هراس از بازگشت ابهام و بی ثباتی از اردوغان حمایت می کنند ...

اخبار روز: www.iran-chabar.de
پنج‌شنبه  ۱۵ خرداد ۱٣۹٣ -  ۵ ژوئن ۲۰۱۴

رجب طیب اردوغان، نخست وزیر ترکیه، حدود دو هفته پیش، دیداری از آلمان داشت تا در شهر کلن در مراسم جشن دهمین سال تاسیس "اتحادیه دموکرات های اروپایی و ترک" که سازمانی متشکل از ترک های مقیم اروپا می باشد شرکت کند؛ ولی علیرغم غیررسمی بودن این سفر و عدم دیدار با مقامات آلمان، هدف اردوغان از سفر به کلن، فراتر از شرکت در یک جشن بود.

هر چند اتحادیه دموکرات های اروپایی و ترک، تاکید کرده سفر اردوغان دارای اهداف تبلیغات انتخاباتی نمی باشد اما با توجه به اینکه چند ماه بیشتر تا انتخابات ریاست جمهوری باقی نمانده و اردوغان عزمش را برای فتح کاخ "چانکایا" جزم کرده است این ادعا باورپذیر نمی نماید. چه، برای اولین بار بیش از ۵ میلیون ترک ساکن اروپا مجاز خواهند بود در انتخابات ده آگوست شرکت کنند.

در اینجا نیز، سفر و سخنان اردوغان به دور از حاشیه نبود؛ در حالیکه عده ای گرامی داشتندش، عده ای دیگر اهریمنش خواندند. اردوغان، از طرفی، به عنوان فردی شناخته می شود که گروه های فرودست و نادیده گرفته شده در تاریخ ۹۰ ساله جمهوریت در ترکیه را به صحنه آورده و به آنان تشخص و جایگاه اجتماعی بخشیده و با دو برابر کردن سطح درآمد سرانه ترکیه نسبت به ده سال گذشته رفاه اقتصادی و توسعه صنعتی معجزه گونه ای را برای این کشور رقم زده است.

از طرف دیگر خودکامگی، سیاست های محافظه کارانه و رویکرد آزادی ستیزانه او، خشم و نگرانی نخبگان و طبقه متوسط شهرنشین را در داخل به همراه داشته و در سطح خارجی نیز، جایگاه ترکیه را از سطح کشوری مشتاق عضویت در اتحادیه اروپا به کشوری کوشنده برای همگرایی با کشورهای عربی- اسلامی و گیر افتاده در منازعات شیعه و سنی در سوریه و منطقه تقلیل داده است.


همگرایی آری، همسان سازی نه

یکی از موضوعاتی که بویژه در مواقع انتخابات در آلمان مطرح می شود مشکل همگرایی اقلیت ترک با جامعه میزبان است. آلمان، بزرگ ترین کشور مهاجرپذیر در اروپا بوده و همچنین بیشترین جمعیت ترک های اروپا را در خود جای داده است؛ با این وجود، مقامات سرزمین ژرمن ها، همواره از همگرایی ضعیف ترک ها و تسلط ناکافی آنها به زبان آلمانی شکایت داشته اند.

خیزش اقتصادی و سیاسی ترکیه در دهه گذشته، خودباوری مهاجران ترک را تقویت نموده و علاقه آنها برای همگرایی با جامعه آلمان را بیش از پیش کاهش داده است بطوریکه تعبیر معروفی در بین آلمانجی ها (ترک های ساکن آلمان) وجود دارد مبنی بر اینکه اگر تامین اجتماعی فراگیر و سیاست های حمایتی دولت آلمان نبود بسیاری از مهاجران به ترکیه باز می گشتند.

به زعم دولتمردان برلین، رویکرد ملی گرایانه نخست وزیر کنونی ترکیه هیزمی بر آتش واگرایی ترک های آلمان بوده و شعار اردوغان مبنی بر "انتگراسیون آری، آسیمیلاسیون نه" دارای پیامدهای مخرب و منفی می باشد. او در سال ۲۰۰٨ نیز در دیدار از شهر کلن نسبت به همسان سازی فرهنگی و زبانی ترک تباران هشدار داده و آن را "جنایت علیه بشریت" خوانده بود که خشم مقامات آلمان را به همراه داشت.


ترکی را پاس بداریم آلمانی را زاپاس!

یکی از موضوعاتی که دولت آلمان پافشاری زیادی بر آن دارد اولویت دادن به زبان آلمانی برای مهاجران و کاهش جایگاه زبان ترکی در مدارس ترک تباران این کشور است؛ و این در حالی است که اردوغان از زمان به قدرت رسیدن، بر آموزش زبان ترکی و تحصیلات مذهبی و اسلامی تاکید زیادی داشته است. او در سال ۲۰۱۱ در سفر به دوسلدرف از مهاجران ترک خواسته بود اول به کودکان خود زبان ترکی و بعد آلمانی را آموزش دهند که از نگاه برلین، ضربه ای به سیاست همگرایی ترک ها با جامعه آلمان بود.

اردوغان در این سفر هم، همان سخنان را تکرار کرد و گفت: "آسیمیلاسیون نه. این را قبلا گفته ام و باز هم می گویم ما بر سر زبان، مذهب و فرهنگ خود مصالحه نخواهیم کرد."

