• تاریخ ِ ربط دادن بدی به چپ و خوبی به راست به قبل از مسیحیت می رسد و انجیل بنیاگزار این طرز تفکر نیست. اسطوره های مصری سرشار از داستان هائی است که حکایت از باور مصریان قدیم می کند: چشم چپ خورشید با خود مصیبت همراه دارد، «ست» خدای ِتوفان بدی و بی نظمی منتشر می کند ...

اخبار روز: www.iran-chabar.de
دوشنبه  ۱۷ مهر ۱٣٨۵ -  ۹ اکتبر ۲۰۰۶

 
تاریخ ِ ربط دادن بدی به چپ و خوبی به راست به قبل از مسیحیت می رسد و انجیل بنیاگزاراین طرز تفکر نیست. اسطوره های مصری سرشار از داستان ها ئی است که حکایت از باورمصریان قدیم می کند: چشم چپ خورشید با خود مصیبت همراه دارد ، « ست » خدای ِتوفان بدی و بی نظمی منتشر می کند ، در حالیکه هوروس بخشنده ی ِ خوبی هاست و به همین سبب « چشم راست خورشید » نام دوم اوست.
در بودیسم و هندویسم نیز می توان آداب و رسوم و داستان هائی از ایندست مشاهده کرد. شخص مومن در مقابل مقدسات باید دست راستش را بالا ببرد : هنگام رفتن به اماکن مقدس در جهت حرکت خورشید باید گام برداشت.
روزی من در وراناسی در حاشیه سواحل گرم گنگ می رفتم که بوی ِ گوشت سوخته به مشامم رسید. به جلو رفتم و دیدم چگونه مردگان در طشتی سوزانده می شدند. عزادارن روی به خورشید ایستاده و پنج بار دور ِ مُرده ی ِ پیچیده در کفن ابریشمی می چرخیدند. دیدم که آنها مرده را در سمت راست خود قرار داده بودند.
برخاستن و حرکت کردن از سمت چپ بدن یعنی سمت اشتباه بدن بصورت های مختلفی در طول تاریخ و همه جای ِ جهان – به عنوان یک تابو و منع - مطرح شده است. منع و تابو ها شامل حال زندگی پس از مرگ نیز می شوند. محمد عطا یکی از تروریست های حادثه یازده دسامبر قبل از حمله به واید ترید سنتر نیویورک در وصیت نامه اش نوشته بود که پس از مرگش او را روی دست راستش و به سمت مکه به خاک بسپارند.
درمراسم سرخپوستان مایا و آزته کر نیزمی توان ارتباط دست راست و چپ را با بدی و خوبی مشاهده کرد. سرخپوستان هنگام دعا و تقاضای بخشش از خدایان خود و به راه راست هدایت شدن ، نوک انگشت سبابه ی ِ راست را در خاک فروبرده و آنگاه به لب می برند. در میان عامه نیز قوانینی از ایندست وجود دارد ، مثلا هم زدن مایعات باید با دست راست صورت گیرد. جادوگر هنگام بهم زدن داروهای جادوئی اش در طشت جادوگری اش بایستی رو به خورشید ایستاده وبا ژست خاص خود دست چپش را به سوی نقطه مقابلش دراز کند و عوامل بیماری را ازبین ببرد.
معالجه چپ دستان همواره و در همه جای جهان مطرح بوده و کماکان هست. در گذشته زولوئی های ساکن جنوب آفریقا سوراخی در زمین می کندند و آن را از آب جوش پر کرده و کودک چپ دست را مجبور می کردند تا دست چپش را درون آب جوش فرو برد و پس از آن با همان دست روی سوراخ را بپوشاند. طبیعتأ دست چپ کودک زخم شده و او تا مدتی نمی توانست از آن استفاده کند. علت اینکار این بود که آنها تصور می کردند کودک ِ چپ دست به دام اوباش خواهد افتادو گمراه خواهد شد و تنها راه نجاتش ترک عادت اوست. در افریقای شمالی و آسیای میانه ورود به بعضی مکان ها با بازوی چپ ِ لخت قانونی شده است و گرنه سمت چپ بدن با شرارت همخوانی دارد. آیت اله خمینی هنگام سکونتش درفرانسه بارها شاه را به کنایه خطاب قرار داد . در یکی از خطابه هایش به چپ دست بودن ِ ولیعهد اشاره کرد. در میان بعضی از اقوام افریقای شمالی و همچنین قطب نشینان میان دست راست و چپ ظاهرأ تفاوتی نیست. چپ دستی نزد ِ اسکیموها نوعی بی خدا ئی پنهان است.
هنگام صرف غذا دست راست بر دست چپ ترجیح داده می شود. چینی ها دست راست را « دست غذا خوردن » می نامند ، چیزی که کمابیش در اسلام و هندویسم نیز رایج است.
روزی در یکی از سفرهایم به کشمیر دریک جشن عروسی شرکت کردم. پس ازساعت ها گرسنگی کشیدن ، دست چپم را به سوی میز دراز کرده و تکه ای غذا برداشتم تا به دهان بگذارم. اطرافیانم به ناگاه ساکت شده وبا اضطراب و پریشانی به همدیگر نگاه کردند. وقتی که من دلیل نگرانی آنها را جویا شدم ، دریافتم که آنها از اینکه من از دست چپم استفاده کرده بودم نگران شده بودند. پس از اینکه من چپ دست بودنم را با آنها در میان گذاشتم تا حدودی آرام شدند ، اما نگاهشان همچنان غریبه بودنم را به من گوشزد می کرد و اینکه من از آداب و رسوم آنها آگاهی نداشتم. در میان کشمیری ها دست چپ برای شستن خود پس از رفع قضای حاجت است