با وجود انتقاد مقامات آلمان از ادبیات بکار رفته در سخنان اردوغان، این رویکرد وی هم در ترکیه و هم در جوامع مهاجر در آلمان مورد تحسین فراوان قرار گرفته است.

تحولات دهه های اخیر از قبیل رشد اقتصادی و به موازات آن افزایش نفوذ سیاسی ترکیه در سطح منطقه ای و جهانی، استقلال جمهوری های ترکی از شوروی سابق همراه با بسط تدریجی الفبای لاتین در آسیای میانه (ترکستان) و قفقاز (آذربایجان) و پتانسیل ۲۲۰ میلیون نفری گویشوران به لهجه های مختلف زبان ترکی به عنوان پنجمین زبان مورد تکلم در جهان، وجود شعب مختلف مدارس فتح الله گولن که یکی از زبان های آموزشی آن زبان ترکی می باشد و برگزاری المپیاد زبان و ترانه های ترکی در سطح جهانی از جمله عواملی است که اهمیت جایگاه جهانی زبان ترکی را افزایش داده و انگیزه ترک تباران برای ادغام فرهنگی و زبانی در آلمان را کاهش داده است.


اولین حق رای ترک های اروپا

به دنبال تغییراتی که در قوانین کشورهای اروپایی داده شده است برای اولین بار، ترک تباران قادر خواهند بود در انتخابات ترکیه شرکت کنند. در ترکیه نیز در دو سال گذشته تغییراتی در قوانین داده شد تا ترک های ساکن خارج از کشور بتوانند در انتخابات ترکیه شرکت کنند. مقامات دولت اردوغان همچنین در حال اتخاذ تدابیری برای افزایش ایستگاه های رای گیری در اروپا هستند.

با توجه به اینکه حدود سه میلیون ترک تبار در آلمان زندگی می کنند سخنرانی و حضور اردوغان در کلن در این مقطع زمانی، به عنوان آغاز کارزار انتخابات ریاست جمهوری وی ارزیابی شده است. در این راستا، پیشاپیش برگزاری انتخابات ریاست جمهوری، "اداره کل ترک های خارج از کشور و جوامع خویشاوند" که تحت مدیریت دفتر نخست وزیری ترکیه قرار دارد بر تلاش و فعالیت های خود افزوده است.

قوانین سخت گیرانه اعطای شهروندی در آلمان در کنار عوامل دیگر، باعث شده ترک تباران، بیشتر خود را خارجی به حساب آورده و اکنون با تقویت جایگاه جهانی ترکیه و افزایش اعتماد به نفس ملی، آنها رو به آنکارا آورده اند و اینک اردوغان مصمم است از این وضعیت برای پیشبرد سیاست ها و جمع آوری آرا به نفع خود بهره برداری کند. در حال حاضر، حدود ٣ میلیون تن از اتباع ترکیه ساکن آلمان هستند و یک و نیم میلیون نفر از آنان واجد شرایط رای دادن هستند که برابر با آرای آدانا پنجمین شهر بزرگ ترکیه می باشد.


عامل تفرقه

اردوغان به عنوان بالاترین مقام اجرایی در کشور، با گفتار و رفتار خود هر چه بیشتر جامعه ترکیه را دو قطبی کرده است. در یک قطب، اقلیتی مدرن، غربگرا، شهرنشین و تحصیل کرده وجود دارد که مخالف سیاست های اردوغان در دخالت در زندگی خصوصی و تلاش برای حاکم کردن ارزش های سنتی و اسلامی در کشور هستند و در قطب دیگر اکثریتی که اگر هم با سیاست های محافظه کارانه او موافق نباشند به دلیل دستاوردهای اقتصادی کشور و هراس از بازگشت ابهام و بی ثباتی از اردوغان حمایت می کنند.

این اختلاف آفرینی و جنجالی بودن رجب طیب اردوغان محدود به داخل ترکیه نیست؛ سخنان و مواضع او همچون داخل، در آلمان هم تنش زا و مناقشه برانگیز است و از دید مخالفانش، او به عنوان عامل تفرقه و اختلاف در کشور بوده و در انتخابات پیش رو، شایستگی کسب سمت ریاست جمهوری را ندارد.

در سفر به کلن هم، در حالی که موافقان اردوغان، عمدتا متشکل از مهاجران سنی مذهب و محافظه کار، از او استقبال گسترده ای کردند؛ مخالفان او، متشکل از اقشار تحصیل کرده، چپ ها، علوی ها و کردها، تظاهرات گسترده ۴۵ هزار نفری در خیابان مرکزی شهر کلن به راه انداختند.

با این وجود، اردوغان از محبوبیت گسترده ای هم در داخل و هم خارج از ترکیه برخوردار بوده و تحولاتی از قبیل اقدامات پراکنده نئونازی ها بر ضد ترک تباران در آلمان و اپوزیسیون ضعیف و ناکارآمد در داخل بر مقبولیت حکومت تک حزبی و باثبات اردوغان افزوده و در نتیجه او را برای بر تن کردن ردای ریاست جمهوری ترکیه مصمم تر کرده است. بی تردید در انتخابات پیش روی ریاست جمهوری، بخش قالب توجهی از رای های آلمانجی ها، به نفع اردوغان به صندوق انداخته خواهد شد.


احمد هاشمی، کارمند سابق وزارت خارجه
وبلاگ نویسنده: http://ahmaddhashemi.blogspot.com