و از همین روی با آن نباید غذا خورد. حتا اگر کسی دست راستش را در حادثه ای از دست بدهد ، نباید با دست چپ غذا بخورد، چرا که عضو بد بدن است و جهت کارهای ناپاک آفریده شده و خلاصه ی ِ کلام اینکه مناسب گُه شوری است و بس.
آنچه اینجا حائز اهمیت است، این است که تفاوت میان دو دست در زبان رُخ می دهد. اینجا برای نمونه چند ترکیب از زبان انگلیسی آورده می شود : واژه ی ِ مرکب
” Left – handed”
در اصطلاح عام یعنی دست و پاچلفتی و معیوب و بد بودن که گاهی به طعنه و برای کوچک کردن فرد مقابل به کار گرفته می شود. و اصطلاح
”Left – handed – compliment”
هنگام طعنه زدن و ترکیب ِ
”Left – handed –diagnosis”
هنگام بد خواهی یا نفرین کردن به کار گرفته می شود. از اینروی فرد یا فرد چپ دست باید تمام وقت حواسش به آنچه دیگران می گویند باشد ، بخصوص اگر سرو کار آدم با بازار و بازاری ها بیافتد.
” Left – handed business”
به معنای کار های غیر قانونی و غیر اخلاقی است و چنانچه آدم به دلایلی در چنین گروهی قرار بگیرد ، باید که برای خودش نوعی
” Left – handed wisdom”
دست و پا کند تا در تله نیفتد ، گرچه این ترکیب آخرهم به نوبه خود و در عمل می تواند رنگ تیره ی ِ طعنه بگیرد . زبان آلمانی نیز در این مورد همانند زبان انگلیسی عمل می کند. واژه
”recht ”
دقیقأ مانند همپایه ی ِ انگلیسی اش به معنای ِ راست ، درست و صحیح و مناسب است. ما می توانیم در همه زبان ها مشابهاتی از این دست بیابیم. سوئدی می گویند : آنکه هنگام گردش در طبیعت « سمت راست » را می گیرد هرگز دچار شکم درد نمی شود و یا بدون کمی « چپ زدن » نمی توان از پس مخارج خود برآمد ، چرا که با اندکی چپ روی می توان از عهده کارهای ساده و بی اهمیت با دست چپ بر آمد. اما کارهای بغرنج و پیچیده را باید با دست راست انجام داد و از این قبیل...
در تاریخ ادیان نیز ما به خدایان چپی برخورد می کنیم که از آنها نمی توان پند های خوب آموخت. خلاصه اینکه تاریخ سرشار از شواهدی است که عواقب بد ِ چپ دستی را به ما گوشزد می کند. انسان گاه به عنوان یک قربانی بار سنگینی را بردوش می برد. چپ دست عمر ش کوتاه تر است. زودتر به بیماری مبتلا می شود و همانطور که پیشتر آمد اینگونه طرز تفکر خاص یک منطقه جغرافیائی نیست. امروزه ما حتا در حوزه های علمی هم رد پای این طرز اندیشه را می بینیم. در کتاب « کودکی به دنیا می آید » اثر لنارت نیلسون که به سال ۲۰۰٣ منتشر شد ،عوارض چپ دستی به عنوان عامل باز دارنده ی ِ رشد کودک تلقی شده است و این در حالی است که تحقیقات علمی( با وجودیکه اغلب ازتعریف چپ دستی و شرح دلایل آن کمتر بحث می شود) حاکی از بی پایه و اساس بودن این اظهارات است. هر روزه محققان مغز شناس گوشه ای ازاین معما را حل می کنند . ربط ِ چپ دستی با مرکز زبان آموزی در مغز نمونه ای ازاین نوع تحقیقات می باشد . این در حالی است که عامه مردم به چپ دستان - صرف نظر از شکل ظاهر ، جنسیت و تمایلات و گرایشات جنسی ، معلولیت های جسمی ، طبقه و تعلقات اجتماعی و یا میزان تحصیلات ، به گونه دیگری می نگرند.
در پایان بگویم که بحث در این زمینه - به دلیل تازه بودن تحقیقات و قدیم بودن باورها ، چندان آسان نیست. امروز ( روز سیزدهم ماه اوت ) روز جهانی چپ دستان است، که بایستی مورد توجه قرار گیرد ، چرا که از هر ده نفر یک نفر چپ دست است. چپ دستی بی خطراما در معرض آزار.
 
استکهلم اوت دوهزار وشش
 
حاشیه :
مطلب بالا به تاریخ سیزدهم ماه اوت دو هزارو شش در روزنامه سونسکا داگ بلادت ( اس و د) به چاپ رسِده است صفحه ۱٨ بخش فرهنگی .
نیکلاس شی یولر ادیبدان و نویسنده سوئدی که به تازگی کتابی در باره چپ دستی نوشته است.
اسامی :
Set – Horus- Varanasi – Ganges – Muhammad Atta – World Trade Center – Maya – Aztek- Zulu – Lennart Nilsson –
« کودکی به دنیا می آید » ”Ett barn blir till ”